Seminelí
‘Iuniti 30: ‘Aho 2, ʻEta 6


‘Iuniti 30: ‘Aho 2

ʻEta 6

Talateú

Hili ‘a e fai ‘e he kau Sēletí ‘a ‘enau ngaahi teuteú ‘o fakatatau ki he ngaahi fekau ‘a e ‘Eikí, naʻa nau heka leva ki honau ngaahi vaká mo ‘enau falala ‘e ‘ave kinautolu ‘e he ‘Eikí ‘i heʻenau fononga faingataʻá ki he fonua ‘o e talaʻofá. Naʻe fekauʻi mai ‘e he ‘Eikí ha ngaahi matangi ke teketekeʻi ‘a e ngaahi vaka lafalafa ‘i he ngaahi peaú pea naʻe tuʻo lahi ‘enau ngoto hifo ‘i he tahí, ka naʻe hanga ‘e he ngaahi matangi tatau pē ‘o teketekeʻi atu kinautolu ki he fonua ‘o e talaʻofá. Hili haʻanau fokotuʻu maʻu ‘a kinautolu ‘i he fonua foʻoú, naʻe fili leva ‘e he kakaí ha tuʻi neongo ‘a e ngaahi fakatokanga naʻe fai ange ‘e he tokoua ‘o Sēletí.

ʻEta 6:1–12

Naʻe teketekeʻi atu ‘e he ‘Eikí ‘a e ngaahi vaka lafalafa ‘o e kau Sēletí ki he fonua ‘o e talaʻofá ‘aki ‘a e ngaahi matangi

‘Oku ʻi ai ‘a e ngaahi taimi ‘e niʻihi ‘oku tau ongoʻi ai ‘oku faingataʻa ke fai ‘a e meʻa ‘oku finangalo ki ai ‘a e Eikí, hangē ko hono vahevahe atu ‘o e ongoongoleleí ki haʻo kaumeʻa, tauhi maʻu ‘a e angamaʻá, fili ha ngaahi kaumeʻa ‘oku māʻolunga ‘enau tuʻunga moʻuí, mo e fakahokohoko totonu ‘a e ngaahi meʻa ‘oku mahuʻinga ‘i he moʻuí. Te ke lava nai ‘o fakakaukau ki ha ngaahi sīpinga kehe ‘o ha ngaahi meʻa ‘oku faingataʻa hono faí ‘a ia ‘oku finangalo ki ai ‘a e ‘Eikí?

‘Oku akoʻi mai ‘e he fakamatala ‘o e fononga ‘a e kau Sēletí ki he fonua ‘o e talaʻofá ha ngaahi tefitoʻi moʻoni te nau lava ‘o tataki koe ‘i he taimi ‘e faingataʻa ai ke ke fai ‘a e meʻa ‘oku fekau mai ‘e he ‘Eikí… Lau ‘a e ʻEta 2:24–25, pea kumi ki he meʻa naʻe fakatokanga mai ‘e he ‘Eikí ki he kau Sēletí te ne ngaohi ke faingataʻa ‘enau fononga ki he fonua ‘o e talaʻofá.

Naʻe fekau ‘e he ‘Eikí ki he kau Sēletí ke nau ngaohi ‘a e ngaahi vaká ke “malu ia ‘o hangē ko ha ipú” (ʻEta 2:17), koeʻuhí ke nau lava ‘o feau ‘a e ngaahi faingataʻa ko ‘ení, mo ha ngaahi ava ‘i he funga vaká pea mo e takelé foki koeʻuhí ke nau lava ‘o fakaava ke maʻu ai ha ‘ea. Lau ‘a e ʻEta 6:1–4, pea kumi ki he ngaahi founga kehe naʻe fekau ‘e he ‘Eikí ke teuteu ai ‘a e kau Sēletí ki he ngaahi faingataʻa ‘o e folaú.

‘E tokoni kapau ‘e mahino kiate koe ko hono ‘uhinga ‘o e “tuku atu ‘a ‘enau moʻuí ki he ‘Eiki ko honau ‘Otuá” (ʻEta 6:4) ko e fakafalala ‘e he kau Sēletí ‘a honau tauhí mo honau haofekiná ki he ‘Otuá.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā nai ha ʻuhinga naʻe mei faingataʻa ai ki he kau Sēletí ke nau falala ki he ‘Eikí ‘i he meʻa ko ‘ení?

    2. Ko e hā ‘okú ke pehē naʻe mahuʻinga ai ‘enau teuteu mo ‘enau tuku atu ‘enau moʻuí ki he ‘Eikí?

Feinga ‘i hoʻo lau ‘a e ʻEta 6:5–11, ke ke fakakaukau ki he anga ‘o e folau ‘i ha vaka lafalafa ‘o e kau Sēletí.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá, ke tokoniʻi koe ‘i hoʻo teuteu ke ke kumi ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ‘o e ongoongoleleí te ke lava ‘o ako mei he fakamatala ko ‘ení.

    1. Naʻe anga fēfē hono fakahā ‘e he kau Sēletí ‘enau falala ki he ‘Eikí ‘i he folau faingataʻa ko ‘ení? (vakai, ʻEta 6:7, 9).

    2. Naʻe anga-fēfē hono tāpuekina kinautolu ‘e he ‘Eikí lolotonga ‘enau folaú?

Naʻe ‘osi ha meimei taʻu ‘e taha ʻi he ngaahi vaí pea toki aʻu ‘a e folau ‘a e kau Sēletí. Lau ‘a e ʻEta 6:12, pea kumi ke ‘iloʻi ‘a e faʻahinga ongo naʻa nau maʻu ‘i he taimi naʻa nau aʻu ai ki he fonua ‘o e talaʻofá. Fakamatalaʻi fakanounou ‘a e meʻa kuo ke ako ‘o aʻu mai ki he taimi ko ‘ení, ‘i haʻo fakakakato ‘a e fakamatala ki he tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: Ko e taimi ko ia ‘oku tau falala ai ki he ‘Eikí pea fai Hono finangaló, te Ne.

Ko e founga ‘e taha ki hono fakakakato ‘o e fakamatala ko ‘ení ko hono ngāue ʻaki ‘o e kupuʻi lea “ke tataki ‘a e taumuʻa ‘o ʻetau moʻuí.” Koeʻuhi ke ngaohi ke loloto ange hoʻo ‘ilo ki he tefitoʻi moʻoni ko ‘ení, vakai ki he ngaahi tuʻunga ‘a ia te tau lava ‘o ongoʻi ai ‘oku faingataʻa ke fai ‘a e meʻa ‘oku finangalo ki ai ‘a e ‘Eikí, ‘a ia ‘oku fokotuʻu atu ‘i he kamataʻanga ‘o e lēsoní. Hangē ko e meʻa naʻá Ne fai ki he kau Sēletí, ‘oku pehē hono teuteuʻi kitautolu ‘e he ‘Eikí ke tau ikunaʻi ‘a e ngaahi faingataʻa te tau fehangahangai mo ia ‘i he moʻuí ‘i heʻetau lotu, mo muimui ki he palōfitá, mo tauhi ‘a e ngaahi fekaú.

  1. Hiki ki hoʻo tohinoa ako folofolá ha founga ‘e fakahā ai ‘e ha taha ‘ene falala ki he ‘Eikí. Fakatatau ki he sīpinga ‘a e kau Sēletí, ko e hā nai ha meʻa ‘oku totonu ke tau fai ‘i he taimi ‘oku tau fehangahangai ai mo ha fekau faingataʻa mei he ‘Eikí?

  2. Fakakaukau ki he tefitoʻi moʻoni ko ‘ení: kapau te tau falala ki he ‘Eikí, ‘e lava ke tokoniʻi kitautolu ‘e he tuʻutāmakí mo e faingataʻá ke tau fakalakalaka pea maʻu mo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí. (Te ke lava ‘o hiki ia ki hoʻo folofolá ʻi he tafaʻaki ʻo e ʻEta 6:5–10.) Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā haʻo fakakaukau ki he tuʻunga ‘o hoʻo fakalakalaka mo hoʻo aʻusia ‘a e ngaahi tāpuakí ‘i hoʻo faivelenga ‘i hono kātakiʻi ‘o e ngaahi faingataʻa kuó ke fehangahangai pe lolotonga fehangahangai mo ia ‘i hoʻo moʻuí?

    2. ‘E founga fēfē haʻo feinga ke ke falala lahi ange ki he ‘Eikí mo muimui ki Heʻene ngaahi fakahinohinó ‘i he ngaahi tuʻunga faingataʻa te ke fehangahangai mo iá.

ʻEta 6:13–18

‘Oku akoʻi ‘e he kau Sēletí ‘enau fānaú ke nau ‘aʻeva ‘i he loto-fakatōkilalo ‘i he ‘ao ‘o e ‘Eikí.

Fakakaukau naʻá ke toki folau mai ‘i he ‘ōsení ‘o hangē ko e kau Sēletí, ‘o ke aʻu mai ki ha fonua ‘oku foʻou ‘aupito kiate koe. Lau ‘a e ʻEta 6:13–18, pea fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi ko ‘ení: Ko e hā nai ha ngaahi sīpinga ‘e niʻihi ‘o hono ‘uhinga ‘o e ‘aʻeva ‘i he loto-fakatōkilalo ‘i he ‘ao ‘o e ‘Eikí? Kuo founga fēfē hano poupouʻi koe ‘e hoʻo mātuʻá mo e niʻihi kehé ke ke ‘aʻeva ‘i he loto-fakatōkilalo ‘i he ‘ao ‘o e Eikí? ‘Okú ke pehē ko e hā ha fekauʻaki ‘a e ‘aʻeva ‘i he loto-fakatōkilaló mo hono akonekina kita mei he langí? Ko e fē nai ha taimi kuó ke ongoʻi ai hano “akonekina [koe] mei he langí”? ʻEta 6:17

  1. Hiki ‘a e fakamatala ko ‘ení ‘i lalo ‘i he ngaahi ngāue ke fai he ‘ahó ni ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e ʻEta 6 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau, mo e ngaahi mahino makehe ‘oku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki