Sa auai atu Iesu i se tausamaaga (masalo o le Paseka) i Ierusalema ma sa faamaloloina ai se tagata ma’i i le taelega i Petesa. Sa Ia faamatalaina foi isi molimau o e sa latou tautino atu Lona paia. Ina ua toe foi atu i Kalilaia, sa Ia fafagaina faavavega se motu o tagata e silia ma le 5,000 ma aoao atu o Ia o le Areto o le Ola.
Ua faamalolo e Iesu se tagata ma’i i le Sapati ma aoao atu e uiga i Lana sootaga ma le Tama
Mafaufau i se taimi na ta’e ai ia te oe po o se isi e te iloa se mea taua pe anagata.
Ata
ulo ele ua ta’e
I le avea ai ma fanau a le Tama Faalelagi, e taua i tatou uma ma e tele so tatou tau. Peitai, ona o a tatou filifiliga po o luitau tatou te fetaiai, e i ai taimi atonu tatou te lagonaina ai le nutimomoia pe faapea e itiiti so tatou aoga.
O a ni auala e ono lagona ai e se tagata le nutimomoia faaleagaga, faaletino, pe faalelagona?
Mafaufau i taimi atonu e te lagona ai faapea. A o e suesueina le Ioane 5:1–9, vaavaai mo se upumoni, e mafai ona fesoasoani e faamafanafanaina ai oe ma avatu ai le faamoemoe pe a e lagona le nutimomoia.
I le Ioane 5:1 tatou te faitau ai ina ua uma ona galue Iesu Keriso i Kalilaia, sa malaga atu o Ia i Ierusalema e faamamalu le tausamiga faa-Iutaia, masalo o le Paseka (tagai Ioane 5:1, vaefaamatalaga a). Ao i ai i Ierusalema, sa maliu atu o Ia i le taelega e lata ane i le malumalu.
Faitau le Ioane 5:2–4, ma vaavaai pe o ai na faapotopoto i le taelega ma pe o le a le mea sa latou faatalitali ai.
O upu mamai, tauaso, pipili, ma tino vale i le fuaiupu 3 ua faamatala ai tagata sa mama’i, vaivai, pe pipili. Atonu sa i ai se puna sa tafe i nisi taimi ma maua ai se vailepa ma afua ai ona aalu le fogavai (tagai Bible Dictionary, “Petesa”).
Ata
Elder Bruce R. McConkie
Na aoao mai Elder Bruce R. McConkie o le Korama a Aposetolo e Toasefululua mea nei: “E le masalomia o le taelega o Petesa o se punavai o minerale o lona suavai e i ai se mana faamalolo. Peitai, o soo se talitonuga faapea e sau i lalo se agelu e gaepu le vai, ma o le tagata muamua e ulu ifo i ai pe a uma o le a faamaloloina, o se talitonuga e matuai le faavaea lava. O vavega o le faamalologa e le aumaia i se faiga faapena” (Faamatalaga o Aoaoga Faavae o le Feagaiga Fou, 3 vols. [1965–73], 1:188).
Mafaufau pe o a foliga o le vaaiga i le taelega, i le toatele naua o tagata ua faamoemoe ia faamalolo i le avea ma tagata muamua e laa ifo i ai.
Faitau le Ioane 5:5–7, ma vaavaai pe o ai na silasila i ai le Faaola o taoto i tafatafa o le taelega.
O a tala a nei fuaiupu e uiga i le tagata na silasila i ai le Faaola? Aisea na le mafai ai lava e le tagata ona muamua ifo i le vai?
Ata
O Keriso o loo Faamaloloina le Tagata Ma’i i Petesa
Faitau le Ioane 5:8–9, ma vaavaai pe na faapefea ona tali atu le Faaola i le tagata.
Mafaufau e maka le fasifuaitau “ona malolo loa lea o le tagata” i le fuaiupu 9. Na faia lenei faamalologa i le taelega i Petesa. O le upu Petesa e mafai ona faaliliu o le “fale o le alofa mutimutivale” (Bible Dictionary, “Petesa”). O le alofa mutimutivale o le mutimuti alofa po o le agalelei. O le faatinoga aupito silisili o le alofa mutimutivale sa faatinoina, o le Togiola a Iesu Keriso.
Aisea ua avea ai Petesa o se igoa talafeagai mo lenei nofoaga, aemaise ai ina ua uma ona faamalolo e le Faaola lenei tagata?
O a ni auala tatou te ono faapei uma ai o lenei tagata i le tausiusiuga o le taelega i Petesa?
O le upumoni e tasi e mafai ona tatou aoao mai le faamalologa e le Faaola o lenei tagata o le e ala i le mana ma le alofa mutimutivale o Iesu Keriso, e mafai ai ona faaatoatoaina i tatou.
Ata
Elder Merrill J. Bateman
Ina ia malamalama atili i lenei upumoni, faitau le faamatalaga lea mai ia Elder Merrill J. Bateman o le Fitugafulu, ma vaavaai mo auala na ia ta’ua e mafai e le Faaola ona faaatoatoaina pe faamalolo ai oe: “E pei lava ona manaomia e le tagata pipili i le Taelega i Petesa se tasi e malosi atu nai lo ia e faamaloloina ai (tagai Ioane 5:1–9), e faapena ona tatou faalagolago i vavega o le togiola a Keriso, pe afai e fia faamaloloina o tatou agaga mai le tiga, faanoanoa, ma le agasala. … E ala i a Keriso, e toe faaleleia loto ua nutimomoia ma le filemu e suia ai le atuatuvale ma le faanoanoa” (“O Le Mana e Faamalolo ai e Mai Totonu,” Liahona, Iulai 1995, 13).
E taua le manatua e mafai ona faaatoatoaina i tatou a le o i lenei olaga po o le isi, e fua lava i le taimi a le Alii.
Mafaufau i taimi na e molimauina ai pe lagonaina le mana, alofa mutimutivale, ma le mutimuti alofa o Iesu Keriso o fesoasoani ia te oe po o se tasi na loto nutimomoia, pe faaleagaga, faaletino, pe faalelagona. I lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, tusi ai ona faamaea lea o le faamatalaga lea e lei uma: Ou te iloa e alofa mutimutivale le Faaola ma mutimuti alofa aua …
I le Ioane 5:10–30 ua tatou faitau ai na maua mulimuli ane e le Faaola le tagata i le malumalu ma fautuaina o ia e aua nei toe agasala. Ina ua faalogo taitai Iutaia na faamaloloina e Iesu le tagata i le Sapati, sa latou sauaina ma taumafai e fasiotia le Faaola. Na aoao atu e Iesu ia taitai Iutaia e ala i le faamaloloina o le tagata, sa Ia faia le galuega a le Tama Faalelagi. Ona aoao atu lea e le Faaola e uiga i Lana sootaga ma le Tama. Sa Ia aoao atu foi o i latou o i le lalolagi o agaga e le o toe mamao ona aoaoina lea i le talalelei.
E ui i le tele o molimau ia Iesu Keriso, sa lei talitonu ia taitai Iutaia ia le paia o Iesu. Matau i le Ioane 5:39 a o fetalai Iesu e uiga i tusitusiga paia, sa Ia faapea mai, “Aua ua outou manatu tou te maua ai le ola e faavavau.” “E toatele Iutaia i ona po o Iesu sa suesue i tusitusiga paia ma le talitonu o lo latou suesue i ai o le a latou maua ai le ola e faavavau. … Sa taumafai le Faaola e faasa’o lenei talitonuga pepelo e ala i le aoao atu o tusi paia, ia sa tilotilo i ai Iutaia faapea o le pule faaiu lea, ma molimau atu o le ola e faavavau e le maua i tusitusiga paia ae o le mulimuli ia Iesu Keriso. Na lei iloa foi e Iutaia o tusitusiga paia o afioga ia a Keriso ma o lo latou faamoemoega o le aumaia o tagata ia Keriso, aua o Ia o le punavai maoi o le upumoni ma le ola” (Tusi lesona a le Tagata Aoga o le Feagaiga Fou [Church Educational System manual, 2014], 219–20).
Faitau le Ioane 5:40, ma vaavaai mo mea na manaomia ona faia e Iutaia ia maua ai le ola e faavavau.
E ui sa suesue e Iutaia ia tusi paia, ae o le a le mea sa latou mumusu e fai o le a fesoasoani ia i latou e maua ai le ola e faavavau?
Mai mea ua outou aoaoina mai aoaoga a le Faaola i le Ioane 5:39–40, faamaea le mataupu faavae lea: E na o le o mai lava ia e mafai ai ona tatou maua le ola e faavavau.
Manatua o le ola e faavavau e aofia ai le avea e faapei o le Tama Faalelagi ma le ola e faavavau ma tagata agavaa o o tatou aiga i Lona afioaga. Ina ia maua lenei meaalofa e tatau ona tatou o mai ia Iesu Keriso e ala i le faatinoina o le faatuatua ia te Ia, salamo i a tatou agasala, mauaina sauniga o le talalelei, faamamaluina a tatou feagaiga, ma le usiusitai i poloaiga a le Alii.
Mafaufau pe aisea e taua ai le o mai ia Iesu Keriso mo le mauaina o le ola e faavavau.
Tagai i molimau a Iesu Keriso na e lisiina i luga. I lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, tusi pe na fesoasoani faapefea se tasi o nei molimau a Iesu Keriso ia te oe (pe mafai ona fesoasoani ia te oe) e sau ia te Ia.
Mafaufau pe o le a le mea e te faia ina ia sau atoatoa atili ai i le Faaola ina ia mafai ona e maua le ola e faavavau.
I le Ioane 6:1–13 ua tatou faitau ai ina ua toe foi i Kalilaia, sa fafagaina faavavega e Iesu le silia ma le 5,000 o tagata i potoi areto e lima ma nai ia laiti e lua. (Sa e suesueina lenei mea na tupu i lesona o le Mataio 14 ma le Mareko 6.)
Faitau le Ioane 6:14–15, ma vaavaai mo mea na mananao tagata e fai ina ua uma ona fafagaina faavavega e Iesu i latou.
O se tu masani i Iutaia i le taimi o Iesu, sa ta’u mai ai ina ua afio mai le Mesia, po o le Tupu o Isaraelu, o le a Ia fafagaina tagata i le areto mai le lagi.
Ioane 6:16–21 ua tusia ai faapea na auina atu e le Faaola ona soo i le Sami o Kalilaia, ona oo lea i le tuneva o le po a o tauivi le au soo e taualo faasaga i galu ma le matagi, sa savali atu Iesu i le sami e faatasi atu ia i latou. O le tala a Ioane o lenei mea ua faamamafa mai ai ina ua talia ma le “fiafia” e le au soo ia Iesu i lo latou vaa sa oo atu “loa” le vaa (Ioane 6:21) i le nuu sa latou o i ai. A tatou naunau e talia le Faaola ma Ana aoaoga, e mafai ona fesoasoani o Ia e taiala saogalemu i tatou i tauiviga o le olaga.
O le Ioane 6:22–59 o loo tusia ai faapea, e toatele tagata na fafagaina faavavega e Iesu sa malaga i Kapanaumi e saili o Ia, sa mananao ia saga fafaga atili i areto. Sa muimui nisi tagata i le Faaola ona sa Ia aoao atu faapea o Ia o le Areto o le Ola na sau mai le lagi. Na aoao mai Iesu e faapea o Ia o le Areto o le Ola ma afai e o mai tagata ia te Ia ma talia Ana aoaoga ma le Togiola, o le a latou maua le ola e faavavau.
Ua tautino atu e Peteru ua ia Iesu upu o le ola e faavavau
Mafaufau i se taimi na e filifili ai pe faaauau ona faia se mea faigata pe tuu.
Ata
ta vaiolini, tagata tamoe
Ina ua uma ona aoao atu Iesu o Ia o le Areto o le Ola, sa feagai nisi o Ona soo ma le faaiuga pe faaauau pea pe le toe mulimuli foi ia te Ia. Faitau le Ioane 6:60, 66, ma vaavaai mo le tali a le tele o soo o Iesu i Ana aoaoga.
O le fasifuaitau “o se upu faigata lena” i le fuaiupu 60 o lona uiga sa latou lagona ua matua faigata tele aoaoga a Iesu ona mulimuli ai.
O le fea o aoaoga a Iesu Keriso e ono faigata mo nisi tagata i o tatou aso ona mulimuli ai? (Afai e manaomia, vaavaai mo aoaoga i le Mo Le Malosi o le Autalavou ia e ono faigata mo le autalavou.)
Faitau le Ioane 6:67–69, ma vaavaai mo le fesili na fai atu e Iesu i Ana Aposetolo ma mo le tali a Peteru i le fesili.
O le upumoni e tasi e mafai ona tatou aoao mai le tali a Peteru o le, o se molimau mausali ia Iesu Keriso o le a fesoasoani tatou te tumau faamaoni ai i taimi e ono faigata ai ona mulimuli i le Faaola pe ola i Ana aoaoga. Fuafua e tusi le aoaoga faavae lenei i au tusitusiga paia i autafa o le Ioane 6:67–69.
I lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia, tusi ai pe na fesosoani faapefea se molimau mausali i le Faaola ia te oe po o se tasi e te iloa, ona tumau faamaoni ina ua foliga mai ua faigata ona mulimuli i aoaoga o le talalelei.
Tusi le mea lenei i lalo o le galuega atofaina o le aso i lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia:
Ua ou suesueina le Ioane 5–6 ma faamaeaina lenei lesona i le (aso).
O fesili, mafaufauga ma manatu faaopoopo ou te fia faasoa atu i lo’u faiaoga: