Seminelí
‘Iuniti 19: ‘Aho 2, ʻAlamā 36


‘Iuniti 19: ‘Aho 2

ʻAlamā 36

Talateú

Naʻe fakatahaʻi mai ‘e ‘Alamā hono ngaahi foha ‘e toko tolú, hili ‘ene foki mai mei heʻene ngāue fakafaifekau ki he kau Sōlamí, ‘o ne fai ha faleʻi fakatāutaha kiate kinautolu takitaha (vakai, ʻAlamā 35:16). ‘Oku tohi ‘ene akonaki kia Hilamaní ‘i he ʻAlamā 36–37, ‘oku tohi ‘ene akonaki kia Sipiloní ‘i he ʻAlamā 38, pea ‘oku tohi ʻene akonaki kia Kolianitoní ‘i he ʻAlamā 39–42. Naʻe fakamoʻoniʻi ‘e ‘Alamā kia Hilamani, ‘e fakahaofi ‘e he ‘Otuá ‘a kinautolu ‘oku nau falala kiate Iá. Naʻe fakamatalaʻi ange ‘e ‘Alamā ‘a e anga hono fakahaofi ia mei he mamahi ‘o ‘ene ngaahi angahalá ‘i ha ngaahi taʻu lahi kimui, ke fakatātaaʻi ange ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘eni. Naʻe fanauʻi ia ‘i he ‘Otuá pea fonu ‘i he fiefia, hili ‘ene ui ki he huafa ‘o Sīsū Kalaisí. Naʻe talu mei ai mo ‘ene ngāue ke ‘omi ha niʻihi kehe kia Sīsū Kalaisi.

ʻAlamā 36:1–5

‘Oku akoʻi ‘e ‘Alamā hono foha ko Hilamaní ‘o kau ki he mālohi ‘o e ‘Otuá ke tokoniʻi kitautolu ‘i hotau ngaahi ‘ahiʻahí

Fakalaulauloto ki ha founga ne tāpuekina ai hoʻo moʻuí ‘e ha fakamoʻoni pe ha akonaki ‘a ha mēmipa ‘o e fāmilí, kaungāmeʻa, pe takimuʻa ‘i he Siasí.

Lau ‘a e ʻAlamā 36:1–5, pea fokotuʻu koe ki he tuʻunga naʻe ‘i ai ‘a Hilamaní ‘i heʻene fanongo ki he fakamoʻoni ‘a ‘ene tamaí. Ko e hā ‘a e meʻa naʻe loto ‘a ‘Alamā ke manatuʻi ‘e Hilamaní? (Vakai, veesi 2.) Ko e hā ‘a e meʻa naʻe loto ‘a ‘Alamā ke ako ‘e Hilamani meiate iá? (Vakai, veesi 3.)

Hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ki hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 36:3: ʻI he taimi ko ia ‘oku tau falala ai ki he ‘Otuá, ‘okú Ne poupouʻi kitautolu ‘i hotau ngaahi ahiʻahí mo hotau ngaahi faingataʻaʻiá. Fakakaukau ki ha taimi ‘a ia naʻe ‘ahiʻahiʻi ai koe ‘i hoʻo moʻuí. Hiki ki he konga ‘oku ‘oatu hení ha ngaahi founga ‘a ia naʻe tokoniʻi ai koe ‘e he ‘Otuá ‘i he taimi ko iá.

ʻAlamā 36:6–22

‘Oku fakamatala ‘a ‘Alamā ki heʻene angatuʻú peá ne fakamatalaʻi ‘a e founga naʻá ne maʻu ai ha fakamolemolé

ʻĪmisi
Ko e Fakaului ‘o ʻAlamaá

Naʻe fakamatalaʻi ‘e ‘Alamā ki hono foha ko Hilamaní ‘a e founga naʻe fakahaofi ai ia ‘e he ‘Otuá mei he mamahi ʻo ʻene ngaahi angahalá. Lau ‘a e ʻAlamā 36:6–10, pea fakamanatu ‘a e meʻa naʻe hoko kia ‘Alamā ‘i heʻene kei talavoú ‘i heʻene ‘alu holo mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá ‘o feinga ke fakaʻauha ‘a e Siasí.

‘Oku ‘i ai ha fakamatala ‘e tolu ‘i he Tohi ‘a Molomoná ‘o e ‘aʻahi mai ‘a e ‘āngeló kia ‘Alamā mo e ngaahi foha ‘o Mōsaiá. ‘Oku maʻu ‘i he ʻAlamā 36 ‘a e fakamatala fakaikiiki taha ‘o e meʻa naʻe aʻusia ‘e ‘Alamā ‘i he ‘aho mo e pō ‘e tolu ‘a ia naʻe ‘ikai lava ke ngaue ai hono sinó pe te ne leá. (Vakai, Mōsaia 27 mo e ʻAlamā 38 ke lau ai ki he ngaahi fakamatala kehé.) Lau ‘a e ʻAlamā 36:11–16, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea pe ngaahi kupuʻi lea naʻe ngāue ʻaki ‘e ‘Alamā ke fakamatalaʻi ‘a e manavahē mo e mamahi naʻá ne aʻusia hili ‘a e hā mai ‘a e ‘āngeló.

Naʻe tokoni mai ‘a Palesiteni Poiti K. Peeka ‘o e Kōlomu ʻo e Kau ‘Aposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ke mahino kiate kitautolu hono ‘uhinga ‘o e fakamamahiʻi mo e tauteaʻí:

ʻĪmisi
Palesiteni Boyd K. Packer

“Ko hono ‘uhinga ‘o efakamamahiʻí ko hono fakakalaʻi [tortured].’ Naʻe ngāue ʻaki ‘i he kuonga muʻá ha meʻa naʻe hangē ha fatá ‘a ia naʻe fakatokoto ki ai ‘a e tokotaha ‘oku fakamamahiʻí pea haʻi hono kiaʻi vaʻé mo hono fasi-ʻa-nimá ki ha meʻa fuopotopoto ‘a ia oku takaiʻi ‘o fakatupu ai ha faingataʻaʻia lahi ‘i hono fusi hono vaʻé mo e nimá.

“Ko e tauteaʻí ko ‘eni ‘oku ngāue ʻaki ha papa kuo faʻu pe ha ngaahi ukamea māsila ‘o ‘asi ki he tafaʻaki ‘e tahá. ‘Okú ne keli hake ‘a e kelekelé ‘i he taimi ‘oku toho ai ia ‘i he kelekelé. ‘Oku lahi ‘a e fakamatala ‘a e folofolá ‘o kau ki hono ‘tauteaʻi’ hotau laumālié mo ‘etau fakakaukaú ‘i he loto halaia” (“The Touch of the Master’s Hand,” Ensign, May 2001, 23).

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘a e ‘uhinga ‘okú ke pehē ai naʻe ngāue ʻaki ‘e ‘Alamā ‘a e ngaahi lea fefeka pehē ke fakamatalaʻi ‘a e anga ‘o hono lotó. Toe hiki foki ha fakamatala ki he anga hono fakamatalaʻi ‘e he ngaahi lea ko ‘ení ‘a e halaia mo e mamahi ‘a e tokotaha kuo fai angahala pea teʻeki fakatomalá.

‘E lava ke ke hiki ‘a e foʻi moʻoni ko ‘ení ki hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e ʻAlamā 36:11–16: ʻOku lava ke taki atu kita ‘e he angahalá ki he mamahí mo e fakameʻapangoʻiá.

Lau ‘a e ʻAlamā 36:17–18, pea kumi ki he meʻa ‘okú ne manatuʻi naʻe kikiteʻi ‘e heʻene tamaí ‘o kau ki aí. Fakatokangaʻi ange ‘a e meʻa naʻe fai ‘e ‘Alamā ‘i heʻene manatuʻi ‘a e meʻa naʻe akoʻi ange ‘e heʻene tamaí kiate iá.

Naʻe ‘omi ‘e ‘Eletā Sefilī R. Hōlani ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá ‘a e ‘ilo makehe ko ‘eni ki he meʻa naʻe aʻusia ‘e ‘Alamaá: “Naʻe ueʻi hake ‘a ‘Alamā ‘e he ngaahi akonaki ‘a ‘ene tamaí, ka ‘oku mahuʻinga makehe ke ‘iloʻi ko e kikite naʻá ne manatuʻí, ko ha kikite ia naʻe kau ki he ‘hāʻele mai ha tokotaha ‘a ia ko Sīsū Kalaisi, ko ha ‘Alo ‘o e ‘Otuá, ke ne fai ha fakalelei ki he ngaahi angahala ‘a e māmaní’ ʻAlamā 36:17 Ko e huafa ia pea ko e pōpoaki ia kuo pau ke fanongo ki ai ‘a e tokotaha kotoa pē. Naʻe fanongo ki ai ‘a ‘Alamā, peá ne tangi mei he mamahi ‘o ha heli ‘oku ulo maʻu pē mo ha konisēnisi ‘oku ‘ikai faʻa fakamoʻui. ‘ʻE Sīsū, ‘a koe ko e ‘Alo ‘o e ‘Otuá, ‘aloʻofa mai kiate au.’ (ʻAlamā 36:18.) … Neongo pe ko e hā ha ngaahi lotu kehe ‘oku tau fai, pea neongo pe ko e hā haʻatau ngaahi fie maʻu kehe, ‘oku nau fakafalala kotoa pē ki he tautapa ko iá, ʻE Sīsū, ko koe ko e ‘Alo ‘o e ‘Otuá, ‘aloʻofa mai kiate au.’ ‘Okú Ne mateuteu ke foaki mai ‘a e ‘aloʻofa ko iá. Naʻá Ne totongi ‘aki ‘Ene moʻuí ke foaki mai ia” (However Long and Hard the Road [1985], 85).

  1. Fakakaukau ki ha taimi naʻá ke lotu ai ke ke maʻu ‘a e ngaahi tāpuaki ‘o e Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí, kau ai mo e tāpuaki ‘o e fakamolemoleʻi ‘o ha angahala. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, ‘a e ‘uhinga ‘okú ke pehē ai ‘oku mahuʻinga ke te kole ki he ‘Eikí ‘a e ngaaahi tāpuaki ‘o e Fakaleleí ‘i hoʻo moʻuí.

  2. Lau ‘a e ʻAlamā 36:19–22, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e anga ‘o e liliu ‘a ‘Alamā hili ‘ene lotu ke ne maʻu ha ‘aloʻofá. Hiki ha niʻihi ‘o e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, pea fakamatala ki he meʻa ‘oku nau akoʻi atu kiate koe ‘o kau ki he mālohi ‘o e Fakalelei ‘a e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Sīsū ko e Kalaisí

‘Oku tau ako mei he ngaahi potufolofola ko ‘ení ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Kapau ‘oku tau ngāue ʻaki ‘a e tui ki he Fakalelei ‘a Sīsū Kalaisí, te Ne fakahaofi kitautolu mei he mamahi ‘o ‘etau ngaahi anghalá pea fakafonu ‘a kitautolu ‘aki ‘a e fiefia. Fakalaulauloto ki ha meʻa te ke lava ‘o fai ke ke ngāue ʻaki ai ha tui ‘oku lahi ange kia Sīsū Kalaisí, koeʻuhí ke lava ‘o fakahaofi koe mei hoʻo ongoʻi ‘a e mamahi pe loto-mamahi koeʻuhí ko hoʻo ngaahi angahalá.

Lau ‘a e fakamatala ki he meʻa ko ‘ení, pea fakakaukau ki ha founga te ke lava ai ‘o tali iá. Naʻe kole atu ‘e haʻo kaungāmeʻa ‘okú ne lau ‘a e Tohi ‘a Molomoná, ke ke tokoni ange ke mahino kiate ia ‘a e ngaahi lea ‘a ‘Alamā ‘i he ʻAlamā 36:19. ‘Oku fehuʻi atu ho kaungāmeʻá, “Kapau ‘oku ou kei manatuʻi ‘eku ngaahi angahalá peá u kei ongoʻi loto mamahi pē koeʻuhí ko ia, ‘oku hoko nai ia koeʻuhí he ‘oku teʻeki ke fakamolemoleʻi au?

Lau ‘a e fakamatala ko ‘eni meia Palesiteni Tieta F. ‘Ukitofa ‘o e Kau Palesitenisī ‘Uluakí, pea laineʻi ha ngaahi kupuʻi lea pē ‘okú ke tui ‘e ‘aonga ki ho kaungāmeʻá:

“ʻE feinga ‘a Sētane ke ngaohi kitautolu ke tau tui ‘oku ‘ikai fakamolemoleʻi ‘etau ngaahi angahalá koeʻuhí he ‘oku tau kei manatuʻi pē kinautolu. Ko e tokotaha loi ‘a Sētane, ‘okú ne loí ke fakanenefuʻi ‘etau sió pea tohoakiʻi atu kitautolu mei he hala ki he fakatomalá mo e fakamolemolé. Naʻe ‘ikai palōmesi mai ‘a e ‘Otuá ‘e ‘ikai te tau toe manatuʻi ‘etau ngaahi angahalá. ‘Oku hanga ‘e heʻetau manatuʻi iá ‘o tokoniʻi kitautolu ke tau fakaʻehiʻehi mei haʻatau toe fai ‘a e ngaahi hala tatau. Ka ‘o kapau te tau nofo maʻu ‘i heʻetau tauhi totonu mo faivelengá, ‘e ‘alu pē ‘a e taimí mo e mātangalo atu ‘etau manatuʻi ‘etau ngaahi angahalá. ‘E hoko ‘eni ko e konga ‘o e fakamoʻui ‘oku fie maʻú mo e fakamāʻoniʻoniʻi ‘oku hokó. Naʻe fakamoʻoniʻi ‘e ‘Alamā, naʻe hili ‘ene tangi kia Sīsū ke ‘aloʻofa maí, naʻá ne kei manatuʻi pē ‘ene ngaahi angahalá, ka naʻe ‘ikai toe hoko ‘ene manatu ki he‘ene ngaahi anaghalá ko ha meʻa ke ne ongoʻi loto-mamahi pe fakamamahiʻi ai ia, koeʻuhí he naʻá ne ‘iloʻi kuo fakamolemoleʻi ia (vakai. ʻAlamā 36:17–19).

“Ko hotau fatongiá ke tau fakaʻehiʻehi mei ha meʻa pē te ne toe fakamanatu mai kiate kitautolu ha ngaahi angahala motuʻa. Ko e taimi ko ia ‘oku tau maʻu maʻu ai pē ‘a e “loto mafesifesi mo e laumālie fakatomalá’ (3 Nīfai 12:19), ‘oku tau tui ‘oku ‘ʻikai toe manatu ‘a e ‘Otuá ki heʻetau ngaahi angahalá.’ [T&F 58:42]” (“Ko e Tuʻunga ʻo e Foki Lelei Maí,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 100).

‘Oku toe mahuʻinga foki ke fakatokangaʻi naʻe ‘ikai pehē ‘e ‘Alamā naʻe ‘ikai te ne toe manatuʻi ‘ene ngaahi angahalá, ka naʻe ‘ikai te ne toe manatuʻi ‘a e mamahí koeʻuhi ko ‘ene ngaahi angahalá, pea naʻe ‘ikai ke toe “tauteaʻi” ia ‘e heʻene manatu ki aí (ʻAlamā 36:19). ‘Oku fakatupu ‘e he fakatomala moʻoní hono toʻo atu ‘a e mamahí mo e ongoʻi loto-halaiá koeʻuhí ko e angahalá (vakai, ʻĪnosi 1:6–8).

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha tali ki ho kaungāmeʻa naʻe lau ki ai ‘i ‘olungá, peá ke ngāue ʻaki ha mahino makehe naʻá ke maʻu mei he fakamatala ‘a Palesiteni ʻUkitofá. Fakakau ʻi hoʻo talí ‘a e ‘uhinga ‘okú ke pehē ai ko ha tāpuaki ‘etau kei manatuʻi ‘etau ngaahi angahalá, neongo ʻoku ‘ikai toe “tauteaʻi” [hotau] lotó ‘e [heʻetau] manatu ki [heʻetau] ngaahi angahalá” ( ʻAlamā 36:19) hili ‘etau fakatomalá.

ʻAlamā 36:23–30

‘Oku fakamatalaʻi ‘e ‘Alamā ‘a e ‘uhinga ‘okú ne ngāue taʻetuku ai ke fakalotoʻi ʻa e kakai kehé ke nau fakatomalá

Ko e hā ha faʻahinga ongo ‘okú ke maʻu ‘i haʻo vahevahe haʻo meʻakai ‘oku ifo mo haʻo kaungāmeʻa? Ko e hā ‘a e ‘uluaki meʻa ‘okú ke fie fai he taimi ‘okú ke maʻu ai ha ongoongo fakafiefiá? ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga ‘oku holi ai ha kakai tokolahi ke nau fakahā leva ki ha taha ha meʻa naʻa nau toki fanongo ai mei ha tahá? Lau ‘a e ʻAlamā 36:23–24, pea kumi ki he founga ‘oku fekauʻaki ai ‘a e ngaahi ongo ‘oku fakamatalaʻi hení mo e meʻa naʻe aʻusia ‘e ‘Alamā hili ‘ene uluí. Ko e hā ‘a e meʻa naʻe loto ‘a ‘Alamā ke aʻusia ‘e he kakai kehé?

Lau ‘a e ʻAlamā 36:25–26, pea feinga ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe hoko kiate ia mo e niʻihi kehé ‘i heʻene ngaahi feinga ke akoʻi ‘a e ongoongoleleí. Fakakakato ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení, ‘o makatuʻunga ‘i he meʻa kuó ke ako mei he ngaahi veesi ko ‘ení ‘o kau ki hono fakahā ‘o e ongoongoleleí ki he kakai kehé: Ko e taimi ko ia ‘oku tau fakahā ai ‘a e ongoongoleleí ki he niʻihi kehé, ‘oku tau maʻu ai ʻa e .

  1. Hiki hoʻo tefitoʻi moʻoni kuo fakakakató ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá, peá ke fai ha fakamatala ki he ‘uhinga ‘okú ke tui ai ‘oku moʻoni ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení. ‘E lava ke fakakau ʻi hoʻo fakamatalá ha meʻa naʻá ke aʻusia ‘o kau ki hoʻo ongoʻi fiefia ‘i hoʻo vahevahe ‘a e ongoongoleleí mo e niʻihi kehé.

Fakakaukau ki ha taha ‘okú ke ‘iloʻi—ko haʻo kaungāmeʻa, mēmipa ‘o e fāmilí, pe ha mēmipa ‘o e uōtí pe koló—‘a ia ‘e ‘aonga kiate ia hoʻo fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí mo ‘Ene ongoongolelei kuo fakafoki maí. Fakalaulauloto ki ha founga te ke lava ai ‘o fakahā ki he tokotaha ko iá hoʻo fakamoʻoni ‘o kau ki he founga ‘oku lava ai ‘e Sīsū Kalaisi ‘o fakahaofi kitautolu mei he mamahí pea fakafonu ‘a kitautolu ‘aki ‘a e fiefiá. Mahalo te ke fakakaukau ke fai ha tohi pe ko ha ‘īmeili ki he tokotaha ko iá, pe ko haʻo hiki haʻo ngaahi nouti ke teuteu ki ha taimi te ke talanoa ai mo e tokotaha ko iá.

ʻĪmisi
finemui ʻoku tohi
  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘aho ní:

    Kuó u ako ‘a e ʻAlamā 36 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki