Laipelí
Lēsoni 112: 1 Kolinitō 15:30–16:24


Lēsoni 112

1 Kolinitō 15:30–16:24

Talateú

Naʻe hokohoko atu ke akoʻi ʻe Paula e Kāingalotu ʻi Kolinitoó fekauʻaki mo e Toetuʻú. Naʻá ne fiefia ʻi hono ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté. Naʻe toe poupouʻi foki ʻe Paula e kāingalotu ʻi Kolinitoó ke nau fai ha ngaahi foaki ki he Kāingalotu masiva ʻi Selusalemá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

1 Kolinitō 15:30–52

ʻOku akonaki ʻa Paula fekauʻaki mo e Toetuʻú

Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení he palakipoé kimuʻa pea fai e kalasí: Ko e hā nai e founga moʻui ʻe fili ʻe he kakaí kapau ʻoku ʻikai ke nau tui te nau toe moʻui hili ʻenau maté?

ʻI he kamata ʻa e kalasí, fakaafeʻi e kau akó ke nau tali e fehuʻi ʻoku hiki ʻi he palakipoé.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 1 Kolinitō 15:30–34 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fehuʻi ʻe Paula ki he Kāingalotu Kolinitoó (ko e niʻihi ne nau maʻu hala he ʻikai ha toetuʻú) ke nau fakakaukau ki he ʻuhinga ʻe kātakiʻi ai ʻe ha taha ʻoku tui kia Sīsū Kalaisi ʻa e fakatangá mo ʻahiʻahiʻi e maté kapau naʻe ʻikai ha toetuʻu ki he maté.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Kolinitō 15:32. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e tōʻonga fakakaukau naʻe pehē ʻe Paula naʻe mei maʻu ʻe ha kakai ʻe niʻihi kapau naʻe ʻikai toetuʻu ʻa e maté.

  • Fakatatau ki he veesi 32, ko e hā e tōʻonga fakakaukau naʻe pehē ʻe Paula naʻe mei maʻu ʻe ha kakai ʻe niʻihi kapau naʻe ʻikai ke nau tui ki he Toetuʻú?

  • Koeʻuhí ʻoku moʻoni ʻa e Toetuʻú, ko e hā ka fakatuʻutāmaki ai ke ohi ʻa e tōʻonga fakakaukau ko ʻení?

Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako ʻa e 1 Kolinitō 15 ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate kinautolu e founga ʻe tākiekina ai ʻe he ʻilo fekauʻaki mo e Toetuʻú ʻenau ngaahi fili ʻi he moʻui fakamatelié. (Fakatokangaʻi ange: ʻI he taimi ʻe ʻilo ai ʻa e ngaahi moʻoní, hiki kinautolu ʻi he palakipoé.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Kolinitō 15:35. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e ngaahi fehuʻi naʻe mei maʻu ʻe he kakaí fekauʻaki mo e Toetuʻú. Fakaafeʻi e kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 1 Kolinitō 15:36–38 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe tokoni ʻa Paula ki hono tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻaki ʻene fakaʻaongaʻi ha foʻi tengaʻi ʻakau ke fakafofongaʻi ʻa e sino fakamatelié, ʻa ia ʻe tuʻu mai ʻi he Toetuʻú hili e maté mo hono tanu ʻi he kelekele.

Fakafakaʻaliʻali (pe tā ʻi he palakipoé) ha fakatātā ʻo e laʻaá, ko e māhiná, mo ha ngaahi fetuʻu.

ʻĪmisi
drawing, sun, moon, stars
  • Mei he ʻetau vakai ʻi he māman ko ʻeni, ʻe fakafehoanaki fēfē nai e maama ʻo e laʻaá mo e maama ʻo e māhiná?

  • ʻE fakafehoanaki fēfē nai e maama ʻo e māhiná mo e maama ʻo e ngaahi fetuʻú?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 15:39–42. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakalea ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmita ki he veesi 40 ʻo pehē, “ʻOku ʻi ai foki ʻa e ngaahi sino fakasilesitiale, mo e ngaahi sino fakatelesitiale, mo e ngaahi sino fakatilesitiale; ka ko e nāunau ʻo e fakasilesitialé, ʻoku kehe ia; pea ko e fakatelesitialé, ʻoku kehe ia, pea ko e fakatilesitialé, ʻoku kehe ia” Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga naʻe fakaʻaongaʻi ai ʻe Paula e maama ʻo e laʻaá, māhiná, mo e ngaahi fetuʻú ke fakamatalaʻi e faikehekehe ʻi he ngaahi sino toetuʻú. Fakamatalaʻi ange ʻe lava ke ʻuhinga ʻa e foʻi lea nāunau ʻi he tūkunga ko ʻení ki he maama, lāngilangi, pe ngingila.

  • Ko e hā naʻe fakafehoanaki ki ai ʻe Paula e nāunau ʻo e laʻaá, māhiná, mo e fetuʻú? (Ko e nāunau ʻo e sino toetuʻú.)

  • Ko e hā ʻe lava ke akoʻi mai ʻe he ngaahi faikehekehe ʻo e maamá pe nāunaú fekauʻaki mo e ngaahi sino toetuʻú? (ʻE lava ke ngāue ʻaki he kau akó e ngaahi lea kehekehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku ʻi ai ha ngaahi tuʻunga kehekehe ʻo e nāunaú ki he ngaahi sino toetuʻú.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Siosefa Filitinga Sāmitá: Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki he founga ʻe kehekehe ai e ngaahi nāunau ʻo e sino toetuʻú. Kimuʻa pea lau ʻa e tokotaha akó, fakamatalaʻi ange ko e taimi ne fakamatala ai ʻa Palesiteni Sāmita kau ki he “ngaahi sino fakasilesitiale”, naʻá ne ʻuhinga kiate kinautolu ʻoku nau maʻu e tuʻunga māʻolunga taha ʻi he puleʻanga fakasilesitialé (vakai, T&F 131:1–4).

ʻĪmisi
President Jospeh Fielding Smith

“ʻE ʻi ai ha faʻahinga kehekehe ʻo e sinó ʻi he toetuʻú; he ʻikai ke nau tatau kotoa. ʻE tala ʻe he sino ʻe maʻu ʻe ha tangata hono tuʻunga ʻamuí. ʻE ʻi ai ha sino fakasilesitiale, sino fakatelesitiale, mo e sino fakatilesitiale. …

“…  ʻE maʻu ʻe ha niʻihi e sino fakasilesitialé mo e ngaahi mālohi kotoa ʻo e hākeakiʻí mo e tupulaki taʻengatá. ʻE ngingila ʻa e ngaahi sinó ni ʻo hangē ko e laʻaá ʻo hangē ko hotau Fakamoʻuí. … ʻE maʻu ʻe kinautolu ʻoku hū ki he puleʻanga fakatelesitialé ha sino fakatelesitiale, pea he ʻikai ke nau ngingila ʻo hangē ko e laʻaá, ka te nau nāunauʻia ange ʻi he sino ʻo kinautolu te nau maʻu ʻa e nāunau fakatilesitialé” (Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 2:286, 287).

  • ʻE fakafaikehekeheʻi fēfē ʻa e ngaahi nāunau ʻo e sino toetuʻú?

Fakahingoa ‘a e fakatātā ʻo e laʻaá ʻi he palakipoé ʻaki e foʻi lea ko e Silesitiale, ko e māhiná ʻaki ʻa e Telesitialé, pea mo e ngaahi fetuʻú ʻaki ʻa e Tilesitialé. Tā ʻi lalo ʻi he ngaahi fakatātā takitaha pe ngaahi fakatātaá, ha fakatātā faingofua ʻo ha sino, ʻoku hā nāunauʻia ange ai ʻa e sino fakasilesitialé ʻi he sino fakatelesitialé pea nāunauʻia ange ʻa e sino fakatelesitialé ʻi he sino fakatilesitialé.

ʻĪmisi
drawing, sun, moon, stars, stick figures
  • Fakatatau kia Palesiteni Sāmita, ko e hā ʻe fakahaaʻi ʻe he sino pe nāunau ʻoku maʻu ʻe ha taha ʻi he Toetuʻú?

  • Fakatatau kia Palesiteni Sāmita, ko e hā ʻe maʻu ʻe kinautolu ʻoku nau maʻu e sino fakasilesitiale ʻi he tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé ko ha konga ʻo e nāunau ʻoku ʻikai maʻu ʻe he ngaahi sino ʻoku ʻikai fakasilesitialé? (Tohiʻi ʻa e Ngaahi mālohi ʻo e hākeakiʻí mo e tupulaki taʻengatá ʻi lalo ʻi he fakatātā ʻo e sino fakasilesitialé.)

Fakamatalaʻi ange ʻoku kau ʻi he “ngaahi mālohi ʻo e hakeakiʻí” ʻa e malava ke moʻui ʻi he founga moʻui ʻa e ʻOtuá pea ko e “tupulaki taʻengata” ʻa e malava ke hoko atu e maʻu fānaú ʻi he taʻengatá. ʻOku ʻatā ʻa e ngaahi tāpuaki ko ʻení kiate kinautolu pē ʻoku hākeakiʻi ʻi he tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé (vakai, T&F 131:1–4; 132:19–20).

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu e sino fakasilesitialé ʻi he Toetuʻú, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau ʻa e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:21-22. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi ʻa e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu ʻa e sino fakasilesitialé.

  • Ko e hā kuo pau ke tau fai ke maʻu ha sino fakasilesitialé? (Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e “tauhi ʻa e fono ʻo ha puleʻanga fakasilesitiale” [veesi 22] ke maʻu ʻa e ngaahi ouau kotoa pē pea ke fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava kotoa pē ʻoku fie maʻu ke hū ki he puleʻanga fakasilesitialé.)

  • ʻE lava fēfē nai ke uesia ʻe he ʻilo fekauʻaki mo e nāunau mo e ngaahi tāpuaki ʻoku ʻatā ki he kau toetuʻu pē ʻi he tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé e fili ʻa ha taha ʻi he moʻui fakamatelié?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 1 Kolinitō 15:42–52 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe toe fakamahino mai ʻe Paula e tuʻunga ʻo ha sino toetuʻu. Naʻá ne ui ʻa e sino fakamatelié ko e “fakakakano” (veesi 44, 46) mo faʻa ʻauʻauha pea ko he sino toetuʻú ko e “fakalaumālie” (veesi 44, 46) pea ʻuhinga ʻa e “taʻe-faʻaʻauʻauha” (veesi 52), ki he taʻe-faʻamate pe ʻikai moʻulaloa ki he maté.

1 Kolinitō 15:53–58

ʻOku fiefia ʻa Paula ʻi hono ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Kolinitō 15:53. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e tokāteline naʻe akoʻi ʻe Paula fekauʻaki mo e tuʻunga ʻo hotau siní ʻi he taimi te tau toetuʻu aí.

  • Fakatatau ki he veesi 53, ko e hā e tuʻunga ʻo hotau sinó hili e Toetuʻú? (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ha tokāteline hangē ko ʻení: Te tau toetuʻu ʻi ha tuʻunga taʻe-faʻaʻauʻauha mo taʻe-faʻa-mate.)

  • Ko e hā e ngaahi founga ʻe taʻe-faʻaʻauʻauha ai hotau sino toetuʻú? (He ʻikai toe moʻulaloa ia ke ʻauha pe pekia.)

  • ʻE lava fēfē ʻe he ʻilo te tau takitaha maʻu hotau sino toetuʻú pea aʻusia hono tuʻunga nāunauʻia ki he taʻengatá ʻo tākiekina e ngaahi fili ʻoku tau fakahoko ʻi he moʻui fakamatelié?

Ke teuteuʻi e kau akó ke ako e toenga ʻo e ʻuluaki tohi ʻa Paula ki he kakai Kolinitoó, fakaafeʻi kinautolu ke hiki honau nimá kapau kuo huhu kinautolu ʻe ha ʻinisēkite.

  • ʻE fēfē nai haʻo fakamatalaʻi hono huhu koé?

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e 1 Kolinitō 15:54–55, ʻo kumi e meʻa naʻe pehē ʻe Paula he ʻikai toe huhu?

  • Ko e hā naʻe pehē ʻe Paula he ʻikai toe huhú? (Mate fakaesinó.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe lava ke “huhu” ai e mate fakaesinó (veesi 55), pe ngali ikuna ʻiate kitautolu?

  • Ko e hā e founga kuo “folo hifo ʻa e maté ʻe he mālohí” ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi (veesi 54)?

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi akonaki ʻa Paulá fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻoku ʻikai toe maʻu ai ʻe he mate fakaesinó ha huhu tuʻuloa pe ikunaʻi kitautolu? (Fakapapauʻi ʻoku ʻilo ʻe he kau akó ha moʻoni tatau mo e ngaahi meʻa ko ʻení: ʻOku ʻikai ikunaʻi kitautolu ʻe he mate fakaesinó, koeʻuhí ko e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí.)

Fakamatalaʻi ange neongo kuo toʻo ʻe he Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e huhu ʻoku ʻo e mate fakaesinó, ʻoku kei ʻi ai pē ha huhu ʻe taha ʻi he maté. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e 1 Kolinitō 15:56. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai ʻo kumi e huhu ʻe kei ʻi ai pē ʻi he taimi te tau mate aí.

  • Ko e hā e huhu ʻe kei ʻi ai pē ʻi heʻetau maté?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e 1 Kolinitō 15:57–58. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula te ne lava ʻo toʻo ʻa e huhu ʻo e mate mei he angahalá.

  • Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula te ne lava ʻo toʻo ʻa e huhu ʻo e mate mei he angahalá?

  • Fakatatau ki he veesi 58, ko e hā naʻe fakaafeʻi ʻe Paula ke fai ʻe heʻene kau ʻene kau laukongá koeʻuhí ko hono ikunaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e maté?

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni ʻe lava ke tau ʻilo mei he ngaahi veesi 56–58 fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fie maʻu ke tau fai ke fakaʻehiʻehi ai mei he huhu ʻo e mate mei he angahalá? (Tokoniʻi e kau akó ke nau ʻilo ha tefitoʻi moʻoni hangē ko ʻení: Kapau te tau tuʻumaʻu mo taʻeueʻia ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí, ʻe toʻo ʻa e huhu ʻo e mate ʻoku haʻu mei he angahalá ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.)

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e tuʻumaʻu mo taʻeueʻia ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí?

  • Ko e hā e fatongia ʻo e fakatomalá ʻi he tuʻu maʻu mo taʻeueʻia?

Ke tokoni ke ongoʻi ʻe he kau akó e mahuʻinga ʻo e ngaahi moʻoni kuo nau akó, vakai ki he ngaahi moʻoni ʻoku hiki ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi e kau akó ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá: Ko e hā ha ngaahi moʻoni fekauʻaki mo e Toetuʻu kuó ke ako te ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke fie moʻui māʻoniʻoni? Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe mo e kalasí e meʻa ne nau hikí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fokotuʻu ha taumuʻa fekauʻaki mo ha meʻa ʻe lava ke nau fai he ʻahó ni ke nau tuʻumaʻu mo taʻeueʻia ange ʻi heʻenau moʻui ʻaki ʻa e ongoongoleleí.

1 Kolinitō 16

Ko hono fakotuʻutuʻu ʻe Paula ha ngaahi meʻa ne tātānaki maʻá e kau nofo masiva ʻi Selusalemá.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e 1 Kolinitō 16:1–24 ʻaki hano fakamatalaʻi ange naʻe fakahinohinoʻi ʻe Paula e Kāingalotu Kolinitoó ke tokoni ʻo tokanga ki he masiva ʻi Selusalemá ke nau, “tuʻu maʻu ʻi he tuí” (veesi 13), pea fai e meʻa kotoa pē ʻi he “ʻofa” (veesi 14).

Fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni kuo ʻilo ʻe he kau akó ʻi he lēsoní.

ʻĪmisi
scripture mastery icon
Fakataukei Folofolá—1 Kolinitō 15:40–42

Fakaafeʻi ha ongo tamaiki ako ke na haʻu ki muʻa he kalasí mo ʻena folofolá. Kole ange ke na fakakaukau ko ha fiefanongo koe pea ko ha ongo faifekau kinaua ʻokú na akoʻi koe fekauʻaki mo e palani ʻo e fakamoʻuí. Kole ange ke na fakamatalaʻi e meʻa ʻoku na ʻilo fekauʻaki mo e maté mo e Toetuʻú, ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi veesi fakataukei folofolá ʻi he 1 Kolinitō 15 pea mo ha ngaahi veesi kehe ʻo ka fie maʻu. Kole ki he kalasí ke nau vahevahe ha meʻa kehe te nau fie fakamatalaʻi ki ha taha fiefanongo fekauʻaki mo e maté mo e Toetuʻú.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

1 Kolinitō 15:44–46. “ʻOku fokotuʻu ia ko e sino fakalaumālie”

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Hauati W. Hanitā ʻa e ngaahi meʻá ni fekauʻaki mo e sino toetuʻú:

“ʻOku hoko ha mavahevahe ʻo e laumālié mo e sinó ʻi he taimi ʻo e maté. ʻE hanga ʻe he toetuʻú ʻo toe fakatahaʻi ʻa e laumālié mo e sinó, pea hoko leva ʻa e sinó ko ha sino fakalaumālie, ʻo e kakano mo e ngaahi hui kuo fakaake ʻe he laumālié kae ʻikai ko e totó. Ko ia, ʻe taʻe-faʻamate ai pea ʻikai toe mate hotau sinó hili ʻa e toetuʻú, kuo fakaake ʻe he laumālié. Ko e ʻuhinga ʻeni ʻo e ngaahi fakamatala ʻa Paula ‘ʻoku ai ʻa e sino fakakakano pea ʻoku ai ʻa e sino fakalaumālie’ pea ‘ʻe ʻikai faʻa maʻu ʻe he kakanó mo e totó ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.’ Ko e sino fakanatulá ko e kakano mo e toto, ka fakaake ʻe he laumālie kae ʻikai ko e totó, ʻe lava pea ʻe hū ki he puleʻangá” (in Conference Report, Apr. 1969, 138).

1 Kolinitō 15:45, 49–53. “Ko e ʻuluaki tangata ko ʻĀtamá” mo e “ʻĀtama fakamuí”

“Ko ʻÁtama, ‘ko e ʻuluaki tangatá’ (1 Kolinitō 15:45; T&F 84: 16), ko ia ʻa e fuofua taha ke maʻu ha sino fakamatelie. Sīsū Kalaisi, ‘ko e ʻĀtama fakamuí’ pe ‘ko hono ua ʻo e tangatá’ (1 Kolinitō 15:45, 47), ʻa e ʻuluakí ke fakaake (toetuʻu) mo maʻu ha sino nāunauʻia (vakai, Sione 5:21; T&F 88:17). Naʻe fie maʻu fakatouʻosi ʻa e ngāue ʻa ʻĀtamá (ʻa e Hingá) mo Sīsū Kalaisí (ʻa e Fakaleleí mo e Toetuʻú) ki hotau fakamoʻuí (vakai ki he fakamatala ʻo e Loma 5:12–21)” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], [00] 388).

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi meʻá ni:

“Naʻe fie maʻu ha fakalelei taʻe-fakangatangata ke huhuʻi ʻa ʻĀtama, ʻIvi mo e kotoa ʻo hona hakó. Kuo pau ke malava ʻe he fakaleleí hotau sinó ke toetuʻu pea liliu [vakai, 1 Kolinitō 15:51–53; 3 Nīfai 28:8] ki ha tuʻunga ʻoku ʻikai toe ʻi ai ha toto, ʻo ʻikai ke toe moʻua ki he mahakí, hōloá, pe mate” (“Constancy amid Change,” Ensign, Nov. 1993, 34).

1 Kolinitō 15:51–52. “ʻI he kemo ʻo e matá”

ʻI he 1 Kolinitō 15:51 ʻoku tau lau ai ne pehē ʻe Paula te ne fakahā ki he Kāingalotu Kolinitoó ha meʻa lilo fekauʻaki mo e Toetuʻú. ʻI ha ngaahi taʻu kimuʻa, lolotonga ʻene tohi ki he Kāingalotu ʻi Tesalonaiká, naʻe akoʻi ʻe Paula ko e taimi ʻe hoko ai e Toetuʻu ʻo e maté ʻi he Hāʻele ʻAngaua Mai ʻa Sīsū Kalaisí ʻe “toʻo hake … ke fetaulaki ki he ʻEikí ʻi he ʻataá” ʻa e kau tui faivelengá pea mo e moʻui ʻi he māmaní kotoa (1 Tesalonaika 4:17). Naʻe tānaki atu ʻe Paula ha konga ʻe taha ki heʻene fakamatala kau ki he ngaahi meʻa ʻoku fekauʻaki mo e Hāʻele ʻAngaua Maí ʻa ia ʻoku lekooti ʻi he 1 Kolinitō 15:52. Naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe hokohoko atu ke moʻui ʻa kinautolu te nau kei moʻui ʻi he taimi ʻe toe hāʻele mai ai ʻa Sīsū Kalaisí ka he ʻikai ke nau “mohe” (1 Kolinitō 15:51) ʻi he faʻitoká ʻi heʻenau mate lolotonga e Nofotuʻí. Ka, te nau toetuʻu vave, “ʻi he kemo ʻo e matá” (1 Kolinitō 15:52). (Vakai foki T&F 63:50–51.)

1 Kolinitō 15:55. “ʻE mate, ko faʻa hao huhu?”

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele (1926–2004) ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻe lava ke tokoni e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí ke toʻo e mamahi ʻo e mate fakamatelié mo e faingataʻaʻiá:

“Ko e meʻaʻofa ʻo e moʻui taʻe- faʻa-mate maʻá e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻo fakafou ʻi he moʻoni ʻo e Toetuʻú ko ha talaʻofa ia ʻoku fuʻu mālohi he ko ʻetau fiefia ʻi he ngaahi meʻaʻofa maʻongoʻonga mo foaki loto fiemālie ko ʻení, ʻoku totonu ke fakangaloʻi atu ai ha faʻahinga mamahi, fakanonga ha faʻahinga loto taʻe fiemālie, ikunaʻi ha loto ʻita, fakaleleiʻi ha siva ʻa e ʻamanakí, pea fakafiemālieʻi ha meʻa fakamamahi” (“All Hell Is Moved” [Brigham Young University devotional, Nov. 8, 1977], 7, speeches.byu.edu).

Naʻe fakamoʻoni ʻa Palesiteni ʻEselā Tafi Penisoni ki hono moʻoni ʻo e Toetuʻú pea mo e fie maʻu ke tau teuteu ki aí:

“Ko ha meʻa pau ʻa e toetuʻu ko ia ʻa e laumālie kotoa naʻe moʻui pea mate ʻi he māmaní, pea kuo pau ke teuteu fakalelei ʻa e taha kotoa ki he meʻa ko ʻeni ʻe hokó. ʻOku totonu ke hoko ʻa e toetuʻu nāunauʻiá ko e taumuʻa ʻa e tangata mo e fefine kotoa, he kuo pau ke hoko moʻoni ʻa e toetuʻú” (“The Meaning of Easter,” Ensign, Apr. 1992, 2).

Paaki