Laipelí
Lēsoni 51: Luke 10:38–Luke 12:59


Lēsoni 51

Luke 10:38–Luke 12:59

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa Mele mo Māʻata ʻi he ʻapi ʻo Māʻatá. Naʻá Ne akoʻi kimui ange ai, ha ngaahi moʻoni lahi ki Heʻene kau ākongá fekauʻaki mo e lotú mo fakatokanga ki he mālualoí mo e mānumanú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Luke 10:38–42

Ko e akoʻi ʻe Sīsū ʻa Mele mo Māʻatá

Kole ki he kau akó ke fakakaukau ki he ngaahi fili ne nau fai ʻaneafí. Fakaafeʻi kinautolu ke tuku ha miniti ʻe taha ke hiki ki he lahi taha te nau lavá ʻa e ngaahi fili ko iá ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá. Kole ki ha niʻihi ʻo e kau akó ke lipooti ki he kalasí ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi fili leleí.

  • Ko e hā ʻa e ngaahi tūkunga ʻe niʻihi ʻe ala fie maʻu ai ke tau fili ʻi ha ongo fili lelei?

ʻI he ako ʻe he kau akó e Luke 10:38–42, fakaafeʻi kinautolu ke kumi ha tefitoʻi moʻoni naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí te ne lava ʻo tataki kitautolu ʻi heʻetau ngaahi filí—tautautefito ʻi he taimi ʻoku lahi ange ai e ngaahi fili lelei ʻoku ʻomi kiate kitautolú.

Fakamatalaʻi ange naʻe fononga e Fakamoʻuí ki Pētani pea ʻaʻahi ki he ʻapi ʻo ha fefine ko Māʻata, hili hono akoʻi e talanoa fakatātā ʻo e Samēlia leleí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e Luke 10:38–40. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe takitaha fili ʻe Māʻata mo hono tokoua ko Melé, ke fai lolotonga e ʻi ai e Fakamoʻuí.

  • Ko e hā naʻe fai ʻe Mele lolotonga e ʻi ai ʻa e Fakamoʻuí?

  • Ko e hā naʻe fai ʻe Māʻatá? (Fakamahinoʻi ange ʻoku ʻuhinga e foʻi lea femoʻuekina ʻi he veesi 40 ki he mafasia.)

ʻĪmisi
Mary and Martha

Fakaʻaliʻali e fakatātā Mele mo Māʻata (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 45; vakai foki LDS.org). Fakamatalaʻi ange naʻe mahuʻinga ʻaupito e anga fakakaumeʻá ʻi he kuonga ʻo Sīsuú. Naʻe feinga ʻa Māʻata ke fai e meʻa angamaheni ne ʻamanaki ke ne faí ʻi hono talitali e kau ʻaʻahí. Naʻá ne tokanga taha ki he ngaahi meʻa fakaemāmaní hangē ko hono teuteuʻi mo tufaki e meʻatokoní.

  • Fakatatau ki he veesi 40, ko e hā naʻe kole ʻe Māʻata ki he Fakamoʻuí ʻoku talamai ai naʻá ne hohaʻa ki he ngaahi meʻa fakaemāmaní?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 10:41–42. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e tali ʻa e Fakamoʻuí kia Māʻatá.

  • Ko e hā nai e ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene pehē, “Ko e meʻa pē taha ʻoku ʻaongá: pea kuo fili ʻe Mele ʻa e meʻa leleí”?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Elder Dallin H. Oaks

“Naʻe taau ke fakamālōʻiaʻi ʻa Māʻata ʻi heʻene ‘femoʻuekina mo fetokangaʻaki ʻi he ngaahi meʻa lahi’ (veesi 41), ka naʻe ‘ʻaonga’ ange ʻa hono ako ʻo e ongoongoleleí mei he Faiako Tuʻukimuʻá” (“Lelei, Lelei Ange, Lelei Tahá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2007, 104).

  • Ko e hā nai e ʻuhinga ʻa e Fakamoʻuí ʻi Heʻene pehē ko e “meʻa lelei” ne fili ʻe Melé he “ʻikai toʻo meiate ia” (Luke 10:42)? (ʻI he fili ke fanongo ki he Fakamoʻuí kae ʻikai tokanga taha ki he ngaahi meʻa fakaemāmaní, ʻe maʻu ʻe Mele e ngaahi tāpuaki fakalaumālie ʻoku taʻe ngatá.)

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi lea ʻa e Fakamoʻuí kia Māʻatá? (Mahalo ʻe fakamatalaʻi kehe ia ʻe he kau akó, ka ʻoku totonu ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau fili ke tau līʻoa ki he ngaahi meʻa fakalaumālié ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní, te tau maʻu leva e ngaahi tāpuaki ʻoku tuʻuloá.)

  • Te tau līʻoa fēfē ki he ngaahi meʻa fakalaumālié pea kei tokangaʻi e ngaahi meʻa kehe ʻoku “ʻaonga” (Luke 10:42) ka ʻoku ʻikai fuʻu mahuʻingá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā ʻOakesí:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻI heʻetau fakakaukauʻi e ngaahi fili kehekehé, ʻoku totonu ke tau manatuʻi ʻoku ʻikai feʻunga pē ke lelei ha meʻa. ʻOku ʻi ai haʻatau ngaahi fili ʻoku toe lelei ange pea ko e lelei tahá ha niʻihi. …

“Fakakaukau ange ki he founga ʻo ʻetau fakaʻaongaʻi hotau taimí ʻi he ngaahi fili ʻoku tau fai ke mamata televīsone aí, vaʻinga keimi vitiō, sio holo he ʻInitanetí, pe lautohi pe makasini. Ko e moʻoni ʻoku lelei ke tau mamata he ngaahi fakafiefia ʻoku fakatupulakí pe maʻu mai ha ngaahi fakamatala mālie. Ka ʻoku ʻikai mahuʻinga tatau e ngaahi meʻa kotoa ko iá mo e konga ʻoku tau foaki mei heʻetau moʻuí ke maʻu mai ʻaki iá. ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻe lelei ange pea ko e lelei tahá ʻa e niʻihi” (“Lelei, Lelei Ange, Lelei Tahá,” 105).

Kole ki he kau akó ke toe vakaiʻi e lisi ʻo e ngaahi fili naʻa nau fai ʻaneafí pea fakahingoa e ngaahi fili lelei takitaha ko e “lelei,” “lelei ange” pe “lelei taha.” Fakaafeʻi ha toko taha pe ua ʻo e kau akó ke fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai kinautolu ʻi hono fakamuʻomuʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní.

Luke 11

Ko e akoʻi ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e lotú

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukauloto ko ha kau faifekau taimi kakato kinautolu ʻoku akoʻi ha fiefanongo kuo feinga tuʻo lahi ke lotu pea ongoʻi kuo ʻikai ke tali ʻe he ʻOtuá. ʻOku fakakaukau ʻa e fiefanongó ke tuku ʻa e lotú.

  • Fakatefito ʻi hoʻo ngaahi aʻusiá, te ke tali fēfē ki he hohaʻa ko ʻení?

ʻI he ako ʻe he kau akó e Luke 11, fakaafeʻi ke nau kumi e ngaahi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ki ha taha ʻokú ne ongoʻi kuo ʻikai ke tali ʻe he ʻOtuá ʻene ngaahi lotú.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 11:1–4 ʻaki hono fakamatalaʻi ange hili e fanongo ki he lotu ʻa e Fakamoʻuí, naʻe kole ange ʻe ha taha ʻo ʻEne kau ākongá pe te Ne akoʻi kinautolu ke lotu, pea naʻe fai ia ʻe he Fakamoʻuí.

Fakamatalaʻi ange hili hono akoʻi ʻe he ʻEikí ʻEne kau ākongá ke lotú, naʻá Ne fakaʻaongaʻi ha ngaahi talanoa fakatātā ke akoʻi ha ngaahi moʻoni kehe kau ki he lotú, kau ai ʻa e finangalo lelei ʻa e ʻOtuá ke tali ʻa e ngaahi lotú.

Fakaafeʻi e kau akó ke ako tautau toko ua e Luke 11:5–13, ʻo kumi e meʻa naʻe akoʻi ʻe he ʻEikí fekauʻaki mo e lotú. Fakamahinoʻi ange e fakalahi ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá ki he veesi 5 mo e 13. ʻOku maʻu e fakalahi ko ʻení ʻi he Joseph Smith Translation, Luke 11:5–6 mo e Joseph Smith Translation, Luke 11:14. Hili ha taimi feʻunga, fehuʻi ange ki he kalasí:

  • ʻI he talanoa fakatātā naʻá ke lau ʻi he veesi 5–8, ko e hā naʻe kole ʻe ha kaungāmeʻa ʻe taha ki he taha? Ko e hā hono ʻuhingá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ne fai ai ʻe he kaungāmeʻa hono uá e kole ʻa e ʻuluakí? (Mahalo te ke fie fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e foʻi lea tāumaʻu ʻi he veesi 8 ki he vilitaki ʻa e tangatá neongo hono ʻuluaki fakafisingaʻi ʻe hono kaungāmeʻá ʻene kolé.)

  • Kapau ʻoku fakafofongaʻi kitautolu ʻe he tangata faingataʻaʻiá, pea fakafofongaʻi ʻe hono kaungāmeʻá mo e foʻi mā ʻa ʻetau Tamai Hēvaní, ko e hā naʻe fokotuʻu mai ʻe he Fakamoʻuí kuo pau ke tau fai ʻi he taimi ʻo e faingataʻá?

Hiki ʻa e foʻi sētesi taʻe-kakato ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau lotu taʻetuku mo fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻo e faingataʻá …

  • Fakatatau ki he veesi 13, ko e hā ʻoku foaki ʻe he Tamai Hēvaní kiate kinautolu ʻoku lotu taʻetuku mo fekumi ki Heʻene ngaahi tāpuakí?

  • Fakatefito ʻi he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Luke 11:5–13, te ke fakakakato fēfē e sētesi ʻi he palakipoé? (Hili e tali ʻa e kau akó, fakakakato e sētesi he palakipoé ke ne fakahaaʻi e foʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau lotu taʻetuku mo fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he taimi ʻo e faingataʻá, te Ne tali leva ʻetau lotú ʻi ha ngaahi founga ʻoku tāpuakiʻi lahi taha ai kitautolú.)

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo e taimi kuo nau maʻu ai e tali ki heʻenau ngaahi lotú ʻi heʻenau fekumi taʻetuku ki he ngaahi tāpuaki ʻa e Tamai Hēvaní.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 11:14–54 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe kapusi ʻe Sīsū ha tēvolo mei ha tangata, faleʻi ʻa e kakaí ke fanongo ki he folofola ʻa e ʻOtuá, pea valokiʻi e kau Fālesí mo e kau tangata tohí ki heʻenau taʻeʻilo fakalaumālié mo e faiangahalá.

Luke 12

Ko e fakatokanga ʻa e Fakamoʻuí ki he mālualoi mo e mānumanú

Lau ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ki he kalasí, pea fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto fakalongolongo ki heʻenau talí:

  • Kuó ke fie maʻu vivili nai ha meʻa peá ke fakakaukau ki ai he taimi kotoa pē?

  • Ko e hā ha ngaahi nunuʻa kovi ʻo e faʻahinga fakakaukau ko ʻení kiate kitautolú?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 12:1–13 ʻaki hono fakamatalaʻi ange ʻi he tuʻu e Fakamoʻuí ʻi muʻa ʻi ha fuʻu kakai tokolahi, naʻá Ne akoʻi ʻEne kau ākongá ke tokanga telia ʻa e mālualoí. Naʻá Ne fakamanatu foki kiate kinautolu e ngaahi meʻa fufū kotoa pē ʻe fakahā ʻi ha ʻaho pea ʻoku ʻafioʻi mo tokangaʻi ʻe he ʻOtuá ʻEne fānaú. Naʻe kole leva ʻe ha tangata ki he Fakamoʻuí pe te Ne lea ki he tokoua ʻo e tangatá mo fakalotoʻi ia ke vahevahe mo ia ha tofiʻa.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Luke 12:14–15. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e tali ʻa e Fakamoʻuí ki he kole ʻa e tangatá.

  • Ko e hā e fakatokanga naʻe fai ʻe he Fakamoʻuí ki he kakai naʻe ʻiate Iá?

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e mānumanu ki he fuʻu holi vivili ki ha meʻá. Hiki ʻi he palakipoé ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku fekauʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke ʻoua ʻe mānumanu ki he ngaahi koloa fakamāmaní.

  • Ko e hā ʻoku totonu ke fakaʻehiʻehi ai ha taha mei he mānumanú? ʻE lava fēfē e foʻi moʻoni ko ʻení ʻo tokoni ke tau moʻui fiefia ange ai?

Fakamatalaʻi ange hili hono fakahā ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá ke fakaʻehiʻehi mei he mānumanú, naʻá Ne fai ha talanoa fakatātā ke fakamahinoʻi e mahuʻinga ʻo e fekau ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Luke 12:16–19, ʻo kumi pe naʻe tuʻo fiha hono fakaʻaongaʻi ʻe he tangata ʻi he talanoa fakatātaá ʻa e ngaahi lea te u mo e hoku. Kole ki he kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he toutou fakaʻaongaʻi ʻe he tangatá e te u mo e hoku kau ki he meʻa ne hohaʻa ki aí?

  • Ko e hā ha ngaahi founga mahalo ʻe ʻahiʻahiʻi ai kitautolu hangē ko e tangatá ni?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 12:20–21. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe lea ʻaki ʻe he ʻOtuá fekauʻaki mo e mānumanu ʻa e tangatá. Kole ki he kau akó ke lipooti e meʻa ʻoku nau maʻú.

Hiki ʻi he palakipoé ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: (ʻOku maʻu e fakamatala ko ʻení ʻi he “What Matters Most Is What Lasts Longest,” Ensign pe Liahona, Nov. 2005, 44):

“Ko e meʻa ʻoku mahuʻinga tahá ʻoku tolonga tahá” (Elder M. Russell Ballard).

  • Ko e hā ha ngaahi founga ne ʻikai tokanga taha ai e tangata koloaʻia ʻi he talanoa fakatātaá ki he “meʻa ʻoku mahuʻinga tahá”?

  • Ko e hā nai ka lau ai ʻoku vale e tōʻonga ʻa e tangatá ni?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 12:22–30 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakamamafaʻi ʻe he ʻEikí naʻe ʻikai fie maʻu ke fuʻu hohaʻa ʻEne kau ākongá ki heʻenau ngaahi fie maʻu fakatuʻasinó.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Luke 12:31–34. Fakaafeʻi ia ke ne lau foki e Joseph Smith Translation, Luke 12:34. Kole ki he kalasí ke muimuiʻi hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe faleʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne kau ākongá ke fekumi ki ai kae ʻikai tokanga taha ki heʻenau ngaahi holi siokitá.

  • Ko e hā naʻe faleʻi ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá ke fekumi ki aí?

  • Ko e hā ne talaʻofa ange kiate kinautolú kapau te nau feinga ke ʻomai ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá?

  • Te ke fakamatalaʻi fakanounou fēfē ʻa e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Luke 12:31–34 ko ha tefitoʻi moʻoni? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻenau ngaahi lea pē ʻanautolu, ka ʻoku totonu ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau feinga ke ʻomi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá pea mo ʻEne māʻoniʻoní, te Ne tokoni ke feau ʻetau ngaahi fie maʻú mo teuteu ha potu maʻatautolu ʻi Hono puleʻangá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ʻo feinga ai ke ʻomi ʻa e puleʻanga ʻo e ʻOtuá? (ʻI he tali ʻa e kau akó, mahalo te ke fie fakamanatu ange e tefitoʻi moʻoni ne nau ʻiloʻi kimuʻá fekauʻaki mo e līʻoa kitautolu ki he ngaahi meʻa fakalaumālié ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní.)

Fakamoʻoni ki he founga kuo tāpuekina ai koe ʻi hoʻo feinga ke fakamuʻomuʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní pea ke ʻomi e puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Poupouʻi e kau akó ke fakalaulauloto pe ʻoku nau tokanga taha ange ki he ngaahi meʻa fakalaumālié pe ko e ngaahi meʻa fakaemāmaní. Fakaafeʻi kinautolu ke hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá e meʻa te nau fai ke fakamuʻomuʻa ai e ngaahi meʻa fakalaumālié ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní pea ke ʻomi e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Luke 12:35–59 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí Hono kau muimuí ke teuteu ki Heʻene Hāʻele ʻAngaua Maí. Naʻá Ne tokoni ke mahino kiate kinautolu ko Ia “kuo tuku ki ai ʻa e meʻa lahí, … [ʻoku] ʻamanaki lahi ʻiate ia” (veesi 48), pea naʻá Ne fakamatalaʻi ʻe fakatupu ʻe Heʻene ongoongoleleí ha ngaahi mavahevahe lahi ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Luke 10:38–42. “Kuo fili ʻe Mele ʻa e meʻa leleí”

“Naʻe mātuʻaki mahuʻinga e anga fakakaumeʻá ʻi he sosaieti ʻo e kau Siú, pea naʻe makatuʻunga e lāngilangi mo e ongoongo ʻa ha fefine ʻi heʻene fakahoko lelei e ngaahi fie maʻu ʻi he anga fakafonuá ki he fatongia ʻo e taha talitali kakaí. Koeʻuhí ko e ngaahi anga fakasōsiale fakafonuá ni, ʻe fakatonuhiaʻi ʻe he kakai tokolahi ʻi he kuonga ko iá ʻa e lāunga ʻa Māʻata kuo liʻaki ia ʻe hono tokoua ko Melé ke ngāue toko tahá (vakai, Luke 10:40). Ka naʻe tali ʻe he Fakamoʻuí kia Māʻata ʻi hono fakahīkihikiʻi e fili ʻa hono tokouá: ‘Kuo fili ʻe Mele ʻa e meʻa leleí’ (Luke 10:42). Ko e taha ʻo e ngaahi meʻa naʻe fakamahinoʻi mai ʻe he tali ʻa e Fakamoʻuí ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku mahuʻinga ange ʻi he ngaahi anga fakasōsiale fakafonuá, neongo pe ko e ngaahi anga fakafonua lelei” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], 160).

ʻI he lāunga ʻa Māʻata, “ʻEiki, ʻoku ʻikai te ke tokanga kuo liʻaki au ʻe hoku tokouá ke u ngāue toko taha pē” (Luke 10:40), naʻá ne fakaʻatā ke ne fakakaukau hala naʻe taʻetokanga mai ʻa e ʻEikí. Kapau te tau tuku ke liliu e ngaahi meʻa ʻoku tau fakamuʻomuʻá, ʻe malava ke tau kamata maʻu e fakakaukau pe ongo ki he ʻEikí ʻoku ʻikai lelei fakalaumālie. Naʻe fakataumuʻa e valoki angavaivai ʻa Sīsuú ke tokoni ke toe fakakaukauʻi ʻe Māʻata e ngaahi meʻa naʻá ne fakamuʻomuʻá pea fekumi ki he ngaahi tāpuaki naʻá Ne finangalo ke ne maʻú.

Luke 10:42. Ko hono fili ʻo e meʻa lelei angé

Naʻe fakamatala ʻa Sisitā Poni D. Pākini, ko e palesiteni lahi kimuʻa ʻo e Fineʻofá ki he fakamatala kia Māʻata mo Melé ke akoʻi e mahuʻinga ʻo hono fili ʻa e konga lelei angé:

“Naʻe fakamahinoʻi mālohi mai ʻe he tali ʻa e Fakamoʻuí e meʻa naʻe mahuʻinga tahá. ʻI he efiafi ko iá ʻi he ʻapi ʻo Māʻatá, naʻe ʻikai ʻi he peitó ʻa e meʻa leleí; naʻe ʻi he vaʻe ia ʻo e ʻEikí. ʻE lava ke tatali e maʻu meʻatokoni efiafí. …

“… ʻOku tau feinga kotoa pē ke fili ʻa e meʻa lelei ʻoku ʻikai lava ke toʻo meiate kitautolú, ke ʻai ke potupotutatau e fakalaumālié mo e fakatuʻasinó ʻi heʻetau moʻuí. ʻIkai ʻe faingofua kapau naʻa tau fili ʻi he faiako ʻaʻahí pe kaihaʻa mei ha pangikeé? Ka, ʻoku faʻa fakapotopoto ange ʻetau ngaahi filí. Kuo pau ke tau fili ʻi he ngaahi fili lahi ʻoku taau. …

“… ʻOku fie maʻu e meʻa ʻe taha, ke muimui kiate Ia ʻi he ʻaho takitaha. Ko ia ai mou fili ʻa Kalaisi ko e ʻEikí. Fili ke keinanga ʻi Heʻene folofolá. Fili ke falala kiate Ia ʻi ʻolungá. Fili ke tatali ki Heʻene ʻofá. Fili ke foaki kiate Ia ho lotó kotoa. Ko ia ai mou fili e meʻa lelei ko iá” (“Choosing Charity: That Good Part,” Ensign pe Liahona, Nov. 2003, 104, 106).

Luke 11:5–10. Ko e talanoa fakatātā ʻo e kaungāmeʻa ʻi he tuʻuapoó

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Sēmisi E. Talamesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e ngaahi faikehekehe ʻi he kaungāmeʻa ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení mo ʻetau Tamai Hēvaní:

“Ko e lēsoni ko ia ʻa e ʻEikí, kapau ʻe foaki ʻe ha tangata, siokita mo taʻe fie foaki, ʻa e meʻa ʻoku kole mo hokohoko atu ke kole ʻe hono kaungāʻapí neongo hono fakasītuʻaʻi mo fakafisingaʻi fakataimí, ʻe foaki ʻe he ʻOtuá ʻi he fakapapau moʻoni ʻa e meʻa ʻoku toutou kole ʻi he tuí mo e taumuʻa māʻoniʻoní. ʻOku ʻikai ha faitatau ʻi he fakafisingaʻi siokita ʻa e tangatá mo e tatali fakapotopoto mo angaʻofa ʻa e ʻOtuá. Kuo pau ke ʻiloʻi e fie maʻu moʻoni ke lotú, mo e falala moʻoni ki he ʻOtuá, kae ola lelei e lotú; pea taimi ʻe niʻihi ʻoku fakatoloi ʻe he Tamaí hono foakí ʻi he ʻaloʻofa kae lava ke fakamātoato ange ʻa e kolé” (Jesus the Christ, 3rd ed. [1916], 435).

Paaki