Iunite 14: Aso 1
Ioane 7
Folasaga
Na auai atu Iesu i le Tausamiga o Fale Apitaga i Ierusalema ma aoao atu i tagata i le malumalu i le ala e mafai ai ona latou maua se molimau o Ana aoaoga e mai le Atua le Tama. Ona sa fefinauai tagata pe o ai o Ia, o lea sa faaaoga ai e Iesu faatusa o le vai ma le malamalama e molimau atu ai i Lona paia. Na Ia aoao atu foi i latou e uiga i le Agaga Paia.
Ioane 7:1–13
Ua auai atu Iesu i le Tausamiga o Fale Apitaga
Pe ua i ai ea se taimi na e manatunatu ai pe na i ai ni uso ma ni tuafafine o Iesu?
E tusa ai ma tusitusiga paia, sa i ai le fanau a Iosefa ma Maria o e na fananau mulimuli mai ia Iesu ma o le a ola ae faatasi ma Ia i le aiga e tasi. Peitai, ona o Iesu Keriso o le tama a Maria ma le Atua le Tama, ae le o Iosefa, o i latou la nei o uso ma tuafafine o Iesu e tina faatasi (tagai Mataio 13:55–56; Mareko 6:3).
Mafaufau pe mata e faape’i le ola ae faatasi i le aiga e tasi ma Iesu.
Pe e te manatu e faigofie ona talitonu ia te Ia pe ana oulua ola ae faatasi ma Ia? Aisea e ioe pe leai ai?
I le Ioane 7 tatou te aoao ai pe na faapefea e nisi o “uso” o Iesu (Ioane 7:3, 5) ona vaai atu ia te Ia. O le upu uso i i atonu e faasino i uso e tina faatasi ma Iesu, e ui atonu e aofia ai foi isi tagata latou te aiga.
Faitau le Ioane 7:1–5, ma vaavaai mo mea sa tusia e Ioane e uiga i ona uso.
Mafaufau e faasoa atu le saunoaga lenei a Elder Bruce R. McConkie o le Korama a Aposetolo e Toasefululua:
“O se molimau o le paia o Keriso ma le mana faaola o lana talalelei e le otometi ona faaee mai ona o sootaga faaleaiga. E na o le usiusitai o le tagata lava ia i na tulafono o le faavavau ia e faavae ai lona taialaina. …
“E tele mau faapitoa e faasino i atalii o Iosefa ma Maria o ’uso’ o Iesu. … E ui ina sa tausia i latou i le aiga e tasi ma sa i lalo o le tosinaga alofa a Iosefa ma Maria, e ui ina sa latou nofouta i aoaoga, galuega, ma vavega a Iesu lava ia, ae sa lei taliaina e tagata vavalalata nei o le aiga o ia o le Mesia” (Faamatalaga o Aoaoga Faavae o le Feagaiga Fou, 3 vols. [1965–73], 1:437).
Manatunatu loloto i fesili nei: Na mafai faapefea ona le talitonu nisi o le aiga o Iesu lava ia ia te Ia, e ui ina sa latou iloa Ana aoaoga ma vavega?
Ina ua uma ona matau lena mea i le taimi o mea na tutupu o loo tusia i le Ioane 7, sa le’i “taliaina e uso o Iesu o ia o le Mesia” sa faamatala ai Elder McConkie: “Peitai, o i latou uma, na manino lava, sa liua uma i se taimi mulimuli ane (Galuega 1:14); o se tasi o i latou, lea na faailoa mai e Paulo o ’Iakopo le uso o le Alii’ (Kala. 1:19), sa galue i le tofi paia faaaposetolo ma e i ai foi le isi, o Iuta o le na faaigoaina o ia lava ia, ’Iuta, le … uso o Iakopo’ (Iuta 1), na tusia le tusi o Iuta” (Faamatalaga o Aoaoga Faavae o le Feagaiga Fou, 1:437).
O le Ioane 7 o loo tusia ai mea na tutupu i le taimi o le Tausamiga o Fale Apitaga i Ierusalema (tagai Ioane 7:2). I le taimi o lea tausamiga “e faailogaina e [tagata Iutaia] o le mea aupito silisili ma aupito fiafia ai i lo mea uma” (Bible Dictionary, “Talisuaga”), e toatele sa malaga i Ierusalema e faamanatu ai faamanuiaga a le Atua i le fanauga a Isaraelu a o latou faimalaga i le vao ina ua mavae lo latou faasaolotoina mai le pologa i Aikupito (tagai Levitiko 23:39–43). Latou te faamanatu ai foi ma avatu le faafetai mo le seleselega i tausaga taitasi o fua ma saito (tagai Esoto 23:16). E valu aso sa faia ai lenei tausamiga.
Matau i le Ioane 7:3–4 na mananao uso o Iesu ia te Ia e alu i le Tausamiga o Fale Apitaga i Ierusalema, na latou fai atu afai o Ia moni o le Mesia, e tatau la ona alu o Ia i Ierusalema ma tautino atu i tagata uma o i ai iina.
Pei ona tusia i le Ioane 7:6–10, na filifili Iesu e faatuatuai ona alu i le tausamiga, ae sa Ia fautuaina Ona uso e o. Ina ua mavae ni aso talu ona amata le tausamiga, sa taunuu faalilolilo atu o Ia—ma le silafia lelei sa mananao nisi o taitai Iutaia e fasiotia o Ia ae e lei oo mai Lona taimi e oti ai.
Faitau le Ioane 7:11–13, ma vaavaai mo mea na talanoa ai tagata i Ierusalema e uiga ia Iesu.
E faapei lava o ona po o Iesu, e i ai manatu eseese e uiga ia Iesu Keriso i ona tatou aso. Ua iloa e nisi tagata ma molimau atu o Ia o le Alo o le Atua ma o le Faaola o tagata uma. Ua talitonu isi o Ia o se aoao sili po o se perofeta. Peitai, sa teena e isi tagata le paia o Iesu Keriso ma le moni o Ana aoaoga pe sa fefefe foi e mulimuli ia te Ia i luma o tagata. A o faaauau pea ona e suesue i le Ioane 7, vaavaai pe mafai faapefea ona e iloa o Iesu Keriso o lou Faaola ma e moni Ana aoaoga.
Ioane 7:14–36
Ua aoao atu e Iesu Keriso ia Iutaia i le malumalu
O le malumalu o le tulimataiga lea o faafiafiaga na faia i le taimi o le Tausamiga o Fale Apitaga. Faitau le Ioane 7:14–15, ma vaavaai mo mea na faia e Iesu iina. Fuafua e maka i au tusitusiga paia le tali atu a tagata.
Sa maofa Iutaia i le mafai e Iesu ona aoao atu i lea loloto ma le poto e aunoa ma se “tusi,” pe na aoaoina foi e aoao Iutaia pe na auai foi i a latou a’oga. Faitau le Ioane 7:16–18, ma vaavaai mo mea na ta’u atu e Iesu e mafai e tagata ona fai ina ia iloa ai pe o Lana mataupu, po o aoaoga, e moni. Fuafua e valivali pe o ai le na avatu ia Iesu le mataupu sa Ia aoao atu.
-
Tali i le vaega lenei i totonu o lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia:
-
E mafai faapefea e se tasi ona iloa o le mataupu a Iesu Keriso e aumai moni lava i le Atua?
-
Mai aoaoga a le Alii i le malumalu, ua tatou aoao ai faapea, afai tatou te faia le finagalo o le Tama Faalelagi, ona tatou maua lea o se molimau i Lana aoaoga faavae. Faamatala pe aisea ua e manatu ai e moni lenei mataupu faavae.
-
Sa saunoa Peresitene James E. Faust o le Au Peresitene Sili: “Tatou te maua se molimau i mataupu faavae o le talalelei e ala i le taumafai ma le usiusitai e ola ai. Na fetalai le Faaola, ’Ai se tasi e fia fai lona finagalo, e iloa ai e ia le mataupu’ [Ioane 7:17]. O se molimau i le aoga o le tatalo e maua mai i le tatalo lotomaualalo ma le loto faamaoni. O se molimau i le sefuluai e maua mai i le totogi o le sefuluai“ (“Le Alii e, Ua ou Faatuatua; Ia e fesoasoani i lo’u le Faatuatua” Ensign po o le Liahona, Nov. 2003, 22).
O le a le mea na aoao mai e Peresitene Faust e tatau ona tatou faia ina ia maua ai se molimau i mataupu faavae o le talalelei?
Manatua o nisi o uso o Iesu e lei talitonu lava o Ia o le Mesia na folafola mai, ae na mulimuli ane sa latou maua ni molimau ma sa liua ai. Pe na faapefea e le mataupu faavae o i luga ona fesoasoani i na tagata o le aiga e maua ai molimau ia Iesu Keriso ma Ana aoaoga?
Ina ua uma ona sii mai le Ioane 7:17, na aoao mai Sister Bonnie L. Oscarson, le peresitene aoao o Tamaitai Talavou: “O nisi taimi tatou te taumafai ai e fai e amata mai tua. Mo se faataitaiga, atonu tatou te faia le auala lenei: O le a ou fiafia e ola i le tulafono o le sefuluai, ae e tatau ona ou iloa muamua pe moni. Atonu foi tatou te tatalo ina ia maua se molimau i le tulafono o le sefuluai ma faamoemoe o le a faamanuia i tatou e le Alii i lena molimau ae tatou te lei faatumuina lava se lisiti o le sefuluai. E le faapena le auala e fai ai. O loo faamoemoe le Alii ia i tatou ina ia faatino le faatuatua. E tatau ona tatou totogi ma le faamaoni e le aunoa se sefuluai atoa ina ia maua ai se molimau i le sefuluai. E faatatau lenei lava mamanu e tasi i mataupu faavae uma o le talalelei, pe o le tulafono o le legavia, o le mataupu faavae o le tauagafau, o le Upu o le Poto, po o le tulafono o le anapogi” (“Ia Outou Liua,” Ensign po o le Liahona, Nov. 2013, 77).
Mo le isi galuega faatino pe o galuega uma foi e lua, afai e musuia oe e tusi e patino tele, e mafai ona e tusi lau tali i lau lava api talaaga po o se isi fasipepa ma tusi i lau api talaaga mo le suesueina o tusitusiga paia ua maea lau galuega faatino.
-
-
O le Ioane 7:19–36 o loo faamatala mai ai na aoai e Iesu ia taitai Iutaia ona o le teenaina o Ana aoaoga ma vavega ae saili e fasioti ia te Ia. O fuaiupu nei o loo faamatala mai ai foi le toatele o tagata sa taumanatunatu pe o Ia o le Mesia ma sa auina atu e le au faitaulaga sili ma le au Faresaio ni tagata e aumaia o Ia.
Ioane 7:37–53
Ua aoao atu Iesu Keriso e uiga i le meaalofa o le Agaga Paia
Mafaufau i se taimi na e fiainu ai. Mafaufau faapea sa i lou lima se ipuinu e leai se mea o i ai. Mata e faamalieina e le ipu e leai se mea o i ai lou fiainu? O le a le isi mea e te manaomia?
Faaaoga se taimi e te inu ai. A o e faia, mafaufau pe taua faapefea le vai i lou olaga. E mafai ona e faia se tatalo o le lotofaafetai i le Tama Faalelagi mo le saunia o vai mo oe ma lou aiga.
E lei tele se sapalai o le vai fou i le nuu o Isaraelu e faafetaiaia ai le manaoga o tagata. Na pau le auala na mafai ai ona tausia le ola o vaitimu ia e faatutumu ai a latou sapalai o le vai. Sa faamatala e Elder Bruce R. McConkie le avea ai o le vai ma se vaega o se “tasi o taimi aupito paia ma le malie o tapuaiga faa-Iutaia” i le taimi o le faamanatuina sa faia:
“I aso taitasi o aso e valu o le tausamiga o Fale Apitaga, … o se agaifanua, mo le au faitaulaga sili o se vaega o le tapuaiga i le malumalu, le asu mai o le vai i ipu [sioki] auro mai le vai o Seloa, lea sa tafe atu i lalo o le mauga-malumalu, ma liligi i luga o le fatafaitaulaga. Ona lagiina ai lea o upu a Isaia: ’O le a outou utu vai ma le olioli mai vaipuna o le olataga.’ Isa. 12:3.) Ma o le taimi tonu lava lea o le tumutumuga faalelotu na maliu atu ai Iesu i luma ma ofo atu inumaga [vaiinu] o le faafouga ola o le a faamalilie ai le faanaunauga faaleagaga aupito loloto o le agaga ua galala i le fiainu” [(Faamatalaga o Aoaoga Faavae o le Feagaiga Fou, 1:446).
Faitau le Ioane 7:37–39, ma vaavaai po o a mea na ofo atu e le Faaola i tagata.
O le Faaliliuga a Iosefa Samita o le Ioane 7:39 o loo ta’u mai ai e faapea “o le Agaga Paia sa folafola atu ia i latou o e talitonu, ma ina ua maea sa faamamaluina Iesu” (Faalliuga a Iosefa Samita, Ioane 7:39 [i le Ioane 7:39, vaefaamatalaga e]; faaopoopo le faatusilima).
O le fasifuaitau “mai totonu ia te ia” () Ioane 7:38) ua ta’u mai ai o le vai ola o le a i totonu ma tafe mai mai le e talitonu, ae le sau mai se punavai i fafo. Fuafua e maka i le Ioane 7:39 mea o faatusa ai le vai ola.
Ua faamatala mai e le Bible Dictionary e faapea “mo ni nai mafuaaga e le o matua faamatalaina mai atoatoa i tusi paia, e lei galue le Agaga Paia i le atoatoa i Iutaia i le taimi sa i ai Iesu i le olaga nei (Ioane 7:39; 16:7). O faamatalaga i le aafiaga o le Agaga Paia e lei oo mai seia vagana ai ina ua toetu Iesu atonu na tatau ai ona faasino na o lena tisipenisione faapitoa, aua ua matua manino lava na galue le Agaga Paia i tisipenisione na muamua atu. E le gata i lea, ua na o le meaalofa o le Agaga Paia e le o i ai, o loo i ai se mau, talu ai o le mana o le Agaga Paia sa galue i le galuega a Ioane le Papatiso ma Iesu; semanu e leai se tasi e maua se molimau i upu moni sa aoao atu e nei tamalii (Mataio 16:16–17; tagai foi 1 Kori. 12:3)” (Bible Dictionary, “Agaga Paia”).
E faavae i aoaoga a le Faaola i le Ioane 7:37–39, ua tatou aoao ai afai tatou te o mai ia Iesu Keriso ma talitonu ia te Ia, ona faatumulia lea o i tatou i le Agaga Paia. O i latou na faatumulia i le Agaga Paia ua mafai ona tosinaina isi mo le lelei.
-
I le Ioane 7:40–53 tatou te faitau ai faapea na toe mananao le au Faresaio e puefaapagota mai Iesu. O taitai na auina atu e aumai o Ia sa faalogo o folafola atu Iesu. Sa latou toe foi e aunoa ma le puefaapagotaina o Ia ma ta’u atu i le au Faresaio latou te lei faalogo lava i se tasi o folafola atu e pei ona sa faia ai e le Faaola, lea na feita ai le au Faresaio. O Nikotemo, le Faresaio sa sau i le Faaola i le po (tagai Ioane 3:1–2), na faamanatu atu i ona uso a Faresaio ma faitaulaga sili e faapea, o la latou lava tulafono o le a le faatagaina ai se tagata e tausalaina seia vagana ua tuu atu i ai se avanoa e tautala mai ai.
-
Ua ou suesueina le Ioane 7 ma faamaeaina lenei lesona i le (aso).
O fesili, mafaufauga ma manatu faaopoopo ou te fia faasoa atu i lo’u faiaoga: