Ioane 12

Folasaga

O Maria o Petania, le uso o Mareta ma le tuafafine o Lasalo, na uuina vae o Iesu o se faailoga o Lona maliu ma le tanuga o loma. O le aso na sosoo ai na faia ai e Iesu Lana malaga faatupu i Ierusalema ma muai ta’u atu ai Lona maliu. E ui i Ana vavega, sa lei talitonu nisi tagata o Ia o le Faaola, o le Mesia na folafola mai. Sa Ia aoao atu ia taunuuga o le talitonu ma le le talitonu ia te Ia.

Ioane 12:1–19

Ua uu e Maria ia aao o Iesu, ma ua faia e Iesu Lana malaga faatupu i Ierusalema

I lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, tusi se ata pe tusi e uiga i se tasi o vavega a le Faaola o loo tusia i le Feagaiga Fou. Mafaufau pe faapefea e le molimauina o se vavega faapena ona faatosina ai lou talitonuga i le Faaola.

Ao e suesue i le Ioane 12, vaavaai mo auala eseese sa tali atu ai tagata i vavega a le Faaola, faapea foi mo upumoni e mafai ona fesoasoani tatou te malamalama ai i a latou tali.

I le Ioane 12:1–9 ua tatou faitau ai i le ono aso a o lei faia le Paseka, sa talisua ai Iesu ma ni nai uo i Petania, o se taulaga laitiiti i tua atu o Ierusalema. Sa uuina e Maria, le uso o Mareta ma le tuafafine o Lasalo, ia aao o Iesu i se uu taugata. Sa tetee Iuta le Sekara i le faaaogaina o le uu taugata, fai mai semanu e mafai ona faaaoga le tupe e avatu i e matitiva (tagai Ioane 12:4–5). Peitai, o lona faamoemoega moni lava “e le faapea na alofa o ia i e matitiva; ae ona o ia o le gaoi, ua ia te ia foi le ete” (Ioane 12:6). O le fasifuaitau o le “ua ia te ia le ete” e faasino i le matafaioi a Iuta o le teutupe mo i latou o e sa femaliuai ma le Faaola.

Na faalogo tagata e toatele ua i ai Iesu i Petania, ma sa latou o mai e vaai ia te Ia ma Lasalo, lea sa faatoa faatuina talu ai e Iesu mai le oti. Manatua talu ai na toe faatuina mai e Iesu ia Lasalo, na amata ai e taitai Iutaia ona fuafua pe o le a faapefea ona latou fasiotia Iesu.

Faitau le Ioane 12:10–11, ma vaavaai mo mea na mananao ia faitaulaga sili e fai ia Lasalo.

Aisea na mananao ai le au faitaulaga sili e fasiotia Lasalo?

Sa mananao le au faitaulaga sili e fasiotia Lasalo ina ia faaumatia ai le faamaoniga o le vavega a le Faaola. E faapefea ona e faamatalaina ia tali eseese a tagata sa molimauina pe na aoao e uiga i le faatuina e Iesu o Lasalo mai le oti?

I le Ioane 12:12–16 ua tatou aoao ai faapea, o le aso na sosoo ma le uuina e Maria o aao o Iesu, sa Ia faia ai Lana malaga faatupu i Ierusalema. Faitau le Ioane 12:17–19, ma vaavaai mo mea na faia e tagata na faalogo e uiga i le faatuina mai e Iesu o Lasalo mai le oti, i le taimi o le malaga faatupu a le Faaola i Ierusalema.

Matau i le fuaiupu 19 le tali a le au Faresaio i le mea na tupu. Sa latou manatu ua le manuia a latou taumafaiga e taofia tagata mai le mulimuli atu ia Iesu. Aisea e te manatu ai na talitonu nisi tagata sa faalogo i vavega a Iesu ma mulimuli ia te Ia a o isi na filifili e teena o Ia?

Ioane 12:20–36

Ua muai ta’u atu e Iesu Lona maliu

I le Ioane 12:20–22 ua tatou aoao ai faapea, o “isi Eleni” (Ioane 12:20), atonu o ni tagata liliu mai i le faa-Iutaia sa o mai i Ierusalema e faamamalu le Paseka, sa talosaga e talanoa ma Iesu. Ina ua silafia e Iesu la latou talosaga, sa Ia aoao atu e uiga i Ona mafatiaga, maliu, ma le Toetu o le a oo mai.

Faitau le Ioane 12:23–24, ma vaavaai mo mea na aoao atu e Iesu e uiga i Lona maliu. Atonu e te manao e faailoga mea e te maua.

O le ta’ua ai e le Faaola o le “fua [po o le fatu] o le saito” e tatau ona “pau i le eleele ma pala ai” (Ioane 12:24) ina ia mafai ona fua tele mai, o se upu valiata mo Lona manumalo i le oti ma le agasala. O Lana Togiola o le a mafai ai e tagata ona toetutu, ma o le a aumaia ai le ola e faavavau i tagata uma o e faatuatua ia te Ia, salamo, ma usitai i Ana poloaiga. I le Ioane 12:25–26 tatou te faitau ai sa fautuaina e le Alii ia tagata uma ina ia faamaumau i latou lava e auauna atu ia te Ia.

I le Ioane 12:27–31 ua tatou aoao ai faapea, o le lagonaina o le mamafa o Ona puapuaga sa lupe, sa tonu ai ia Iesu e agai i luma e faataunuu Ona faamoemoega. Sa tatalo o Ia ia viia le suafa o le Tama, ma sa molimau atu i latou sa faalogoina se leo o molimau ai o le a viia. O le tuleiga a le Tama na atagia mai ai Lona talitonuga atoa i Lona Alo e faamaea le Togiola.

Faitau le Ioane 12:32–33, ma vaavaai po o le a le ituaiga maliu na fetalai i ai le Faaola i le mafatiaga ma pe o le a le aafiaga ai o tagata.

Ina ua uma ona faalogo atu i aoaoga a Iesu, sa fesili tagata po o ai le “Atalii o le tagata” o le a “sii ae i luga”(Ioane 12:34). I le Ioane 12:35–36 ua tatou aoao ai sa tali atu Iesu e ala i le faatatau ia te ia lava “o le malamalama.” Sa fautuaina e Iesu ia tagata e savavali i le malamalama ao faatasi ma Ia.

Ioane 12:37–50

Ua aoao mai Iesu i taunuuga o le talitonu ma le le talitonu ia te Ia

Pe e te manatua le faitauina o le Ioane 12:9–11 pe na faapefea ona tali atu tagata i vavega a le Faaola? Faitau le Ioane 12:37, ma vaavaai pe na faapefea e le isi vaega o tagata ona tali atu i vavega a Iesu.

O nei tali eseese i vavega a Iesu ua faaalia ai e le na o vavega lava e afua ai ona tatou talitonu ia Iesu Keriso.

E ui e le na o vavega lava e afua ai ona tatou talitonu ia Iesu Keriso, mafaufau pe mafai faapefea ona faatosinaina ai lo tatou faatuatua ia te Ia.

I le Ioane 12:38–41 ua tatou aoao ai o valoaga sa faia e le perofeta o Isaia (tagai Isaia 6:9–10; 53:1–3) na faataunuuina e ala i na tagata o e sa filifili e le talitonu ia Iesu. E ui i galuega ofoofogia a le Faaola, ae sa filifili nisi tagata e faatauaso o latou mata ma faamaaa o latou loto e faasaga ia te Ia.

Sa molimau atu Elder Gerrit W. Gong o le Fitugafulu i faamanuiaga e maua mai le filifili e talitonu ma mulimuli ia Iesu Keriso:

“O le talitonu o se filifiliga [tagai Mosaea 4:9]. …

“Pe a tatou filifili e talitonu, ua tatou malamalama ma vaai i mea i se ala e ese. Pe a tatou vaai ma ola faapena, ua tatou fiafia ma olioli i se ala e na o le talalelei lava e mafai ona aumaia” (“Filifili le Lelei ma le Olioli,” New Era, Aok. 2011, 44).

Mafaufau i le saunoaga a Elder Gong faapea “o le talitonu o se filifiliga.” I lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, tusi ai po o le a le uiga o lenei saunoaga ia te oe.

Faitau le Ioane 12:42–43, ma vaavaai pe aisea na le faalauiloa ai e nisi o taitai sili o Iutaia lo latou talitonuga ia Iesu.

I au lava upu, faamatala sou manatu i le uiga o le sili lo latou manao “i le viiga mai tagata nai lo le viiga o le Atua” (Ioane 12:43):

Mai nei fuaiupu e mafai ona tatou aoao faapea o le popole tele i le faamalieina o isi nai lo le faamalieina o le Atua, e mafai ona taofia ai i tatou mai le faalauiloa atu o lo tatou talitonuga ia Iesu Keriso ma Lana talalelei. Mafaufau e tusi le upumoni lenei i au tusitusiga paia.

Tali se fesili e tasi pe sili atu o loo i lalo, i lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia:
1. O a ni nai faataitaiga i o tatou taimi pe faapefea e le popole i manatu o isi ona taofia ai tagata mai le faalauiloa atu o o latou talitonuga ia Keriso ma Lana talalelei?
2. O a ni nai auala e mafai ona faaalia ai e sili lo tatou manatu i mea e faamalie ai le Atua nai lo mea e faamalie ai tagata o vagaia i tatou?
3. O a ni taunuuga lelei e mafai ona oo mai i le faaalia tatou te talitonu ia Iesu Keriso ma Lana talalelei?

Mafaufau i se aafiaga ina ua e matuai pogisa atoa. Mafaufau e uiga i ou lagona. Pe na e lagonaina sa i ai i se tulaga e ono lamatia ai oe? Pe faapefea ona fesoasoani ia te oe le i ai o se sulu i lena tulaga?

E tutusa faapefea le i ai i le pogisa faaletino ma le i ai i le pogisa faaleagaga?

O a ni tulaga matautia e mafai ona maua mai le ola i le pogisa faaleagaga?

Faitau le Ioane 12:44–46, ma vaavaai pe mafai faapefea ona faamanuiaina i latou o e talitonu ia Iesu Keriso.

O le mataupu faavae e tasi e mafai ona tatou aoaoina mai le fuaiupu 46 o le, afai tatou te talitonu ia Iesu Keriso, tatou te le tau ola i se pogisa faaleagaga.

Mafaufau pe faapefea ona avea Iesu Keriso o se malamalama ma pe faapefea i le talitonu ia te Ia ona aveesea ai le pogisa faaleagaga mai le olaga o se tagata.

Filifili se tasi o autu nei, ona tali lea o fesili e lua i lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia: o le faamoemoega o o tatou tino faaletino, faafiafiaga ma ala o faasalalauga, mauaina o le filemu ma le fiafia, faaipoipoga ma le aiga, ola pe a mavae le oti. Afai o ai se isi o avanoa, e mafai ona e talanoaina nei fesili ma le tagata lena ma tusi e uiga i mea sa oulua talanoaina.
1. Mata o a mea e ono talitonu i ai tagata o i le pogisa faaleagaga e uiga i lenei autu?
2. O le a le malamalama, po o le itu ma le manino, e aumaia e Iesu Keriso ma Lana talalelei e uiga i lenei autu?

Mafaufau pe faapefea e le mataupu faavae o loo aoao mai i le Ioane 12:46 ona fesoasoani tatou te malamalama ai pe aisea e ono ese ai la tatou vaai i ni autu patino nai lo isi tagata. Manatua atonu e mafai foi ona tatou vaai i ni autu patino ma mataupu, ma tagata o e ese o latou faatuatuaga. E i ai i latou o e e le maua le meaalofa o le Agaga Paia o e talitonu mausali ia Iesu Keriso ma o a latou filifiliga ua faamalamalamaina e le malamalama o Keriso (tagai Moronae 7:16–19; MF&F 88:7, 11) ma Ana aoaoga.

Pei ona tusia i le Ioane 12:47–50, sa faamatala e Iesu faapea o i latou o e le talitonu i Ana upu ma teena o Ia o le a faamasinoina i upu sa Ia fetalai ai, o afioga ia a le Tama Faalelagi na avatu ia te Ia e fetalaia mai.

Tusi le mea lenei i lalo o le galuega atofaina o le aso i lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia:

Ua ou suesueina le Ioane 12 ma faamaeaina lenei lesona i le (aso).

O fesili, mafaufauga ma manatu faaopoopo ou te fia faasoa atu i lo’u faiaoga: