Seminelí
‘Iuniti 25: ‘Aho 4, 3 Nīfai 15–16


‘Iuniti 25: ‘Aho 4

3 Nīfai 15–16

Talateú

‘I he hoko atu hono akoʻi ‘e he Fakamoʻuí ‘a e kakai ‘i he temipale ‘i he fonua ko Mahú, naʻá Ne fakahā ai kuo fakakakato ‘a e fono ‘a Mōsesé ‘iate Ia pea ko Ia ‘a e maama mo e fono ‘oku totonu ke sio ki ai ‘a e kakaí. Hili ia naʻe fakahā leva ‘e he Fakamoʻuí ki he kau ākonga Nīfai ‘e toko hongofulu mā uá, ko e kakai ‘i he ongo ‘Ameliká ko e niʻihi kinautolu ‘o e “fanga sipi kehe” naʻá Ne lea ‘o kau ki ai ki he kakai ‘i Selūsalemá (vakai ki he Sione 10:14–16). Naʻá Ne toe talaʻofa foki, ko kinautolu ‘oku fakatomala pea tafoki kiate Iá te nau kau ‘i Heʻene kakai ‘o e fuakavá.

ʻĪmisi
Ko Kalaisi ‘i he Fonua ko Mahú

3 Nīfai 15:1–10

‘Oku fakahā ‘e he Fakamoʻuí kuó Ne fakakakato ‘a e fono ‘a Mōsesé

Kuo ‘i ai nai ha taimi kuó ke fifili ai ki he ‘uhinga ‘oku kole mai ai ‘e he ‘Eikí ke tau talangofua ki ha ngaahi fono mo e ngaahi fekau ‘e niʻihi, hangē ko e totongi ‘o e vahehongofulú, tauhi ‘o e ‘aho Sāpaté, pe fakaʻapaʻapa ki heʻetau mātuʻá? ‘I he hoko atu hono akoʻi ‘e Sīsū Kalaisi ‘a e kau Nīfaí, naʻá Ne akoʻi kiate kinautolu ‘a e tefitoʻi taumuʻa ‘o ‘Ene ngaahi fonó mo e ngaahi fekaú. Fakatokangaʻi ‘a e taumuʻa ko iá ‘i hoʻo ako ‘a e 3 Nīfai 15.

‘I he fakaʻosi ‘e he Fakamoʻuí ‘Ene folofola ki he kakaí, naʻá ne ‘afioʻi ‘oku ‘i ai hanau niʻihi ‘iate kinautolu ‘oku ‘i ai haʻanau fehuʻi… Lau ‘a e 3 Nīfai 15:1–2, pea hiki ‘a e meʻa naʻe ofo pea fifili ki ai ‘a e kakaí:

Koeʻuhí ke mahino ‘a e ‘uhinga naʻe ofo mo fifili ai ‘a e kau Nīfaí ‘i hono fakahā mai ‘e he Fakamoʻuí kuo ‘osi ‘a e “ngaahi meʻa motuʻa” ‘o e fono ‘a Mōsesé, “pea kuo hoko ‘a e meʻa kotoa pē ‘o foʻou,” ke fakamahinoʻi kuo laui senituli hono ‘iloʻi mo moʻui‘aki ‘e he kau Nīfaí ‘a e fono ‘a Mōsesé. Naʻe makatuʻunga ‘enau ngaahi laó, ngaahi ouaú mo e fokotuʻutuʻu ‘o honau siasí ‘i he fono ‘a Mōsesé, ‘a ia ko e fono naʻe foaki mai ‘i he kuonga muʻá ‘e Sīsū Kalaisi ‘i Hono tuʻunga fakalaumālié ke teuteuʻi ‘a e kakaí ki Heʻene haʻele maí pea fakahinohinoʻi ‘a kinautolu ke nau ‘iloʻi ‘Ene feilaulau fakaleleí. Ka ko e Tokotaha Foaki Fono Fakalangí ‘eni ‘oku tuʻu ‘i honau ‘aó ‘o fakahā kiate kinautolu kuo fakahoko ‘a e Fakaleleí (vakai, 3 Nīfai 11:10–14) pea kuo fakakakato ‘iate Ia ‘a e fono ‘a Mōsesé (vakai, 3 Nīfai 9:16–20; 12:46–47). Naʻe fakafokifā hono liliu ‘e Heʻene fakahā “kuo ‘osi” ‘a e ngaahi meʻa motuʻa ‘o e fono ‘a Mōsesé pea ‘e fetongi ‘e ha ngaahi meʻa foʻou ‘a e fonó.

Naʻe tali ‘e he Fakamoʻuí ki he ngaahi meʻa naʻa nau hohaʻa ki aí ‘aki ‘Ene fakamamafaʻi kiate kinautolu ha tokāteline mahuʻinga ‘aupito. Lau ‘a e 3 Nīfai 15:3–5, 9, pea fakaʻilongaʻi ‘a e ngaahi kupuʻi lea ‘i he tali ‘a e Fakamoʻuí ‘a ia naʻá ne mei fakapapauʻi ki he kau Nīfaí ‘oku ‘ikai liliu ‘a e tupuʻanga ia ‘o e fonó.

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: ‘Okú ke pehē ko e hā ‘a e meʻa naʻe akoʻi ‘e Sīsū ki he kau Nīfaí ‘i Heʻene folofola ange, ʻKo au ‘a e fonó”? 3 Nīfai 15:9

‘Oku tau lava ‘o ako mei he ngaahi akonaki ‘a e Fakamoʻuí ‘i he ngaahi veesi ko ‘ení ko Sīsū Kalaisi ‘a e taumuʻa ‘o e ngaahi fono mo e ngaahi fekau kotoa ‘o e ongoongoleleí… Fakalaulauloto ki he ‘uhinga ‘e mahuʻinga ai ‘a e foʻi moʻoni ko ‘ení ki he kau Nīfaí ‘i heʻenau ‘iloʻi kuo fetongi ‘a e fono ‘a Mōsesé ‘aki ha fono ‘oku māʻolunga ange pea nau aʻusia ai ha ngaahi liliu ‘i he anga ‘o ‘enau lotú.

Lau ‘a e 3 Nīfai 15:9–10, pea fakaʻilongaʻi ‘a e meʻa ‘oku finangalo ‘a e ‘Eikí ke tau fai koeʻuhi ko e tokāteline ko ‘ení. Ngāue ʻaki ‘a e meʻa naʻá ke ako mei he ngaahi veesi ko ‘ení ke fakakakato ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Kapau te tau tauhi kia Sīsū Kalaisi , te Ne foaki mai kiate kitautolu .

  1. Fakakaukau ki he ngaahi fekau hangē ko e totongi vahehongofulú, tauhi ‘o e ‘aho Sāpaté, mo e fakaʻapaʻapa ki heʻetau mātuʻá, pea tali ‘a e ongo fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. Ko e hā ha founga ʻe ala muimui ai ha taha ki he ngaahi fekaú kae ʻikai pē tafoki ia kia Kalaisi?

    2. Ko e hā ha ngaahi founga ‘e liliu ai ‘etau talangofua ki he ngaahi fekaú kapau ko e meʻa ‘oku tau taumuʻa ki aí ke sio kia Sīsū Kalaisi ‘o ‘ikai ‘i he talangofua pē ki he ngaahi laó?

Ko e founga ‘e taha ‘oku lava ‘o liliu ai ‘etau talangofua ki he ngaahi fekaú kapau te tau sio kia Kalaisi ‘i heʻetau taumuʻa ke talangofua, ‘e liliu ia mei heʻene hoko ko hotau fatongia pea mo ‘etau ‘ofa ‘i he laó, ‘o hoko ko e ‘ofa ki he ‘Eikí.

ʻĪmisi
ʻEletā Marvin J. Ashton

Lau ‘a e lea ko ‘eni naʻe fai ‘e ‘Eletā Māvini J. ‘Esitoni ʻo e Kōlomu ‘o e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “Ko ha fakafiemālie fakalaumālie mo ha tāpuaki mahuʻinga ‘etau ‘iloʻi, kapau te tau sio ki hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí pea tau kātaki ki he ngataʻangá, te tau lava ‘o maʻu ai ‘a e moʻui taʻengatá mo e hakeakiʻí. … ‘Oku faingofua ange ai ke tau ofi ange ki he ‘Otuá ‘i heʻetau sio kiate Iá. ‘Oku akoʻi kitautolu ‘e heʻetau sio ki he ‘Otuá ke tau ngāue mo moʻui ‘o ‘ikai ‘i he fakamālohi [‘ikai fakamālohiʻi pe fakakounaʻi ke fai ha meʻa]” (“There Are Many Gifts,” Ensign, Nov. 1987, 21).

  1. Fili ha fekau ‘a ia naʻá ke fifili ki hono ‘uhinga ‘o hoʻo talangofua ki aí, pe fakakaukau ki ha founga ‘e hoko ai hono tauhi ‘o e fekau ko iá ko ha meʻa ke ne tataki atu koe kia Sīsū Kalaisi. ‘Oku lava ke ke fokotuʻu ha taumuʻa ke ke talangofua lahi ange ki he fekau naʻá ke filí peá ke hiki ha ngaahi fakakaukau ‘o kau ki he founga ke ke fakahoko ai iá. Hiki hoʻo taumuʻá ki hoʻo tohinoa ki he ako folofolá.

3 Nīfai 15:11–16:5

‘Oku folofola ‘a Sīsū Kalaisi ki Heʻene kau ākongá ‘o kau ki Heʻene fanga sipi kehé

ʻĪmisi
‘Oku Fakamoʻoni ‘a e Tohi Tapú kia Sīsū Kalaisi
ʻĪmisi
ʻOku Fakamoʻoni ‘a e Tohi ʻa Molomoná Kia Sīsū Kalaisi

Kuó ke ongoʻi nai ‘i ha taimi ‘oku ‘ikai toe manatuʻi koe pe ‘okú ke tukuhāusia peá ke fifili ai pe ‘oku ‘afioʻi ‘e he Tamai Hēvaní pe ko hai koe? Neongo te tau ongoʻi tukuhāusia he taimi ‘e niʻihi pe ‘oku ‘ikai te tau mahuʻinga tatau mo e kakai kehé, ka ‘oku tokanga mai ‘a e ‘Otuá ki Hono kakaí peá Ne fakahā mai Ia kiate kinautolu. Tokanga ke ke ‘iloʻi ha ngaahi fakamoʻoni ki he moʻoni ko ‘ení ‘i hoʻo ako hono toe ‘o e 3 Nīfai 15 mo e kamataʻanga ‘o e 3 Nīfai 16.

Hangē ko ia kuo tohi ‘i he Fuakava Foʻoú mo e Tohi ʻa Molomoná, naʻe ngāue ‘a Sīsū Kalaisi ‘i he lotolotonga ‘o e kakai ‘i he Maama Motuʻá pea ‘i he ongo ‘Ameliká foki. Lau ‘a e 3 Nīfai 15:11–17 ‘o kumi ki he meʻa naʻe folofola ‘aki ‘e he ‘Eikí ki he kakai ‘i Selūsalemá ‘o kau ki Hono kakai ‘i he ongo ‘Ameliká.

‘Oku ‘uhinga ‘a e “fanga sipi kehé” ki ha kau muimui kehe ‘o e Tauhisipi, ko Sīsū Kalaisí. Ko e lotoʻaá ko ha ‘ā ia ki he fanga sipí, ka ‘oku ngāue ʻaki heni ‘a e foʻi lea ko e lotoʻaá ‘o ‘uhinga ki ha falukunga kakai ‘oku nau tui tatau kia Sīsū Kalaisi. Fakatatau ki he 3 Nīfai 15:17, ko e hā e founga naʻe tala ʻe he ʻEikí te Ne hā ʻaki ki Heʻene fanga sipi kehé?

Naʻe fakamatala ‘a Sīsū ki he ‘uhinga naʻe fekau ai ‘e he Tamai Hēvaní kiate Ia ke ‘oua te Ne fakahā mo ha toe ‘ilo lahi ange kiate kinautolu ‘i Selusalemá ‘o kau ki Heʻene fanga sipi kehé. Fakatotolo ‘i he 3 Nīfai 15:18–20, pea fakaʻilongaʻi ‘a e fakamatala ‘a e Fakamoʻuí. Te tau lava ‘o ako ha tefitoʻi moʻoni mahuʻinga fekauʻaki mo e anga ‘o ‘etau maʻu ha ‘ilo mo e moʻoni mei he ‘Eikí , ‘i heʻetau sio ki hono taʻofi ‘e he Tamaí ha ‘ilo lahi ange ki he kau Nīfaí mei he kau Siú koeʻuhi ko ‘enau fai angahalá. Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ‘ení, te ke fakakakato fēfē ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení? ʻOku foaki mai ‘e he ‘Otuá ‘a e ‘ilo mo e moʻoni kiate kitautolu ‘o fakatatau ki heʻetau .

Naʻe fakaha ‘e he ‘Eikí ki he kau Nīfaí, ko e konga kinautolu ‘o e fanga sipi kehe ‘a ia naʻá Ne lea ‘o kau ki ai ‘i Selusalemá. Naʻe pehē ‘e he kau Siú ia ko ‘Ene folofola ia ‘o kau ki he kau Senitailé (kakai ‘oku ‘ikai te nau kau ki he kakai ‘Isilelí). Naʻe ‘ikai mahino kiate kinautolu ‘e ‘ikai “fanongo” ‘a e kau Senitailé ia ki he leʻo ‘o e Fakamoʻuí (vakai, 3 Nīfai 15:21–23).

Lau ‘a e 3 Nīfai 15:24, pea kumi ki he sīpinga naʻe fakapapauʻi ange ai ‘e he ‘Eikí ki he kau Nīfaí ‘okú Ne tokanga ange kiate kinautolú.

Lau ‘a e 3 Nīfai 16:1–3, pea kumi pe ko hai mo ha kakai kehe te nau fanongo ki he leʻo ‘ o e Fakamoʻuí. ‘Oku ‘ikai te tau maʻu ha lekooti fakafolofola ‘o ha kakai kehe naʻe hāʻele ki ai ‘a e Fakamoʻuí, ka ‘oku mahino naʻá Ne hāʻele ki ha kakai kehe ‘o ‘omi ‘a kinautolu ki Heʻene lotoʻaá.

‘Oku founga fēfē hano fakahā ‘e Sīsū Kalaisi ‘okú Ne tokanga ki he kakai ko ia ‘oku ‘ikai te nau fanongo ki Hono leʻó? Lau ‘a e 3 Nīfai 15:22–23 mo e 3 Nīfai 16:4, pea kumi ki he founga naʻe folofola ai ‘a e ‘Eikí te Ne fakahā Ia ki he kau Senitailé.

Fakatatau ki he meʻa kuó ke ako ‘i he 3 Nīfai 15 mo e 16, ko e hā ha fakamoʻoni kuó ke vakai ki ai ‘oku tokanga ‘a e ‘Otuá ki Hono kakaí peá Ne fakahā Ia kiate kinautolu?

Lau ‘a e 3 Nīfai 16:5, pea kumi ki he meʻa ‘e hoko ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí hili hono maʻu ‘e he kau Senitailé ‘a e ‘ilo kia Sīsū Kalaisi mo ‘Ene ongoongoleleí.

‘Oku talaʻofa ‘e Sīsū te Ne tāpuakiʻi ‘a ‘Ene fānaú kotoa pē—‘a e fale ‘o ‘Isilelí mo e kau Senitailé—‘i Heʻene foaki kiate kinautolu ‘Ene ngaahi folofola kuo tohi ‘e he kau Nīfaí. ‘E tokoni ‘a e ngaahi tohi ‘a e kau Nīfaí ki hono fakaului ‘o e kau Senitailé, pea te nau tokoni leva ki hono tānaki ‘o e fale ‘o ‘Isilelí ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí (vakai ki he 3 Nīfai 16:4–5).

  1. Tali ‘a e fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá: Ko e hā ha fakamoʻoni kuó ke ‘iloʻi ‘i hoʻo moʻuí ‘a ia ʻoku fakahā mai ai ‘oku tokanga mai ‘a Sīsū Kalaisi kiate kitautolu kotoa pē?

3 Nīfai 16:6–20

‘Oku tuku ‘e Sīsū Kalaisi ha ngaahi tāpuaki mo fakatokanga ki he kau Senitailé ‘oku nau moʻui ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí

Kuo ‘i ai nai ha taimi naʻá ke fie kau ai ki ha kulupu, kalapu pe ko ha timi? Fakakaukau ki ha fakatātā mahino. Ko e hā ha meʻa ‘oku fie maʻu ka te kau ki he kulupu ko iá? Ko e kulupu mahuʻinga taha te ke lava ‘o hoko ko ha mēmipa aí ko e Siasi ‘o Sīsū Kalaisi ‘o e Kau Māʻoniʻoni ‘i he Ngaahi ‘Aho Kimui Ní, ‘a ia ko e kakai ‘o e fuakava ‘o e ‘Eikí

Lau ‘a e 3 Nīfai 16:6–7, pea kumi ki he meʻa ‘e hoko koeʻuhi ko e tui ‘a e kau Senitailé pea mo e taʻetui ‘a e fale ‘o ‘Isilelí ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí. ‘E tokoni kapau ‘e mahino kiate koe ‘e ‘i ai foki mo ha kau Senitaile taʻetui ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí ‘a ia te nau fakamoveteveteʻi mo ngaohi koviʻi ‘a e kau mēmipa ‘o e fale ‘o ‘Isilelí (vakai, 3 Nīfai 16:8–9). ‘E ‘ave ‘e he ‘Eikí ‘a ‘Ene ongoongoleleí mei he kakai fai angahalá pea fakahā ia ki he kau māʻoniʻoní, ʻa e kakai ‘Isilelí mo e kau Senitailé fakatouʻosi, ‘i he ngaahi ‘aho fakaʻosí (vakai, 3 Nīfai 16:10–12).

Lau ‘a e 3 Nīfai 16:13, pea kumi ki he meʻa ‘oku fie maʻu ka te toki hoko ko ha taha ‘o e kakai ‘o e fuakava ‘o e ‘Eikí. Fakaʻaongaʻi ‘a e meʻa kuó ke ako ‘i he 3 Nīfai 16:13, pea fakakakato ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Kapau te tau , ‘e toki lau fakataha leva kitautolu mo Hono kakaí.

  1. Tali ‘a e ongo fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    1. ʻOkú ke ʻilo fēfē ‘okú ke kau ki he kakai ‘o e fuakava ‘o e ‘Eikí?

    2. Kuo founga fēfē hano tāpuekina hoʻo moʻuí ‘i hono lau fakataha koe mo Hono kakaí?

  2. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘ahó ni ‘i hoʻo tohinoa ki he ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e 3 Nīfai 15–16 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (ʻahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki