Seminelí
‘Iuniti 12: ‘Aho 4, Mōsaia{nb}15–17


‘Iuniti 12: ‘Aho 4

Mōsaia 15–17

Talateú

‘Oku hoko atu ‘a e lekooti ‘o e malanga ‘a e palōfita ko ‘Apinetaí ki he Tuʻi ko Noá mo ʻene kau taulaʻeikí ‘i he Mōsaia 15–17. Naʻá ne fakamoʻoni ki he fatongia ‘o Sīsū Kalaisí ‘i heʻene hoko ko e Huhuʻí. Naʻe tui ‘a ‘Alamā, ko e taha ‘o e kau taulaʻeiki ‘a Noá kia ‘Apinetai. Naʻe kapusi ‘e he Tuʻi ko Noá ‘a ‘Alamā mei hono fakamaauʻangá pea tuʻutuʻuni ke tutu ‘a ‘Apinetai. Naʻe tauhi faivelenga ‘a ‘Apinetai ki he ‘Otuá ‘i he meʻa kotoa pē.

Mōsaia 15–16

’Oku akoʻi ‘e ‘Apinetai ‘o kau ki he fatongia ‘o Sīsū Kalaisi ‘i Heʻene hoko ko e Huhuʻi.

Fakaʻaongaʻi ha ngaahi miniti siʻi ke ke kumi mo siakaleʻi ‘a e ngaahi foʻi lea ko eʻoku huhuʻi [redeem], naʻe huhuʻi, mo e huhuʻí ‘i he Mōsaia 15–16. ‘Oku faʻa fakaʻilongaʻi ‘e hono toutou ngāue ʻaki ha foʻi lea ‘i ha ngaahi konga folofolá, hono konga mahuʻinga ‘o e pōpoaki ‘a e tokotaha tohi folofolá. Tokanga ‘i hoʻo ako he ‘aho ní ke ke ‘iloʻi ‘a e meʻa naʻe akoʻi ‘e ‘Apinetai ‘o kau ki heʻete hoko ko ha tokotaha kuo huhuʻí.

Fakakaukau ki he ngaahi fakatātā ko ‘ení, ke tokoni ke mahino kiate koe ‘a e fatongia ‘o Sīsū Kalaisi ‘i Heʻene hoko ko e Huhuʻí:

ʻĪmisi
Stick Figure

Fakakaukau kuó ke maumauʻi ha lao, pea kuo tautea koe ‘aki ‘a e tautea mamafa taha ‘oku fakangofua ‘e he laó. Mahalo ‘e kau ‘i he tautea ko iá ha moʻua lahi ke totongi, nofo pilīsone, pe ko e mate. Ko e hā nai ha faʻahinga ongo te ke maʻu ‘i hoʻo fehangahangai mo ha ngaahi tautea pehē? Te ke lava nai ‘o fakakaukau ki ha faʻahinga founga fakalao mo totonu te ke lava ai ‘o hao mei he ngaahi tautea ko ‘ení?

Hiki ‘a e Ko Au ‘i lalo ‘i he lea ko e Tokotaha Fai Halá mo e Fakamaau Totonu ‘i lalo ‘i he foʻi lea ko e Tauteá ‘i he fakatātaá. Kuo tau maumauʻi kotoa pē ha ngaahi fono ‘a e ʻOtuá ‘i ha taimi pea kuo pau ke tau feau ‘a e ngaahi fie maʻu ‘a e fakamaau totonú. ‘Oku fie maʻu ‘e he fakamaau totonú ke tali ‘e he tokotaha fai angahalá ‘a e tautea ‘oku fekauʻaki mo e angahalá.

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

Lau ‘a e fakamatala ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eleta Lisiate G. Sikoti ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá, pea laineʻi ‘a e nunuʻa ‘e ua ‘o hono maumauʻi ‘o e ngaahi fono ‘a e ‘Otuá: “ʻOku fie maʻu ‘e he fakamaau totonú … ke fakafiemālieʻi ‘a e fono kotoa pē ne maumauʻí. ʻOku tāpuekina koe ‘i he taimi kotoa pē ‘okú ke talangofua ai ki he ngaahi fono ‘a e ʻOtuá, ka ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha ngaahi faingamālie kehe te ke maʻu ai, ‘a ia te ke lava ‘o tauhi ke ke ngāue ʻaki ‘i he kahaʻú ki ha fono te ke toe maumauʻi. Kapau ‘e ‘ikai fakaleleiʻi ‘a e ngaahi fono kuo maumauʻí te ne ngaohi ke fakamamahi hoʻo moʻuí pea te ne taʻofi koe ke ‘oua te ke foki atu ki he ‘Otuá” (“The Atonement Can Secure Your Peace and Happiness,” Ensign per Liahona, Nov. 2006, 42).

‘Oku kau ‘i he ngaahi nunuʻa ‘o hono maumauʻi ‘o e ngaahi fono ‘a e ʻOtuá ‘a e mamahí mo e ‘ikai te te lava ke foki atu ki he ‘Otuá. Lau ‘a e Mōsaia 15:1, 7–9, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi kupuʻi lea ‘oku nau fakamatalaʻi ‘a e founga ‘oku hanga ai ‘e he Fakalelei ‘a e Fakamoʻuí ‘o feau ‘a e ngaahi fie maʻu ‘a e fakamaau totonú.

Ngāue ʻaki ha tikisinali ke kumi ‘a e ‘uhinga ki he ngaahi foʻi lea ko ‘ení:

Huhuʻi (Mōsaia 15:1)

Taukapo (Mōsaia 15:8)

Vahaʻa (Mōsaia 15:9)

Te ke lava ‘o hiki ha konga ‘o e ngaahi ‘uhinga ko ‘ení ‘i he tafaʻaki ‘o e ngaahi vēsí.

‘Oku puputuʻu ‘a e kakaí he taimi ‘e niʻihi ‘i hono fakamatalaʻi ‘e ‘Apinetai ‘a Sīsū Kalaisi ‘i he Mōsaia 15:2–5 ‘o pehē ko e (1) ‘Alo ‘o e ‘Otua ko e Tamaí, pea mo e (2) Tamai foki. ‘Oku hanga ‘e he fakamatala ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā Sefilī R. Hōlani ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá ‘o fakamatalaʻi ‘i he founga ko ‘ení ‘a e natula fakalangi ‘o Sīsū Kalaisí: “Hangē ko hono fakamatalaʻi ‘e ‘Apinetaí, naʻe ‘fakatupu [‘a Sīsū Kalaisi] ‘e he māfimafi ‘o e ‘Otuá’ (Mōsaia 15:3) ‘o Ne maʻu ai ‘a e ngaahi mālohi ‘o e Tamaí ‘iate Ia. Ko e meʻa ‘i he hokohoko ‘o e fetuʻutaki fakalangí, ‘oku toe hoko ai ‘a Kalaisi ko e Tamai,‘i heʻene hoko ko e Tokotaha Fakatupu ‘o e langí mo e māmaní [vaka, Mōsaia 15:4], mo e tamai ‘a hotau fanauʻi foʻou fakalaumālié mo e fakamoʻuí, pea ‘okú Ne faivelenga ‘i hono fakaʻapaʻapaʻí—pea mo fakahā ‘Ene maʻu ʻa e mālohi ‘o e—finangalo ‘o ‘Ene Tamaí ‘o laka ange ‘i Hono finangalo ʻOʻoná” (Christ and the New Covenant [1997], 183–84).

Ako ‘a e Mōsaia 15:5–7, mo fakakaukau ki he totongi naʻe pau ke totongi ‘e Sīsū Kalaisi ke huhuʻi koé, pe ke tuʻu ‘i ho vahaʻa mo e ngaahi fie maʻu ‘a e fakamaau totonú. Hiki ki he fakatātā ‘i ‘olungá ‘a e Sīsū Kalaisi ‘i he vahaʻa ‘o e Tokotaha Fai Halá mo e Tauteá.

‘Oku mahuʻinga ke mahino ‘oku ‘ikai ke toʻo ‘e he Fakamoʻuí ‘a e ngaahi ‘eke ‘a e fakamaau totonú ka ‘okú Ne tuʻu ‘i he vahaʻa ‘o e fakamaau totonú mo kitautolu. Kapau ‘oku tau fakatomala, ‘okú Ne fakafiemalieʻi leva ‘a e ngaahi ‘eke ‘a e fakamaau totonú ‘aki ʻEne fua ‘a e tauteá ‘o fakafofongaʻi kitautolu.

  1. Fakakakato ‘a e ngaahi ‘ekitivitī ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Hiki ‘a e Ko Kinautolu ‘Oku Nau Fili ke Huhuʻi Kinautolú (Mōsaia 15:11–12; 16:13). Hili ia pea fakatotolo ‘i he Mōsaia 15:11–12; 16:13, ‘o kumi pe ko hai ‘e huhuʻí. Fakamatalaʻi ‘a e meʻa naʻá ke ‘iló.

    2. Hiki ‘a e Ko Kinautolu ‘oku ‘Ikai te Nau Tali ke Huhuʻi Kinautolú (Mōsaia 15:26–27; 16:2–5, 12). Hili ia peá ke fakatotolo ‘i he Mōsaia 15:26–27; 16:2–5, 12, ‘o kumi pe ko hai ‘e ‘ikai huhuʻí. Fakamatalaʻi ‘a e meʻa naʻá ke ‘iló.

  2. Ngāue ʻaki ‘a e meʻa naʻá ke ‘ilo mei he ‘ekitivitī kuo ‘osí. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Ko e hā ‘a e meʻa te ne fakapapauʻi ko hai ʻe huhuʻi mei heʻenau angahalá?

    2. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke ako mei hono fakafehoanaki ‘o e “finangalo” ‘o Sīsū Kalaisí ‘i he Mōsaia 15:7 mo e “loto” ‘o kinautolu ‘oku nau fai angahalá ‘i he Mōsaia 16:12?

ʻOku fakafiemālieʻi ‘e Sīsū Kalaisi ‘a e ngaahi ‘eke ‘a e fakamaau totonú kiate kinautolu kotoa pē te nau fakatomalá. Ko e totongi naʻe fai ‘e he Fakamoʻuí maʻatautolú ko ha meʻaʻofa fakafoʻituitui ia ki ha taha pē ‘okú ne fili ke fakatomala pea fai ‘a e finangalo ‘o e Tamaí. Lau ‘a e Mōsaia 15:10, pea laineʻi ‘a e kupuʻi lea “te ne mamata ki hono hakó.”

ʻĪmisi
‘Eletā Merrill J. Bateman

Lau ‘a e Mōsaia 15:10–12 mo e lea ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eleta Meliolo J. Peitimení, ko ha mēmipa mālōlō ‘o e Kau Fitungofulú:

“Naʻe pehē ‘e he palōfita ko Apinetaí … ko e ‘taimi ‘e fai ai ‘e hono laumālié ha feilaulau koeʻuhí ko e angahalá, te ne mamata ki hono hakó’ (Mōsaia 15:10). Naʻe fakahā mai leva ‘e ‘Apinetai, ko e hako ‘o e Fakamoʻuí ‘a e kau palōfitá mo kinautolu ‘oku nau muimui kiate kinautolú. Kuo laui taʻu ‘eku fakakaukau ki he meʻa naʻe aʻusia ‘e he Fakamoʻuí ‘i he ngoué pea ‘i he funga kolosí, ‘o pehē ko e feituʻu ia naʻe hilifaki ai kiate Ia ‘a e ngaahi angahalá. Ka neongo iá, ‘oku liliu ‘eku fakakaukaú tuʻunga ‘i he lea ‘a ‘Alamā, ‘Apinetai, ʻĪsaia, mo e kau palōfita kehe. Naʻe ‘ikai ko ha angahala noa pē taʻe kau ki ha taha, ka ko ha laine ‘o ha kakai tokolahi, ‘o hangē ko hono ongoʻi ‘e Sīsū “ʻetau ngaahi vaivaí” (Hepelū 4:15), ‘[kuó ne toʻo] ‘etau ngaahi vaivaí. … ‘o ne fua ‘etau ngaahi mamahí … [pea naʻe] lavea ia koeʻuhí ko ‘etau ngaahi angahalá’ (ʻĪsaia 53:4–5).

“Ko e Fakaleleí ko ha meʻa ia ‘oku aʻusia fakatāutaha, ‘a ia naʻe ‘afioʻi ai ‘e Sīsū ‘a e founga ke tokoniʻi kitautolu takitaha” (“A Pattern for All,” Ensign pe Liahona, Nov. 2005, 75–76).

ʻĪmisi
Kalaisi ʻi Ketisemani
  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. ‘Okú ke pehē ko e hā hono ‘uhinga ‘o ‘ete hoko ko e hako ‘o Sīsū Kalaisi (Vakai, Mōsaia 15:12 .)

    2. Ko e hā ha meʻa ‘okú ke fai ke fakapapauʻi ‘oku lau fakataha koe mo e hako ‘o Sīsū Kalaisí?

‘E lava ke ke ngaohi ke fakatāutaha ‘a e Mōsaia 15:10 ‘aki haʻo fetongi ‘a e “hono hakó” ‘aki ho hingoá ‘i he konga ‘o e vēsí ‘a ia naʻá ke laineʻí. Fakalaulauloto siʻi ki hono ‘uhinga kiate koe ‘o hoʻo maʻu ha Huhuʻi ‘a ia kuó ne ‘afio mai mo ‘iloʻi fakataautaha koe.

Ko e hā ha ngaahi nunuʻa ki ha taha ‘okú ne fakafisi ke huhuʻi ia? Toe vakai ki he Mōsaia 16:5. Ko e hā ‘a e meʻa ‘oku hoko ‘i he fakatātā ne ngāue ʻaki ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení, kapau ‘e vilitaki ‘a e tokotaha fai halá ‘i heʻene angahalá pea ‘ikai fakatomala? Lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 19:16–17 ke ke ‘iloʻi ‘a e meʻa ‘e hoko kiate kinautolu ‘oku ‘ikai te nau fie tali ‘a e huhuʻi ‘a e Fakamoʻuí ‘o nau fakatomalá.

Naʻe akoʻi ‘e ‘Apinetai ‘oku’ikai ngata ‘i he kau ki he huhuʻi ‘a Sīsū Kalaisí hono fakahaofi kitautolu mei he angahalá, ka ‘oku kau ai mo hono fakahaofi kitautolu mei he maté. ‘E toe tuʻu ‘a e kakai kotoa pē, neongo iá, ‘e toe tuʻu ha niʻihi ia kimuʻa ‘i ha niʻihi. Naʻe ngāue ʻaki ‘e ‘Apinetai ‘a e lea ko e “ʻuluaki toetuʻú” ke fakamatalaʻi ‘a e toetuʻu ‘a e kau māʻoniʻoní mo e kau taʻehalaiá kimuʻa ‘i he kau angatuʻú (vakai, Mōsaia 15:21–22). ʻE huhuʻi ‘a e kau māʻoniʻoní mei he maté ‘i he uluaki toetuʻú pea kuo pau ke tatali ‘a e kau angahalá ke nau toki toe tuʻu ‘i he hili ‘a e Nofo Tuʻí (vakai, T&F 76:85, 106).

  1. Fakakaukau ki he ngaahi veesi kuó ke toki ako ‘i he Mōsaia 15. Fakakaukau ‘okú ke maʻu ha faingamālie ke ‘ave ‘e ha tangata fekau haʻo pōpoaki ki he Fakamoʻuí. Hiki ‘a e meʻa te ke fakakau ‘i he pōpoaki ko iá, ‘o makatuʻuga ‘i he meʻa kuó Ne fai maʻaú.

‘Oku finangalo ‘a e Fakamoʻuí ke fakafoki atu kitautolu ki heʻetau Tamai Hēvaní. ‘Okú Ne fakalaloaʻi, taukapoʻi, mo taukaveʻi kitautolu. Kuo totongi ‘e he Fakamoʻuí ki he ngaahi ‘eke ‘a e fakamaau totonú kapau te tau fakatomala.

Mōsaia 17

‘Oku tui ‘a ‘Alamā kia ‘Apinetai pea ‘oku kapusi ia ki tuʻa, ‘oku tamateʻi ‘a ‘Apinetai

Kuó ke mamata tonu ki ha taha ‘okú ne tuʻu ke taukaveʻi ha meʻa ‘oku totonu ‘i ha taimi naʻe faingataʻa kiate ia ke fai peheé Ko e hā ‘a e meʻa naʻe hoko aí?

‘I he fakaʻosi ‘e ‘Apinetai ‘ene pōpoakí, naʻe feinga ha taha ‘o e kau taulaʻeikí, ko hono hingoá ko ‘Alamā, ke fakalotoʻi ‘a e tuʻí kuo lea ʻaki ‘e ‘Apinetai ‘a e moʻoní pea ‘oku totonu ke tukuange ia. Naʻe kapusi ‘e he tuʻí ‘a ‘Alamā, pea fekau ‘a e kau tamaioʻeikí ke nau tamateʻi ia. Naʻe toitoi ‘a ‘Alamā mo ne tohi ‘a e lea ‘a ‘Apinetaí.

‘Oku mahuʻinga hono fakaului ‘o ‘Alamaá. Kuo tāpuekina ha ngaahi toʻu tangata mo e kakai tokolahi koeʻuhí ko ‘ene hiki ‘a e lea ‘a ‘Apinetaí. ‘E toe mahino ange ‘a e ngaahi fua ‘o e ului ‘a ‘Alamaá ‘i hoʻo ako ‘a e ngaahi vahe ka hokó. Naʻe fealēleaʻaki ‘a e tuʻí mo ‘ene kau taulaʻeikí ‘i ha ‘aho ‘e tolu pea nau toki fai ‘a e tuʻutuʻuni ke tamateʻi ‘a ‘Apinetaí (vakai, Mōsaia 17:1–6, 13).

  1. ‘Oku hanga ‘e he Mōsaia 17:7–10 mo e Mōsaia 17:11–12 ‘o fakafehoanaki ‘a e ngaahi fili naʻe fai ‘e ‘Apinetai mo e Tuʻi ko Noá. Fai ha tali nounou ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá, hili hoʻo ako ki he ngaahi veesi ko ‘ení:

    1. Ko e hā ha ngaahi lea fakaʻosi ‘a ‘Apinetai ‘oku mahuʻinga taha kiate koe?

    2. ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e ‘uhinga naʻe mālohi pehē ai ‘a e lea ‘a ‘Apinetai ki he Tuʻi ko Noá?

    3. Ko e hā ha mālohi naʻe maʻu ‘e he kau taulaʻeikí ki he Tuʻi ko Noá?

    4. ‘Oku tokoni fēfē ʻa e sīpinga ‘a ‘Apinetaí ke ueʻi hake koe ke ke faitotonu ki he ‘Otuá ‘i he meʻa kotoa pē ‘oku hokó?

Naʻe pehē ‘e Palesiteni Kōtoni B. Hingikelī: “Ke mou mālohi—‘i he taukaveʻi ‘o e meʻa ‘oku totonú. ʻOku tau moʻui ‘i he kuonga ‘o e fai ‘ena, fai ‘eni kehe pē ke tau leleí, mo e fakavaivai ki he angahalá. ‘Oku tau ‘iloʻi ‘a e meʻa ‘oku totonú ‘i he ngaahi meʻa ‘oku tau fehangahangai fakaʻaho mo iá, ka ‘oku fakalotoa kitautolu ‘e hotau ngaahi toʻu meʻá mo e ngaahi kaungāmeʻá mo e ngaahi leʻo fakatauele ‘o kinautolu ‘oku nau fakalotoʻi kitautolú, pea tau tukulolo ki ai. ‘Oku tau loto ke fakafiemālieʻi ‘a e loto ‘o e tokotaha kotoa pē. ‘Oku tau fakamoʻulaloaʻi kitautolu. ‘Oku tau fakavaivai pea tau mā koeʻuhí ko kitautolu pē. … Kuo pau ke tau fakatupulaki ‘a e ivi ke tau muimui ki he ngaahi meʻa ‘oku tau tui ki aí” (“Building Your Tabernacle,” Ensign, Nov. 1992, 52).

Hiki ‘a e Te u lava ‘o faitotonu ki he ‘Otuá ‘i he meʻa kotoa pē ‘oku hokó ‘i hoʻo folofolá ‘i he tafaʻaki ‘o e Mōsaia 17:9–12.

  1. Te ke lava ‘o fakahoko fakatāutaha kiate koe ‘a e loto-toʻa ‘o ‘Apinetaí, lau ‘a e Mōsaia 17:20 pea fakakakato ‘a e sētesi ko ‘ení ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: ʻOku fie maʻu ke u faitotonu ki he ‘Otuá ‘i he taimi ‘oku …

Fakakaukau ‘i hoʻo fakaʻosi ‘a e lēsoni ‘o e ‘aho ní, ki ha mēmipa ‘o e fāmilí pe ko haʻo kaungāmeʻa ‘e ‘aonga ki ai ‘a e meʻa kuó ke ako mo ongoʻi ‘i he ‘aho ní. Kapau ‘e lava, pea fakamatalaʻi kiate ia ‘a e meʻa kuó ke akó mo hoʻo holi ke ke faitotonu ki he ‘Eikí lolotonga ‘a e ngaahi taimi faingataʻá.

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngāue ke fai ki he ‘aho ní ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e Mōsaia 15–17 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki