Laipelí
ʻIuniti 23, ʻAho 4: 2 Kolinitō 4–7


ʻIuniti 23: ʻAho 4

2 Kolinitō 4–7

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe he ʻAposetolo ko Paulá ʻoku fakataimi pē mo maʻamaʻa ʻa e ngaahi faingataʻa mo e ngaahi mamahi ʻo e moʻuí ni ʻi hono fakafehoanaki ki he ngaahi tāpuaki ʻo ʻitānití. Naʻá ne toe akoʻi foki ʻa e Kau Māʻoniʻoni ʻi Kolinitoó kau ki he Fakamāú, pea fakamoʻoniʻi naʻe ʻomi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e faingamālie ke tau fakalelei ki he ʻOtuá. ʻI he hoko atu hono taukapoʻi ʻe Paula ʻene ngāue ʻi hono lakanga ko e faifekau ʻa e ʻOtuá, naʻá ne faleʻi ʻa e Kau Māʻoniʻoní ke nau fakamavaheʻi kinautolu mei he angahala kotoa pē pea ke nau fiefia kuo nau aʻusia ʻa e mamahi fakaʻotuá pea nau fakatomala.

2 Kolinitō 4

ʻOku fakamoʻoni ʻa Paula neongo ʻa e ngaahi mamahi ʻokú ne fekuki mo iá, ʻoku ʻikai ke ne manavahē pe hohaʻa

ʻĪmisi
man pushing another man

Ko e hā ʻoku fakahaaʻi mai ʻi he fakatātā ko ʻení? Ko e hā nai e fakakaukau ʻa e tokotaha ʻoku tekeʻí fekauʻaki mo e tokotaha ʻokú ne tekeʻi iá?

ʻOku toki fakamahino mai ʻi he ʻata kakato ʻo e fakatātaá ko hono tekeʻi ʻe he tangata ko ʻení ʻa e tangata ʻe tahá mei he kā ʻoku lolotonga lele mai.

ʻĪmisi
man pushing another man from street with automobile coming

ʻOku liliu fēfē nai hoʻo fakamaauʻi e meʻa naʻe fakahaaʻi mai ʻi he ʻuluaki fakatātaá, ʻi hoʻo sio ki hono tūkungá ʻi ha ʻata pe fakakaukau fālahi angé?

Hangē ko hono lekooti ʻi he 2 Kolinitō 4, naʻe tohi ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ki he Kau Māʻoniʻoni ʻi Kolinitoó ke nau tokoni kiate kinautolu ke nau sio ki honau ngaahi faingataʻaʻiá ʻi ha ʻata ʻoku fālahi angé. ʻI hoʻo ako ʻa e vahe ko ʻení, fakakaukau pe te ke fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e meʻa naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kau Māʻoniʻoní fekauʻaki mo honau ngaahi faingataʻá.

ʻOku tau lau ʻi he 2 Kolinitō 4:1–7 hono fakapapauʻi ʻe Paula ki he Kau Māʻoniʻoní ʻene malangaʻi moʻoni ʻa e ongoongoleleí kiate kinautolú. Naʻá ne akoʻí ko Sētane, “[ko e] ʻotua ʻo māmaní” (2 Kolinitō 4:4), ʻokú ne ngāue ke taʻofi ʻa e kakaí mei hono tali ʻo e ongoongoleleí. Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ia mo hono kaungā faifekaú ki he ngaahi hina maka ʻoku ʻi loto ʻa e “koloa” ʻo e “fakamaamangia … ʻi he ʻilo ʻo e nāunāu ʻo e ʻOtuá” (2 Kolinitō 4:6–7).

Lau ʻa e 2 Kolinitō 4:8–9, ʻo kumi ki he fakamatala ʻa Paula ki he ngaahi pole ʻo ʻene ngāue fakafaifekaú.

ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe kei vilitaki ai pē ʻa Paula ʻi he taimi naʻe fekuki ai mo e ngaahi pole ko ʻení?

Hangē ko hono lekooti ʻi he 2 Kolinitō 4:11–14, naʻe akoʻi ʻe Paula, neongo ʻe mate ha kakai ʻe niʻihi maʻá e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí, ʻe fakataimi pē ʻenau maté.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 4:14–16, ʻo kumi ki he meʻa naʻe ʻiloʻi ʻe Paula, ʻa ia naʻe tokoni ki ai ke ne matatali ʻa e ngaahi faingataʻá mo e fakatangá.

ʻOku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ka ʻi he fakaʻau ʻo mole homau tangata ʻi tuʻá, ʻoku fakafoʻou ʻa e lotó ʻi he ʻaho kotoa pē” (2 Kolinitō 4:16) ki hono fakamālohia fakaʻaho ʻo e laumālie ʻo Paula mo hono kaungā ngāué, neongo te nau mate fakaesino.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 4:17–18, ʻo kumi ki he ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe Paula ki he Kau Māʻoniʻoní kau ki hono ngaahi faingataʻaʻiá mo ʻene mamahí.

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku maʻamaʻa hotau ngaahi faingataʻaʻia mo e mamahi he moʻui ko ʻení ʻi hono fakafehoanaki ki he ngaahi tāpuaki taʻengata mo e tupulaki ʻoku hoko ʻi heʻetau kātekina faivelenga ʻa e ngaahi meʻá ni.

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau sio ki hotau ngaahi mamahí ʻi ha ʻata fālahi ange ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

    2. Ko e fē ha taimi kuó ke sio ai ki ha taha ʻoku kei mālohi pē he lolotonga ʻa e ngaahi faingataʻá, koeʻuhí ko haʻane sio ki he ngaahi mamahí ʻi he ʻata fālahi ange ʻo e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

2 Kolinitō 5

ʻOku akoʻi ʻe Paula ʻa e Kau Māʻoniʻoní kau ki he Fakamaaú mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí

Pelu ua ha lauʻi pepa. Fakaava ʻa e lauʻi pepá. Tohi ho hingoá ʻi he konga ʻe taha ʻo e lauʻi pepá, pea tohi ʻa e Tamai Hēvaní ʻi he konga ʻe tahá. ʻI he taimi naʻa tau haʻu ai ki he māmaní, naʻa tau mavahe mei he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní. Haeʻi ʻa e lauʻi pepá ke konga ua, pea tauhi kinaua ke mavahevahe. Fakakaukau ki hono fakafofongaʻi ʻe he lauʻi pepa kuo haeʻí ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he taimi naʻa tau mavahe ai mei he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní ʻo haʻu ki māmani ke aʻusia ʻa e moʻui fakamatelié. ʻOku tau lau ʻi he 2 Kolinitō 5 ha ngaahi moʻoni naʻe vahevahe ʻe Paula ke tokoniʻi kitautolu ke mahino ʻa e meʻa kuo pau ke tau fai ke foki ai ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 5:6–10, ʻo kumi ki he ngaahi moʻoni ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ke maʻu ʻa e fakakaukau ʻoku tonú fekauʻaki mo hotau vā mo e Tamai Hēvaní. ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi pe tohiʻi ʻi hoʻo folofolá ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

Ko e moʻoni eni ʻe ua ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení: Koeʻuhí kuo fakamavaheʻi kitautolu mei he ʻOtuá ʻi he māmaní, ʻoku totonu ke tau ʻaʻeva ʻi he tuí, kae ʻikai fakatatau ki heʻetau sió. Kuo pau ke fakamaauʻi kitautolu takitaha ʻe Sīsū Kalaisi ʻo fakatatau ki he meʻa kuo tau fai ʻi he māmaní.

Fakakaukau pe ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e “ʻaʻeva ʻi he tuí, kae ʻikai ʻi he mamata” (2 Kolinitō 5:7). Ko hai ha taha ʻokú ke ʻilo ʻoku ʻaʻeva ʻi he tuí, kae ʻikai ʻi he mamatá?

Fakakaukau ki ha meʻa te ke ala fai ʻi hoʻo moʻuí ke feinga “ke lelei … [ki he ʻEikí]” (2 Kolinitō 5:9).

Lau ʻa e 2 Kolinitō 5:15–16, ʻo kumi ki he meʻa ʻoku fai ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí koeʻuhí ko e Fakaleleí. Toe lau ʻa e Liliu ʻa Siosefa Sāmitá, 2 Kolinitō 5:16 (ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, scriptures.lds.org ). ʻOku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ʻikai te mau moʻui ʻo fakatatau ki he kakanó” ki heʻetau siʻaki ʻa e moʻui fakaemāmaní.

Tohi ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e lauʻi pepá ʻoku ʻi ai ho hingoá ʻa e meʻa kuó ke ako kau ki he founga ʻoku totonu ke moʻuiʻaki ʻe he kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 5:17–19, ʻo kumi ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ke tau foki ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní. ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi pe tohiʻi ʻi hoʻo folofolá ʻa e meʻa ʻokú ke maʻú.

Tohiʻi ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he konga ʻo e lauʻi pepá ʻoku tohiʻi ai ʻa e “Tamai Hēvaní”: ʻE lava ke tau hoko ko ha fakatupu foʻou mo fakalelei ki he ʻOtuá, ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

ʻOkú ke pehē ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko “ko e fakatupu foʻou” (2 Kolinitō 5:17)?

Fakatahaʻi ʻa e ongo konga ʻe ua ʻo e lauʻi pepá. ʻOku ʻuhinga ʻa e fakalelei ki he ʻOtuá ki he lava ke liliu mo fakamaʻa kitautolu ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻo ʻuhinga ki heʻetau hoko ko ha kau fakatupu foʻou kae lava ke tau foki ʻo nofo ʻi he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

ʻOku tau lau ʻi he 2 Kolinitō 5:20–21, naʻe lave ʻa Paula kiate ia mo kinautolu naʻa nau akonaki fakataha mo iá “ko e kau faifekau … koeʻuhí ko Kalaisi,” peá ne fakatokanga ki he Kau Māʻoniʻoní ke nau fakalelei ki he ʻOtuá.

2 Kolinitō 6

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Paula ʻa e ngaahi ʻulungaanga ʻo e kau faifekau ʻa e ʻOtuá mo faleʻi ʻa e Kau Māʻoniʻoní ke nau mavahe mai mei he angahalá.

Kuo ʻosi manukiʻi pe fakaangaʻi koe ʻi ha taimi naʻá ke feinga ai ke ngāue pe tokoni ki ha taha kehe? ʻOku tau lau ʻi he 2 Kolinitō 6:1–13 ki hono poupouʻi ʻe Paula ʻa e Kau Māʻoniʻoní ke nau hoko ko ha kau faifekau ʻa e ʻOtuá mo faʻa kātaki pea tokanga ke ʻoua ʻe fakatupu mamahi, neongo kuo ngaohi kovia kinautolu.

ʻOku tau ako ʻi he 2 Kolinitō 6:14–18, naʻe akoʻi ʻe Paula ʻa e Kau Māʻoniʻoní kau ki he ngaahi tāpuaki ʻe maʻu hono fakamavaheʻi kinautolu mei he angahalá.

Fakakakato ʻa e saati ko ʻení ʻaki hono lau ʻa e 2 Kolinitō 6:14–18 pea lisi ʻa e faleʻi ʻa Paulá mo e ngaahi talaʻofa ʻoku fekauʻaki mo iá:

Faleʻi ki he Kau Māʻoniʻoní

Ngaahi talaʻofa mei he ʻEikí

ʻOku ʻuhinga ʻa e lea ʻi he 2 Kolinitō 6:15 ko e kau taha ki he faaitaha, pea ʻuhinga ʻa e foʻi lea ko e pileali ki he angahala (vakai, Bible Dictionary, “Belial”), pea ʻoku ʻuhinga ʻa e taʻetuí ki ha tokotaha ʻoku ʻikai tui pe tokotaha ʻoku tui ki he ngaahi ʻotua tamapuá. Naʻe lau ʻe he kau Kalisitiane ʻo e kuonga muʻá ko e kau taʻetui ʻa kinautolu naʻe ʻikai ko ha Kalisitiané.

ʻOku fakatokanga mai ʻi he ongo kupuʻi lea “ke ʻataʻatā ʻa kimoutolu” mo e “ʻoua naʻa ala ki he taʻemaʻá” (veesi 17) ke tau fakaʻehiʻehi mei he kau lotu ki he tamapuá mo ʻenau ngaahi angafai halá, pea ʻoku lava ke toe fakaʻaongaʻi eni kiate kitautolu he ʻahó ni. “Naʻe fakafehoanaki ʻe Paula ʻa e Kau Māʻoniʻoni ʻi Kolinitoó ki he ‘[temipale] … ʻo e ʻOtua moʻuí’ (2 Kolinitō 6:16). Naʻá ne taʻotaʻofi kinautolu ke ʻoua ʻe feohi mo e kau lotu ki he tamapuá pe kau ki heʻenau ngaahi angafai ‘taʻemaʻá’ (vakai ʻĪsaia 52:11). Naʻe toe fakatōmamafa ʻe Paula ʻi he ngaahi akonaki ko ʻení ha talaʻofa naʻe fai ki he kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he kuonga muʻá—ʻe ʻafio ʻa e ʻOtuá ʻi honau lotolotongá pea hoko ko honau ʻOtua ʻo kapau te nau ‘haʻu meiate kinautolu’ naʻe angahalá, (2 Kolinitō 6:17; vakai foki … Selemaia 32:38; mo e ʻIsikeli 11:19–20)” (New Testament Student Manual [Church Educational System manual, 2014], 402). Naʻe fakapatonu ʻa e fakatokanga ʻa Paula ki he kāingalotú ke nau fakaʻehiʻehi mei he lotu ʻoku loí, kau lotu-tamapuá, mo e ngaahi angafai ʻoku loí, ʻo hangē pē ko hono akoʻi ʻi he Fuakava Motuʻá ʻa e kakaí ke nau hū ki he ʻOtuá pea hoko ko ʻEne kakai fili, ʻo fakasītuʻaʻi ʻa e ngaahi ʻotua kehe kotoa pē.

Ko e tefitoʻi moʻoni ʻoku lava ke tau ako mei he 2 Kolinitō 6:14–18 ko e ʻe tali kitautolu ʻe he ʻEikí, ʻi heʻetau fakamavaheʻi kitautolu mei he ngaahi angafai ʻoku loí mo e ngaahi meʻa taʻemaʻá. (ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ke tau anga kovi ki he kakai ʻi he ngaahi tui fakalotu kehé pe ʻikai ke tau tali ke feohi mo kinautolu.)

  1. Tali ‘a e ngaahi fehuʻi ko ‘ení ‘i hoʻo tohinoa ako folofolá:

    1. ʻI he ʻahó ni, ʻoku ʻuhinga ki he hā ʻetau fakamavaheʻi kitautolu mei he ngaahi angafai ʻoku loí mo e ngaahi meʻa taʻemaʻá? (Vakai T&F 1:15–16.)

    2. Ko e fē ha taimi naʻá ke ongoʻi tāpuekina ai ʻi haʻo fakamavaheʻi koe mei ha tūkunga naʻe mei hoko ke ke mamaʻo ai mei he ʻEikí?

2 Kolinitō 7

ʻOku fiefia ʻa Paula ʻi he fakatomala moʻoni ʻa e Kau Māʻoniʻoní

Naʻe fakamatala ʻa e ʻAposetolo ko Paulá ʻi he 2 Kolinitō 7, naʻe haʻu ʻa Taitusi mo ha pōpoaki mei Kolinitō naʻe fakafiefia mo fakafiemālie kiate ia, lolotonga ʻene fekuki mo e ngaahi faingataʻa lahi fakataha mo hono kaungā ngāué ʻi Masitōniá. Naʻe ʻosi ʻave ʻe Paula ha tohi ki Kolinitō ʻo kole ki he niʻihi ʻo e Kau Māʻoniʻoní ke nau fakatomala, pea naʻe fakahoko ʻe Taitusi kiate ia ʻa e tali ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 7:8–10, ʻo kumi ki he tali ki he tohi ʻa Paulá mei he Kau Māʻoniʻoni ʻi Kolinitoó.

Ko e hā naʻe fiefia ai ʻa Paula ʻi he mamahi ʻa e Kau Māʻoniʻoní ʻo makatuʻunga ʻi heʻene tohí?

Fakakaukau pe ko ha mamahi fakaʻotua ʻa e mamahi ʻokú ke ongoʻí koeʻuhí ko hoʻo angahalá, ʻa ia ʻokú ne “langaki ʻa e fakatomalá ke fakamoʻui,” pe “mamahi ʻo e māmaní” (2 Kolinitō 7:10), ʻa ia ko hono ʻuhingá ʻokú ke fakaʻiseʻisa hono ʻiló pe ko e pau ko ia ke ke fehangahangai mo e ngaahi nunuʻa hoʻo faihalá.

Lau ʻa e 2 Kolinitō 7:11, ʻo kumi ki he ngaahi liliu naʻe fakahoko ʻe he Kau Māʻoniʻoní ki heʻenau moʻuí ʻi hono tokoniʻi kinautolu heʻenau mamahi fakaʻotuá ke nau fakatomalá.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngāue ke fai ki he ʻaho ní ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ʻa e 2 Kolinitō 4–7 peá u fakakakato ʻa e lēsoni ko ʻení ʻi he (ʻahó).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau mo e ngaahi mahino makehe ʻoku ou fie vahevahe ki heʻeku faiakó:

Paaki