Talateu kia Sēkope
Ko e hā Hono ʻUhinga ʻOku Ako ai e Tohí Ni?
Te ke lava ‘o ʻilo ‘i hoʻo ako ‘a e tohi ‘a Sēkopé ha ngaahi lēsoni mahuʻinga mei ha tangata ‘okú ne maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi ‘oku taʻe ueʻia. Naʻe toutou fakamoʻoni ‘a Sēkope ki he Fakamoʻuí peá ne fakaafeʻi hono kakaí mo kinautolu te nau lau ‘ene ngaahi leá ke nau fakatomala. Naʻá ne akoʻi mo fakaʻaliʻali mai hono mahuʻinga ‘o hono fakahoko faivelenga ‘a e ngaahi ui mei he ‘Eikí. Naʻá ne fakatokanga ki hono kakaí ke nau tokanga telia ‘a e ngaahi fakatuʻutāmaki ‘o e loto-hīkisiá, koloá, mo e anga-taʻemaʻá. Naʻe ngāue ʻaki foki ‘e Sēkope mo ne fakamatalaʻi ‘a e talanoa fakataipe ‘a Seinosi ki he ngaahi fuʻu ‘ōlivé, ‘a ia ‘oku fakatātaaʻi mai ai ‘a e feinga taʻe tuku ‘a e Fakamoʻuí ke fakahoko hono fakamoʻui ‘o e fānau kotoa ‘a e ‘Otuá. Naʻá ne fakaʻaliʻali mai ‘i heʻene fehangahangai mo Seialemi, ko ha fili ‘o Kalaisí, ‘a e founga ke te tali ai ‘i he māʻoniʻoni ‘a kinautolu ‘oku nau fehuʻia pe fakaangaʻi ‘etau tuí.
Ko Hai Naʻá Ne Tohi ʻa e Tohí Ni?
Ko Sēkope naʻá ne hiki ‘a e tohi ko ‘ení, pea ko e foha fika nima ia ‘o Selaia mo Līhaí. Naʻe fāʻeleʻi ia ‘i he feituʻu maomaonganoá lolotonga ‘a e fononga hono fāmilí ki he fonua ‘o e talaʻofá. Naʻe fepaki ‘a Sēkope ‘i heʻene kei talavoú mo ha “ngaahi faingataʻaʻia mo e mamahi lahi, koeʻuhí ko e anga mālohi ‘a [hono] ngaahi tokouá” (2 Nīfai 2:1). Ka neongo iá, naʻe palōmesi ange ‘e Līhai ‘e “fakatapui [‘e he ‘Otuá] ‘a e ngaahi faingataʻaʻia [‘o Sēkopé] ke hoko ko ha tāpuaki [kiate ia]” pea te ne fakaʻaongaʻi hono ngaahi ‘ahó “ʻi he tauhi ki [hono] ‘Otuá” (2 Nīfai 2:2–3). Naʻe mamata ‘a Sēkope ‘i heʻene kei talavoú ki he nāunau ‘o e Fakamoʻuí (vakai, 2 Nīfai 2:3–4). Naʻe fakanofo ‘e Nīfai ‘a Sēkope ke hoko ko ha taulaʻeiki mo e akonaki ki he kakai Nīfaí (vakai, 2 Nīfai 5:26) peá ne tuku kiate ia kimui ‘a e ʻū lauʻi peleti iiki ‘a Nīfaí (vakai, Sēkope 1:1–4). Naʻe ngāue faivelenga ‘a Sēkope ‘i heʻene hoko ko e taki lakanga fakataulaʻeiki faivelenga mo e faiakó, ke fakalotoʻi hono kakaí ke nau tui kia Kalaisi (vakai, Sēkope 1:7). Naʻá ne maʻu ha ngaahi fakahā ‘o kau ki he Fakamoʻuí, pea ‘aʻahi mai kiate ia ‘a e kau ʻāngelo tauhí pea fanongo ki he leʻo ‘o e Eikí (vakai, Sēkope 7:5), pea mamata ki hono Huhuʻí (vakai, 2 Nīfai 11:2–3). Ko Sēkope ‘a e tamai ‘a ʻĪnosí, ‘a ia naʻá ne tuku ki ai ‘a e ʻū lauʻi peletí kimuʻa peá ne pekiá.
Ko e Fē e Taimi mo e Feituʻu Ne Tohi Aí?
ʻOku fakafuofua naʻe kamata ‘a e tohi ‘a Sēkopé ‘i he taʻu 544 K.M., ‘i hono tuku ‘e Nīfai kia Sēkope ‘a e ʻū lauʻi peleti īkí. Naʻe fakaʻosi ia ‘i he ofi ke ngata ‘a e moʻui ‘a Sēkopé, peá ne tuku ‘a e ʻū lauʻi peletí ki hono foha ko ‘Īnosí. Naʻe hiki ʻe Sēkope ‘a e lekooti ko ‘ení lolotonga ‘ene nofo ‘i he fonua ko Nīfaí.