‘Iuniti 13: ‘Aho 3
Mōsaia 21–24
Talateú
Naʻe pōpula ‘a e kakai ‘o Limihaí ki he kau Leimaná ko e tupu mei heʻenau fai angahalá (vakai, Mōsaia 20:21); ka koeʻuhí ko ‘enau nofo pōpulá, naʻe fakavaivaiʻi ai ‘a kinautolu pea nau tafoki ki he ‘Otuá. Naʻe ‘omi ‘a e kakai ‘o ‘Alamaá ke pōpula ko hano siviʻi ‘o ‘enau tuí (vakai, Mōsaia 23:21). Naʻe lotu lahi ‘aupito ‘a e ongo falukunga kakaí ni ke fakahaofi kinautolu mei he nofo pōpulá. Neongo naʻe faifai pea fakahaofi ‘a e ongo falukunga kakaí ni pea nau aʻu mai ki Seilahemala, ka naʻe tokoniʻi kinautolu ‘e he ‘Eikí ‘i ha founga naʻe kehekehe. ‘Oku tau vakai ‘i heʻetau ako ki he ngaahi faingataʻá mo hono fakahaofi ‘o e kakai ‘o Limihaí, ‘e tali ‘e he ‘Eikí ‘etau ngaahi lotú ‘i he founga mo e taimi ‘okú Ne finangalo ki ai ‘i heʻetau fakavaivaiʻi ‘a kitautolú. ‘Oku tau vakai ‘i heʻetau ako ki he ngaahi faingataʻa mo e fakahaofi ‘o e kakai ‘o ‘Alamaá, te tau lava ‘o ako ai e founga ke tau falala ki he ‘Eikí ke tau maʻu ha ivi meiate Ia lolotonga ‘etau ngaahi feingá mo hotau ngaahi faingataʻá.
Mōsaia 21–24
Naʻe aʻusia ‘e he kau Nīfai ‘i he fonua ko Līhai-Nīfaí hono fakahoko ‘o e ngaahi kikite ‘a ‘Apinetaí
Fakakaukau naʻá ke nofo ‘i he fonua ko Līhai-Nīfaí lolotonga ‘a e pule ‘a e Tuʻi ko Noá pea naʻá ke fakaʻikaiʻi ‘a e ngaahi akonaki ‘a ‘Apinetaí. ‘Okú ke nofo pōpula he taimí ni mo ho kakaí ki he kau Leimaná, ‘o hangē pē ko hono kikiteʻi ‘e ‘Apinetaí. ‘Okú ke pehe ko e hā nai ha meʻa te ke faí?
Fakakaukau he taimí ni ki ha ngaahi ‘ahiʻahi pe faingataʻa ‘okú ke lolotonga tofanga ai. Lau ‘a e ngaahi veesi ko ‘ení ‘i hoʻo folofolá pea fakaʻilongaʻi ‘a e meʻa ‘oku nau akoʻi mai ‘o kau ki he kumi mo maʻu ha fakahaofí: Mōsaia 21:5, 14; 22:1–2; 23:23; mo e 24:21. ‘Oku faʻa ‘uhinga ‘a e, ke fakahaofí [pe fakatauʻatāinaʻí] ke tukuange, tokoniʻi, pe ‘omi ki tuʻa tuʻunga ‘i ha meʻa.
Laineʻi ‘i hoʻo lau ‘a e fakamatala ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā Lisiate G. Sikoti ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ʻAposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá, ‘a e tupuʻanga ‘e ua naʻá ne pehē ‘oku tupu mei ai ‘a e ʻahiʻahi mo e faingataʻa ‘oku tau aʻusia ‘i heʻetau moʻuí; “ʻOku ‘ikai fie maʻu ‘e ha taha ‘a e faingataʻá. ‘Oku haʻu kiate kitautolu ‘a e ngaahi ‘ahiʻahí, ngaahi mamahí, mo e loto mamahí mei ha tupuʻanga kehekehe ‘e ua. ‘E fehangahangai maʻu pē ‘a kinautolu ‘oku nau maumauʻi ‘a e ngaahi fono ‘a e ‘Otuá mo e ngaahi faingataʻa ko iá. Ko e ‘uhinga ‘e taha ki he faingataʻá, ko hono fakahoko ‘o e ngaahi taumuʻa ‘a e ‘Eikí ‘i heʻetau moʻuí koeʻuhí ke tau aʻusia ai ‘a e fakafoʻou ko ia ‘oku maʻu mei hono siviʻi kitautolú. ‘Oku mahuʻinga ‘aupito kiate kitautolu takitaha ke tau ‘iloʻi pe ko e fē ‘i he ongo tupuʻanga ko ‘ení ‘oku tupu mei ai hotau ngaahi ‘ahiʻahí mo e ngaahi faingataʻá, he ‘oku kehekehe ‘a e founga ki hono fakatonutonu kinauá” (”Trust in the Lord,” Ensign, Nov. 1995, 16).
Naʻe ‘omi ‘a e kakai ‘o Limihaí ki he pōpulá koeʻuhí ko ‘enau talangataʻá, ka naʻe aʻusia ‘e he kakai ‘o ‘Alamaá ‘a e faingataʻá koeʻuhí ke fakafoʻou ai ‘a kinautolu. Naʻe fakavaivaiʻi ‘a e kakai ‘o Limihaí pea ‘omi ki he ‘Otuá koeʻuhí ko ‘enau nofo pōpulá. ‘Oku lava ‘e hoʻo ako ki he ongo fakamatala ko ‘eni ‘o e fakahaofi fakalangí, ‘o tokoniʻi koe ke fakatupulaki hoʻo tui ke ke ui ki he ‘Eikí ke Ne fakahaofi koe mei ha ngaahi faingataʻa pē ‘okú ke tofanga ai.
-
Ko e ‘uluaki fehuʻi ‘i he saati ‘i laló—Ko e hā ‘a e meʻa naʻe tupu ai ‘enau nofo pōpulá? —kuo ‘osi tali atu ia maʻau. Tali ‘a e fehuʻi hono uá ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: Naʻe fakahaofi fēfē kinautolú?
|
Kakai ‘o Limihaí |
Kakai ‘o ‘Alamaá | |
|---|---|---|
|
Naʻe ʻomi fēfe kinautolu ki he nofo pōpulá? |
Naʻe foaki ‘e he ‘Eikí ‘a e mālohi ki he kau Leimaná ke nau fakapōpulaʻi ‘a e kakaí, koeʻuhí ko e ‘ikai ke nau fakatomalá. |
(Mōsaia 23:1–4, 19–20, 25–38; 24:8–9) Naʻe tauhi ‘e he kakaí ‘enau ngaahi fuakavá, ka naʻe lavakiʻi kinautolu, pea puke pōpula, pea fakatangaʻi ‘e ha kakai fai angahala. |
|
Naʻe fakahaofi fēfē kinautolú? |
Fakalaulauloto ki ha tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘eni ‘oku kau ki he kakai ‘o Limihaí:
-
Fakatatau ki he Mōsaia 21:6, ko e hā ha fakamoʻoni naʻe teʻeki fakavaivaiʻi ‘e he kakai ‘o Limihaí ‘a kinautolu pea nau tafoki ki he ‘Eikí? Naʻe faikehekehe fēfē ‘eni mo e anga hono tali ‘e he kakai ‘o ‘Alamaá ‘a ‘enau nofo pōpulá? ‘I hoʻo fakakaukau ki he meʻa naʻe aʻusia ʻe he kakai ‘o Limihaí, ko e hā ha meʻa naʻá ke ako ‘e ala tokoni kiate koe ke ke tali ‘i he founga totonu ho ngaahi faingataʻaʻiá?
-
Neongo naʻe ‘ikai fakahaofi leva ‘a e kakai ‘o Limihaí mei honau faingataʻaʻiá, ka naʻe tāpuakiʻi fēfē kinautolu ‘e he Eikí? (‘E lava ke ke fakaʻilongaʻi ‘a e kupuʻi lea “tuʻumālie māmālie” ‘i he Mōsaia 21:16.) Kuó ke ongoʻi nai hano tokoniʻi koe ‘e he ‘Eikí ke ke ikunaʻi māmālie ho faingataʻaʻiá?
-
‘Okú ke tokoniʻi fēfē ‘e he tōʻonga fakakaukau ‘a e kakai ‘oku fakamatalaʻi ‘i he Mōsaia 21:30–33, ‘a honau fakahaofí?
-
-
Ko e taimi ‘oku tau fakavaivaiʻi ai kitautolú, pea tau ui ki he ‘Eikí, mo fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá, te Ne fanongo mai ki heʻetau ngaahi lotú pea fakamaʻamaʻaʻi ‘a e ngaahi kavenga ‘o ʻetau ngaahi angahalá ‘i he taimi ‘okú Ne finangalo ki aí.
-
Ko e taimi ‘oku tau fuakava ai mo e ‘Otuá pea tau tauhi ‘Ene ngaahi fekaú, ‘e tuku mai ‘e he ‘Eikí ha founga ke fakahaofi ai kitautolu.
-
Fakakaukau ki he ngaahi faingataʻaʻiá mo hono fakahaofi ‘o e kakai ‘o ‘Alamaá ‘i hoʻo lau ‘a e fakamatala ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā Lisiate G. Sikoti: “ʻOku ‘i ai ‘a e taimi ‘e niʻihi ‘oku hangē ‘oku lelei ‘a e meʻa kotoa pē, ka ‘oku faʻa hoko lōlahi mai ‘a e ngaahi faingataʻá ‘i he taimi tatau pē. Ko e taimi ko ia ‘oku ‘ikai hoko mai ai ‘a e ngaahi faingataʻa ko iá ko ha ngaahi nunuʻa ‘o e talangataʻá, ‘oku nau hoko leva ko e fakamoʻoni ‘oku ‘afioʻi ‘e he ‘Eikí kuó ke mateuteu ke ke tupulaki lahi ange (vakai, Lea Fakatātā 3:11–12). ‘Okú ke ‘oatu leva ha ngaahi meʻa ke tokoni ki hoʻo tupulakí, ‘iló, mo e ‘ofá ‘a ia ‘okú ne teuteuʻi koe ki hoʻo lelei taʻengatá. ‘Oku fie maʻu ke ke lava ‘o ‘alu mei he tuʻunga ‘okú Ne ‘i aí ki he tuʻunga ‘okú Ne finangalo ke ke ‘i aí, ka ‘e fie maʻu ha tupulaki lahi ai, pea kuo pau ke ke fepaki ai mo e faingataʻá mo e mamahí” (“Trust in the Lord,” 16–17).
Fakaʻilongaʻi ‘a e ngahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ‘i he Mōsaia 23:21–22 ‘a ia ʻoku nau fakahaaʻi mai ‘e siviʻi ‘e he ‘Eikí ‘etau faʻa kātakí mo e tuí ke tokoni ki hono fakatupulaki ‘etau falala kiate Iá (vakai foki, T&F 122:5–7).
Hiki ha tali nounou ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:
-
Ko e hā haʻo fakakaukau ki ha faingataʻa ‘e faingataʻa taha hano kātakiʻí, kapau naʻá ke kau he kakai ‘o ‘Alamaá ‘i he taimi naʻe hoko ai ‘a e ngaahi meʻa ‘oku tohi ‘i he Mōsaia 23–24? Ko e hā hono ʻuhingá?
-
Ko e hā ha meʻa te ke ako mei he anga hono tali ‘e ‘Alamā mo hono kakaí ‘a honau ngaahi faingataʻaʻiá? (Vakai, Mōsaia 24:1–12, 15–16.)
-
Neongo naʻe ‘ikai fakahaofi leva ‘e he ‘Eikí ‘a e kakai ‘o ‘Alamaá, ka ko e hā ‘a e meʻa naʻá Ne ʻuluaki fai maʻanautolú? (Vakai, Mōsaia 24:15 .)
Ko e tefitoʻi moʻoni ‘e taha te tau lava ‘o ako mei he meʻa naʻe hoko ki he kakai ‘o ‘Alamaá, ko e taimi ko ia ‘oku tau fakavaivai ai ‘i he faʻa kātaki ki he finangalo ‘o e ‘Eikí, te Ne fakamālohia mo fakahaofi kitautolu mei hotau faingataʻá ‘i he taimi ‘okú Ne finangalo ki aí.
-
Naʻe kole atu kiate koe ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení, ke ke fakakaukau ki he ngaahi ‘ahiʻahi pe ngaahi faingataʻa ‘okú ke lolotonga fehangahangai mo iá. Fakakaukau ‘i hoʻo fakamanatu iá, ke ke hiki ha tali ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá pe ‘i ha lauʻipepa kehe.
-
Ko e hā ha ngaahi ‘ahiʻahi ‘oku ou lolotonga fefaʻuhi mo ia ‘i heʻeku moʻuí?
-
Ko e hā ha meʻa ‘oku fie maʻu ke u fai ke teuteuʻi ai au ke u maʻu ‘a e mālohi fakahaofi ‘o e ‘Eikí ‘i heʻeku moʻuí?
-
Kuó u ako ‘a e Mōsaia 21–24 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).
Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó: