Laipelí
Lēsoni 110: 1 Kolinitō 13–14


Lēsoni 110

1 Kolinitō 13–14

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Paula e mahuʻinga ʻo e manavaʻofá. Naʻá ne faleʻi e Kāingalotu Kolinitoó ke nau maʻu mo muimui ʻi he manavaʻofa pea fekumi ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kehé. Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻoku lahi ange e meʻafoaki ʻo e kikité ʻi he meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé pea ʻoku foaki ia ki he kāingalotu ʻo e Siasí koeʻuhí ke nau lava ʻo fakamālohia fakalaumālie ʻa e niʻihi kehé.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

1 Kolinitō 13

Ko e akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e mahuʻinga ke maʻu e manavaʻofá

Hiki ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻu ko ʻení he palakipoé kimuʻa pea kamata e kalasí, pe ʻoange kinautolu ʻi ha laʻipepa tufa ki he kau akó: Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e fokotuʻutuʻu takitaha, pea kole ki he kau akó ke nau fakakaukau pe ʻoku fakamatala ha taha ʻo e ngaahi fokotuʻutuʻu ko ʻení kiate kinautolu.

  1. ʻOkú ke faʻa ʻita mo loto-mamahi ʻi he ʻulungaanga ʻo ha tokoua pe tuongaʻane.

  2. ʻOku angakovi kiate koe ha kaungā ako, pea ʻokú ke ongoʻi tonuhia pē ʻi hoʻo angakovi ki aí.

  3. ʻOkú ke ongoʻi meheka ʻi he ngaahi talēniti mo e lavameʻa hao kaungāmeʻa.

  4. Taimi ʻe niʻihi ʻoku faingofua ke ke ngutu lau pe lea kovi fekauʻaki mo e niʻihi kehé ʻi hoʻo kōlomu lakanga fakataulaʻeikí pe kalasi ʻ e Kau Finemuí.

  • Ko e hā ha ngaahi ola fakatuʻutāmaki ʻe ala hoko mei hono maʻu ʻo e ngaahi tōʻonga fakakaukau pe ʻulungaanga ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e 1 Kolinitō 13 te ne lava ʻo tokoniʻi kinautolu ke nau fakaʻehiʻehi mei he ngaahi tōʻonga fakakaukau mo e ngaahi ʻulungaanga te ne lava ʻo maumauʻi e fiefia fakatāutahá mo e ngaahi vā fetuʻutaki mo e niʻihi kehé.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe ngāue ʻa e Kāingalotu ʻi Kolinitoó ʻi ha ngaahi founga naʻe fakatau ki he fakakikihi mo e mavahevahe ʻi he Siasí. Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻi he tohi ko ʻení, ʻoku foaki mai ʻa e ngaahi meʻafoaki fakalaumālié ke ʻaonga ki he kakai kotoa pē mo tokoniʻi e kāingalotu ʻo e Siasí ke nau tokoni mo fefakamālohiaʻaki. Naʻe faleʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke nau holi lahi ki he “ngaahi foaki fungani leleí” (vakai, 1 Kolinitō 12:7–31).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 13:1–3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ha ʻulungaanga mo e meʻafoaki ʻo e Laumālié naʻe fakahīkihikiʻi māʻolunga ʻe Paula?

  • Ko e hā e ʻulungaanga mo e meʻafoaki ʻo e Laumālié naʻe fakahīkihikiʻi māʻolunga ʻe Paulá? (Manavaʻofá.)

Fakamatalaʻi ange ko e “manavaʻofá ʻa e ʻofa ʻoku māʻolunga, fakaʻeiʻeiki, mo mālohi tahá, pea ʻoku ʻikai ko ha ongoʻi ʻo ha kiʻi ʻofa pē ʻi he lotó” (Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofola, “Manavaʻofa”).

  • Naʻe fakamatalaʻi fēfē ʻe Paula ʻa kinautolu ʻoku ʻikai ke nau maʻu ʻa e manavaʻofá neongo ʻenau maʻu ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie kehe?

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e kupuʻi lea “ukamea pakihi” ʻi he veesi 1 ki he meʻalea ʻokú ne ʻai ha ongo leʻolahi pe ʻai ha ngaahi ongo mālie. ʻI he ʻuhinga ʻo e veesi 1, ʻe lava ke fakahaaʻi ʻe he ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ha ngaahi lea mahino ʻoku hoko ʻo mamaha pe taʻeʻuhinga ʻi he taimi ʻoku lea ʻaki ai ʻe ha taha ka ʻoku ʻikai ke ne fakahoko ʻi he manavaʻofa.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā nai ʻoku tau hoko ai ko ha meʻa noa pē ʻi he ʻikai ha manavaʻofá.

  • ʻOku lava fēfē ke foaki ʻe ha taha ʻene koloá kotoa ke fafanga ʻaki ʻa e masivá pe loto fiemālie ke mate maʻa e moʻoní kae teʻeki pē ke ne maʻu ʻa e manavaʻofá. (Fakamatalaʻi ange ko e manavaʻofá ʻoku lahi hake ia ʻi ha ngāue lelei pē pea ʻoku lahi hake ia ʻi he mate maʻá e moʻoní.)

Hiki tatau ʻa e saati ko ʻení ʻi hepalakipoé:

Ko e Manavaʻofá pe Meʻa ʻOkú ne Faí

Ko e Meʻa ʻOku ʻIkai ko e Manavaʻofá mo e Meʻa ʻOku ʻIkai Ke Ne Faí

Fakamatalaʻi ange naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula e ngaahi anga mo e ngaahi ʻulungaanga ʻo e manavaʻofá ke tokoni ke mahino lelei ange ki he Kāingalotu Kolinitoó e meʻafoaki ko ʻení. Vahevahe tautau toko ua ʻa e kau akó. Fakaafeʻi e kau akó ke lau ʻa e 1 Kolinitō 13:4–8 mo honau ngaahi hoá, ʻo kumi e fakamatala ʻa Paula kau ki he manavaʻofá.

Hili ha taimi feʻunga, kole ki he kau akó ke nau haʻu ki he palakipoé ʻo hiki ʻi he saatí ʻi lalo ʻi he ngaahi ʻuluʻi tohi totonu e ngaahi fakamatala ʻa Paula kau ki he manavaʻofá. Tokoni ke mahino ki he kau akó e fakamatala takitaha ʻo ka fie maʻu.

  • Ko hai ʻoku feʻunga mo e ngaahi fakamatala ko ʻeni ʻo e manavaʻofá? (Sīsū Kalaisi.)

Fakamanatu ki he kau akó naʻe akoʻi ʻe he palofita ko Molomoná “ko e manavaʻofá ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí” (Molonai 7:47). Fakamatalaʻi ange ʻe lava pē ke fakamatalaʻi ʻa e manavaʻofá ʻi ha founga mahuʻinga ʻe ua: (1) Ko e ʻofa ʻa Kalaisi kiate kitautolú mo (2) ʻetau ʻofa manavaʻofa ki he niʻihi kehé. Kole ki he kau akó ke nau fili ha ngaahi fakamatala ʻe niʻihi ʻo e manavaʻofá mei he lisi ʻi he palakipoé pea fakamatalaʻi ki he kalasí e ʻuhinga ʻoku nau fakamatalaʻi lelei ai ʻa Sīsū Kalaisí.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻoku ʻikai fakaʻau ʻo ngata ʻa e ʻofá” veesi 8?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Jeffrey R. Holland

“[Ko e ] manavaʻofa moʻoní …ʻoku hā haohaoa mo maʻa mai ia ʻi he ʻofa taʻe matukutuku, ʻofa ʻaufuatō mo e ʻofa fai fakalelei ʻa Kalaisi kiate kitautolú. … Ko e ʻofa ia ko iá—ʻEne ʻofa haohaoa kiate kitautolú—he ka ne taʻeʻoua ia ʻe ʻikai ʻa kitautolu, ʻikai ha ʻamanaki lelei, ʻo loto mamahi lahi ʻi he kotoa ʻo e kakai tangata mo fafine. …

“ʻOku ʻi he moʻuí ʻa e manavasiʻí mo e taʻelavameʻá. ʻOku ʻi ai e taimi ʻe niʻihi ʻoku tōnounou e ngaahi meʻa. Taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻai ʻe he kakaí ke siva ʻetau ʻamanakí, pe ʻoku tōnounou ʻa e ʻekonōmiká, ngaahi pisinisí pe ngaahi puleʻangá. Ka oku ʻi ai e meʻa ʻe taha ʻi taimi pe ʻitāniti kuo teʻeki te ne ʻai ke siva ʻetau ʻamanakí—ko e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí” (Christ and the New Covenant [1997], 337).

  • ʻE lava fēfē ke tokoni e manatu he ʻikai ke ngata ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Sīsū Kalaisí?

  • Makatuʻunga ʻi he meʻa ne tau ako mei he 1 Kolinitō 13:4–8, ko e hā ʻe hoko kiate kitautolu ʻi heʻetau maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e manavaʻofá? (ʻE lava ke ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoni kehekehe, kae fakapapauʻi ʻoku mahino ʻi heʻetau fekumi ke maʻu ʻa e meʻafoaki fakalaumālie ʻo e manavaʻofá, te tau hangē ange ai ko hotau Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí.) Tohi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Fakamatalaʻi fakanounou e 1 Kolinitō 13:9–12 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe Paula e ʻuhinga ʻe faifai pea mole ai e ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻo e ʻiló mo e kikité. Naʻe fakatokangaʻi ʻe Paula ʻoku taʻe-kakato ʻa e ʻilo ʻoku maʻu ʻi he māmani ko ʻení pea te tau maʻu ha ʻilo haohaoa ʻi he moʻui taʻengatá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Kolinitō 13:13. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻafoaki ʻe tolu ʻo e Laumālié naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe nofo maʻú, ko hono ʻuhingá ʻe kātaki pe kei tuʻu maʻu pē. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula ko e meʻafoaki fakalaumālie mahuʻinga tahá? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: Ko e manavaʻofá ʻa e meʻafoaki mahuʻinga taha ʻo e Laumālié. Tohi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

  • Ko e hā e fekauʻaki ʻa e tuí, ʻamanaki leleí, mo e manavaʻofá? (ʻOku tataki ʻa e tuí ki he ʻamanaki leleí, pea ʻoku tataki ʻa e ʻamanaki lelei ki he manavaʻofá.)

  • Fakatatau ki he meʻa kuo tau ako ʻi he 1 Kolinitō 13, ʻokú ke pehē ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e manavaʻofá ko e meʻafoaki mahuʻinga taha ʻa e Laumālié?

Fakamahinoʻi ange naʻe akonaki ʻa Paula ʻi he 1 Kolinitō 14:1 ke “tuli ki he ʻofá.”

  • Ko e hā ʻe lava ke tau fai ke “tuli” pe maʻu e meʻafoaki ʻo e manavaʻofá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Molonai 7:48. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Molomona ke fai ʻe hono kakaí ke maʻu e meʻafoaki ʻo e manavaʻofá. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • ʻE fakatupulaki fēfē hotau ngaahi vā fetuʻutaki mo e fāmilí, kaungāmeʻá, mo e toʻú ʻi heʻetau maʻu ʻa e manavaʻofá?

  • Te ke lava ʻo fakamatalaʻi ha taimi kuó ke mamata ai ki he manavaʻofá ʻi ha founga fakafeangai atu ʻa ha taha kiate koe pe niʻihi kehé? (Fakakaukau ke ke vahevahe ha meʻa naʻá ke aʻusia.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau tohi ʻi ha laʻipepa pe ko e fakamatala fē ʻo e manavaʻofá ʻoku nau ongoʻi ʻoku faingataʻa taha kiate kinautolú pea mo hono ʻuhingá. Poupouʻi e kau akó ke tohi ha taumuʻa fekauʻaki mo e meʻa te nau fai ke hokohoko atu ʻenau fekumi ke maʻu ha ʻofa ʻoku toe lahi angé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau tuku ia ʻi ha feituʻu te nau sio maʻupē ki ai pea manatu ki heʻenau taumuʻá.

1 Kolinitō 14

ʻOku akoʻi ʻe Paula ʻoku mahuʻinga ange ʻa e meʻafoaki ʻo e kikité ʻi he meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé

ʻOmi ha ngaahi meʻa ki he kalasí ʻe lava ʻo fakaʻaongaʻi ke langa ha taua, hangē ko ha ngaahi konga papa, ngeʻesi puha, ngaahi kaati, pe ngaahi tohi. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fakaʻaongaʻi e ngaahi meʻa naʻá ke ʻomi ki he kalasí ke langa ʻaki ha taua ki he māʻolunga taha te ne ala lavá ʻi ha miniti ʻe taha. Hili iá, fakaafeʻi e tokotaha akó ke tangutu ki lalo.) Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e 1 Kolinitō 14:1–3, ʻo kumi e foʻi lea ʻoku fekauʻaki mo e fakatātā ʻo e langa tauá ʻi he ngaahi veesi ko ʻení.

  • Ko e hā e foʻi lea ʻi he veesi 3 ʻoku fekauʻaki mo e langa tauá? (Langa hake. Kapau ʻe fie maʻu, fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e langa haké ki hono “langa hake (build up),” ʻo hangē ko hano fakamālohia pe fakatupulaki fakalaumālie.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha tefitoʻi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e 1 Kolinitō 14 te ne tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo e founga ʻe lava ke nau langaki hake ai ʻa e niʻihi kehé.

Fakamatalaʻi ange naʻe lea ʻa Paula ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Kolinitoó ʻa ia ne nau maʻu e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé, pe ko e malava ke lea ʻi he ngaahi lea kehé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 14:1–3. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻafoaki fakalaumālie naʻe faleʻi ʻe Paula ke fekumi ki ai ʻa e Kāingalotú.

  • Ko e hā e meʻafoaki ʻo e Laumālié naʻe faleʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke nau holi mo fekumi ki aí?

Fakamatalaʻi ange “ʻoku kau ki he kikité ʻa e ngaahi folofola pe ngaahi tohi ʻoku faka-ʻOtua hono tupuʻangá, ʻa ia ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻi he fakahā mei he Laumālie Māʻoniʻoní. He ko e fakamoʻoni kia Sīsuú ko e laumālie ia ʻo e kikité (Fakahā 19:10). Ko e taimi ko ia ʻoku kikite ai ha taha, ʻokú ne lea ai pe tohi ʻa e meʻa ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ne ʻiloʻí, koeʻuhi ko haʻane lelei ʻaʻana pe ko ha lelei ʻa e kakai kehé” (Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Kikité, Kikiteʻí,” scriptures.lds.org).

Hiki ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: kikiteʻi = ke akonaki mo fakamoʻoni ʻi he ueʻi fakalaumālie

  • Fakatatau ki he veesi 3, ʻe lava fēfē nai ke tokoniʻi kitautolu ʻe he akoʻi mo e fakamoʻoni ʻi he ueʻi ʻa e laumālié ʻo tāpuekina e niʻihi kehé? (ʻI hono fakaʻaongaʻi pē ʻenau leá, ʻoku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni tatau mo ʻení: ʻI heʻetau akoʻi mo fakamoʻoni ʻi he ueʻi ʻa e laumālié, ʻe lava ke tau tokoni ke langa hake mo fakafiemālieʻi ʻa e niʻihi kehé.)

  • Kuo langa hake mo fakafiemālieʻi fēfē koe ʻe he ngaahi akonaki fakalaumālie mo e fakamoʻoni ʻa ha taha kehe?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 1 Kolinitō 14:4–30 ʻaki hano fakamatalaʻi ange ne fakatokanga ʻa Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó fekauʻaki mo e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé. Naʻe fakatokanga mai ʻa Paula kapau ʻoku ʻikai fakaʻaongaʻi totonu e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé, he ʻikai ke nau langa hake ʻa e Siasí pea te ne tohoakiʻi e tokanga ʻa e kāingalotú mei he fekumi ki ha ngaahi meʻafoaki fakalaumālie ʻoku ʻaonga lahi angé.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 14:31, 33, 40. Kole ki he kau akó ke muimui ki ai, ʻo kumi e akonaki naʻe fai ʻe Paula ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e kikité.

  • Ko e hā e akonaki naʻe fai ʻe Paula ki he Kāingalotú fekauʻaki mo e kikité? (ʻE lava ke kikite, akoʻi pea mo fakamoʻoni ʻa e tokotaha kotoa, ʻa e tangata mo e fefine fakatouʻosi. ʻOku totonu ke fai ʻeni ʻi he maau, tokotaha pē ʻi he taimi.)

  • Ko e hā e moʻoni ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi veesí ni fekauʻaki mo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisí? (ʻI hono fakaʻaongaʻi pē ʻenau leá, ʻoku totonu ke ʻiloʻi ʻe he kau akó ha tefitoʻi moʻoni tatau mo ʻení: ʻI he Siasi ʻo Sīsū Kalaisí, kuo pau ke fai ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻi he maau.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi he Siasí he maau?

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻomi ʻe he ngaahi tohi ʻa Paula ʻi he 1 Kolinitō 14:34–35 ha sīpinga ʻo e founga naʻá ne fakahinohinoʻi ai e Kāingalotu ʻi Kolinitoó ke tauhi e māú ʻi he Siasí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 14:34–35. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi Kolinitoó. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

Fakamatalaʻi ange ʻoku faingataʻa ke mahino e taumuʻa ʻo e akonaki ʻa Paulá koeʻuhí ko e ʻikai ke ne taʻofi e lotu mo e lea ʻa e kakai fefiné ʻi he ngaahi fakataha ʻa e Siasí (vakai, 1 Kolinitō 11:5). ʻOku fetongi ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmitá ʻa e foʻi lea lea ʻi he veesi 34 mo e 35 ʻaki ʻa e rule (pule). ʻOku fokotuʻu mai ʻe he liliu ʻo e foʻi leá ni e feinga ʻa Paula ke fakatonutonu ha tūkunga ʻo ha kakai fefine Kolinitō ʻe niʻihi ʻa ia ne nau fakamoveuveu lolotonga e houalotú pe ne nau feinga ʻi ha founga hala ke nau pule mo tataki kae ʻikai ke poupou pē mo muimui ki he kau taki lakanga fakataulaʻeikí (vakai ki he Fuakava Foʻoú Student Manual[Church Educational System manual, 2014], 380).

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoniʻi ʻa e moʻoni ʻoku akoʻi ʻi he 1 Kolinitō 13–14.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

1 Kolinitō 13:1–3. ʻOku laka hake ʻa e manavaʻofá ʻi he loto fie-foakí

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Pulusi C. Heifeni ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e meʻá ni fekauʻaki mo e manavaʻofá:

“ʻOku malava pē ke fakahoko ʻa e manavaʻofá—ʻo aʻu ki he ngāue faka-‘Kalisitiané’—kae ʻikai ke fakatupulaki mo fakatōkakano mo tuʻuloa ha ʻulungaanga faka-Kalaisi. Naʻe mahino ʻeni kia Paula ʻi he taimi naʻá ne fakatokanga ai ki hono foaki ʻe ha taha e kotoa ʻo ʻene koloá ke fafanga ʻa e masivá kae ʻikai ha manavaʻofa. … ʻE lava pē ke tau foaki kae ʻikai ke tau ʻofa, ka he ʻikai lava ke tau ʻofa taʻe fai ha foaki. Kapau ʻoku kakato hotau vā fetuʻutaki fakahangatonu mo e ʻOtuá, ʻe kakato foki hotau vā fetuʻutaki hangatonu mo hotau kāingá ʻi he fua ko iá. Te tau ngāue leva ʻi he manavaʻofa ki he niʻihi kehé, ʻo ʻikai koeʻuhí ʻoku totonu ke tau fai ia, ka koeʻuhí ko ʻetau foungá ia” (The Broken Heart: Applying the Atonement to Life’s Experiences [1989], 196–97).

1 Kolinitō 13:4–7. Manavaʻofá

Hangē ko hono lekooti ʻi he 1 Kolinitō 13:4–5, naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula e ngaahi ʻulungaanga kehekehe ʻo e ʻofá; ʻi hono fakalea ʻe tahá, ʻoku fai ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e ʻofá e ngaahi meʻa mo maʻu e ngaahi ʻulungaanga naʻá ne fakamatalaʻí. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he foʻi lea “kātaki fuoloá” ha tokotaha ʻokú ne faʻa kātakiʻi e ngaahi faingataʻá. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻoku ʻikai meheká” ha tokotaha ʻoku ʻikai loto kovi ki he niʻihi kehé. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻikai fielahí” ha tokotaha ʻoku ʻikai pōlepole. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻikai fakafuofuolahí” e ʻulungaanga ʻo e loto-fakatōkilaló. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻikai ke fai taʻe-ngali ha meʻa” ha tokotaha ʻoku ʻikai angakovi pe taʻeʻofa. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻikai ke kumi ʻene meʻa ʻaʻaná” e ʻulungaanga ʻo e fakamuʻomuʻa e ʻOtuá mo e niʻihi kehé ʻiate kitá. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “ʻikai ke ʻitangofuá” ha tokotaha ʻoku ʻikai ke fakaʻitaʻingofua. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he “tui ia ki he meʻa kotoa peé” ha taha ʻokú ne tali ʻa e moʻoní.

1 Kolinitō 13:8. ʻE “ngata” pea “mole atu” e ngaahi meʻa-foaki ʻo e kikité, lea ʻi he ngaahi lea kehekehé, mo e ʻiló.

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e ʻuhinga ʻe faifai pea ngata ai e meʻafoaki ʻo e kikité mo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé pea mo e ʻuhinga ʻe mole ai e meʻafoaki ʻo e ʻiló:

“ʻE ngata nai e ngaahi meʻafoaki ʻo e Laumālié? ʻE ʻi ai nai ha ʻaho he ʻikai toe maʻu ai ʻe he kāingalotú e meʻafoaki ʻo e kikité mo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé? Pe ko e meʻafoaki ʻo e ʻiló? ʻIo, ʻi he fakakaukau ko ia ʻe folo hifo ai ʻa e ngaahi meʻá ni ʻe ha meʻa ʻoku lelei ange, pea he ʻikai toe fie maʻu ia ʻi he ʻaho haohaoá. ʻI he taimi ʻe ʻilo ai ʻe he kāingalotú e ngaahi lea kehekehe kotoa pē, he ʻikai ha toe taha ʻe lea ʻi ha lea taʻe ʻilo. ʻI he taimi ʻe hangē ai e Kāingalotú ko e ʻOtuá ʻo ʻilo ʻa e meʻa kotoa pē—ʻi he kuohilí, lolotongá, mo e kahaʻú—he ʻikai toe fie maʻu ke kikiteʻi e kahaʻú” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 2:380).

1 Kolinitō 14:1. “Tuli ki he ʻofá”

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Lōpeti J. Uiteni ʻo e Kau Fitungofulú ʻo pehē:

“Hangē ko e tuí, ko e ʻofa faka-Kalaisí ko ha meʻafoaki ia ʻo e Laumālié, ʻoku foaki ia tuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e angatonu fakafoʻituituí pea fakatatau mo e tuʻunga ʻo ʻetau talangofua ki he ngaahi fono naʻe tuʻutuʻuni ia ki aí. Pea hangē ko e tuí, kuo pau ke ngāueʻi ʻa e ʻofá ke tupulaki” (“True Followers,” Ensign, May 1999, 30).

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

“Ko e manavaʻofá, ‘ʻa e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí’ (Molonai 7:47), ʻoku ʻikai ko ha ngāue ka ko ha tuʻunga pe tūkunga ʻo ha tokotaha. ‘Oku maʻu ‘a e manavaʻofá ‘i ha ngaahi ngāue hokohoko ‘oku fai ‘a ia ʻoku tupu ai ha ului (pe liliu). Ko e manavaʻofá ko ha meʻa ia ʻoku hoko ki ai ha taha” (“The Challenge to Become,” Ensign, Nov. 2000, 34).

1 Kolinitō 14:1–3. Ko e Meʻafoaki ʻo e kikité

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá e faikehekehe ʻi he vahaʻa ʻo e kāingalotu ʻo e Siasí ʻa ia ʻoku nau maʻu e meʻafoaki fakalaumālie ʻo e kikité mo kinautolu ʻoku uiuiʻi ki he ngāue faka-kikité:

“ʻI he mahino ne fakaʻaongaʻi he talanoa kau ki he ngaahi meʻafoaki fakalaumālié, ko e palōfitá ko ha taha ia ʻokú ne fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi, akoʻi e ngaahi folofola ʻa e ʻOtuá, mo enginaki e kakai ʻa e ʻOtuá. ʻI hono mahino faka-folofolá, ʻoku mahulu ange ʻa e kikité ʻi hono vavaloʻi e kahaʻú. …

“ʻOku mahuʻinga ke mahino kiate kitautolu e faikehekehe ʻi he vā ʻo ha palōfita, ʻokú ne maʻu e meʻafoaki fakalaumālie ʻo e kikité, pea mo e palōfita, ʻokú ne fakahoko e ngāue faka-kikité” (“Spiritual Gifts,” Ensign, Sept. 1986, 71).

1 Kolinitō 14. “Ko ia ʻoku lea ʻi he lea taʻeʻiloá”

“Naʻe lea ʻa e kau ʻAposetoló mo e niʻihi kehé ʻi ha ‘lea kehe’ ʻi he ʻaho ʻo e Penitekosí (Ngāue 2:4–8). ʻI he meʻá ni, naʻe fakahā e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé ʻo fakafou mai ʻi hono akoʻi ʻe he kau tamaioʻeiki ʻa e ʻOtuá e ongoongoleleí ʻi ha ngaahi lea naʻe mahino ki he kau fanongó kae taʻeʻiloa ki he kau leá (vakai ki he fakamatala ʻo e Ngāue 2:5–11). ʻOku hoko hano fakahaaʻi ʻe taha ʻo e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé ʻi he taimi ʻoku ueʻi ai ha taha ʻe he Laumālié ke lea ʻi ha lea ʻoku taʻe-ʻiloa ki he tokotaha leá kae pehē ki he tokotaha fanongó (vakai, Bruce R. McConkie, Doctrinal New Testament Commentary, 2:383)” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], [00] 379).

Ke maʻu ha fakamatala lahi ange fekauʻaki mo e ngaahi fakatokanga mahuʻinga fekauʻaki mo e taumuʻa mo hono fakaʻaongaʻi ʻo e meʻafoaki ʻo e lea ʻi he ngaahi lea kehekehé, vakai Robert D. Hales, “Gifts of the Spirit,” Ensign, Feb. 2002, 14–15.

Paaki