Laipelí
Te u hoko fēfē ko ha taki lelei ange?


Te u hoko fēfē ko ha taki lelei ange?

Ko Sīsū Kalaisi ʻa e sīpinga haohaoa ʻo e tuʻunga fakatakimuʻa māʻoniʻoní. ʻOku muimui e kau taki ʻi Hono Siasí ʻi Heʻene sīpingá ʻaki ʻenau ʻofa mo tokoni kiate kinautolu ʻoku nau takí. Te tau toki lava ʻi heʻetau muʻaki feinga ke hoko ko ha kau ākonga faivelengá, ke tokoni ke fakatupulaki ʻe he kakai kehé ha fakamoʻoni mālohi mo ʻunu ke ofi ange ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi.

Teuteuʻi fakalaumālie koe

Fakakaukau ki ha taha ʻokú ke ʻilo ʻokú ne hoko ko ha taki anga faka-Kalaisi. Ko e hā ha ngaahi ʻulungaanga lelei fakatakimuʻa ʻoku maʻu ʻe he taha ko iá? Kuo takiekina fēfē koe mo e niʻihi kehé ʻe hono tuʻunga fakatakimuʻá?

Ko e hā ʻoku fie maʻu ai e toʻu tupú ke nau ako e founga ke hoko ai ko ha kau takí? Ko e hā ha ngaahi faingamālie ʻoku nau maʻu ke taki—ai ʻi he Siasí, ʻi honau ngaahi ʻapí, pea ʻi honau tukui koló?

ʻI hoʻo teuteú, ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi potufolofola mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke ongoʻi ʻoku totonu ke ke vahevahe mo e toʻu tupú?

ʻEkesōtosi 18:13–26 (Ko hono maʻu ʻe Mōsese ha faleʻi meia Setelō ki he founga ke hoko ai ko ha taki lelei angé)

Mātiu 20:20–28; 23:11; T&F 50:26 (ʻOku tokoni e kau taki anga faka-Kalaisí kiate kinautolu ʻoku nau takí)

Sione 13:4–15; 3 Nīfai 18:16; 27:21, 27 (Ko Sīsū Kalaisi hotau faʻifaʻitakiʻanga ʻo e tuʻunga fakatakimuʻá)

Mōsaia 2:11–19 (Ko e tokoniʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní hono kakaí)

T&F 121:34–46 (Ko e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e tuʻunga fakatakimuʻa māʻoniʻoní)

Stephen W. Owen, “Ko e Kau Taki Lelei Tahá ʻa e Kau Muimui Lelei Tahá,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 70–76

Thomas S. Monson, “Ngaahi Sīpinga ʻo e Anga Māʻoniʻoní,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 65–68.

Tad R. Callister, “Ko e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ʻi ha Talavou,Ensign pe Liahona, Mē 2013

Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, ” Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2: Ko Hono Puleʻi ʻo e Siasí (2010), 14–17

Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamo‘uí

Fakakaukau taimi siʻi ki he meʻa ‘okú ke ‘ilo ‘o kau ki he Fakamoʻuí. Ko e hā ʻokú ke fakatokangaʻi ʻi Heʻene founga faiakó mo e founga takí? Naʻá Ne tokoniʻi fēfē e niʻihi kehé ke nau ako mo tupulakí? Te ke lava fēfē ʻo muimui Heʻene sīpinga faiakó mo ʻEne takí ke tokoni ai ki he toʻu tupú ke nau ako mo tupulaki? Te ke ueʻi fēfē kinautolu ke nau hoko ko ha kau taki anga faka-Kalaisi?

ʻAi ke fakafehokotaki

Lolotonga e ngaahi fuofua miniti ʻo e kalasi kotoa pē, tokoni ke fakafehokotaki ʻe he toʻu tupú ʻa e meʻa ʻoku nau ako ʻi he ngaahi feituʻu kehekehe (hangē ko e ako fakatāutahá, seminelí, ngaahi kalasi kehe ʻa e Siasí pe meʻa ne nau aʻusia mo honau kaungāmeʻá). Ko e hā ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ke nau fakatokangaʻi hono mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ʻi he moʻui fakaʻahó? ʻE ala tokoni atu e ngaahi fakakaukau ʻi laló:

  • Fakaafeʻi ‘a e toʻu tupú ke nau vahevahe ha meʻa kuo nau aʻusia kimuí ni ‘a ia naʻe fakamanatuʻi ai kiate kinautolu ha meʻa ‘oku nau lolotonga ako ‘i heʻenau ngaahi kalasi ‘i he Siasí.

  • Fakaʻaliʻali ha fakatātā ʻo e Fakamoʻuí (vakai, hangē ko ʻení, Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí), pea hikiʻi ʻa e foʻi lea ko e takí ʻi he palakipoé. Kole ki he toʻu tupú ke nau hiki ʻi he palakipoé mo ha toe ngaahi foʻi lea ʻe haʻu ki heʻenau fakakaukaú ʻi heʻenau fakakaukau ko Sīsū Kalaisí ko ha taki haohaoa.

Ako fakataha

ʻE tokoni e ʻekitivitī takitaha ʻi laló ki he toʻu tupú ke nau ʻilo e founga ke nau hoko ai ko ha kau taki lelei ange. Muimui ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālié ʻo fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe lahi ange ʻe ʻaonga taha ki hoʻo kalasí:

  • Lau fakataha ʻe he kalasí ʻa e Mātiu 20:20–28. Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ʻAposetoló fekauʻaki mo e tuʻunga fakatakimuʻa ʻi he puleʻanga ʻo e ʻOtuá? Fakaafeʻi ʻa e toʻu tupú ke nau hiki ha lisi ʻi he palakipoé ʻo fakafehoanaki mo fakafaikehekeheʻi ʻa e tuʻunga fakatakimuʻa ʻi he māmaní pea mo ia ʻi he Siasí. ʻOku hoko fēfē ha taha ko ha taki ʻi ha pisinisi pe fonua? ʻi he Siasí? Ko e hā e ngaahi ʻulungaanga fakatakimuʻa ʻoku fakamahuʻingaʻi ʻi he māmaní? ʻi he Siasí? Fakaafeʻi ʻa e toʻu tupú ke nau lau ʻa e ngaahi potufolofola ʻoku nau akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e takimuʻa faka-Kalaisí ko e konga ia ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení (hangē ko ia ʻoku fokotuʻu mai ʻi he fakamatala ko ʻení). Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke mahino ki he toʻu tupú ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení? Te nau fakaʻaongaʻi fēfē kinautolu ʻi honau fāmilí? ʻi heʻenau ngāue he Siasí? ʻi honau tukui koló?

  • Fili ha ngaahi konga mei he vahe 3 ʻo e Tohi Tuʻutuʻuni Fika 2, “Tuʻunga Fakatakimuʻa ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí,” ʻa ia ʻokú ne akoʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe hāsino mei he Fakamoʻuí (hangē ko e konga 3.2.1, 3.3.3, 3.3.4, 3.3.5, mo e 3.3.6). Kole ange ki he mēmipa takitaha ʻo e kalasí ke nau lau ha taha ʻo e ngaahi konga ko ʻení pea fakakaukau ki ha talanoa mei he moʻui ʻo e Fakamoʻuí ʻokú ne fakatātaaʻi mai ʻa e ngahi tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he konga ʻokú nau laú (te nau lava foki ʻo vakai ki he Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, 34–51, ki ha ngaahi fakakaukau). Te ke lava foki ʻo kole ange ke nau vakaiʻi e lea ʻa Stephen W. Owen “Ko e Kau Taki Lelei Tahá ʻa e Kau Muimui Lelei Tahá,” ʻo kumi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni pe talanoa fekauʻaki mo e takimuʻa faka-Kalaisí. Kole ki he toʻu tupú ke vahevahe e meʻa ne nau ako mei he tohi tuʻutuʻuní pea mo e ngaahi talanoá. Ko e hā ha sīpinga ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení kuo nau fakatokangaʻi ʻi heʻenau moʻuí?

  • Lau fakataha ʻe he kalasí ʻa e 3 Nīfai 27:21, 27. kole ki he toʻu tupú ke nau fakakaukau ki he pōpoaki ʻa e ongo potufolofola ko ʻení lolotonga hoʻo vahevahe ange e talanoa ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni fekauʻaki mo ʻene ueueʻi hono telingá, mei heʻene lea “Ngaahi Sīpinga ʻo e Māʻoniʻoní” (pe huluʻi ʻa e konga ko ʻeni ʻo ʻene leá ʻi ha vitiō). Ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he talanoá ni ki he toʻu tupú fekauʻaki mo e tuʻunga fakatakimuʻá? Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukauʻi pe ko e hā ʻa e pōpoaki ʻoku nau fai ki he niʻihi kehé ʻaki e anga ʻo ʻenau tōʻonga moʻuí. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ne tāpuekina ai kinautolu ʻe ha sīpinga ʻa ha mēmipa kehe ʻo e kalasí. Ko e hā mo ha ngaahi lelei fakatakimuʻa kehe ʻoku nau fakatokangaʻi ʻiate kinautolu?

  • Kole ki ha mēmipa ʻo e kalasí ke ne tui ha kato āfei he tuʻá. Fakafonu e kató ʻaki ha ngaahi tohi pe ngaahi meʻa kae ʻoua kuo mamafa ʻaupito. Fehuʻi ki he toʻu tupú pe ʻe fakafofongaʻi fēfē ʻe he kato āfeí ni ha uiuiʻi fakatakimuʻa. Fakaafeʻi ʻa e toʻu tupú ke nau ako ʻa e ʻEkesōtosi 18:13–26 ʻo kumi e faleʻi ne maʻu ʻe Mōsese meia Setelō fekauʻaki mo e founga ke hoko ai ko ha taki lelei angé. Ko e hā naʻe mei hoko kapau naʻe ʻikai muimui ʻa Mōsese ki he faleʻi ko ʻení? Fakaafeʻi ʻa e toʻu tupú ke nau fakakaukau kuo vahe ange ke nau fokotuʻutuʻu ha konifelenisi fakasiteiki ʻa e toʻu tupú. Te nau fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e faleʻi ʻa Seteloó ʻi he meʻá ni? Tuku ange ha taimi ke nau palani ai ʻenau konifelenisi toʻu tupu fakaangaanga ko ʻení. Ko hai te nau ala kole tokoni ki ai? Ko e hā te nau ala kole ki he kakai ko ʻení ke nau faí?

  • Hiki ʻi ha laʻipepa mavahe ha niʻihi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakatakimuʻa naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tad R. Callister ʻi he “Ko e Mālohi ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí ʻi ha Talavoú”. Tufa ki he mēmipa takitaha ʻo e kalasí ha laʻipepa, pea kole ange ke ne fekumi ki he fakamatala fekauʻaki mo e tefitoʻi moʻoni kuo ʻoange ki aí. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe e meʻa ne nau ako meia ʻEletā Kālisitā kau ki he tuʻunga fakatakimuʻá. Poupouʻi kinautolu ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga fakatāutaha ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

Kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe e meʻa naʻa nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu e founga ke hoko ai ko ha kau taki lelei angé? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ʻi he kaveingá ni?

Ngaahi taukei ako ʻo e ongoongoleleí

Fekumi ki he ngaahi tefitoʻi moʻoní. Ko e tefitoʻi moʻoní ko ha moʻoni taʻengata ʻokú ne tataki ʻetau ngaahi ngāué. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku fakamatalaʻi mahino ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi he folofolá pe lea ʻa e kau palōfitá, pea taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻomai ia ʻi he ngaahi talanoá pe sīpingá. ʻI hoʻo akoʻi ko ia e toʻu tupú ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e taki faka-Kalaisí, tokoni ke nau ʻilo e founga ke ʻilo ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻaki haʻo fai ange ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení: “Ko e hā ʻoku ou ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení ʻe tokoni ke u hoko ai ko ha taki lelei angé? ʻOku ʻi ai nai ha meʻa heni ʻokú ne akoʻi au he founga ke u tatau ange ai mo e Fakamoʻuí?” Poupouʻi kinautolu ke nau kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi heʻenau ako e folofolá.

ʻĪmisi

Vitiō: “Fakaʻaongaʻi e Fakatātaá”

Mamata lahi ange

Fakaafeʻi ke ngāue

Fehuʻi ki he toʻu tupú pe ko e hā ʻoku nau ongoʻi ʻoku ueʻi kinautolu ke nau fai ʻo makatuʻunga he meʻa ne nau ako he ʻaho ní. Poupouʻi kinautolu ke nau ngāueʻi e ngaahi ongo ko ʻení. Fakakaukau ki ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo muimuiʻi.

Paaki