Laipelí
Lēsoni Ako ʻi ʻApí: Sione 7–10 (ʻIuniti 14)


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

Sione 7–10 (ʻIuniti 14)

Nāunau ʻOku Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakanounou ʻo e Lēsoni Ako ʻi ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi meʻa naʻe hokó, ngaahi tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e Sione 7–10 (ʻIuniti 14) ke akoʻi ko ha konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha pē e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi ha ngaahi tokāteline mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni siʻi pē. Muimui ʻi he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukauʻi e fie maʻu ʻa hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (Sione 7)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he ngaahi akonaki ʻa Sīsū ʻi Selusalema lolotonga ʻa e Kātoanga ʻo e Ngaahi Fale Fehikitakí, kapau te tau fai e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní, te tau maʻu leva ha fakamoʻoni ki Heʻene tokāteliné? Ne nau ʻilo foki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ia kapau te tau haʻu kia Sīsū Kalaisi pea tui kiate Ia, te tau fonu leva ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.

ʻAho 2 (Sione 8)

Naʻe ako ʻe he kau akó mei he fakamatala ʻo e fefine naʻe tonó, ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he fakahaaʻi ʻetau ngaahi fehalākí ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fakahalaiaʻi e niʻihi kehé pea ʻoku ʻaloʻofa mai e Fakamoʻuí ʻi hono ʻomi ha ngaahi faingamālie ke fakatomala ai. Naʻe ako leva ʻe he kau akó ko Sīsū Kalaisi e Maama ʻo e Māmaní pea kapau te tau muimui ʻi he Fakamoʻuí, te tau lava ʻo fakaʻehiʻehi mei he fakapoʻuli fakalaumālié pea fonu ʻi Heʻene māmá. Naʻa nau ako foki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI heʻetau ako kau kia Sīsū Kalaisí, te tau ʻilo ai ʻa e Tamaí. Kapau te tau hokohoko atu ʻi he folofola ʻa Sīsū Kalaisí, te tau hoko leva ko ʻEne kau ākonga pea ʻilo ʻa e moʻoní, ʻa ia te Ne fakatauʻatāinaʻi kitautolú. Kapau te tau faiangahala pea ʻikai fakatomala, ʻoku tau hoko leva ko e kau tamaioʻeiki ʻo e angahalá. Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Sihova, ko e ʻOtua ʻo e Fuakava Motuʻá.

ʻAho 3 (Sione 9)

Naʻe lau ʻe he kau akó ʻi he Sione 9 kau ki hono fakamoʻui ʻe Sīsū ha tangata naʻe fāʻeleʻi ʻoku kui. Naʻa nau ako mei he fakamatalá ni ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení: ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he ʻOtuá hotau ngaahi faingataʻaʻiá ke fakahaaʻi ʻEne ngaahi ngāué mo e mālohí. ʻE fakamālohia ʻetau ngaahi fakamoʻoní ʻi heʻetau tuʻu maʻu ʻi he meʻa ʻoku tau ʻiló neongo ʻa e fakafepakí. ʻI heʻetau ngāue ʻaki ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí, ʻoku toe mahino ange ʻetau vīsione mo e ʻilo fakalaumālié.

ʻAho 4 (Sione 10)

Naʻe ako ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení, ʻoku ʻafioʻi fakatāutaha kitautolu ʻe Sīsū Kalaisi pea foaki ʻEne moʻuí maʻatautolu, ʻi Heʻene hoko ko e Tauhi Sipi Leleí. Naʻe maʻu ʻe Sīsū e mālohi ke foaki ʻEne moʻuí pea toe maʻu ia, ʻi Heʻene hoko ko e ʻAlo moʻoni ʻo e ʻOtuá. Naʻe ʻilo foki ʻe he kau akó ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ia kapau te tau ʻilo ʻa e leʻo ʻo e Tauhi Sipi Leleí pea muimui kiate Ia, te Ne tataki kitautolu ki he moʻui taʻengatá.

Talateú

Lolotonga e ʻi Selusalema ʻa e Fakamoʻuí ki he Kātoanga ʻo e Ngaahi Fale Fehikitakí, ne ʻomi kiate Ia ʻe he niʻihi ʻo e kau tangata tohí mo e kau Fālesí ha fefine naʻe halaia ʻi he tonó, pea nau ʻeke ange pe ʻoku totonu ke tolomakaʻi ia. Naʻá Ne fakapuputuʻu ʻa e kau talatalaakí pea fakahaaʻi e ʻaloʻofá ki he fefiné.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Sione 8:1–11

Ko e ʻave ha fefine naʻe moʻua ʻi he tonó ki he ʻao ʻo e Fakamoʻuí

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha taimi ne nau fetaulaki ai pe feohi mo ha kakai naʻe ʻikai fenāpasi honau fōtungá pe tōʻongá mo e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí.

  • Ko e hā ha ngaahi faingataʻa te tau fehangahangai mo ia ʻi heʻetau feohi mo ha niʻihi kehe ʻoku ʻikai fenāpasi honau fōtungá pe tōʻongá mo e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí? (Mahalo ʻe tali ʻe he kau akó ʻo pehē ʻe lava ke ʻahiʻahiʻi kitautolu ke fakamāuʻi taʻemāʻoniʻoni e niʻihi fakafoʻituitui peheé pe anga taʻeʻofa kiate kinautolu.)

Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé:

Ko e hā ʻoku totonu ke tau fai ʻi he ngaahi tūkunga ʻoku tau feohi ai mo ha niʻihi kehe ʻoku ʻikai fenāpasi honau fōtungá pe tōʻongá mo e ngaahi tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí?

Poupouʻi e kau akó ke fekumi ki he ngaahi moʻoni ʻi heʻenau ako e Sione 8:1–11 ʻe lava ʻo tokoni ke tali e fehuʻi ko ʻení.

Fakamatalaʻi ange hili ʻa e Kātoanga ʻo e Ngaahi Fale Fehikitakí, naʻe nofo ʻa Sīsū Kalaisi ʻi Selusalema ʻi ha kiʻi taimi pea akoʻi e kakaí ʻi he temipalé (vakai, Sione 8:1–2).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 8:3–6. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ʻi hono akoʻi ʻe Sīsū ʻa e kakaí.

  • Ko e hā naʻe hoko ʻi hono akoʻi ʻe Sīsū ʻa e kakaí?

  • Ko e hā e fehuʻi naʻe fai ʻe he kau tangata tohí mo e kau Fālesí ki he Fakamoʻuí?

  • Fakatatau ki he veesi 6, ko e hā e taumuʻa ʻa e kau tangata tohí mo e kau Fālesí? (Naʻa nau feinga ke fakaongoongokoviʻi ʻa Sīsū ʻi he ʻao ʻo e kakaí mo maʻu ha ʻuhinga ke tukuakiʻi ai Ia koeʻuhí ne nau fie maʻu ha ʻuhinga ke puke pōpula mo tāmateʻi ai Ia [vakai, Sione 7:1, 32].)

Fakamatalaʻi ange kapau naʻe pehē ʻe Sīsū ke tolomakaʻi e fefiné, naʻá Ne mei fakangofua ha tautea naʻe ʻikai manakoa ʻi he kakai Siú pea taʻofi ʻi he lao ʻo e kau Lomá. Kapau naʻe pehē ʻe Sīsū ke ʻoua naʻa tolomakaʻi e fefiné, ʻe tukuakiʻi Ia ki hono taʻe-tokaʻi e fono ʻa Mōsesé pe taʻe-fakaʻapaʻapa ki he ngaahi founga ʻo e kuohilí kuo talí. (Vakai, Bruce R. McConkie, Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 1:450–51.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 8:7–8. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e founga naʻe tali ʻaki ʻe he Fakamoʻuí.

  • Fakatatau ki he veesi 7, ko e hā e tali ʻa Sīsuú?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe fie maʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ke ʻiloʻi ʻe he kau tangatá ni ʻi Heʻene pehē, “Ko ia ia ʻiate kimoutolu ʻoku taʻe angahalá, ke lī ʻe ia ʻa e fuofua maká ki ai”? (Sione 8:7).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 8:9. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe hoko ʻi he fakakaukau ʻa e kau Fālesí mo e kau tangata tohí ki he lea ʻa e Fakamoʻuí.

  • ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā e kupuʻi lea “valokia ʻa kinautolu ʻe honau ʻatamaí”?

  • Ko e hā naʻe fakahā ʻe he kau tangatá ni ʻi heʻenau fili ke mavahe mei aí?

  • Ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ako mei he fakamatalá ni fekauʻaki mo e founga ke fakaʻehiʻehi ai mei hono fakahalaiaʻi e niʻihi kehé? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻE lava ke tokoniʻi kitautolu ʻi hono ʻiloʻi hotau ngaahi vaivaí ke fakaʻehiʻehi mei hono fakahalaiaʻi e niʻihi kehé. Hiki e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi lalo he fehuʻi ʻi he palakipoé.)

  • ʻOkú ke pehē ʻoku tokoni fēfē hono ʻiloʻi hotau ngaahi vaivaí ke tau fakaʻehiʻehi mei hono fakahalaiaʻi e niʻihi kehé?

Fakamanatu ki he kau akó naʻe halaia ʻa e fefiné ni ʻi he tonó, ʻa ia ko ha angahala mamafa ʻaupito (vakai, ʻAlamā 39:3–5).

  • Ko e hā ha ngaahi ongo ʻokú ke pehē naʻe maʻu ʻe he fefiné ni ʻi hono fakahā ʻene angahalá kia Sīsū mo e haʻofanga kakai tokolahí?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Sione 8:10–11. Kole ki he kau akó ke muimui ki ai, ʻo kumi e tali ʻa e Fakamoʻuí ki he fefiné ni.

  • Ko e hā e founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ʻofá mo e ʻaloʻofá ki he fefine ko ʻení?

  • Ko e hā e ngaahi fakahinohino naʻe ʻoange ʻe he ʻEikí ki he fefiné?

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó naʻe ʻikai tukunoaʻi ʻe he Fakamoʻuí e angahala ʻa e fefiné ni, kole ki ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipoló:

ʻĪmisi
President Spencer W. Kimball

“Ko ʻEne fekau kiate iá ko e, ‘ʻAlu, pea ʻoua toe fai angahala.’ Naʻá ne fakahinohinoʻi ʻa e fefine faiangahalá ke ne ʻalu ʻi hono halá pea liʻaki ʻene moʻui fakalielia, pea ʻoua te ne toe fai ha toe angahala, pea liliu ʻene moʻuí. Naʻá ne pehē ange, ʻalu, fefine, pea ke kamata hoʻo fakatomalá; pea naʻá ne fakamahino ange kiate ia ʻa e sitepu ʻuluaki— ke liʻaki ʻene ngaahi angahalá” (Ko e Mana ʻo e Fakamolemolé [1969], 179).

  • Ko e hā ha moʻoni te tau lava ʻo ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mei he Sione 8:10–11? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻiloʻi e moʻoni ko ʻení: ʻOku fakahaaʻi mai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e ʻaloʻofá ʻi hono ʻomi ha ngaahi faingamālie ke tau fakatomala ai. Hiki e moʻoni ko ʻení ʻi lalo ʻi he fehuʻi he palakipoé.)

  • ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he mahino ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi heʻetau faiangahalá?

  • ʻE tokoni fēfē ʻa e ongo moʻoni kuo tau ʻosi ʻiloʻi ʻi he lēsoni ko ʻení ke tau fakafeangai ki he ngaahi tūkunga ʻoku tau feohi ai mo ha niʻihi kehe ʻoku ʻikai fenāpasi honau fōtungá pe tōʻongá mo e ngaahi fekau mo e tuʻunga moʻui ʻa e ʻEikí?

Vahevahe ʻa e tānaki ko ʻení ki he ngataʻanga ʻo e Sione 8:11 mei he Joseph Smith Translation: “[Pea naʻe fakamālō ʻa e fefiné ki he ʻOtuá talu mei ai, pea tui ki hono huafá]” (Joseph Smith Translation, John 8:11).

  • Fakatatau ki he Joseph Smith Translation ʻo e Sione 8:11, ko e hā e ola ʻo e ʻaloʻofa ʻa e Fakamoʻuí ʻi he fefiné?

Fakaafeʻi e kau akó ke hiki ʻi heʻenau pepa ki he kalasí pe tohinoa ako folofolá ʻa e ngaahi ongo ʻoku nau maʻu ki he Fakamoʻuí koeʻuhí ko ʻEne loto fiemālie ke fahaaʻi mai ʻa e ʻaloʻofá mo ʻomi ha ngaahi faingamālie ke tau fakatomala ai. Mahalo te ke fie ʻoange ha taimi ki he kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau hikí. Fakakaukau foki ke vahevahe hoʻo fakamoʻoní ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe ʻiloʻi ʻi he lēsoni ko ʻení.

ʻIuniti Hokó (Sione 11–15)

Poupouʻi e kau akó ke kumi e tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi heʻenau ako e Sione 11–15: Naʻe mei fēfē nai ke mamata ki hano fakamoʻui ha taha mei he maté? Ko e hā naʻe lekooti ai ʻe he folofolá naʻe “tangi ʻa Sīsū” (Sione 11:35)? Ko e hā naʻe fai ʻe Sīsū maʻa ʻEne Kau ʻAposetoló ʻoku angamaheni ʻaki hono fai ʻe he kau tamaioʻeikí? Ko e hā naʻe talaʻofa ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá te nau maʻu ke fakafiemālieʻi kinautolu hili ʻEne mavahé?

Paaki