Seminelí
‘Iuniti 4: ‘Aho 2, 1 Nīfai 16

‘Iuniti 4: ‘Aho 2

1 Nīfai 16

Talateú

‘I he ongoʻi ‘e he ngaahi tokoua ‘o Nīfaí ‘a e mālohi ‘o ‘ene ngaahi leá, naʻa nau fakavaivaiʻi leva kinautolu ‘i he ‘ao ‘o e ‘Eikí. Naʻe foaki mai ‘e he ‘Eikí ‘a e Liahoná ke tokoniʻi ‘a e fāmilí ‘i heʻenau fononga ‘i he feituʻu maomaonganoá. Naʻe aʻusia ʻe he fāmilí ha ngaahi faingataʻa lahi ‘i heʻenau fonongá, kau ai e mole ‘a e mālohi ‘o e ngaahi kaufaná mo e motu ‘a e kaufana ʻa Nīfaí ‘o tupu ai ‘a e ‘ikai te nau maʻu ha meʻakai. Lolotonga ‘a e lāunga ‘a e tokolahi ‘o e fāmilí koeʻuhí ko e mole ko ‘ení, naʻe ngaohi ‘e Nīfai ha kaufana foʻou peá ne kumi ki ha fakahinohino mei he ‘Eikí ki ha feituʻu ke ‘alu ‘o tuli manu ai. ‘Oku ‘oatu ‘e hoʻo ako ‘a e 1 Nīfai 16 ha faingamālie ke fakakaukauʻi ha founga te ke lava ai ‘o tali ‘a e fakatonutonú mo e faingataʻá. Hangē pē ko hono tataki ‘e he ‘Eikí ‘a e fāmili ‘o Līhaí ‘i honau ngaahi faingataʻaʻiá, ‘e pehē pē Haʻane tataki koe ‘i he ngaahi faingataʻa ‘o hoʻo moʻuí kapau te ke fekumi ‘i he loto fakatōkilalo pea muimui ki Heʻene faleʻí.

1 Nīfai 16:1–6

‘Oku tali ‘a Nīfai ki he launga ‘a hono ngaahi tokouá.

Kuó ke vakai nai ki ha taha kuo valokiʻi pe fakatonutonuʻi koeʻuhí ko hano ‘ulungaanga kovi? Naʻe anga fēfē haʻane tali ia?

Naʻe ongoʻi ‘e Leimana mo Lēmiuela ‘oku valokiʻi kinaua ‘e Nīfai ‘i heʻene akoʻi ‘a kinaua ‘e liʻaki ‘a e kau fai angahalá pea ‘ikai tuku ke nau kai ‘i he fua ‘o e ‘akau ‘o e moʻuí (vakai, 1 Nīfai 15:36–16:1). Lau ‘a e 1 Nīfai 16:1–2, pea laineʻi ‘a e fakamatala ‘a Nīfai ‘o kau ki he founga hono tali ‘e ha niʻihi ‘a e moʻoní ‘i he taimi ‘oku ‘ikai te nau moʻui ʻaki ai iá.

‘Oku ‘uhinga ‘a e kupuʻi lea “ʻoku hokaʻi ai honau lotó” ki hono fakahaaʻi ‘enau halaiá. ‘Okú ke pehē ko e hā hono ‘uhinga ‘o e “ʻoku lau ʻe he halaiá ʻoku fefeka ʻa e moʻoní”?

  1. Hiki ha ngaahi meʻa siʻi ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá, ‘a ia te ke lava ‘o fai ke talangofua ange ai ʻo aʻu pē ki he taimi ‘oku faingataʻa ai ke fanongo ki he moʻoní pea “hokaʻi ai [ho] lotó” (1 Nīfai 16:2). ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘oku faingataʻa ai ki ha toʻu tupu ‘e niʻihi ke nau talangofua ki ha ngaahi moʻoni ‘e niʻihi? Fakafehoanaki hoʻo lisí mo e meʻa naʻe tala ‘e Nīfai kia Leimana mo Lēmiuela ‘i he 1 Nīfai 16:3–4.

Fakatatau ki he 1 Nīfai 16:5, naʻe anga fēfē ‘a e fili ‘a Leimana mo Lēmiuela ke na tali ‘a e fakahinohino ‘a Nīfaí? Ko e hā ha foʻi lea pe kupuʻi lea ‘i he veesi ko ‘ení ‘okú ne fakamatalaʻi ‘a e meʻa ‘oku totonu ke tau fai ‘i he taimi ‘oku hokaʻi ai ‘e he moʻoní ‘a hotau lotó? Fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo folofolá.

1 Nīfai 16:7–33

‘Oku tataki ‘a e fāmili ‘o Līhaí ‘e he Liahoná

ʻĪmisi
Ko e Liahoná

Tali tonu (T) pe hala (H) ki he ngaahi fakamatala ‘i he kiʻi sivi ko ‘ení ‘aki haʻo siakaleʻi hoʻo ngaahi talí.

  • Naʻe mali ‘a Nīfai mo e ʻōfefine lahi taha ‘o ‘Isimelí.

  • Naʻe foaki kia Līhai ha meʻa fuopotopoto hangē ha kāpasá ʻa ia naʻe ui ko e Liahoná.

  • Naʻe ‘i he meʻa fuopotopotó ha hui ‘e fā naʻá ne ʻoange ha fakahinohino kia Līhai mo hono fāmilí.

  • Naʻe faingofua ‘a e fononga ‘a e fāmili ‘o Līhaí ‘i he feituʻu maomaonganoá hili hono maʻu ‘a e meʻa fuopotopotó.

‘I hoʻo ako ‘a e 1 Nīfai 16:7–10, vakaiʻi hoʻo ngaahi tali ki he ‘uluaki fehuʻi ‘e tolú (vakai, ’Alamā 37:38). Lau ‘a e 1 Nīfai 16:17–19 peá ke fakakaukauʻi ai pe naʻe tonu hoʻo tali ki he fehuʻi hono faá. (‘Oku maʻu ‘a e ngaahi tali totonú ‘i he ngataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení.)

Te tau kei fepaki pē mo e ngaahi faingataʻá ‘i he taimi ‘oku tau talangofua aí. ‘Oku lahi ‘a e ngaahi faingataʻa ‘oku tau fepaki mo ia, ʻoku ‘ikai tupu ia mei haʻatau fai ha ngaahi fili ‘oku hala. Ka ‘oku hoko mai ia kiate kitautolu ko ha konga fakanatula pē ‘o e moʻui fakamatelié, ka ‘oku nau ‘omi ha faingamālie kiate kitautolu ke tau ako mo tupulaki ai lolotonga ʻetau fononga fakamatelié, ‘o hangē pē ko e Fakamoʻuí (vakai, T&F 122:7–8). Ko e taha ‘o hotau siviʻi ‘i he moʻuí, ko e anga ‘o ‘etau tali ki he ngaahi faingataʻa ko ‘ení.

Fakatatau ki hono fakamatalaʻi ‘e Nīfai ‘a e meʻa fuopotopotó ‘i he 1 Nīfai 16:10, ‘e anga fēfē nai ha ‘aonga ha meʻaʻofa pehē kia Līhai mo hono fāmilí ‘i heʻenau fononga ki he fonua ‘o e talaʻofá? Kumi ‘o fakaʻilongaʻi ‘a e founga naʻe ‘aonga ai ‘a e Liahoná ki he fāmili ‘o Līhaí ‘i he 1 Nīfai 16:16.

Fakatotolo ‘i he 1 Nīfai 16:20–22, pea feinga ke ‘iloʻi ‘a e anga hono tali ‘e ha niʻihi ‘o e fāmili ‘o Līhaí hono motuhi ‘e Nīfai ‘ene kaufaná. Ako ‘a e 1 Nīfai 16:23–25, 30–32, pea kumi ki he founga hono tali ‘e Nīfai ‘a e ʻahiʻahi ko ʻení. Naʻe uesia fēfē ʻa hono fāmilí ʻe heʻene founga talí?

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke ako ‘i haʻo fakafehoanaki ‘a e anga hono tali ‘o e faingataʻa tatau ‘e Nīfai mo hono fāmilí?

Naʻe ‘ikai ke lāunga ‘a Nīfai, ka naʻá ne ngaohi ha kaufana foʻou, peá ne kumi ki ha tataki ki ha feituʻu ke ‘alu ‘o kumi mei ai ha meʻakai. ‘Oku fakahaaʻi mai ‘e he sīpinga ‘a Nīfaí kapau te tau fai ‘a e meʻa kotoa te tau lava ‘o faí pea tau kumi foki ki he fakahinohino ‘a e ‘Eikí, te Ne tokoniʻi kitautolu ‘i hotau ngaahi faingataʻaʻiá.

Naʻe fakahinohinoʻi ‘e he ‘Eikí ‘a Līhai ʻi he anga ‘o e ngāue ‘a e Liahoná lolotonga ‘a e hoko ‘a e ngaahi meʻa ko ‘ení. Kumi ‘i he 1 Nīfai 16:26–29, ki he meʻa naʻe fie maʻu ‘e he ‘Eikí ki hono tataki ‘o e fāmili ‘o Līhaí ‘e he Liahoná.

  1. Fakakaukau ‘okú ke akoʻi ha kiʻi tamasiʻi siʻi ‘o kau ki he Liahoná. Fakamatalaʻi ‘i ha lea mahinongofua ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘a e anga hono tataki ‘e he Liahoná ‘a e fāmili ‘o Līhaí mo e meʻa naʻe pau ke nau fai kae hokohoko atu hono tataki kinautolú.

  2. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: ‘Oku anga fēfē hano fakahā mai ‘e he Liahoná kiate kitautolu “ʻoku lava ‘e he ʻEikí ‘o fakahoko ‘aki ‘a e ngaahi founga īkí ‘a e ngaahi fuʻu meʻa lalahí”? (1 Nīfai 16:29).

Hangē ko e kakai ‘o Līhaí, ‘oku pehē hono foaki mai ‘e he ‘Eikí ha ngaahi meʻa-foaki lahi ke tokoniʻi koe ke maʻu ha tataki fakatāutaha. Lau ‘a e fakamatala ‘e tolu ko ‘eni fekauʻaki mo ha niʻihi ‘o e ngaahi meʻafoaki ko ‘ení, peá ke fakalaulauloto ki he founga ‘oku faitatau ai ‘a e ngaahi meʻa-foaki taki taha mo e Liahona ko ‘eni mei he ‘Eikí.

Tāpuaki Fakapēteliaké

‘Oku pehē ‘e Palesiteni Tōmasi S. Monisoni, ko e ngaahi tāpuaki fakapēteliaké ko ha Liahona fakatāutaha ia:

ʻĪmisi
Palesiteni Thomas S. Monson

“Ko e ‘Eiki tatau pē naʻá Ne foaki ha Liahona kia Līhaí, ‘okú Ne foaki mai he ʻahó ni kiate koe pea mo au ha meʻaʻofa mahuʻinga makehe ke tataki ‘etau moʻuí, ke fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi meʻa fakatuʻutāmaki ki hotau maluʻí, pea fakaʻilongaʻi ‘a e halá, ‘io, ‘a e hala malú—‘oku ‘ikai ko e hala ki ha fonua ‘o e talaʻofá ka ko e hala ki hotau ‘api fakalangí. Ko e meʻaʻofa ‘oku ou ‘uhinga ki aí ‘oku ui ia ko ho tāpuaki fakapēteliaké. ‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a e mēmipa moʻui taau kotoa ‘o e Siasí ke maʻu ‘a e mataʻikoloa makehe mo mahuʻinga ko iá. …

“… ‘Oku ‘ikai ko e tāpuaki fakapēteliaké ko ha meʻa ia ke ke pelupelu fakalelei ‘o tataʻo. ‘Oku ‘ikai ko ha meʻa ia ke fakaʻesia pe pulusi. Ka ko e meʻa ia ke lau. Ko e meʻa ia ke ‘ofaʻi. Ko e meʻa ia ke muimui ki ai. ‘E tataki koe ‘e ho tāpuaki fakapēteliaké ‘i he pō fakapoʻuli matolu tahá. Te ne tataki koe ‘i he ngaahi faingataʻa ‘o e moʻuí. … Ko ho tāpuaki fakapēteliaké ko hoʻo Liahona fakatāutaha ia ke fakaʻilongaʻi hoʻo taumuʻá mo ho halá” (“Your Patriarchal Blessing: A Liahona of Light,” Ensign, Nov. 1986, 65–66).

Ko e Folofolá mo e Ngaahi Lea ‘a e Kau Palōfitá

ʻĪmisi
‘Eletā W. Rolfe Kerr

Naʻe fakamoʻoniʻi ‘e ‘Eletā W. Lufi Kea, lolotonga ‘ene hoko ko ha mēmipa ‘o e Kau Fitungofulú, ko ha Liahona fakalaumālie ‘a e ngaahi folofola ‘a Kalaisí mo ‘Ene kau tamaioʻeikí: “ʻOku lava ke hoko ‘a e ngaahi folofola ‘a Kalaisí ko ha Liahona fakataautaha kiate kitautolu taki taha, ke fakahinohinoʻi mai ‘a e halá. ‘Oua muʻa te tau fakapikopiko koeʻuhí ko e faingofua ‘a e halá. Tau toʻo muʻa ‘i he tui ‘a e ngaahi folofola ‘a Kalaisí ki hotau ‘atamaí mo hotau lotó ‘o hangē ko hono tohi ‘i he ngaahi folofola toputapú pea mo hono lea ʻaki ‘e he kau palōfita, kau tangata kikite, mo e kau tangata maʻu fakahā ‘oku moʻuí. Tau keinanga muʻa ‘i he tui mo e faivelenga ‘i he ngaahi folofola ‘a Kalaisí, he ‘e hoko ‘a e ngaahi folofola ‘a Kalaisí ko hotau Liahona fakalaumālie ‘okú ne fakahā mai kiate kitautolu ‘a e ngaahi meʻa kotoa pē ‘oku totonu ke tau faí” (“The Words of Christ—Our Spiritual Liahona,” Ensign or Liahona, May 2004, 37).

Ko e Laumālie Māʻoniʻoní

ʻĪmisi
ʻEletā David A. Bednar

Naʻe fakafehoanaki ‘e ‘Eletā Tēvita A. Petinā ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní ki he Liahoná ‘o pehē: “ʻI heʻetau feinga ke fenāpasi hotau ‘ulungāangá mo ‘etau ngāué pea mo e anga māʻoniʻoní, ‘oku tatau leva ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kitautolu ʻo e ‘aho ní pea mo e Liahoná kia Līhai mo hono fāmilí ‘i honau kuongá. Ko e ngaahi tefitoʻi founga naʻe toki ngāue ai ‘a e Liahoná kia Līhaí, ko e ngaahi founga pē ia te ne fakaafeʻi mai ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní ki heʻetau moʻuí. Pea ko e ngaahi meʻa ko ia naʻa nau taʻofi ‘a e ngāue ‘a e Liahoná he kuonga muʻá, ko e ngaahi meʻa tatau pē ia te nau fakatupu ‘etau mavahe mei he Laumālie Māʻoniʻoní ‘i he ‘aho ní” (“That We May Always Have His Spirit to Be with Us,” Ensign pe Liahona, May 2006, 30).

  1. Hiki ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha founga ‘e ua pe tolu ‘oku tatau ai ’a e tāpuaki fakapēteliake, ko e ngaahi folofolá mo e ngaahi lea ‘a e kau palōfita, pe ko e Laumālie Māʻoniʻoní mo ha Liahona.

  2. Fakamatalaʻi ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha taimi naʻe tākiekina ‘e haʻo muimui ki ha fakahinohino mei ha taha ‘o e ngaahi tokoni ‘i ‘olungá ki haʻo maʻu ha fakahinohino mei he ‘Eikí?

1 Nīfai 16:34–39

‘Oku tengihia ‘e he ngaahi ʻōfefine ‘o ‘Isimelí ‘a ‘ene maté pea faʻufaʻu ‘e Leimana ke tāmateʻi ‘a Līhai mo Nīfai.

‘Oku tau ako mei he 1 Nīfai 16:34–38 naʻe mate ‘a ‘Isimeli hili haʻanau fononga ‘i ha ngaahi ‘aho lahi ‘i he feituʻu maomaonganoá. Naʻe tengihia lahi ‘e hono ngaahi ʻōfefiné ‘a e mole ‘enau tamaí pea lāunga ha niʻihi ‘o hono fāmilí koeʻuhí ko Līhai mo Nīfai pea nau fie foki ki Selusalema. Naʻe faʻufaʻu fakafufū ‘e Leimana ke fakapoongi ‘a Nīfai mo Līhai. Naʻe toe fakahā ‘e he ongo taʻokete ‘o Nīfaí ‘a ‘ena vaivaí mo e taʻetuí ‘i he ‘ikai te na fekumi ki he finangalo ‘o e ‘Eikí. Naʻe ‘ikai te na tali ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní mo e tokoni te Ne ‘omai kiate kinauá.

Lau ‘a e 1 Nīfai 16:39, pea kumi ki he meʻa naʻe fai ‘e he ‘Eikí ‘i he tūkunga ko ‘ení. Fakatatau ki he meʻa naʻá ke ako mei he veesi ko ‘ení, ko e hā nai ‘a e ʻuhinga ‘oku valokiʻi ai kitautolu ‘e he ‘Eikí?

‘Oku tataki mo valokiʻi kitautolu ‘e he ‘Eikí koeʻuhí ke tau lelei ai. Kapau te tau ngāue ki he tataki pe valoki mei he ‘Eikí, te Ne tāpuakiʻi kitautolu.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘ahó ni ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e 1 Nīfai 16 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (ʻahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

  • Ngaahi tali ki he kiʻi sivi Tonu/Halá: (1) H, (2) T, (3) H, (4) H.

Paaki