Laipelí
Lēsoni 54: Luke 16


Lēsoni 54

Luke 16

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tauhi taʻe-angatonú. Naʻe fanongo e kau Fālesí ki he ngaahi akonaki ʻa Sīsuú pea manukiʻi Ia. Naʻe valokiʻi leva ʻe Sīsū ʻa e kau Fālesí mo akoʻi kiate kinautolu ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tangata koloaʻiá mo Lasalosi.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Luke 16:1–12

Ko e akoʻi ‘e Sīsū ‘a e talanoa fakatātā ‘o e tauhi taʻe-angatonú

Fakakaukau ke ʻomi ki he kalasí ha ngaahi meʻa te nau fakafofongaʻi e ngaahi koloa mo e mālohi fakamāmaní, hangē ko e paʻangá, ko ha meʻangāue fakaʻilekitulōnika, ko ha tipiloma, kā meʻavaʻinga, pe ko ha fakatātā ʻo ha fale.

Kamata ʻaki e lēsoní hano fehuʻi ange:

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻoku fie maʻu vivili ʻe he kakaí pea feinga ke maʻú? (Kapau ʻokú ke ʻomi e ngaahi meʻa pehē ki he kalasí, fakaʻaliʻali kinautolu ʻi hono talaatu ʻe he kau akó. Ka ʻikai, kole ki ha tokotaha ako ke hiki e ngaahi tali ʻa e kalasí ʻi he palakipoé.)

  • Ko e hā ha ngaahi koloa ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke tau fekumi ki ai? (Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke hiki ʻi he palakipoé e ngaahi tali ʻa e kalasí, ʻa ia ʻe lava ke kau ai e ngaahi fāmili taʻengatá, nongá, fiefiá, mo e nāunau fakasilesitialé. Fakahinohinoʻi ʻa e tokotaha akó ke hiki e ʻuluʻi fakamatala Ngaahi Koloa Taʻengatá ʻi ʻolunga he lisí.)

Fakamahinoʻi ange te tau lava ʻo fiefia ʻi ha niʻihi ʻo e koloa taʻengata ko ʻení ʻi he moʻuí ni. Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto pe ko e fē e koloa taʻengata ʻoku tautefito ʻene mahuʻingá kiate kinautolú. Fakaafeʻi kinautolu ke kumi e ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako e Luke 16 te ne lava ʻo tokoni ke nau maʻu e koloa taʻengatá.

Fakamatalaʻi ange ne hili hono akoʻi e ngaahi talanoa fakatātā ʻo e sipi heé, paʻanga molé, mo e foha maumau koloá, naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tauhi taʻe-angatonú. Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ko e tauhí ko ha taha ʻokú ne tokangaʻi e meʻa fakapisinisi, paʻanga, pe koloa ʻa ha taha kehe.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 16:1–2. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe ako ʻe he tangata koloaʻia ʻi he talanoa fakatātaá fekauʻaki mo ʻene tangata tauhí.

  • Ko e hā naʻe fai ʻe he tangata tauhí ʻaki e koloa ʻa e tangata koloaʻiá?

  • Ko e hā e ola ʻo e fakavalevale ʻa e tangata tauhí? (ʻE mole ʻene ngāué.)

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 16:3–7 ʻaki hono fakamatalaʻi ange ne hohaʻa e tangata tauhí fekauʻaki mo e meʻa te ne faí ʻi he mole ʻene ngāué koeʻuhí naʻe ʻikai ke ne ongoʻi te ne lava ʻo fai ha ngāue, pea naʻe fuʻu mā ʻaupito ke kole. Naʻá ne faʻu ha palani ʻa ia naʻá ne fakakaukau ʻe iku ki ha ngaahi faingamālie ngāue ʻi he ngaahi fāmili kehe. Naʻá ne ʻaʻahi ki ha toko ua naʻe moʻua ki he tangata koloaʻiá pea fakaʻatā ke fakasiʻisiʻi hona moʻuá, ʻa ia naʻá ne ʻamanaki ʻe maʻu ai ʻena tokoní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 16:8. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e founga naʻe tali ʻaki ʻe he tangata koloaʻiá ʻi heʻene ʻilo fekauʻaki mo e ngaahi ngāue ʻa ʻene tauhi taʻe-angatonú. Fakamatalaʻi ange ko e “fānau ʻa māmaní” ʻa e kakai fakakaukau fakamāmaní pea ko e “fānau ʻa e māmá” ʻa e kau muimui ʻo e ʻOtuá, pe kakai fakakaukau fakalaumālié.

  • Naʻe tali fēfē ʻa e tangata koloaʻiá ʻi heʻene ʻilo fekauʻaki mo e ngaahi ngāue ʻa ʻene tangata tauhí? Ko e hā naʻe fakahīkihikiʻi ʻe he tangata koloaʻiá? (Naʻe fakahīkihikiʻi ʻe he tangata koloaʻiá ʻa e poto e tangata tauhí ʻi hono maʻu e tokoni ʻa e ongo tangata naʻe moʻua ki he tangata koloaʻiá. Naʻe ʻikai ke ne fakahīkihikiʻi e taʻe faitotonu ʻa e tauhí.)

ʻOange ki he kau akó ha tatau ʻo e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Sēmisi E. Talamesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e leá. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tauhi taʻe-angatonú.

ʻĪmisi
ʻEletā James E. Talmage

“Ko e taumuʻa ʻa hotau ʻEikí ke fakahā ʻa e faikehekehe ʻi he tokanga, fakakaukau, mo e līʻoa ʻa e tangata ʻoku kau ʻi he ngaahi meʻa fakatupu paʻanga ʻo e māmaní, pea mo e ngaahi founga ʻikai fakamātoato ʻo e tokolahi ʻoku pehē ʻoku nau fekumi ki he koloa fakalaumālié. …

“… Ako mei he taʻe faitotonú mo e koví; kapau ʻoku nau mātuʻaki tokanga ke teuteu ki he kahaʻu pē ʻoku nau fakakaukau ki aí, ʻe fēfē hono lahi ange hoʻo teuteu ki aí, ʻi hoʻo tui ki ha kahaʻu taʻengatá! … Muimui ki he tauhi taʻe-angatonú, mo e kau ʻofa ʻi he koloá, ʻo ʻikai ʻi heʻenau taʻe faitotonú, mānumanú [mānumanu siokitá], mo tupulaki ʻi he siokita ki he koloa tahá ka ʻoku taimi nounoú [fakataimi], ka ʻi heʻenau vivilí, tomuʻa fakakaukaú, mo e tokateu ki he kahaʻú” (Jesus the Christ, 3rd ed. [1916], 463, 464).

  • Ko e hā naʻe fie maʻu ʻe he Fakamoʻuí ke ako ʻe Heʻene kau ākongá mei he kakai fakakaukau fakamāmaní ʻo hangē ko e tauhi taʻe-angatonú?

Hiki ʻa e fakamatala taʻekakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau teuteu fakapotopoto ki hotau kahaʻu taʻengatá …

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 16:10–12. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa ne folofola e Fakamoʻuí kuo pau ke tau fai ke tāpuekina ʻaki e koloa taʻengatá. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e koloá ki he koloa fakamāmaní, kau ai e paʻangá, koloá, mo e kaungāmeʻá.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ke “angatonu ʻi he meʻa siʻí” (veesi 10)? (Hili e tali ʻa e kau akó, tānaki atu ʻeni ki he kupuʻi lea he palakipoé: pea fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻa e koloa fakamāmaní …)

Tataki e tokanga ʻa e kau akó ki he lisi ʻo e koloa fakamāmani ʻi he palakipoé.

  • Ko e hā ʻokú ne ngaohi ʻeni ko e “koloa moʻoní” (veesi 11)?

Kole ki he kau akó ke fakakakato e fakamatala he palakipoé ke ne faʻu ha tefitoʻi moʻoni fekauʻaki mo e founga te tau lava ʻo maʻu ai e koloa ʻoku taʻengatá. (ʻOku totonu ke ʻilo ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau teuteu fakapotopoto ki hotau kahaʻu taʻengatá pea fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻa e koloa fakamāmaní, ʻe lava ke tāpuekina kitautolu ʻaki ʻa e koloa taʻengatá.)

  • Ko e hā ʻoku faʻa faingataʻa ai ke teuteu fakapotopoto mo faivelenga ki hotau kahaʻu taʻengatá?

  • Te tau lava fēfē ʻo fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻa e koloa fakaemāmaní?

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe heʻetau fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻa e koloa fakamāmaní ʻa ʻetau taau ke maʻu e koloa taʻengatá?

Luke 16:13–31

Ko e valokiʻi ʻe Sīsū ʻa e kau Fālesí mo akoʻi ʻa e talanoa fakatātā ʻo e tangata koloaʻiá mo Lāsalosí

Taki e tokanga ʻa e kau akó ki he lisi he palakipoé (pe, ki he ngaahi meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi e koloa fakamāmaní, kapau ne ke ʻomi kinautolu), pea kole ange ke fakalaulauloto ki he founga ʻe lava ke taʻofi ai kitautolu ʻe he mānumanu ki he koloa fakamāmaní mei hono maʻu e koloa taʻengatá. Fakaafeʻi e kau akó ke kumi ha tali ʻe taha ki he fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau ako e Luke 16:13–26.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 16:13–14 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí “ʻe ʻikai siʻi te mou faʻa tauhi ʻa e ʻOtuá mo e koloá [fakatouʻosi]” (veesi 13). Naʻe fanongo e kau Fālesí ki he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí pea “taukae” (veesi 14), pe manukiʻi Ia. Kole ki he kau akó ke fekumi ʻi he Luke 16:14 ki he foʻi lea ʻokú ne fakamatalaʻi e kau Fālesí mo fai ha fakamatala ʻe taha ki he ʻuhinga ne nau manukiʻi ai e Fakamoʻuí ʻi Heʻene ngaahi akonakí.

  • Mei he meʻa kuó ke ako kau ki he kau Fālesí, ko e hā naʻa nau mānumanu ki aí? (Koloa mo e mālohi fakamāmaní [vakai, Mātiu 23:2–6, 14].)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ne iku ai e mānumanu ʻa e kau Fālesí ke nau manukiʻi e Fakamoʻuí?

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻomi ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmita ʻo e Luke 16:16–23 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá) haʻilo lahi ange ki he fealeaʻaki ʻa e kau Fālesí mo e Fakamoʻuí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e liliú ni:

Naʻe pehē ʻe he kau Fālesí naʻe hoko e fono ʻa Mōsesé mo e folofola fakapalōfita kehé (ʻa e Fuakava Motuʻá) ko ʻenau fonó, pea ko ia ai naʻa nau fakafisingaʻi ʻa Sīsū ke hoko ko honau fakamaau. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sīsū naʻe fakamoʻoni ʻa e fono ʻa Mōsesé mo e kau palōfitá kiate Iá. Naʻá ne fakafehuʻi ʻa e kau Fālesí ki hono fakaʻikaiʻi e meʻa kuo tohí mo valokiʻi kinautolu ʻi hono “fakakeheʻi ʻa e hala totonú” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 16:21). Ke tokoniʻi e kau Fālesí, ʻa ia ne tokanga ki he koloa mo e mālohi fakamāmaní, ke maʻu ha mahino ki honau ʻulungāngá mo hono nunuʻá, naʻe fakatatau kinautolu ʻe he Fakamoʻuí ki he tangata koloaʻia ʻi he talanoa fakatātā ʻi he Luke 16:19–31.

Kole ki ha kau fie tokoni ʻe toko tolu ke kau ʻi ha laukonga. Vahe ki ha tokotaha fie tokoni ke lau e folofola ʻa e Fakamoʻuí (Luke 16:19–23), ko e fika uá ke lau e ngaahi lea ʻa e tangata koloaʻiá (Luke 16:24, 27, 28, 30), pea fika tolú ke lau e ngaahi lea ʻa ʻĒpalahamé (Luke 16:25, 26, 29, 31). Fakahinohinoʻi e kau ako ko ʻení ke lau leʻolahi ʻenau ngaahi kongá ʻi he Luke 16:19–26. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe aʻusia ʻe ha tangata masiva ko hono hingoá ko Lasālosi mo ha tangata koloaʻia.

  • Naʻe kehe fēfē ʻa e moʻui fakamatelie ʻa e tangata koloaʻiá mo Lasalosí?

  • Naʻe kehe fēfē ʻena moʻui hili ʻa e matelié? (Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he “fatafata ʻo ʻĒpalahamé” [veesi 22] ʻa palataisi ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié pea ʻoku ʻuhinga e “helí” [veesi 23] ki he fale fakapōpula ʻo e ngaahi laumālié [vakai, Bible Dictionary in the LDS English version of the Bible, “Abrahamʻs Bosom,” Fakahinohino ki he Ngaaahi Folofolá “Heli”].)

  • Ko e hā ha founga naʻe ʻikai fakaʻaongaʻi ai ʻe he tangata koloaʻiá ʻene ngaahi koloa fakamāmaní ʻi he angatonu?

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku fakafofongaʻi ʻe he tangata koloaʻia ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení ʻa e kau Fālesi mānumanú.

  • Ko e hā te tau lava ʻo ako mei he talanoa fakatātaá ni ʻo kau ki he meʻa ʻe hoko kapau te tau mānumanu pea ʻikai fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻetau koloa fakamāmaní? (Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau te tau mānumanu pea ʻikai fakaʻaongaʻi ʻi he angatonu ʻetau koloa fakamāmaní, ʻe faifai pea tau aʻusia e mamahí mo e fakaʻiseʻisá [vakai foki, T&F 104:18].)

Ke teuteuʻi e kau akó ke nau ʻiloʻi ha foʻi moʻoni kehe mei he talanoa fakatātā ko ʻení, fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau ki ha taha ʻoku nau tokanga ki ai ʻoku fili ke moʻui talangataʻa ki he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā te ne lava ʻo fakalotoʻi ʻa e tokotaha ko iá ke fakatomala pea liliu ʻene tōʻonga moʻuí?

Fakaafeʻi e kau ako ne vahé ke lau ʻa ʻenau ngaahi kongá ʻi he Luke 16:27–31. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e kole ʻa e tangata koloaʻiá.

  • Ko e hā naʻe fie maʻu ʻe he tangata koloaʻia ke fai ki hono ngaahi tokoua ʻe toko nimá? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • Ko e hā naʻe tui e tangata koloaʻiá ʻe hoko kapau naʻe hā ʻa Lāsalosi ki he ngaahi tokoua ʻo e tangata koloaʻiá?

Fakamatalaʻi ange naʻe tui ʻa e tangata koloaʻiá ʻe fakatomala ʻa hono ngaahi tokouá pea ului ki he moʻoní kapau naʻe hā ʻa Lāsalosi kiate kinautolu. Ko e fakauluí ko hono “liliu ʻo e ngahi tui, loto, mo e moʻui ʻa ha taha ke tali mo tauhi pau ki he finangalo ʻo e ʻOtuá” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Fakauluí, Uluí,”scriptures.lds.org).

  • Fakatatau ki he talanoa fakatātaá, ko e hā naʻe ʻikai fekauʻi ai ʻe ʻĒpalahame ʻa Lāsalosi ki he ngaahi tokoua ʻo e tangata koloaʻiá?

Fakamahinoʻi ange ʻi he pehē ko ia “Mōsese mo e kau palōfitá” (Luke 16:29, 31), naʻe toe ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ki he folofola naʻe pehē ʻe he kau Fālesí ne nau tui mo moʻui ʻakí ka ko hono moʻoní ne nau fakafisingaʻi. Fakamatalaʻi ange, naʻe hoko ha tangata moʻoni ko Lāsalosi hono hingoá ko e “taha [naʻe toe tuʻu] mei he maté” (veesi 31) ʻi hono fokotuʻu ia ʻe he Fakamoʻuí mei he maté (vakai, Sione 11). Naʻe hoko ʻa Sīsū kimui ange ai, ko e Tokotaha naʻe tuʻu hake mei he maté ʻi Heʻene toetuʻú. Ka neongo ia, ʻi he ongo sīpingá fakatouʻosi, naʻe fakafisingaʻi ʻe he kau Fālesí mo e niʻihi kehe ʻa e fakamoʻoni ki he faka-ʻOtua ʻo e Fakamoʻuí pea naʻe ʻikai fakalotoʻi ke nau fakatomala.

  • Ko e hā e foʻi moʻoni fekauʻaki mo e uluí te tau lava ʻo ako mei he meʻa naʻe akoʻi ʻe ʻĒpalahame ki he tangata koloaʻiá ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení? (Mahalo ʻe ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoni kehekehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e moʻoni ko ʻení: ʻOku hoko e uluí ʻi he tui mo talangofua ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá, kae ʻikai ʻi hono fakamoʻoniʻi e ngaahi maná, pe sio ki he kau ʻāngeló.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku hoko ai e uluí ʻi he tui mo talangofua ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá kae ʻikai ʻi he fakamoʻoniʻi e ngaahi maná, pe sio ki he kau ʻāngeló?

  • Te tau lava fēfē ʻo tokoni ke tui mo talangofua ʻa e kakaí ki he ngaahi lea ʻa e kau palōfitá?

  • Ko e hā ha ngaahi akonaki pau mei he palōfitá kuó ne tākiekina ʻa hoʻo uluí?

Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ha ngaahi founga te nau lava ʻo tui pe talangofua lelei ange ai ki he ngaahi akonaki pe faleʻi pau mei he kau palōfitá, ʻo fakamālohia ai ʻenau uluí. Poupouʻi e kau akó ke fakaʻaongaʻi e meʻa ne nau hikí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Luke 16:9.. “Ngaohi kiate kimoutolu ʻaki ʻa e koloa taʻe māʻoniʻoni ʻa e ngaahi kāingá”

ʻOku ʻuhinga hono ngaohi e “koloa taʻe māʻoniʻoni ʻa e ngaahi kāingá” ki hono fakaʻaongaʻi e paʻanga, koloa, ivi tākiekina, mo e kaungāmeʻa fakamāmaní ke fakahoko e ngaahi taumuʻa māʻoniʻoní. Naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e faleʻi ko ʻení ki Heʻene kau ākongá lolotonga ʻEne ngāue ʻi māmaní, pea ki he Kāingalotú (vakai, T&F 82:22). Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita ʻa e founga ʻe lava ke fakaʻaongaʻi ai ʻe he Kāingalotú ʻa e faleʻi ko ʻení:

“ʻOku ʻikai ko hono taumuʻa ʻo e fakakaungāmeʻa ʻaki ʻa e ʻkoloa taʻe-māʻoniʻoní’ ke ʻalu ʻa e kau tangatá ʻo kau fakataha mo kinautolu ʻi heʻenau ngaahi angahalá, ke tali ʻa kinautolu ʻo femaliʻaki mo kinautolu pea ʻalu hifo ai ki heʻenau tuʻunga moʻuí. Ne pau ke nau moʻui pehē ke fakapapauʻi ʻa e melino mo honau ngaahi filí. Ne pau ke nau angalelei kiate kinautolu, anga fakakaumeʻa mo kinautolu ʻi he fakaʻatā ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni totonú mo e anga māʻoniʻoní, kae ʻoua naʻa kapekape mo kinautolu pe inu mo ʻulungaanga kovi mo kinautolu. Kapau te nau lava ʻo fakasiʻisiʻi e loto fakamāú mo fakahaaʻi ha loto fiemālie ke fengāueʻaki mo fakahaaʻi ha laumālie ʻo e angaʻofa, ʻe ala tokoni ia ke fakatafoki kinautolu mei heʻenau loto ʻitá. Naʻe pau ke tuku ʻa e fakamāú ki he ʻEikí” (Church History and Modern Revelation, 2 vols. [1953], 1:323).

ʻI heʻetau hoko ko e kau ākonga ʻa Sīsū Kalaisí, kuo pau ke tau fakaʻapaʻapa mo anga fakakaumeʻa ki he niʻihi kehé. ʻI hono fai iá, te tau lava ʻo fakalahi ai hotau ngaahi mahení pea ako mei he niʻihi kehé. ʻI he fengāueʻaki moʻoní, ʻe lava ke tataki ʻa kinautolu ʻoku tau feohí ke nau fakakaukau lelei kiate kitautolu mo e Siasi ʻo e ʻEikí. ʻE malava ke nau taukaveʻi kitautolu pe ko e Siasí ʻo ka fie maʻu.

Luke 16:1–12. Ko e ako mei he talanoa fakatātā ʻo e tauhi taʻe-angatonú

Ki ha ngaahi lēsoni lahi ange te tau lava ʻo ako mei he talanoa fakatātā ʻo e tauhi taʻe-angatonú, vakai ki he Brother Tsung-Ting Yung, Fitungofulu Fakaʻēlia mālōlō, “Parables of Jesus: The Unjust Steward,” Ensign, July 2003, 28–31.

Luke 16:19–26. Ngaahi nunuʻa ʻo e taʻe tokanga ki he ngaahi fie maʻu ʻa e niʻihi kehé

Naʻe mahu ʻa e tangata koloaʻiá lolotonga e faingataʻaʻia ʻa Lāsalosi ʻi he masivá. Neongo ʻoku ʻikai ha angahala pau ʻo e tangata koloaʻiá ʻoku hā ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení, ka ʻoku fakahaaʻi ʻe he fakamatala ʻo Lāsalosí, kau ai ʻa e foʻi moʻoni ko ia naʻe “fakatokoto ia ʻi he matapā ʻo e [tangata koloaʻiá]” (Luke 16:20), naʻe taʻe tokanga ʻa e tangata koloaʻiá ke tali ki he kole tokoni ʻa Lāsalosí. Naʻe fakamanatu mai ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e kau kolekole kotoa pē kitautolu ki he ʻaloʻofa ʻa e ʻOtuá mo akoʻi fekauʻaki mo hotau fatongia ke tokoniʻi e niʻihi ʻoku ʻi ai hanau fie maʻu fakatuʻasinó. Naʻá ne fai ʻa e talaʻofá ni fekauʻaki mo e founga te tau lava ai ʻo ʻilo e founga totonu ke fai e tokoni ko ʻení:

“[ʻE] tokoniʻi mo tataki koe [ʻe he ʻOtuá] ʻi he ngāue ʻofa ʻo e tuʻunga faka-ākongá kapau ʻokú ke holi mo lotua mo feinga maʻu pē ke tauhi ha fekau kuó Ne toutou ʻomai kiate kitautolu” (“ʻIkai ko e Kau Kolekole Kotoa pē Kitautolu?” Ensign pe Liahona, Nōvema 2014, 41).

Luke 16:19–31. Ko hono fakatonutonu e ngaahi meʻa taʻefakafiemālie ʻo e moʻui fakamatelié

ʻI he talanoa fakatātā ʻo e tangata koloaʻiá mo Lāsalosí, naʻe fakahā ki he tangata koloaʻiá, “Naʻá ke maʻu hoʻo ngaahi meʻa lelei ʻi hoʻo moʻuí, pea naʻe ʻia Lāsalosi foki ʻa e ngaahi meʻa kovi; ka ko eni, ʻoku fiemālie ia, ka kuó ke feinga koe” (Luke 16:25). ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi aʻusia kehekehe ʻa e tangata koloaʻiá mo Lāsalosi ʻi he moʻui fakamatelié pea ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié ʻa e mālohi ʻo e Fakaleleí ke liliu pe fakatonutonu e meʻa taʻetotonu mo e fakamaau taʻe totonu ne aʻusia ʻi he moʻui ní. Koeʻuhí ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻoku ngāue lelei ʻa e fakamaau totonú pea lelei ia ki he kau māʻoniʻoní.

Naʻe akonaki ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

“ʻOku fakaleleiʻi ʻe he [Fakamoʻuí] e meʻa kotoa. ʻOku ʻikai ha fakamaau taʻetotonu ʻi he matelie ko ʻení ʻe tolonga, ʻo aʻu pē ki he maté, he ʻokú Ne toe fakafoki mai e moʻuí. ʻOku ʻikai ha kafo, faingataʻaʻia fakaesino, lavakiʻi pe ngaohikovia ʻe taʻetotongi koeʻuhí ko ʻEne fakamaau totonú mo e ʻaloʻofá” (“Ko e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí,” Ensign pe Liahona, Mē 2014, 112).

Luke 16:19–31. Ko e maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié ʻi he talanoa fakatātā ʻo e tangata koloaʻiá mo Lāsalosí

“ʻOku ʻuhinga e talanoa fakatātā ʻo e tangata koloaʻiá mo Lāsalosí ki ha ongo tūkunga kehekehe ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié: ‘Fatafata ʻo ʻĒpalahamé’ mo ‘heli’ (vakai, Luke 16:22–23). ʻOku fakahaaʻi mai e ʻuluakí ko ha feituʻu ʻo e fiemālie ʻi he feohi mo e kau angatonú (ko e sīpinga lelei tahá ʻa e tamai ko ʻĒpalahamé), ko hono uá ko ha feituʻu ʻo e mamahi. … Naʻe ʻi ai ha ‘fuʻu vanu lahi’ (Luke 16:26) ʻi he vahaʻa ʻo e nofoʻangá ko ʻeni ʻo e kau angatonú mo ‘heli,’ ʻa ia naʻá ne taʻofi fengāueʻaki ʻi he vahaʻa ʻo e ongo meʻá ni. …

“… Kimuʻa ʻi he pekia ʻa Kalaisí, naʻe ʻikai lava e ngaahi laumālie ʻi palataisí ʻo ʻaʻahi kiate kinautolu ʻi he fale fakapōpula fakalaumālié. Naʻe fakafehokotaki ʻe Heʻene ngāue fakafaifekau ʻi he maama tataliʻanga ʻo e ngaahi laumālié ʻa e vanu ʻi he vahaʻa ʻo palataisi mo e fale fakapōpula fakalaumālié, ʻo malava ai ke maʻu ʻe he ngaahi laumālie ʻi he fale fakapōpulá ʻa e pōpoaki ʻo e ongoongoleleí mei he kau faifekau kuo fakamafaiʻi mo fekauʻi mai mei palataisi (vakai, T&F 138:18–37; Sione 5:25–29; 1 Pita 3:18–21; 4:6)” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], 173). Ki ha fakatātā ʻo e vanu ʻi he vahaʻa ʻo e ongo tūkunga ko ʻeni naʻe fakafehokotaki ʻe Kalaisí, vakai ki he fakamatala ki he Luke 16:19–31 ʻi he New Testament Student Manual.

Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 16:16–23 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá). Ko e fai angahala ʻa e kau Fālesí

Hangē ko hono lekooti ʻi he Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 16:16–23, naʻe valokiʻi ʻe Sīsū e kau Fālesí ʻi hono “fakakeheʻi ʻa e hala totonú” (Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Luke 16:21 [ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá]). Ko e founga ʻe taha naʻe fai ai ʻeni ʻe he kau Fālesí ko e fakangalingali ke muimui ki he fono ʻa Mōsesé mo e ngaahi folofola kehé ka naʻa nau fakaʻaongaʻi moʻoni kinautolu ki he ngaahi taumuʻa angahalá. Naʻe ʻuhinga ʻa Sīsū ki he sīpinga ʻe taha ʻo e meʻá ni ʻi heʻene ui ʻa e kau Fālesi naʻe tonó, ʻa ia ne nau tali fakaʻita ai ʻaki hono toe manukiʻi Iá. Naʻe fakamatalaʻi leva ʻe Sīsū ʻa e fakangofua taʻe māʻoniʻoni ʻe he kau Fālesí e vete malí ki ha ngaahi ʻuhinga kehe mei he feʻauakí, ʻa ia naʻa nau feinga ke fakatonuhiaʻi ʻaki hono fakaʻuhingaʻi hala ha fono ne ʻomi ʻe Mōsese (vakai foki, Mātiu 19:3–9). Naʻe fakahā foki ʻe he Fakamoʻuí naʻe ʻikai tui moʻoni e kau tangatá ni ʻi honau lotó ki he ʻOtuá.

ʻI he kotoa ʻo ʻEne ngāue fakafaifekaú, naʻe fakahā ʻe Sīsū e ngaohikovia mo e fakaʻuhinga hala ʻa e kau Fālesí ki he fono ʻa Mōsesé mo e ngaahi akonaki kehe ʻo e kau palōfita ʻi he kuonga muʻá. Naʻá Ne hoko ko ha fakamanamana ki he mālohi fakasosiale mo fakapolitikale naʻe maʻu ʻe he kau Fālesí ʻi heʻenau faiangahalá. Koeʻuhí ko e meʻá ni, naʻe feinga e kau Fālesi tokolahi, ke tāmateʻi ʻa Sīsū.

Paaki