Laipelí
Lēsoni 124: Filipai 1–3


Lēsoni 124

Filipai 1–3

Talateú

Naʻe poupouʻi ʻe Paula e Kāingalotu ʻi Filipaí ke ngāue fakataha ʻi hono moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Naʻá ne faleʻi kinautolu ke muimui he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻo e loto-fakatōkilaló mo e taʻesiokitá pea akoʻi naʻe ngāue ʻa e ʻOtuá ʻiate kinautolu ke fakahoko honau fakamoʻuí. Naʻe fakamatalaʻi ʻe Paula e ngaahi feilaulau naʻá ne fai ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Filipai 1

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Paula e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he fakafepakí

Kimuʻa he kalasí, hiki ʻi he palakipoé ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Pilikihami ʻIongí. (ʻOku maʻu e fakamatala ko ʻení ʻi he Discourses of Brigham Young, sel. John A. Widtsoe [1954], 351.) Fetongi e ngaahi lea kuo laineʻí ʻaki e ngaahi laine ʻatā:

“Ko e taimi kotoa pē ʻoku mou ʻakahi ai ʻa e ‘Tui Faka-Māmongá’ ʻoku mou ʻakahi hake ia ki ʻolunga; ʻoku ʻikai ke mou teitei ʻakahi ia ʻe kimoutolu ki lalo. Ko e tuʻutuʻuni ia ʻa e ʻEiki Māfimafí” (Palesiteni Brigham Young).

Kamata e lēsoní ʻaki hano ʻeke ange:

  • Ko e hā ha niʻihi ʻo e ngaahi sīpinga mei he hisitōliá pe mei hotau kuongá, ʻo hono ʻakahi pe fakafepaki e kakaí ki he Siasi ʻo e Fakamoʻuí mo Hono kau muimuí?

Fakaafeʻi e kau akó ʻi heʻenau ako e Filipai 1 ke kumi ha foʻi moʻoni ʻe lava ʻo tokoni ke mahino kiate kinautolu e founga ʻe lava ke uesia ʻe he fakafepakí e ngāue ʻa e ʻEikí.

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke kumi ke ʻiloʻi ʻa Filipai ʻi he Ngaahi Mape ʻo e Tohi Tapú, fika 13, “Ko e Ngaahi Fononga Fakafaifekau ʻa e ʻAposetolo ko Paulá,” ʻa ia ʻoku ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá. Fakamatalaʻi ange naʻe fokotuʻu ʻe Paula ha kolo ʻo e Siasí ʻi Filipai lolotonga ʻene fononga fakafaifekau hono uá (vakai, Ngāue 16). Naʻá ne fai kimui ange ʻene tohi ki he kakai Filipaí lolotonga ʻene nofo pōpulá, ngalingali ʻi Lomá. Fakamatala fakanounou ʻa e Filipai 1:1–11 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakahaaʻi ʻe Paula e houngaʻia mo e ʻofa ki he Kāingalotu ʻi Filipaí.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 1:12–14. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ne hoko ko e tupu mei he fakafepaki ne aʻusia ʻe Paula lolotonga ʻene ngāue fakafaifekaú.

  • Fakatatau ki he veesi 12, ko e hā e ola ʻo e fakafepaki ne aʻusia ʻe Paulá? (Ko e “fakatupulekina [fakalakalaka] ʻo e ongoongoleleí.”)

  • Fakatatau ki he veesi 13–14, naʻe tokoni fēfē ʻa e fakafepaki ko ʻení ke fakalakalaka e ongoongoleleí? (Ne ʻiloʻi ʻe he kakai ʻi he “fale” [veesi 13] kotoa ʻo e tuʻí, pe ko e hetikuota fakakautaú, naʻe tuku pōpula ʻa Paula ʻi heʻene malanga kau kia Sīsū Kalaisí. Ne ueʻi fakalaumālie foki e kāingalotu kehe ʻo e Siasí ʻi hono tuku pōpula ʻa Paulá ke nau lototoʻa ange ʻi hono malangaʻi e ongoongoleleí.)

  • Ko e hā e moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi veesi ko ʻení fekauʻaki mo e meʻa ʻe lava ke hoko ʻi heʻetau aʻusia e fakafepakí ʻi he muimui kia Sīsū Kalaisí? (ʻE lava ke ngāue ʻaki he kau akó e ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi e moʻoni ko ʻení: ʻE lava ke tokoni e fakafepaki ʻoku tau aʻusia ʻi he muimui kia Sīsū Kalaisí ke paotoloaki ʻEne ngāué.)

Vakai ki he fakamatala ʻa Palesiteni ʻIongí ʻi he palakipoé. ʻEke ki he kau akó pe ko e hā ha ngaahi lea te nau fakaʻaongaʻi ke fakafonu ʻaki e konga ʻoku ʻataá. Fakafonu e konga ʻoku ʻataá ʻaki ʻa e ngaahi lea totonú. Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e ʻolunga ʻi he kakano ko ʻení ke laka ki muʻa.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga ʻo e founga kuo tokoni ai e fakafepakí ke paotoloaki e ngāue ʻa e Fakamoʻuí?

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Filipai 1:15–26 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakahaaʻi ʻe Paula ʻe hāsino ʻa e Fakamoʻuí ʻi ha faʻahinga meʻa pē ne hoko kia Paula.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 1:27–30. Fakamatalaʻi ange ʻoku pehē ʻe he Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, Filipai 1:28: “[Pea ʻoua naʻa ilifia ki ho ngaahi filí: ʻa ia ʻoku fakafisingaʻi e ongoongoleleí, pea ʻomi e fakaʻauhá kiate kinautolu, ka ʻokú ke maʻu e ongoongoleleí, fakamoʻuí mo ia ʻoku ʻa e ʻOtuá]” ). Fakaafeʻi e kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe poupouʻi ʻe Paula ke fai ʻe he Kāingalotú. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e ʻulungāngá (veesi 27) ki he tōʻongá.

  • Ko e hā naʻe poupouʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke faí?

  • Fakatatau ki he veesi 29–30, ko e hā ʻe aʻusia ʻe he kāingalotu ʻo e Siasí koeʻuhí ko e Fakamoʻuí?

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e moʻoni naʻa nau ʻiloʻi kimuʻá.

  • ʻOkú ke pehē naʻe mei faitāpuekina fēfē e Kāingalotu ʻi Filipaí ʻi hono manatuʻi ʻe lava ʻo tokoni e fakafepaki ne nau aʻusia ʻi he muimui kia Sīsū Kalaisí ke paotoloaki ʻEne ngāué?

Filipai 2

ʻOku akoʻi ʻe Paula ʻo kau ki he afeitaulalo ʻa e Fakamoʻuí mo fakahinohinoʻi e Kāingalotú ʻo kau ki honau fakamoʻuí

Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo e Filipai 2:2 ʻo kumi e faleʻi ʻa Paula ki he Kāingalotu Filipaí.

  • Te ke fakamatala fakanounouʻi fēfē ʻa e faleʻi ʻa Paulá?

Vahevahe e kau akó ke tautau toko ua. Fakahinohinoʻi e hoa takitaha ke lau leʻolahi fakataha e Filipai 2:3–8, ʻo kumi e meʻa naʻe fakahinohinoʻi ʻe Paula e Kāingalotú ke faí ke nau hoko ai ʻo uouangatahá. Kole ki ha tokotaha ako mei he hoa takitaha ke hiki ʻi he palakipoé ha faleʻi ʻe taha naʻá na maʻu.

  • Fakatatau ki he ngaahi akonaki ʻa Paulá, naʻe hoko fēfē ʻa Sīsū Kalaisi ko ha sīpinga ʻo e loto-fakatōkilaló mo e taʻesiokitá?

  • Ko e hā e tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi akonaki ʻa Paulá ʻe lava ʻo tokoni ke tau fāitaha ange? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau ʻoku tau muimui ki he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisi ʻo e loto-fakatōkilaló mo e tokanga taʻesiokita ki he niʻihi kehé, te tau lava leva ʻo fāitaha ange.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo muimui ki he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí ʻo e loto fakatōkilaló mo e taʻesiokitá ʻi hotau fāmilí, ʻapiakó, uōtí pe koló?

  • Ko e fē ha taimi kuó ke mamata ai ki hano fakamuʻomuʻa ʻe he kakaí ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa e niʻihi kehé kimuʻa ʻi haʻanautolú? Naʻe fakatupulaki fēfē ʻe he ngaahi ngāue ko ʻení ʻa e fāitahá?

Fakamatalaʻi ange hangē ko ia ʻoku lekooti ʻi he Filipai 2:9–11, naʻe akoʻi ʻe Paula ʻe iku punou e tokotaha kotoa pē pea “fakahā ʻe he ʻelelo kotoa pē ko e ʻEikí ʻa Sīsū Kalaisi” (veesi 11). Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku nau ʻamanaki ki ai ki he aʻusia ko ʻení.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 2:12–13. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe faleʻi ʻe Paula e kakai Filipaí ke faí ʻe malava ai ke fakafiefia ʻenau punou ʻi he ʻao e ʻEikí. Mahalo ʻe fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e “manavahē mo e tetetete” (veesi 12) ke ofo mo fiefia ʻi he loto ʻapasia (vakai, Saame 2:11; Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Manavaheé,” scriptures.lds.org).

Fakamahinoʻi ange naʻe maʻu hala ʻe ha kakai ʻe niʻihi e ngaahi lea ʻa Paula ʻi he Filipai 2:12 ke ʻuhinga ʻoku fakamoʻui kitautolu ʻi heʻetau ngaahi ngāué.

  • Ko hai naʻá ne ʻai ke malava e fakamoʻuí maʻatautolú? ʻO founga fēfē?

  • Fakatatau ki he Filipai 2:13, ko e hā ha founga ʻe ua ʻoku tokoni ai e ʻOtuá kiate kinautolu ʻoku feinga ke fai e meʻa ʻoku fie maʻu ki he fakamoʻuí? (ʻOku tokoniʻi kinautolu ʻe he ʻOtuá ke “loto”, pe loto holi, pea ke talangofua ki “hono finangalo leleí”, pe ko ʻEne ngaahi fekaú. Hili e tali ʻa e kau akó, hiki ʻa e moʻoni ko ʻení he palakipoé: ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau holi mo fai e meʻa ʻoku fie maʻu meiate kitautolu ki he fakamoʻuí, ʻa ia ʻoku malava ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi fie maʻu ki he fakamoʻuí, ʻa ia kuo ʻomi ʻe he ʻOtuá mo tokoni ke tau fakahokó? (Mahalo te ke fie fakaafeʻi e kau akó ke vakai ki he tefito ʻo e tui hono tolú mo e faá.)

Fakamahinoʻi ange ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ʻo fakafou he ivi tākiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ke liliu pea fakamaʻa ʻetau ngaahi holí kae lava ke tau fie talangofua kiate Ia (vakai, Mōsaia 5:2). Fakaafeʻi e kau akó ke fakalaulauloto ki he founga kuo tokoni ai e ʻOtuá ke liliu honau lotó ka nau loto ke talangofua kiate Ia mo e founga kuó Ne tokoniʻi kinautolu ke tauhi faivelenga ange ʻEne ngaahi fekaú.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Filipai 2:14–30 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakamanatu ʻe Paula ki he Kāingalotú ʻoku nau “ulo atu ki ai ʻo hangē ko e ngaahi maama ʻo māmaní” (veesi 15) pea talaange te ne fekauʻi mai ha kau talafekau ke ʻilo honau tuʻunga leleí.

Filipai 3

ʻOku fakamatala ʻa Paula ki he ngaahi feilaulau naʻá ne fai ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí

Fakaafeʻi e kau akó ke fakakaukau ki ha meʻa ʻoku nau mahuʻingaʻia ai pea ʻoku pehē foki ʻe he māmaní ʻoku mahuʻinga (hangē ko e fāmilí, kaungāmeʻá, akó, meʻakai, tekinolosiá pe paʻangá) pea, kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ha meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi e meʻa ʻoku nau fakakaukau ki aí. Kole ange ke nau fakakaukau ki he meʻa te nau loto fiemālie ai ke tukuange e ngaahi koloa mahuʻingá ni koeʻuhí ko ia.

Fakaafeʻi e kau akó ʻi heʻenau ako e Filipai 3 ke kumi e meʻa naʻe tukuange ʻe Paulá kae lava ke maʻu ha pale ʻa ia te tau lava foki ʻo maʻu.

Fakamatalaʻi fakanounou ʻa e Filipai 3:1–3 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakatokanga ʻa Paula ki he kakai Filipaí ʻo kau ki he kau faiako kovi naʻa nau pehē ʻoku totonu ke muimui e kau papi ului ʻo e Siasí ki ha ngaahi founga faka-Siu pau, kau ai ʻa e kamú (vakai, New Testamant Student Manual [Church Educational System manual, 2014], (00) 436).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 3:4–6. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa ne lea ʻaki ʻe Paula fekauʻaki mo hono tukufakaholo faka-Siú.

  • Ko e hā ha ngaahi lelei fakasōsiale mo fakalotu ʻi he sosaieti ʻo e kau Siú naʻe tomuʻa maʻu ʻe Paulá? (Ko hono hakoʻi ʻIsilelí, tuʻunga ko ha Fālesi, vēkeveke ki he tui faka-Siú, mo e talangofua kakato ki he fonó.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 3:7–11. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e anga ʻo e fakakaukau ʻa Paula ki he ngaahi lelei naʻá ne tomuʻa maʻu ʻi he sosaieti ʻo e kau Siú.

  • Ko e hā ne pehē ʻe Paula kuó ne tukuange ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí?

  • Ko e hā naʻe loto fiemālie ʻa Paula ke “[mamahi ʻi hono] liʻaki ʻo e ngaahi meʻa kotoa pē”? (veesi 8). (Kae lava ke ne ʻilo ʻa Sīsū Kalaisi; “ke ʻilo au ʻiate ia” [veesi 9], pe ʻi ha vā fetuʻutaki ʻo ha fuakava faivelenga mo Ia; ke fakatonuhiaʻi ʻi he tui kiate Iá; mamahi koeʻuhí ko Ia; pea hoko ko ha konga ʻo e Toetuʻu ʻa e kau “angatonú”, pe ko e ko hono fakalea ʻe tahá ʻa e māʻoniʻoní.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e Filipai 3:12–14. Kole ki he kalasí ke muimui ki ai, ʻo kumi e meʻa naʻe fakatokangaʻi ʻe Paula fekauʻaki mo ʻene fakalakalaka fakalaumālié. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga e lavaʻi ke maʻu.

  • Ko e hā naʻe vivili atu ʻa Paula ki muʻa ke maʻú, kae ʻikai nofotaha ʻi he meʻa kuó ne liʻakí? (Fakamatalaʻi ange, “ko e koloa ʻo e ui māʻolunga ʻa e ʻOtuá” [veesi 14] ko e moʻui taʻengatá.)

  • Ko e hā ha tefitoʻi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he sīpinga ʻa Paulá fekauʻaki mo e meʻa kuo pau ke tau fai ke ʻiloʻi ai ʻa Sīsū Kalaisi pea maʻu e moʻui taʻengatá? (Mahalo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, kae fakapapauʻi ʻoku nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Kapau te tau liʻaki e meʻa kotoa pē ʻoku fie maʻú kae lava ke muimui ʻia Sīsū Kalaisi pea vilitaki atu ki muʻa ʻi he tui, ʻe lava ke tau ʻiloʻi Ia pea maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻolahi e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Kōtoni B. Hingikelií, ʻa ia ʻoku fakamatala ki heʻene fetaulaki mo ha ʻōfisa tautahi naʻe haʻu mei ha puleʻanga ʻe taha ki he ʻIunaiteti Siteití ke ako lahi ange pea kau ki he Siasí lolotonga ʻene ʻaʻahí. Kole ki he kalasí ke fakafanongo ki he meʻa naʻe loto fiemālie e talavoú ke tukuange ke muimui ʻia Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
President Gordon B. Hinckley

“Naʻe fakafeʻiloaki mai ia kiate au kimuʻa pē peá ne foki ki hono fonua tupuʻangá. … Ne u pehē: ‘ʻOku ʻikai ko ha kau Kalisitiane ʻa ho kakaí. Ko e hā ʻe hoko ʻi hoʻo foki ki ʻapi ko ha Kalisitiané, pea, tautautefito ko ha Kalisitiane Māmongá?’

“Naʻá ne mata mamahi, peá ne tali mai, ‘ʻE loto mamahi hoku fāmilí. Mahalo te nau tuli au pea lau kuó u mate. Pea mahalo ʻe tāpuni kotoa e faingamālie ki hoku kahaʻú mo e ngāue maʻuʻanga moʻuí.’

“Ne u fehuʻi ange, ‘ʻOkú ke loto fiemālie ke liʻaki ha meʻa lahi pehē koeʻuhí ko e ongoongoleleí?’

“Naʻe ngingila hono fofonga lanu melomelo ʻi heʻene tangí peá ne tali mai, ‘ʻOku moʻoni ia, ʻikai ko ia?’

“Naʻá ku tali ange ʻi heʻeku mā ʻi hono fai e fehuʻí, ‘ʻIo, ʻoku moʻoni ia.’

“Peá ne tali ki ai, ‘Ko e hā ha toe meʻa ʻe mahuʻinga?’” (“It’s True, Isn’t It?” Ensign, July 1993, 2).

  • Ko e hā naʻe loto fiemālie e talavoú ni ke liʻaki ke muimui ki he Fakamoʻuí?

  • Ko e hā kuó ke liʻaki (pe ko ha taha ʻokú ke ʻiloʻi) ke muimui ki he Fakamoʻuí?

  • Ko e hā ʻoku feʻunga ai e ngaahi pale ʻo hono ʻiloʻi ʻa Sīsū Kalaisí mo fakalakalaka ki he moʻui taʻengatá mo e ngaahi feilaulau kuó ke faí?

Kole ki he kau akó ke fakalaulauloto pe ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku fie maʻu ke nau liʻaki ke muimui kakato ange ai kia Sīsū Kalaisi. Fakaafeʻi kinautolu ke hiki ha taumuʻa ke fai ia.

Fakamatala fakanounou ʻa e Filipai 3:15–21 ʻaki hono fakamatalaʻi ange naʻe fakatokanga ʻa Paula ki he fakaʻauha ʻoku fakatatali kiate kinautolu ʻoku tokanga taha pē ki he ngaahi fakafiefia fakamāmaní. Naʻá ne akoʻi foki ʻe liliu ʻe Sīsū Kalaisi hotau ngaahi sino taʻe-haohaoá ki ha sino taʻe-faʻamate hangē ko Iá.

Fakaʻosi ʻaki haʻo fakamoʻoni ki he ngaahi moʻoni naʻe ʻilo he lēsoni ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Filipai 2:3–8. Taʻesiokitá

Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā H. Peika Pitasoni ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e ʻuhinga ke taʻesiokitá:

“ʻOku ʻi ai ha niʻihi ʻiate kitautolu he ʻahó ni ʻoku matuʻaki taʻe-siokita—ʻo hangē ko [Sīsū Kalaisí].

“Ko e tokotaha taʻe-siokitá ko ha taha ia ʻoku tokanga lahi ange ki he fiefia mo e lelei ʻa ha taha kehe ʻi hono faingamālié pē fiemālié, ko ha taha ʻoku loto fiemālie ke tokoniʻi ha taha kehe ʻi he taimi ʻoku ʻikai kole pe fakahoungaʻi aí, pe ko ha taha ʻoku loto fiemālie ke ngāue tokoni ʻo aʻu ki he niʻihi ʻoku ʻikai ke saiʻia aí. ʻOku fakahaaʻi ʻe ha tokotaha taʻe-siokita ha loto fiemālie ke feilaulau, ha loto fiemālie ke toʻo mei hono ʻatamaí mo e lotó ʻa e ngaahi fie maʻu mo e ongo fakatāutahá. ʻE feau ʻe he tokotaha taʻesiokitá ʻa e ngaahi fie maʻu angamaheni ko ʻení maʻá e niʻihi kehé, kae ʻikai feinga mo fie maʻu e fakamālō mo e fakalāngilangí maʻana, pe fakatōliʻa ʻene fie maʻú” (“Selflessness: A Pattern for Happiness,” Ensign, May 1985, 66).

Filipai 2:5–8. “[Naʻe] fakamasivesivaʻi [ʻe he Fakamoʻuí] ia”

ʻOku maʻu e kupuʻi lea “fakamasivesivaʻi” (Filipai 2:7) mei he lea faka-Kalisi ko e kenoō, ʻa ia ʻoku ʻuhinga “ke maha.” Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Teti R. Kalisitā, ʻa ia naʻe ngāue he kau Palesitenisī ʻo e Kau Fitungofulú, fekauʻaki mo e ngaahi faingamālie mo e tuʻunga fakalangi naʻe “tukuange” ʻe Sīsū kae haʻu ki he māmaní ʻo pehē:

“Naʻe fetongi ʻe he ʻOtua ko e ʻAló Hono ʻapi fakalangí pea mo hono ngaahi fakaʻofoʻofa fakasilesitialé ʻaki ha nofoʻanga fakamatelie mo hono ngaahi tūkunga masivesivá kotoa. Ko Ia, ʻʻa e Tuʻi ʻo e langí’ ( ʻAlamā 5:50), ‘ʻa e ʻEiki Mafimafi ʻa ia ʻokú ne pulé’ (Mōsaia 3:5), naʻá ne tuku ha taloni kae maʻu ha ʻaiʻangakai ʻo e manu. Naʻá Ne fakafetongi ʻa e tuʻunga pule faka-ʻOtuá ki ha tuʻunga fakafalala ʻa ha pēpē. Naʻá ne foaki ʻa e koloa, mālohi, pule, mo e kakato ʻo hono nāunaú—koeʻuhí ko e hā?—ko e taukaé, manukí, fakamaá, mo e moʻulaloá. Ne lahi fau e fetongi ko ʻení ʻo ʻikai hano fakatataua, ko ha āfeitaulalo ʻo ha tuʻunga fakaofo, ko ha hifo ki ha tuʻunga maʻulalo fau” (The Infinite Atonement [2000], 64).

Filipai 2:12–13. “Ngāueʻi ho fakamoʻuí. … He ko e ʻOtuá ia ʻoku ngāue ʻiate kimoutolú”

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Siosefa Filitingi Sāmita e founga ʻe lava ai e kāingalotu ʻo e Siasí ʻo “ngāue ke lavaʻi [honau fakamoʻuí]” (Filipai 2:12):

“ʻOku ou kole ki he kāingalotu ʻo e Siasí ke nau fakahoko ʻa e ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní, ke tauhi e ngaahi fekaú, ke fekumi ki he Laumālié, ke ʻofa ʻi he ʻEikí, ke fakamuʻomuʻa ʻi heʻenau moʻuí ʻa e ngaahi meʻa ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá, pea nau lava ai ʻo ngāueʻi honau fakamoʻuí ʻi he manavahē mo e tetetete ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí” (ʻi he Conference Report, Oct. 1970, 8).

ʻOku fie maʻu e ngaahi ngāue peheé, ʻa ia ʻoku tau malava ʻo fakahoko ʻi he tokoni ʻa e ʻOtuá, ke fakakakato e ngaahi fie maʻu kuó Ne fokotuʻu ki hono maʻu e ngaahi tāpuaki kotoa ʻoku malava ʻi he Fakaleleí.

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻoku fakahaofi kitautolu tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí:

“ʻOku ʻikai toe fehuʻia hono maʻu ʻe he tangatá ha ngaahi mālohi fakaofo pea lava ke fakahoko ha ngaahi fuʻu meʻa lalahi ʻi he ngāue faivelenga mo e loto lahi. Ka ʻi he ʻosi kotoa ʻetau talangofuá mo e ngaahi ngāue leleí, he ʻikai lava ke fakahaofi kitautolu mei he nunuʻa ʻo ʻetau ngaahi angahalá taʻe kau ai e ʻaloʻofa ʻoku ʻomi ʻe he fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

“… He ʻikai lava ke ngāueʻi ʻe he tangatá ʻa hono fakamoʻui pē ʻoʻoná” (“What Think Ye of Christ?” Ensign, Nov. 1988, 67).

Paaki