‘Iuniti 10: ‘Aho 2
Sēkope 7
Talateú
Naʻe fakafalala ‘a Sēkope ki heʻene fakamoʻoní mo e ‘Eikí ke ne ikunaʻi ‘a e ngaahi fakakaukau hala mo e ngaahi ‘uhinga ‘a Seialemí, ‘a ia ko ha fili ‘o Kalaisí. Ko e fili ‘o Kalaisí, ko ha taha ia ‘okú ne fakafepakiʻi fefeka pe mālohi ‘aupito ‘a Kalaisi peá ne feinga ke fakaʻauha ‘a e tui ‘a e kakai kehé kiate Ia, mo Hono Siasi moʻoní, mo ‘Ene ongoongoleleí, pe ko e palani ‘o e fakamoʻuí.
‘I he feinga ‘a Sēkope ke taʻofi ‘a e ngaahi feinga ‘a Seialemí, naʻá ne maʻu ha ivi mei he ngaahi meʻa naʻá ne aʻusia ‘i he kuohilí ‘a ia naʻe fakatupulaki ai ‘ene tui kia Sīsū Kalaisí. Naʻá ne toe fakafalala foki ki he fakahinohino ‘a e Laumālie Māʻoniʻoní, mo ‘ene ‘ilo ki he folofolá mo e lea ‘a e kau palōfitá, mo ‘ene fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí. Pea ‘i he fie maʻu ‘e Seialemi ha fakaʻilonga ‘a ia ‘e fakamoʻoniʻi ai ‘oku moʻoni ‘a e lea ‘a Sēkopé, naʻe taaʻi ia ‘e he ‘Otuá. Naʻe fakaʻosi ‘e Sēkope ‘ene lekōtí ‘aki ‘ene fakamatalaʻi ‘a e anga ‘o e falala ‘a e kau Nīfaí ki he ‘Eikí ‘i heʻenau maluʻi kinautolu mei he kau Leimaná. Naʻe tuku ‘e Sēkope ‘a e ʻū lauʻi peleti īkí ki hono foha ko ‘Īnosí, kimuʻa peá ne toki pekiá.
Sēkope 7:1–14)
‘Oku falala ‘a Sēkope ki he ‘Eikí ‘i heʻene fehangahangai mo Seialemi, ko e fili ‘o Kalaisí
Naʻe akoʻi ‘e ‘Eletā Lōpeti D. Heili ‘o e Kōlomu ‘o e Kau ‘Aposetolo ‘e Toko Hongofulu Mā Uá: “‘Oku hoko mai e taha ʻo e ngaahi sivi lalahi taha ʻo e moʻuí ʻi he taimi ʻoku fakaangaʻi pe fehuʻia ai ʻetau tuí. ʻOku tau fie tali fefeka he taimi peheé. …Ka ko ha ngaahi faingamālie mahuʻinga ʻeni ke tau kiʻi fakakaukau, lotu, pea muimui ʻi he sīpinga ‘a e Fakamoʻuí. Manatuʻi ko Sīsū tonu ē naʻe fehiʻanekinaʻi pea liʻaki ʻe māmani. … Ka ʻi heʻetau tali ki hotau kau tukuakiʻí ʻo hangē ko e Fakamoʻuí, ʻe ʻikai ngata ʻi heʻetau anga faka-Kalaisi angé, ka ʻoku tau fakaafeʻi ai mo e niʻihi kehé ke nau ongoʻi ʻEne ʻofá mo muimui foki ʻiate Ia” (“Lototoʻa Faka-Kalaisí: Ko e Fie Maʻu Kae Hoko ko e Ākongá,” Ensign pe Liahona, Nōvema. 2008, 72).
Fakakaukau ki ha taimi ‘a ia naʻe fehuʻia pe fakaangaʻi ai hoʻo tuí. Te ke ʻilo ʻi hoʻo ako ‘a e Sēkope 7 ki he founga naʻe aʻusia ai ‘e Sēkope hono fakaangaʻi ‘o ‘ene tuí ‘e ha tangata ko Seialemi hono hingoá, mo e founga naʻá ne tali lelei ʻaki ki heʻene fakaanga ko iá.
Lau ‘a e Sēkope 7:1–5, pea kumi ki he foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ‘oku hā mei ai ‘a e (1) meʻa naʻe feinga ‘a Seialemi ke faí, mo e (2) anga ‘o ‘ene feinga ke fakahoko ‘ene ngaahi taumuʻá. ‘E lava ke ke fakaʻilongaʻi ‘eni ‘i hoʻo folofolá.
Fakatatau ki he Sēkope 7:3, ko e hā ha mālohi ne maʻu ‘e Seialemi ʻi he kakaí?
-
Fakatokangaʻi ange ‘i he Sēkope 7:4 ko e “tangata poto” ‘a Seialemi peá ne “maʻu ‘a e ivi lahi ‘o e leá.” Hiki ʻi hoʻo tohinoa ki he ako folofolá ‘a e ‘uhinga ‘oku faingataʻa ai he taimi ‘e niʻihi ke ke maluʻi hoʻo tuí mei ha taha hangē ko Seialemí.
Manatuʻi ‘oku ‘ikai ‘uhinga tatau hono fehuʻia pe fakaangaʻi ‘e he kakai kotoa pē ‘etau tuí, ‘o hangē ko Seialemí. Neongo ‘oku feinga mālohi ha kakai, hangē ko Seialemí ke fakaʻauha ‘a e tuí, ka ‘oku fehuʻia ‘e ha niʻihi ia ‘etau tuí koeʻuhí ko ‘enau fie ‘iló, pe mahalo naʻe fakamatalaʻi hala kiate kinautolu ‘etau tuí.
Fakalaulauloto ‘i hoʻo lau ‘a e Sēkope 7:5–14, ki ha founga te ke tali ai ki ha taha hangē ko Seialemí. Te ke ‘iloʻi ‘i hoʻo ako ki he tali ‘a Sēkopé ko e taimi ko ia ‘oku tau falala ai ki he ‘Eikí, te tau lava ‘o ikunaʻi ‘a e ngaahi ‘ahiʻahi ki heʻetau tuí. ‘E lava ke ke hiki ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ‘i he tafaʻaki ‘o hoʻo folofolá ‘o ofi ki he ngaahi veesi ko ‘ení. Kumi ki ha ngaahi founga naʻe fakaʻaliʻali ai ‘e Sēkope ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ‘i he‘ene fehangahangai mo Seialemí.
Lau ‘a e veesi pe ngaahi veesi ‘i he saati ‘i laló mei he Sēkope 7:5–14 ‘i he kōlomu ‘uluakí, pea fakafehoanaki ‘a e potufolofola ko iá ki he fakamatala ‘i he kōlomu hono uá ‘a ia ‘okú ne fakamatalaʻi lelei taha ‘a e falala ‘a Sēkope ki he ‘Eikí ‘i he potufolofola ko iá. Hiki ‘a e mata‘itohi ‘o e fakamatalá ‘i he laine ofi ki he potufolofolá.
|
Ko e Meʻa Naʻe Fai ‘e Sēkope ke Falala Ai ki he ‘Eikí | |
|---|---|
| |
Te ke lava ‘o vakaiʻi hoʻo ngaahi tali ki he ‘ekitivitī fakatauhoa ko ‘ení ‘aki haʻo vakai ki he ngaahi tali totonú ‘i he ngataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení.
Te ke lava fēfē ‘o fakamālohia hoʻo fakamoʻoní koeʻuhí ke ‘oua naʻa ueʻi ia ‘i ha taimi ‘oku fehuʻia pe fakaangaʻi ai ‘a e meʻa ‘okú ke tui ki aí? Fakatokangaʻi ange ‘i he Sēkope 7:5 naʻe fakaʻaliʻali mai ‘e Sēkope ‘a e foʻi moʻoni ko ‘ení: He ‘ikai lava ke ueʻi kitautolu ‘i heʻetau tuí kapau ‘oku makatuʻunga ‘etau fakamoʻoní ‘i he fakahā mo e ngaahi meʻa fakalaumālie moʻoni kuo tau aʻusiá. Fakalaulauloto ki he ivi ‘o hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisí mo ha meʻa te ke lava ‘o fai ke fakamālohia ia.
‘Oku ‘omi ‘e he tali ‘a Sēkope kia Seialemí ha sīpinga ke tau muimui ki ai ‘i heʻetau tali ha niʻihi ‘oku nau fehuʻia pe fakaangaʻi ‘etau tuí.
-
-
Fakatokanga‘i ange ‘i he Sēkope 7:5 naʻe ‘ikai faʻa ueʻi ‘a e tui ‘a Sēkopé koeʻuhí ko e ngaahi meʻa fakalaumālie naʻá ne aʻusia ‘i he kuohilí. Ko e hā ha ngaahi meʻa kuó ke aʻusia naʻe fakamālohia ai hoʻo tuí? ‘Oku tokoniʻi fēfē koe ʻe hono manatuʻi pe ko hono hiki ha lekooti ‘o e ngaahi aʻusiá ni ‘i he taimi ‘oku fehuʻia pe fakaangaʻi ai ‘e ha taha hoʻo tuí?
-
Naʻe pehē ‘e Sēkope ‘i he Sēkope 7:8, naʻe “lilingi hifo ‘e he ‘Eiki ko e ‘Otuá ‘a hono Laumālié ki hoku laumālié.” Ko e hā ha meʻa ‘e fie maʻu ke ke fai kae lava ‘o lilingi hifo ‘a e Laumālié ki ho laumālié? Kuo tokoniʻi fēfē koe ‘e he Laumālie Māʻoniʻoní ‘i hoʻo fefaʻuhi mo ha ngaahi fehuʻi pe ngaahi fakaanga ki hoʻo tuí?
-
‘E tokoniʻi fēfē koe ‘e haʻo ako fakaʻaho ‘a e folofolá mo e lea ‘a e kau palōfita ‘o e ngaahi ‘aho kimui ní, ‘i ha taimi ‘oku fehuʻia pe fakaangaʻi ai ‘e ha niʻihi kehe hoʻo tuí? (vakai, Sēkope 7:10–11).
-
Ko e fē nai ha taimi kuó ke fai ai hoʻo fakamoʻoní ki ha taha naʻá ne fehuʻia pe fakaangaʻi hoʻo tuí” (vakai, Sēkope 7:12). Ko e hā ha meʻa ne hoko aí?
-
Naʻe ‘ikai feinga ‘a Sēkope ke fakamoʻoniʻi hono moʻoni ‘o ‘ene fakamoʻoní ‘i he kumi ‘a Seialemi ki ha fakaʻilongá, ka naʻe tuku ‘e Sēkope ‘a e meʻa ‘e hokó ki he toʻukupu ‘o e ‘Eikí (vakai, Sēkope 7:14). ‘E tokoniʻi fēfē koe ke ke ‘iloʻi ‘oku ‘ikai fie maʻu ke ke fakamoʻoniʻi hono moʻoni ‘o hoʻo fakamoʻoní kiate kinautolu ‘oku nau fakafepakiʻi hoʻo tuí?
-
Sēkope 7:15–23
‘Oku teʻia ‘a Seialemi, peá ne vete ‘ene angahalá, peá ne mate, pea tupu ai ‘a e tafoki ‘a e tokolahi ‘o e kau Nīfaí ki he ‘Eikí
ʻEletā Robert D. Hales
“ʻI he taimi ‘oku ‘ikai te tau fakafepaki aí—ʻi heʻetau fulihi atu ‘a e kouʻahe ‘e tahá pea mapukepuke ʻetau ongoʻi ‘itá—‘oku tau kau fakataha mo e Fakamoʻuí. ‘Oku tau fakahaaʻi atu ʻEne ʻofá, ‘a e mālohi pē ko ia ‘e taha te ne lava ke ikuʻi ‘a e filí pea ʻikai fetūkuaki mo hotau kau tukuakiʻí. ‘Oku ‘ikai lau ia ko e vaivai. Ko e loto-toʻa faka-Kalaisí ia.
“Kuo tau ʻilo ʻi he ngaahi taʻu ne tau fou mai aí ʻoku ʻikai ko ha meʻa foʻou hono ʻahiʻahiʻi ʻo ʻetau tuí, pea he ʻikai vavé ni ʻosi. Ka ‘oku sio atu ‘a e kau ākonga moʻoni ‘a Kalaisí ki he faingamālie ʻoku ʻi he lotolotonga ʻo e fakafepakí. …
“… Meʻamālié ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻEikí ʻa e loto ʻo hotau kau tukuakiʻí mo e founga lelei taha ke tau tali ʻaki kiate kinautolú. ʻI he fekumi ʻa e kau ākonga moʻoní ki ha fakahinohino mei he Laumālié, te nau maʻu ha ueʻi fakalaumālie ʻoku feʻunga mo e meʻa takitaha ʻoku hokó. Pea ʻi he meʻa takitaha ʻoku hokó, ʻe tali ki ai ʻe he kau ākonga moʻoní ʻi he founga ʻe fakaafeʻi mai ai e Laumālie ʻo e ʻEikí” (“Lototoʻa Faka-Kalaisí: Ko e Fie Maʻu Kae Hoko ko e Ākongá,” 72–73).
‘Okú ke pehē ko e hā hono ‘uhinga ‘o e “sio ki he ngaahi faingamālie ‘i he fakafepakí”?
‘Oku lava ke maʻu ha lelei ‘i heʻetau tali kiate kinautolu ‘oku nau fakafepakiʻi ‘etau tuí ‘i he ngaahi founga ‘oku fakaafeʻi mai ai ‘a e Laumālie ‘o e ‘Eikí. Lau ‘a e Sēkope 7:15–23, pea kumi ki he ngaahi lelei naʻe tupu mei he fehangahangai ‘a Sēkope mo Seialemí.
Ko e hā ha fakamoʻoni ‘okú ke sio ki ai ‘i he Sēkope 7:21–22 naʻe holi ‘a Sēkope ke tokoniʻi ‘a e kakai kehé ‘i he meʻa naʻá ne aʻusia mo Seialemí?
Fakatatau ki he Sēkope 7:23, naʻe takiekina fēfē ‘a e kakaí ‘e he fehangahangai ‘a Sēkope mo Seialemí?
-
-
‘Oku tokoniʻi fēfē koe ‘e hoʻo ‘iloʻi ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ke ke tokoniʻi ha niʻihi kehe ke nau tafoki ki he ‘Eikí?
-
Te ke feinga fēfē ke fakahoko ‘a e tefitoʻi moʻoni ko ‘ení?
-
Sēkope 7:24–27
‘Oku fakamatalaʻi ‘e Sēkope ‘a e ngaahi fengāueʻaki ‘a e kau Nīfaí mo e kau Leimaná, pea fakaʻosi ‘ene lekōtí.
Lau ‘a e Sēkope 7:24–27. Fakaʻilongaʻi ha kupuʻi lea ‘i he Sēkope 7:25 ‘a ia ‘okú ne poupouʻi ‘a e pōpoaki ‘a Sēkope fekauʻaki mo hono mahuʻinga ‘o e falala ki he ‘Eikí ‘i heʻetau fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá.
-
Kapau ‘oku ‘i ai ha ngaahi meʻa ‘okú ke hohaʻa ki ai ‘o kau ki ha meʻa te ke fai ‘o kau ki ha ngaahi fehuʻi pe ngaahi fakaanga ki hoʻo tuí, ako ʻi he tohi lēsoni ko e Tuʻu Maʻu ‘i he Tuí: Ko Ha Huluhulu Ki He Ongoongoleleí, mo e lea ‘a ‘Eletā Lōpeti D. Heili ‘i he konifelenisi lahí, “Lototoʻa Faka-Kalaisí: Ko e Fie Maʻu Kae Hoko ko e Ākongá” (Ensign pe Liahona, Nōvema. 2008, 72–75), mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni kehe ‘oku ala maʻu atu ‘i he LDS.org mo e youth.lds.org.
-
Kuó u ako ‘a e Sēkope 7 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).
Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:
Ngaahi tali ki he ‘ekitivitī fakatauhoa ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoni ko ‘ení: 1) h. 2) f, 3) a. 4) i, 5) e.