Te u ngāue ʻaki fēfē ʻa e folofolá ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau anga faka-Kalaisi ange?

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e sīpinga lelei taha ʻo e faiakó. Naʻá Ne fakaʻaongaʻi e folofolá ke akoʻi ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Naʻe fakahinohinoʻi kitautolu ʻe he kau palōfita ʻo e ngaahi ʻaho kimui ní he ʻikai ha meʻa ke ne fetongi e folofolá mo e lea ʻa e kau palōfita moʻuí ʻi he taimi ʻoku tau akoʻi ai e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé. Kuo pau ke tau ako ke maʻu e folofolá pea tau toki faiako ʻaki ia. Pea toki lava ke tau vahevahe e ngaahi talanoa mei he folofolá mo e sīpingá pea tokoniʻi kinautolu ʻoku tau akoʻí ke nau fakatatau e folofolá kiate kinautolu.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Ko e hā ha ngaahi potufolofola naʻá ke toki fakaʻaongaʻi ke akoʻi ʻaki ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí? ʻOku tokoni fēfē hoʻo ako folofolá ke ke hoko ai ko ha faiako lelei ange? ʻOkú ke fakaʻaongaʻi fēfē e folofolá he taimi ʻokú ke faiako aí?

Ko e hā ha ngaahi talanoa he folofolá pe ngaahi kupuʻi folofola ʻe mahuʻingamālie mo ʻaonga taha ki he toʻu tupú? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he toʻu tupú ke nau ngāue ʻaki e folofolá he taimi ʻoku nau faiako aí?

Ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Ko e hā te ne ueʻi e toʻu tupú ke nau ngāue ʻaki e folofolá he taimi ʻoku nau faiako aí?

Mātiu 12:1–8; 13:38–41 (Ngaahi sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻoku fakatatau ki he folofolá)

Luke 4:17–27 (ʻOku ngāue ʻaki ʻe Sīsū e folofolá ki hono akoʻi e kakai ʻi Nasaletí)

3 Nīfai 23:1–6 (ʻOku ngāue ʻaki ʻe Sīsū e folofolá ki hono akoʻi ʻo e kau Nīfaí)

“Faiako mei he Folofolá,” ʻi he lea ʻa Jeffrey R. Holland, “Akoʻi mo Ako ʻi he Siasí,” Ensign pe Liahona, Sune 2007, 62–65

ʻAi ke fakafehokotaki

Lolotonga e ngaahi fuofua miniti ʻo e kalasi kotoa pē, tokoni ke fakafehokotaki ʻe he toʻu tupú ʻa e meʻa ʻoku nau ako mei ha ngaahi feituʻu kehekehe (hangē ko e ako fakatāutahá, seminelí, ngaahi kalasi kehe ʻa e Siasí, pe meʻa ne nau aʻusia mo honau kaungāmeʻá). Ko e hā ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ke nau mamata ki hono mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ʻi he moʻui fakaʻahó? ʻE ala tokoni atu e ngaahi fakakaukau ʻi laló:

Kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe ha potufolofola manakoa mo e kalasí. Ko e hā ʻoku mahuʻingamālie ai e folofolá ni kiate kinautolú?
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau lau ʻi he folofolá e ngaahi sīpinga hono ngāue ʻaki ʻe he Fakamoʻuí e folofolá ke akoʻi ʻaki e niʻihi kehé, hangē ko e ngaahi meʻa ko ia ʻoku fokotuʻu atu ʻi he fokotuʻutuʻu ko ʻení pe ngaahi meʻa kehe ʻokú ke ʻiloʻi. Aleaʻi mo e toʻu tupú e ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: Ko e hā naʻe ngāue ʻaki ai ʻe he Fakamoʻuí e folofolá ki he akoʻí? Ne takiekina fēfē ʻa kinautolu naʻá Ne akoʻí ʻi hono ngāue ʻaki e folofolá? Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku maʻu ʻe he toʻu tupú ki he akoʻí? ʻE ngāue ʻaki fēfē ʻe he toʻu tupú e folofolá ʻi heʻenau akoʻí?

Ako fakataha

ʻE tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ko ʻení ke mahino ki he toʻu tupú e founga te nau lava ke ngāue ʻaki ai e folofolá ke tokoniʻi ʻaki e niʻihi kehé ke nau hoko ʻo anga faka-Kalaisi angé. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié ʻo fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻo kalasí:

Fakaʻaliʻali e founga ʻokú ke ngāue ʻaki ai e tokoni fakaako he folofolá ʻi hoko ko ha faiakó (hangē ko e futinoutí, ʻuluʻi vahé, Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, pe Bible Dictionary). Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau ngāue ʻaki e ngaahi tokoni fakaako ʻi he folofolá ke teuteuʻi ʻaki ha lēsoni efiafi fakafāmili ʻi ʻapi ʻi ha taha ʻo e ngaahi ʻulungaanga faka-Kalaisi ʻoku nau ako mei heʻenau ngaahi kalasi kehé. Kapau ʻe lava, fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ʻo kinautolu ke nau vahevahe e meʻa ne nau teuteú ki he kalasí.
Kole ki he toʻu tupú ke nau fakakaukauloto ʻo hangē pē ne kole ange ke nau akoʻi ha fānau kei iiki ʻo kau ki ha ʻulungaanga faka-Kalaisi ʻo ngāue ʻaki ha talanoa he folofolá, hangē ko e Samēlia leleí (Luke 10:25–37) pe ko e talanoa fakatātā ʻo e sipi molé (Luke 15:1–7). ʻE lava foki ke sio e toʻu tupú he foʻi vitiō ko e “Elder and Sister Bednar—Pride” (mei he miniti ʻe 32 nai ki he 36) pea fakaʻaongaʻi e ngaahi aʻusia ʻa Mōsesé (Mosese 1:1–11) mo Nīfaí (2 Nīfai 4:12–35) ke akoʻi ʻaki e ʻulungāanga faka-Kalaisi ko e loto fakatōkilaló. Fakaafe‘i ʻa e to‘u tupú ke nau fakaʻaonga‘i ʻa e ngaahi fakahinohino ‘i he peesi 180–81 (00) ʻo e Malanga‘aki ʻEku Ongoongoleleí ke nau palani ki he founga te nau ako‘i ai ʻa e fānaú ‘o fakaʻaonga‘i ʻa e talanoa fakafolofola pe a‘usia kuo nau filí. Kapau ʻe lava, ʻoange kiate kinautolu ha taimi ke akoako mo fokotuʻutuʻu ai ha faingamālie maʻanautolu ke akoʻi ʻenau ngaahi talanoá ki he fānaú.
Fakaʻaliʻali e founga ki hono ʻomi e fakaikiikí he taimi ʻoku faiako ai ʻo kau ki he folofolá ʻaki hano vahevahe e talanoa ʻo e ʻEikitau ko Molonaí mo e fuka ʻo e tauʻatāiná. Hangē ko ʻení, te ke lava ke fakamatalaʻi fakanounou e fakamatala ki he puipuituʻá ʻi he ʻAlamā 46:1–11 kimuʻa pea lau e veesi 12–13. ʻEke ki he toʻu tupú e founga ʻoku tokoni ai hono maʻu e mahino ki he fakamatala ʻo e puipuituʻá ke mahino ai kiate kinautolu e talanoa mei he folofolá. Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau fili ha potufolofola pea akoako hono akoʻi ia ki he niʻihi kehé ʻaki hano ʻomi e fakamatala fakapiokālafí mo e puipuituʻá.
Fakaʻaliʻali e founga ki hono fakaafeʻi ʻo e niʻihi kehé ke nau kumi ha meʻa pau ʻi he folofolá. Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau kumi ha folofola kau ki ha ʻulungaanga faka-Kalaisi mo kumi ha meʻa te nau lava ʻo kole ki he kau akó ke nau fekumi ki ai lolotonga hono lau e folofola ko iá. Fakaʻatā ke nau akoʻi ʻenau folofolá ki he kalasí ʻo ngāue ʻaki e founga ʻo e “kumi ha meʻá.”

Kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe e meʻa naʻa nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu ʻa e anga hono ngāue ʻaki e folofolá ʻi heʻenau feinga ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke haʻu kia Kalaisí? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ʻi he kaveingá ni?

Ngaahi taukei ako folofola ʻo e ongoongoleleí

Ngāue ʻaki e futinoutí. ʻI he ʻuluaki ʻekitivitī he konga ko ʻení, ʻoku poupouʻi ai e toʻu tupú ke nau ngāue ʻaki e ngaahi tokoni fakaakó, kau ai e futinoutí. Fakaafeʻi ke nau lau ha veesi kau ki he ʻulungaanga faka-Kalaisí pea ako e futinouti takitaha ʻo e veesi ko iá, pea tali e ngaahi fehuʻí ni: Ko e hā ha tānaki ʻoku fai ʻe he futinouti ko ʻení ke mahino kiate au ʻa e vēsí? Poupouʻi e toʻu tupú ke nau faʻa ngāue ʻaki e futinoutí ʻi heʻenau ako pē ʻiate kinautolu e folofolá.

Fakaafeʻi ke ngāue

ʻEke ki he toʻu tupú pe ko e hā e founga te nau fakaʻaongaʻi ai e meʻa ne nau ako he kalasí ke fakatupulaki ai ʻenau ako mo hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻi ha kalasi he kahaʻú haʻanau ngaahi aʻusia ʻi hono ngāue ʻaki e folofolá ke akoʻi e niʻihi kehé.