Potutusi
Folasaga i le 1 Ioane


Folasaga i le 1 Ioane

Aisea e Suesue ai Lenei Tusi?

I le tusi lenei na talanoaina ai e le Aposetolo o Ioane le matautia o le salalau atu o aafiaga o le liliuese i totonu o le Ekalesia. Sa ia lapataia le Au Paia e aua le faamasani i le pouliuli ma ia tumau i le saogalemu o le malamalama o le talalelei. O le suesueina o le 1 Ioane e mafai ona fesoasaoni e faateleina ai lou iloatino o aoaoga sese e uiga ia Iesu Keriso, ma o le mulimuli i apoapoaiga a Ioane e mafai ona fesoasoani e faatumauina ai le lua mafutaga vavalalata ma le Alii a o e tausisi i le upumoni. Ma le isi, o le sueuseina o lenei tusi e mafai ona fesoasoani e te malamalama ai i le alofa tele o le Tama Faalelagi mo Ana fanau taitoatasi, lea sa ia faailoa mai e ala i le ofoina mai o lona Alo, o Iesu Keriso, o se taulaga mo tagata uma.

O Ai na Tusia Lenei Tusi?

“E leai se tasi o nei tusi e tolu o faailoa mai ai e le tusitala lona igoa; ae o tulaga masani ua faasino atu ai ia Ioane,” o se tasi o le uluai Au Aposetolo e Toasefululua (Bible Dictionary, “John, Epistles of”). O le tusitala o Tusi a Ioane sa o se molimau vaaitino i le Faaola toetu, lea sa sao lava e uiga i le Aposetolo o Ioane (tagai 1 Ioane 1:1–4; 4:14).

O Anafea ma o Fea na Tusia ai?

E le o mailoa tonu po o anafea ma o fea sa tusia ai le 1 Ioane. Atonu na tusia i se vaitaimi mulimuli ane o le seneturi muamua T.A.

E ui sa faaaluina e Ioane le tele o le uluai vaega o lona olaga i Palesitina, o le eria sa le fiafia i Kerisiano ma tagata Iutaia i le maea ai o le faatafunaina o Ierusalema ma ona malumalu i le T.A. 70. Fai mai le talitonuga anamua, sa tuua e Ioane ia Palesitina ina ia nofo i Efeso i ona tausaga mulimuli ane. Afai o le tulaga lea sa i ai, o lona uiga sa ono tusia e Ioane le tusi mai i Efeso i le va o le T.A. 70 ma le 100.

O Ai Na Tusi Faatatau i Ai ma Aisea?

E le o taua manino mai le au faafofoga mo le 1 Ioane, ae o loo atagia mai i ana tusitusiga sa tusi atu Ioane i e talitonu (tagai 1 Ioane 1:3–4; 2:12–14), atonu o i latou i Asia Laititi (o Take i aso-nei), lea e fai mai nisi o le au fai talafaasolopito, atonu sa nofo ma auauna atu ai Ioane i le faaiuga o le seneturi muamua T.A.

I le taimi lea na faia ai e aoao pepelo se, tuueseesega, po o se vaevaega, i totonu o le Au Paia i lea itu (tagai 1 Ioane 2:18–19, 22, 26; 4:1), ma sa salalau atu le liliuese i totonu o le Ekalesia. O se filosofia patino sa matuai lauiloa o le aoaoga oTositasema [Docetism]. O le Tositasema sa o se vaega o se faalapotopotoga tele atu na taua o le Nositisema [Gnosticism]. O se aoaoga tutotonu i le tele o vaega o le Nositisema e faapea, o le agaga sa lelei atoatoa ma o le aano, lea e aofia ai le tino faaletino, sa leaga atoa.

Sa talitonu i latou e mulimuli i le Faa-Nositisema sa lei ausia le faaolataga e ala i le faasaoloto mai agasala ae mai le faasaolotoga o le agaga mai aano, o lona uiga o le tino faaletino. Sa latou talitonu foi na ausia le faaolataga e ala i le malamalama faapitoa nosise (gnosis) nai lo le ala i le faatuatua ia Iesu Keriso.

O le Tositasema [Docetism] e sau mai le upu Eleni dokeō, o lona uiga “e pei lava” po o “e foliga mai.” O e mulimuli i le Faa-Tositasema [Docetism] ua soona faamamafaina le natura faaleagaga o Iesu na iu ai i le tulaga ua latou teenaina ai le manatu e faapea, na afio mai o Ia i le lalolagi i le tulaga moni i le tino. Sa latou talitonu sa le vaaia le Atua, e le oo i ai le oti, e silafia mea uma, ma e le taua, ma sa latou manatu i le lalolagi faaletino ma le tino faaletino e eleelea ma leaga. O le mea lea, na latou talitonu ai ona o Iesu o le Alo paia o le Atua, e le mafai ai ona Ia oo i le tulaga faatapulaa o le avea ma tagata soifua. I le latou vaai, e lei fanau moni mai Iesu Keriso i le tino ma e Na te lei mauaina se tino faitino, maligi [lona] toto, mafatia, oti, pe toetu ae foi ma se tino faaletino toetu—ae na ona foliga lava na Ia faia nei mea.

E ui lava na faamaonia e Ioane le sese o nei aoaoga pepelo i le 1 Ioane, na latou faaauau pea ma oo atu ai i tagata o le Ekalesia. O aoaoga faavae sese nei ma isi o ni vaega o le mea na taitai atu ai i le Liliuese Tele.

O a Nisi o Vaaiga Iloga o Lenei Tusi?

I le avea ai o se tasi o uluai Aposetolo a Iesu Keriso, sa avea Ioane o se molimau faapitoa o le Faaola toetu. Na amata e Ioane lenei tusi i lona folafola mai na vaai, faalogo, ma pa’i atu o ia lava ia Iesu Keriso. O le faalauteleina o lenei molimau patino, na ia valaaulia ai ana au faitau “ia faia mafutaga … faatasi ma le Tama, ma lona Alo o Iesu Keriso” (1 Ioane 1:3). O le alofa o se autu tutotonu lea o le Uluai Tusi a Ioane. Sa faamamafa mai e Ioane faapea, o i latou o e fai mai e alolofa i le Atua ae le alolofa i e siomia i latou e pepelo (tagai 1 Ioane 4:20–21).

Otootoga

1 Ioane 1–3. Sa aoao mai Ioane e faapea, e ala atu i le usiusitai e mafai ai ona tatou iloa le Atua, masani ma Ia, ma avea e pei o Ia. I aso amuli, o le a aliae ai anetikeriso. E faaalia le alofa o le Faaola mo i tatou e ala i Lana taulaga togiola.

1 Ioane 4–5. Ua faamalosiau atu Ioane i le Au Paia e iloilo pe mai le Atua se aoao. O le Atua o le alofa, ma ona o Lona alofa tele mo i tatou, na Ia auina mai ai Lona Alo e tigaina mo i tatou. O i latou o e alolofa i le Atua o le a tausia Ana poloaiga. O i latou o e talitonu ia Iesu Keriso ma fanau i la le Atua o le a faatoilaloina le lalolagi.

Lolomi