Seminelí
‘Iuniti 14: ‘Aho 2, Mōsaia{nb}27


‘Iuniti 14: ‘Aho 2

Mōsaia 27

Talateú

‘Oku toe fakamatalaʻi ‘e he Mōsaia 27 ‘a e fakaului ‘o ‘Alamā (ko e foha ‘o ‘Alamaá) mo e ngaahi foha ‘o e Tuʻi ko Mōsaiá. ‘Oku fakamatala ia ki heʻenau ngaahi feinga ‘i he angatuʻu ke fakaʻauha ‘a e Siasi ‘o e ʻOtuá, ko e ‘aʻahi mai ‘a ha ‘āngelo. Ko e liliu fakaofo ‘o ‘Alamaá, mo e ngaahi feinga ‘a e kau talavou ko ‘ení ke fakaleleiʻi ‘a e maumau kuo nau fakahokó. ‘Oku hanga ‘e he fakamatala ki hono fakaului ‘o ‘Alamaá ‘o fakamamafaʻi ‘a e fie maʻu ki he kakai kotoa pē ke nau fanauʻi foʻou pea nau moʻui ‘i he māʻoniʻoní. ‘Oku toe fakahā mai foki ‘e he vahe ko ‘ení ‘a e ngaahi tāpuaki ‘o hono lotua ‘o kinautolu ʻoku nau fili ke ‘oua te nau muimiui ki he ongoongolelei ‘a Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
‘E ‘Alamā Tuʻu Hake

Mōsaia 27:1–23

‘Oku ui ‘e ha ‘angelo ‘a ‘Alamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ki he fakatomalá

Fakakaukau ki ha niʻihi ‘okú ke ‘iloʻi ‘oku ‘ikai te nau maʻu ha fakamoʻoni ki he ongoongoleleí pe kuo nau hē atu mei he Siasí. Ko e hā ha meʻa te ke fai kapau ‘oku fakafisi hanau toko taha ke tali hoʻo ngaahi feinga kotoa pē ke tokoniʻi iá? Kumi ki ha ngaahi mahino makehe ki he fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo ako he ‘aho ní.

Lau a e Mōsaia 27:8–10, pea feinga ke ʻiloʻi ʻa e anga hono fakamatalaʻi ‘e he ngaahi veesi ko ‘ení ‘a ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá. Ko e hā ‘a e meʻa naʻe feinga ‘a ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ke fai ki he Siasí mo hono kāingalotú?

Ko e fē ‘a e konga ‘o hono fakamatalaʻi ʻo ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ‘oku mahuʻinga taha kiate koé? Ko e hā hono ʻuhingá?

‘Oku ʻi ai ‘a e taimi ‘e niʻihi ‘oku tau ongoʻi ‘oku ‘ahiʻahiʻi kitautolu ke tau tui ‘oku ʻi ai ha kakai ‘e niʻihi ‘e ‘ikai pē te nau liliu kinautolu pea haʻu ki he ‘Eikí. Fakakaukau ki he faʻahinga tōʻonga fakakaukau ko ‘ení ‘i he hoko atu hoʻo ako ki he Mōsaia 27.

Lau ‘a e Mōsaia 27:11–14, pea laineʻi ‘a e ‘uhinga naʻe haʻu ai ‘a e ‘āngeló kia ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá.

‘Oku akoʻi ‘e he Mōsaia 27:14 ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: ʻOku tali mai ‘e he ‘Eikí ‘etau ngaahi lotu faivelenga koeʻuhí ko ha niʻihi kehé. Te ke lava ‘o hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ʻi hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e Mōsaia 27:14. He ‘ikai ‘aʻahi mai ha ʻāngelo ki he tokotaha kotoa pē ‘oku fie maʻu ke fakatomalá pe ko e tokotaha kotoa pē ‘oku tau lotuá. ‘Oku tali mai ‘e he ‘Eikí ‘a ‘etau ngaahi lotua faivelenga ‘o ha niʻihi kehé ‘o fakatatau ki Hono finangalo poto ‘Oʻoná.

  1. Tali ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha fehuʻi ‘e taha, pe fakatouʻosi ‘a e ongo fehuʻi ko ‘ení:

    1. Ko e fē nai ha taimi naʻá ke ongoʻi ai ne hoko ha liliu ‘i he moʻui ‘a ha taha koeʻuhí ko hoʻo ngaahi lotú?

    2. ‘Oku tākiekina fēfē ‘a e anga ‘o hoʻo lotú ‘e hoʻo tui ‘oku tali mai ‘e he ‘Eikí ‘etau ngaahi lotua faivelenga ‘o ha niʻihi kehé?

Fakalaulauloto ki he founga te ke lava ai ‘o fakatatau ‘a e fakamatala kia ʻAlamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ki hoʻo moʻuí. ʻE lava ke hokohoko atu hoʻo lotua ‘a kinautolu ‘okú ke ‘iloʻi pe ‘okú ke ‘ofa ai ‘a ia ‘oku nau fili ke nau fai ‘a ia ‘oku fehangahangai mo e ngaahi akonaki ‘a e ‘Eikí. Te ke lava ‘o manatuʻi ‘oku ‘afio mai ‘a e ‘Eikí ki hoʻo ngaahi lotú ‘i Heʻene founga mo Hono taimi pē ‘Oʻoná peá Ne foaki ki he tangata pe fefine takitaha ‘a ‘ene tauʻatāina ke filí. Ko e meʻa foki ‘e tahá, fakakaukauʻi fakalelei ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení: Ko hai nai ha taha ‘okú ne lotua mai hoʻo leleí? Ko hai nai ha taha ‘oku finangalo ‘a e ‘Eikí ke ne fie maʻu koe ke ke liliu? Ko e hā nai ha meʻa ‘e fie maʻu ke ke fai ke fakahoko ‘a e liliu ko iá?

Lau hono toe ‘o e ngaahi lea ‘a e ‘āngeló kia ‘Alamaá, ‘o hangē ko hono tohi ‘i he Mōsaia 27:15–16. Manatuʻi naʻe lea ‘a e ‘āngeló ‘o “hangē ko ha ‘uʻulu ‘o e maná, ‘a ia naʻe lulululuʻi ai ‘a e kelekelé” (Mōsaia 27:11). Fakakaukau ki ha meʻa ‘e hoko kiate koe kapau naʻe hoko ‘a e meʻá ni naʻá ke ‘i ai mo ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá.

Te ke fakamatala fakanounouʻi fēfē ‘a e pōpoaki ‘a e ‘āngeló?

ʻĪmisi
Naʻe Fiefia ‘Ene Tamaí

Naʻe ‘ikai lava ‘a ‘Alamā ‘o lea ‘i he ‘osi ‘a e pōpoaki ‘a e ‘āngeló. Naʻá ne vaivaia, pea naʻe “fata ia ‘i heʻene taʻe-faʻa-ngaué” (Mōsaia 27:19) ki heʻene tamaí. ‘I he fanongo ‘a e tamai ‘a ‘Alamaá ki he meʻa naʻe hokó, naʻá ne “fiefia… he naʻá ne ‘iloʻi ko e māfimafi ia ‘o e ‘Otuá” (Mōsaia 27:20). Naʻá ne fekau ke fakataha mai ‘a e kakaí ke nau fakamoʻoni ki he meʻa kuo fai ‘e he ‘Eikí maʻa hono fohá” (Mōsaia 27:21). Naʻe kole ‘e he tamai ‘a ‘Alamaá ki he kau taulaʻeikí ke nau ‘aukai mo lotu koeʻuhí ke toe maʻu ‘e hono fohá ‘a hono iví peá ne toe lava ʻo lea (vakai, Mōsaia 27:22). Naʻe tali ‘e he ‘Eikí ‘a ‘enau ngaahi lotú.

Mōsaia 27:24–31

‘Oku fakatomala ‘a ‘Alamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá pea nau fanauʻi foʻou

Lau ‘a e Mōsaia 27:23–24, 28–30 ke ke ilo ki he anga hono liliu ‘o ‘Alamā ko e Siʻí koeʻuhí ko e meʻa naʻá ne aʻusia mo e ‘āngeló. Hiki ki he saati ko ‘ení ‘a e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ‘ení ‘a ia ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e tuʻunga fakalaumālie ‘o ‘Alamā kimuʻá pe ‘i he hili ‘a e liliu hono lotó.

Kimuʻa

Hiliange

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha kupuʻi lea ‘e taha naʻá ke hiki ʻi he kōlomu Hili angé ‘a ia ‘okú ke ‘amanaki te ne fakamatalaʻi koe ‘i he toenga hoʻo moʻuí. Fakamatala ki hono ‘uhingá.

Toe lau ‘a e Mōsaia 27:24, 28, pea fakaʻilongaʻi ‘a e meʻa naʻe fai ‘e ‘Alamaá mo e meʻa naʻe fai ‘e he ‘Eikí ʻo fakahoko ai ‘a e liliu ‘o e loto ‘o ‘Alamaá.

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá, ‘a e ‘uhinga ‘oku mahuʻinga ai ke mahino ‘a e meʻa kuo pau ke tau faí ‘i heʻetau feinga ke liliu ‘etau moʻuí mo e meʻa ‘oku fie maʻu ‘e he ‘Eikí meiate kitautolú.

  2. Tali ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ha fehuʻi ‘e taha, pe fakatouʻosi ‘a e ongo fehuʻi ko ‘ení:

    1. ‘E tokoniʻi fēfē nai ‘e he Mōsaia 27 ‘a e kakai ‘oku loto-foʻi pea nau pehē he ‘ikai te nau lava ‘o fakatomala pea haʻu ki he ‘Eikí?

    2. ‘E tokoniʻi fēfē nai ‘e he Mōsaia 27 ‘a e kakai ko ia ‘oku nau tui ‘oku ʻi ai ha niʻihi he ‘ikai pē te nau fakatomala kinautolu pea haʻu ki he ‘Eikí?

Lau ‘a e Mōsaia 27:25–26, pea feinga ke ‘iloʻi pe ko hai ha taha kuo pau ke liliu tuʻunga ‘i he Fakaleleí—pe ko hono fakalea ‘e tahá, kuo pau ke nau fanauʻi ‘i he ‘Otuá.

‘Oku akoʻi ‘e he ngaahi veesi ko ‘ení ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Kuo pau ke tau fanauʻi foʻou kotoa ‘i he Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí. Ko hono ‘uhinga ‘o e fanauʻi ‘i he Otuá, ‘oku fakatupu ‘e he Laumālie ‘o e ‘Eikí ha fuʻu liliu lahi ‘i he loto ‘o ha taha, koeʻuhí ke ‘oua ‘e toe ‘i ai haʻane holi ke faikovi, kae holi ke ne kumi maʻu pē ki he ngaahi meʻa ‘a e ‘Otuá (vakai, Mōsaia 5:2). Naʻe hoko ha fuʻu liliu lahi vave ‘i he loto ‘o ʻAlamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá, ka ko hotau tokolahi ‘oku lahi ange ‘a e hoko māmālie hotau liliú ‘i he Fakaleleí. Ko e konga lahi ‘o e fanauʻi ‘i he ‘Otuá ko ha meʻa ia ‘oku fakahokohoko, ka ‘oku ikai ko ha meʻa ‘oku hoko fakaʻangataha pē.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Kuo liliu fēfē koe ‘i he Fakaleleí ‘i hoʻo fakatomalá pea feinga he ‘aho takitaha ke ke muimui ki he Fakamoʻuí?

    2. Ko e hā ha meʻa ‘e taha te ke lava ‘o fai ke lelei ange ai hoʻo haʻu ki he ‘Eikí pea tuku ke fakahoko ‘e he Fakaleleí ha liliu ‘i hoʻo moʻuí?

Mōsaia 27:32–37

Naʻe fononga holo ‘a ‘Alamā ko e Siʻí mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ‘i he fonuá kotoa ‘o vete ‘enau ngaahi angahalá mo fakamālohia ‘a e Siasí.

ʻĪmisi
ko e malanga ‘a ‘Alamaá

‘Oku fakatātaaʻi mai ‘e he ngaahi veesi te ke ako hono hokó Mōsaia 27 ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení:Kuo pau ke fai ‘e ha taha ‘a e meʻa kotoa pē te ne ala faí ke fakaleleiʻi ‘a e ngaahi maumau kuó ne fakahokó peá ne toki lava ‘o fakatomala moʻoni.Ko e ‘uhinga ‘o e fakaleleiʻí ke fai ‘a e meʻa kotoa pē te tau ala faí ke fakatonutonu ‘a e ngaahi kovi ne hoko tuʻunga ‘i heʻetau ngaahi fili taʻe totonú pea fakafoki ‘a e ngaahi meʻa naʻe maumauʻi ‘e heʻetau ngaahi ngāué. Hangē ko ‘ení kapau ‘e kaihaʻasi ‘e ha taha ha meʻa mei hono kaungāʻapí, ‘e kau ‘i he fakaleleí hono fakafoki ‘o e meʻa naʻe kaihaʻasí. Lau ‘a e Mōsaia 27:32–37, pea kumi ki he meʻa naʻe fai ‘e ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ke fakalelei ki heʻenau ngaahi angahalá.

Hiki ha founga ‘e lava ai ha taha ‘o fai ha fakalelei ki he ngaahi angahala ko ‘ení:

  • Loi ki ha mātuʻa:

  • Fakamafola ha lau kau ki ha taha kehe:

  • Kākā ʻi ha ngāue fakaako:

‘I hoʻo fakakaukau ki ha founga te ke lava ai ‘o liliu tuʻunga ‘i he Fakaleleí, fakakaukau ki ha founga te ke lava ai ‘o fakatomala mo fai ha fakalelei koeʻuhí ko hoʻo ngaahi angahalá.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e Mōsaia 27 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki