Naʻe fakafehoanaki fēfē ʻe he Fakamoʻuí e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ki he ngaahi meʻa angamahení mo e ngaahi aʻusiá?
Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Faiako Tuʻukimuʻá. Naʻá Ne vahevahe ha ngaahi talanoa faingofua, talanoa fakatātā, mo e ngaahi sīpinga moʻoni mei he moʻuí ke tokoniʻi ʻaki kinautolu naʻá Ne akoʻí ke mahino e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Te tau lava ke fakaʻaongaʻi e ngaahi talanoá ke faiako ʻo hangē ko e Fakamoʻuí ʻi heʻetau vahevahe ʻetau ngaahi aʻusia fakatāutahá mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ki he māmani ʻoku tau nofo aí.
Teuteuʻi fakalaumālie koe
Ko e fē ʻi he ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ʻoku fakangalongataʻa taha kiate koé, pea ko e hā hono ʻuhingá? Ko e hā ha ngaahi fakafehoanaki kehe ne tokoni ke mahino ai kiate koe e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí?
Ko fē he ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ʻe mahuʻingamālie ki he toʻu tupú? Ko e hā ha ngaahi fakafehoanaki kehe ʻe tokoni ke mahino ai kiate kinautolu e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí? Ko e hā ʻe lava ke ako ʻe he toʻu tupú kau ki he akoʻí mei he founga naʻe ngāue ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fakafehoanakí mo e talanoá?
Ako ʻi he faʻa lotu e ngaahi potufolofola mo e maʻuʻanga tokoni ʻoku hiki ʻi laló. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke ongoʻi ‘oku ueʻi koe ke vahevahe mo e toʻu tupú?
Mātiu 20:1–15; 25: 1–13, 14–30; Luke 8:4–15; 15: 1–7, 8–10, 11–32 (Ko ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi talanoa fakatātaá)
Mātiu 18:1–6 (ʻOku ngāue ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ha kiʻi tamasiʻi ke akoʻi ʻaki e puleʻanga ʻo e langí)
Mātiu 5: 13–16; vakai foki ki he vitiō “Ko e Malanga ʻi he Moʻungá: Ko e Ngaahi Monūʻiá” (ʻOku fakatatau ʻe he Fakamoʻuí ʻa ʻEne kau ākongá ki he māsimá mo e maama ʻo e teʻelangó)
L. Tom Perry, “ Ko e Ngaahi Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Maʻu ʻi he Ngaahi Tefito ʻo e Tuí,Ensign pe Liahona, Nōvema 2013
Jeffrey R. Holland, “Ko e Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé,” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 31–33
David A. Bednar, “Kuo Pau Ke Fanauʻi Foʻou Kimoutolu,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 19–22
Ko e faiako ‘i he founga ‘a e Fakamo‘uí
Naʻe tokoniʻi ‘e he fakamoʻuí ‘a kinautolu naʻá Ne akoʻí ke nau ‘iloʻi ‘a e ngaahi lēsoni ‘o e ongoongoleleí ‘i he ngaahi meʻa kuo nau aʻusia ‘iate kinautolu peé pea ‘i he māmani ‘okú ne ‘ātakaiʻi ‘a kinautolú. Te ke lava fēfē ʻo tokoniʻi e toʻu tupú ke mahino kiate kinautolu e founga hono ngāue ʻaki e ngaahi meʻa angamahení mo ʻenau aʻusiá ki hono akoʻi e niʻihi kehé kau ki he ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí?
Vitiō:”Ko Hono Akoʻi e Ongoongoleleí ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí”
ʻAi ke fakafehokotaki
Lolotonga e ngaahi fuofua miniti ʻo e kalasi kotoa pē, tokoni ke fakafehokotaki ʻe he toʻu tupú ʻa e meʻa ʻoku nau ako mei ha ngaahi feituʻu kehekehe (hangē ko e ako fakatāutahá, seminelí, ngaahi kalasi kehe ʻa e Siasí, pe meʻa ne nau aʻusia mo honau kaungāmeʻá). Ko e hā ha founga te ke lava ʻo tokoni ai ke nau mamata ki hono mahuʻinga ʻo e ongoongoleleí ʻi he moʻui fakaʻahó? ʻE ala tokoni atu e ngaahi fakakaukau ʻi laló:
-
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau fakamatalaʻi ha efiafi fakafāmili ʻi ʻapi pe lēsoni kehe, ha lea ʻi ha sākalamēniti, pe lea ʻi ha konifelenisi ʻoku nau manatuʻi pea aleaʻi e ʻuhinga naʻe fakangalongataʻa aí.
-
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau vahevahe ha talanoa ʻoku nau manatuʻi mei ha lea kimuí ni ʻi ha konifelenisi lahi. Ko e hā ne nau ako mei he talanoá? Ko e hā haʻanau fakakaukau ki he ʻuhinga ne fili ai ʻe he tokotaha leá ha talanoa ke ne ngāue ʻaki ki heʻene faiakó?
Ako fakataha
ʻE tokoni e ngaahi ʻekitivitī takitaha ko ʻení ke mahino ki he toʻu tupú e anga hono ngāue ʻaki e ngaahi talanoa fakatātaá mo e ngaahi fakafehoanaki kehé he taimi ʻoku nau faiako aí. Muimui ʻi he ueʻi ʻa e Laumālié ʻo fili ha ʻekitivitī ʻe taha pe lahi ange ʻe ngāue lelei taha ki hoʻo kalasí:
-
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau ʻai ha siate ʻoku hiki ai e ngaahi ʻuluʻi fakamatalá ni: “Ngaohi ʻo e Meʻa Fakatolongá (Pickles)” mo e “Ko e Uluí.” Kole ki he toʻu tupú ke nau lau e lea ʻa ʻEletā Tēvita A. Petinā “Kuo Pau Ke Fanauʻi Foʻou Kimoutolu” pea kumi e ngaahi fakafehoanaki ʻoku fai ʻe ʻEletā Petinā ke akoʻi e founga ʻo e uluí. Te ke lava ʻo fakakaukau ke fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau tā ha ngaahi fakatātā ʻe tokoni ki haʻanau sioloto atu ki he ngaahi fakafehoanakí. Tuku ha taimi ki he toʻu tupú ke nau vahevahe ai ha fakafehoanaki mei heʻenau aʻusiá te nau lava ʻo ngāue ʻaki ki hono akoʻi ha foʻi moʻoni mei he ongoongoleleí.
-
Kole ki he toʻu tupu takitaha ke ne fakakaukau ki ha taha ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻoku saiʻia aí pea kumi ia mei he folofolá. Kapau te nau fie maʻu ha ngaahi fokotuʻu, fakakakau ke vahevahe atu ha taha ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻoku ʻoatu ʻi he lēsoni ko ʻení. Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau toe talanoaʻi ki he kalasí e talanoa fakatātā ne nau filí pea vahevahe e ʻuhinga ʻoku mahuʻingamālie ai kiate kinautolú. Ko e hā ʻoku hoko ai e talanoa fakatātaá ko ha founga fakafaiako leleí? Fakakaukau ke tuku ha taimi ki he toʻu tupú ke nau faʻu haʻanau talanoa fakatātā ʻoku akoʻi ai ha foʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Te ke lava ke tataki kinautolu ʻaki hano fokotuʻu atu ke nau kamata ʻaki hano fakakaukauʻi e tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku nau loto ke akoʻí. Pea te nau lava ʻo fakakaukau ki ha faʻahinga feituʻu ki heʻenau talanoa fakatātaá ʻe maheni mo e kakai ʻoku nau akoʻí pea tohi ha talanoa te ne lava ke akoʻi ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.
-
Fakaʻaliʻali ki he toʻu tupú ha telefoni pe ha fakatātā ʻo ha telefoni toʻotoʻo, pea kole ange ke nau fai ha ngaahi fakafehoanaki ʻi he vahaʻa ʻo e telefoní pea mo ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Fakaafeʻi kinautolu ke lau e palakalafi ʻe nima fakaʻosi ʻi he ʻuluʻi tohi “Fokotuʻutuʻu mo e Hokohoko ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí” ʻi he lea ʻa ʻEletā L. Tomu Peuli “Ko e Ngaahi Tokāteline mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoni ʻoku Maʻu ʻi he Ngaahi Tefito ʻo e Tuí ʻa e ngaahi Tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi Moʻoni naʻe ʻi Ai ʻi he ngaahi Tefito ʻo e Tui” pea aleaʻi ʻa e fakafehoanaki ʻokú ne fai. ʻI he fakaʻosinga ʻo ʻene leá, naʻe fakaafeʻi ai ʻe ʻEletā Peuli ʻa e toʻu tupú ke nau ako ʻa e ngaahi tokāteline ʻi he Ngaahi Tefito ʻo e Tuí. Lau ʻa ʻene fakaafe mo e kalasí, pea kole ki he toʻu tupu takitaha ke ako e tokāteline naʻe akoʻi ʻi he taha ʻo e Ngaahi Tefito ʻo e Tuí pea haʻu ki he kalasí he uike hono hokó kuo mateuteu ke akoʻi nounou fekauʻaki mo e tokāteline ko iá ʻo fakaʻaongaʻi ha fakafehoanaki.
-
Huluʻi ha taha ʻo e ngaahi vitiō ʻoku fokotuʻu atu ʻi he lēsoni ko ʻení pe fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau lau ʻi he folofolá ha ngaahi sīpinga ʻa e akamoʻuí ʻi hono fakafehoanaki ʻo e ongoongoleleí ki ha meʻa angamaheni. Ko e hā ne faiako ai ʻa Sīsū he founga ko ʻení? ʻOmi ki he kalasí ha ngaahi meʻa lahi ʻoku tau ngāue ʻaki fakaʻaho, hangē ko ha foʻi koa, paʻanga maka, kī, ngaahi foʻi maka, pe meʻakai. Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau fili ha meʻa pea ngāue ʻaki e meʻa ko iá ki hono akoʻi ha tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.
-
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau lau e talanoa fakatātā ʻo e kau ngāue he ngoue vainé ʻi he Mātiu 20:1–15. Kole ke nau aleaʻi ha ngaahi founga lahi ʻe lava ke ʻaonga ai e talanoa fakatātā ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí. Fakaafeʻi ke nau lau e lea ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani “Ko e Kau Ngāue ʻi he Ngoue Vainé” pea aleaʻi e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻokú ne akoʻí ʻo ngāue ʻaki e talanoa fakatātā ko ʻení (mahalo te ke fakakaukau ke nofotaha he ngaahi konga ʻo e leá ʻoku lelei taha ki he toʻu tupú). Kole ki he toʻu tupú ke nau fili ha talanoa fakatātā ʻe taha mei he folofolá pea fakahā ki he kalasí ʻenau ongo ki heʻene ʻaonga kiate kinautolú. Ko e hā ʻoku hoko ai e ngaahi talanoa fakatātaá ko ha founga lelei ia ki hono tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau ako ai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí?
Kole ki he toʻu tupú ke nau vahevahe e meʻa naʻa nau ako he ʻaho ní. ʻOku mahino nai kiate kinautolu e founga akoʻí ʻo ngāue ʻaki e talanoa fakatātaá mo e ngaahi fakafehoanaki kehé? Ko e hā haʻanau ngaahi ongo pe fakakaukau? ʻOku toe ʻi ai nai haʻanau ngaahi fehuʻi kehe? ʻE ʻaonga nai ke tuku ha taimi lahi ange ʻi he kaveingá ni?
Ngaahi taukei ako folofola ʻo e ongoongoleleí
ʻIloʻi ‘o e ngaahi fakatātā fakataipé. ʻE fie maʻu ke lava ‘e he toʻu tupú ‘o ‘iloʻi ‘a e ngaahi fakatātā fakataipé, ‘iloʻi mo e ngaahi konga ‘o e ngaahi fakatātā fakataipé pea fakaʻuhingaʻi ia, pea toki lava ke mahino kiate kinautolu ‘a e ngaahi talanoa fakatātaá mo e ngaahi fakatātā fakataipe ʻi he folofolá. Ko e founga ‘e taha ke ‘iloʻi ai ha fakataipe, ko e kumi ki he ngaahi foʻi lea hangē ko e hangē, fakatatau, tatau, pe hangē ko e. ʻE lava ʻe he toʻu tupú ʻo hiki ha lisi ʻo e ngaahi konga ʻo e fakataipé. Te nau lava ‘o kumi ki he ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ‘a e Siasí (hangē ko e ngaahi makasini ‘a e Siasí, ngaahi lea ‘i he konifelenisí, pe ngaahi folofola kehé) ki hono fakaʻuhingaʻi e ngaahi fakataipé, pea nau fakakaukau ki he founga ‘oku tokoniʻi ai kinautolu ‘e he fakataipé ke mahino ha tefitoʻi moʻoni ‘o e ongoongoleleí. Poupouʻi kinautolu ke fai ‘eni ‘i he taimi kotoa pē ‘oku nau ʻiloi ai ha talanoa fakatātā pe ha fakataipe ‘i heʻenau ako fakataautaha ‘a e ongoongoleleí.
Fakaafeʻi ke ngāue
Fakaafeʻi e toʻu tupú ke nau ngāue ʻaki e fakafehoanakí pe talanoa fakatātaá ke akoʻi ʻaki ha taha ki he moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Kole ke nau fakakaukau ki he ngaahi feituʻu kehekehe te nau lava ke akoʻi ai e moʻoni ko ʻení, hangē ko ha efiafi fakafāmili ʻi ʻapi, lea ʻi ha houalotu sākalamēniti, pe talanoa mo ha kaungāmeʻa.