Laipelí
ʻIuniti 11, ʻAho 4: Luke 17


ʻIuniti 11: ʻAho 4

Luke 17

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe Sīsū ʻEne kau ākongá fekauʻaki mo e fie maʻu ke fakamolemoleʻi e niʻihi kehé. Hili iá, naʻe kole ʻe he Kau ʻAposetoló kia Sīsū ke fakalahi ʻenau tuí. ʻI he tali ki aí, naʻe akoʻi ange ʻe he Fakamoʻuí e talanoa fakatātā ʻo e tamaioʻeiki taʻeʻaongá. Naʻe toki hoko kimui ai hono fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e kau tangata kilia ʻe toko hongofulu pea ko e toko taha pē ʻiate kinautolu naʻe foki mai ʻo fakamālō kiate Ia. Naʻe fehangahangai ʻa e Fakamoʻuí mo e kau Fālesí, pea naʻá Ne akoʻi fekauʻaki mo hono ʻomi ʻo e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Luke 17:1–10

Ko e kole ʻe he Kau ʻAposetoló kia Sīsū ke fakalahi ʻenau tuí

  1. Fakakaukau ki ha ngaahi taimi ʻe fie maʻu ai ke ke fakahaaʻi hoʻo tuí, ʻo hangē ko ha kole ha tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki, totongi vahe hongofulu, pe fai ha lea pe lēsoni ʻi he lotú. Hiki hoʻo lisí ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá. Pea tali leva ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení: Kuó ke loto nai ke maʻu ha tui lahi ange? Kapau naʻe ʻi ai, ko e hā ʻa e ngaahi meʻa naʻá ke aʻusia pe fetaulaki mo ia naʻe tokoni ki hoʻo maʻu ʻa e ongo ko iá?

ʻI hoʻo ako ʻa e Luke 17, kumi ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe lava ke tokoni kiate koe ke fakalahi hoʻo tuí.

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne ākongá ʻi he Luke 17:1–2kuo pau ke tauteaʻi ha taha ʻokú ne fakataueleʻi ha niʻihi kehe ke nau fai angahala.

Lau ʻa e Luke 17:3–4, ʻo kumi ki he fekau naʻe ʻoange ʻe he Fakamoʻuí ki Heʻene kau ākongá, ʻa ia ʻe fie maʻu ki ai ʻenau tuí. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻa e fekau ko iá ʻi hoʻo folofolá.

Ko e hā ha ʻuhinga ʻe faingataʻa ai ke fakamolemoleʻi ha taha kuo hokohoko haʻane faihala atu kiate koe?

Lau ʻa e Luke 17:5, ʻo kumi ki he meʻa naʻe fie maʻu ʻe he kau ʻAposetoló mei he Fakamoʻuí hili ʻEne akoʻi kinautolu kau ki he fakamolemolé.

ʻE tokoni fēfē kiate kinautolu haʻanau kumi ki ha tui lahi ange ki he ʻEikí ke nau talangofua ai ki he fekau ke fakamolemoleʻi ʻa e niʻihi kehé?

Hangē ko hono lēkooti ʻi he Luke 17:6, naʻe tali ʻe he Fakamoʻuí ʻa e kole ʻa e kau ʻAposetoló ke fakalahi ʻenau tuí ʻaki ʻEne fakamoʻoni ʻe lava ke hoko ha ngaahi mana mei ha tui ʻoku lahi tatau mo e foʻi tengaʻi mūsitá. Naʻe fai ʻe Sīsū ha talanoa fakatātā ʻo fakamatalaʻi ʻa e vā ʻo ha ʻeiki mo ʻene tamaioʻeiki ke tokoni kiate kinautolu ke nau ʻilo ʻa e founga ʻe lava ke fakalahi ai ʻenau tuí.

Lau ʻa e Luke 17:7–10, ʻo kumi ki he meʻa naʻe ʻamanaki ʻa e ʻeikí ʻe fai ʻe he tamaioʻeikí. Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi futinoutí ke tokoni ke mahino atu kiate koe ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi lea faingataʻa ʻi he talanoa fakatātaá.

ʻI he taimi ʻo e tohitapú, naʻe ʻoatu ʻe ha ʻeiki ʻa e fie maʻu vivili kotoa pē ʻo e moʻuí ki haʻane tamaioʻeiki ʻi he taimi ʻoku fakakakato fakamātoato ai ʻe he tamaioʻeikí ʻa e ngaahi fatongia ʻoku totonu ke ne fakahokó. ʻI heʻene peheé, naʻe ʻikai fie maʻu ke toe fakamālōʻia makehe ʻe he ʻeikí ʻene tamaioʻeikí pe ongoʻi moʻua ki ai ʻi heʻene fakahoko hono ngaahi fatongiá.

Fakakaukau ki he ngaahi founga ʻoku tatau ai ʻa e Tamai Hēvaní mo e ʻeiki ʻi he talanoa fakatātā ko ʻení.

ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi ʻi he Luke 17:10 ʻa e kupuʻi lea “fai ʻo e meʻa kotoa pē kuo fekaú.”

  1. Tohi ʻa e meʻa ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá: ʻE tupulaki ʻetau tuí ʻi heʻetau feinga ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku fekauʻi ʻe he Tamai Hēvaní. ʻE lava ke ke toe tānaki atu ha meʻa ki he fakamatala ko ʻení ʻamui ange.

Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻi he Luke 17:10 ʻa e meʻa naʻe pehē ʻe Sīsū ʻoku totonu ke leaʻaki ʻe he kau tamaioʻeikí hili ʻenau fai ʻa e meʻa naʻe fekau ke nau faí.

Kapau te tau lau ko e kau tamaioʻeiki taʻeʻaonga kitautolu ʻoku mahino mai ai ʻoku tau tui neongo pe ko e hā ʻa e tuʻunga ʻetau talangofua ki he ngaahi fekaú, te tau kei moʻua pē ki he ʻOtuá maʻu ai pē. ʻOkú Ne tāpuakiʻi kitautolu ʻo lahi ʻaupito pea ʻe ʻikai lava ke tau totongi fakafoki kiate Ia—ʻo aʻu ai pē ki he taimi ʻoku tau talangofua mo moʻui angatonu aí (vakai ki he Mōsaia 2:20–26).

  1. Fakakakato ʻa e fakamatala ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ke fakamahino ai ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻE tupulaki ʻetau tuí ʻi heʻetau feinga ke fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻoku fekauʻi ʻe he Tamai Hēvaní pea ʻi heʻetau manatuʻi ʻoku tau moʻua maʻu pē kiate Iá. Hili iá pea tali leva ʻa e fehuʻi ko ʻení: ʻOku fakalahi fēfē hoʻo tuí ʻi hoʻo feinga ke fai ʻa e ngaahi fekau kotoa ʻa e ʻOtuá?

ʻĪmisi
President Heber J. Grant

Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Hiipa J. Kalānite fekauʻaki mo e mahuʻinga hono fai hotau fatongiá ʻi heʻetau ngāue ki he ʻOtuá: “ʻOku ʻikai ke ʻi ha tuʻunga fakatuʻutāmaki ha tangata ia pe fefine ke mole ʻa ʻene tui ki he Siasí ni kapau ʻoku loto fakatōkilalo mo faʻalotu pea talangofua ki hono fatongiá. Kuo teʻeki ke u ʻilo ha taha pehē kuo mole ʻene tuí. ʻI heʻetau fakahoko hotau fatongiá, ʻoku fakatupulaki leva ʻa e tuí kae ʻoua kuo hoko ko ha ʻilo haohaoa” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Hiipa J. Kalānite [2002], 28).

Fakalaulauloto ki ha taimi naʻá ke tauhi ai ʻa e ngaahi fekaú pe talangofua ʻi hono fakahoko ho fatongia ki he ʻOtuá peá ke ongoʻi ai ʻoku fakalahi hoʻo tuí.

Luke 17:11–19

ʻOku fakamaʻa ʻe Sīsū ʻa e kau tangata kilia ʻe toko hongofulu

ʻĪmisi
Jesus and lepers

Fakakakato ʻa e fakamatala ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he meʻa ʻokú ke ʻilo fekauʻaki mo e mahaki kiliá: ʻI he taimi ʻo e tohitapú, ko ha taimi faingataʻa ia ke te maʻu ai ʻa e mahaki kiliá koeʻuhí .

Ko e kiliá ko ha mahaki ia ʻe lava ke iku ʻo mafuli ai hoto fōtungá pea aʻu pe ki he mate. Naʻe fakamavaheʻi ʻa e kau kiliá mei he toenga ʻo e sosaietí ke maluʻi ʻa e moʻui ʻa e niʻihi kehé, pea naʻe fie maʻu ke nau kaila “Taʻemaʻa!” ke fakatokanga ki ha taha ʻe fakaofi mai kiate kinautolu.(vakai ki he Bible Dictionary, “Leper”).

Lau ʻa e Luke 17:11–12, ʻo kumi ki he tokotaha naʻe fetaulaki mo Sīsū ʻi Heʻene aʻu atu ki ha kolo lolotonga ʻEne fononga ki Selusalemá.

Kapau ne ke kau ʻi he kau kilia ko iá, ko e hā ha ngaahi ongo ne ke mei maʻu ʻi hoʻo mamata kia Sīsuú?

Lau ʻa e Luke 17: 13–14, ʻo kumi ki he meʻa naʻe talaange ʻe he kau kiliá ki he Fakamoʻuí mo ʻEne tali kiate kinautolú.

Naʻe fie maʻu ʻi he fono ʻa Mōsesé ke haʻu ʻa e kau kiliá ki he taulaʻeikí hili ha mole ʻa e mahakí ni kae lava ke toe fakangofua kinautolu ke nau foki ki he sosaietí (vakai ki he Levitiko 14). Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi ʻi hoʻo folofolá ʻa e meʻa naʻe hoko ʻi he taimi naʻe ʻalu atu ai ʻa e kau kiliá ke fakahoko kinautolu ki he taulaʻeikí.

ʻOku tau ako mei he Luke 17:14 ʻoku tau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻEikí ʻi he taimi ʻoku tau fai ai ʻa e meʻa ʻokú Ne fekau mai ke tau faí.

Fakakaukau pe naʻe mei fēfē—pe naʻe mei liliu fēfē hoʻo moʻuí—kapau naʻa koe taha koe ʻi he kau kilia naʻe fakamaʻá. Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke fakakaukau naʻá ke mei fai hili hoʻo ʻilo kuo fakamaʻa koe mei he kiliá?

Lau ʻa e Luke 17:15–19, ʻo kumi ki he founga naʻe makehe ai ʻa e tōʻonga ʻo e taha he kau kiliá mei he toengá.

Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku lava ke tau ako mei he kilia naʻe foki ʻo fai ʻene fakamāloó, ʻoku mahuʻinga ke tau fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke fakahaaʻi ʻetau houngaʻia ki he ʻOtuá koeʻuhí ko e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú?

Ko e hā ha founga ʻoku tau faʻa hangē ai he taimi ʻe niʻihi ko e kau kilia ʻe toko hivá?

ʻĪmisi
President Thomas S. Monson

ʻI hoʻo lau ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoní, fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa naʻá ne akoʻi mai ʻe hoko ʻi he taimi ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau houngaʻia ʻi heʻetau Tamai ʻi Hēvaní: “ʻE hoku ngaahi tokoua mo hoku ngaahi tuofāfine, ʻoku tau manatuʻi nai ke tau fakamālōʻia ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻú? ʻOku ʻikai ngata ʻi he tokoni ʻetau fakamāloó ke tau ʻiloʻi hotau ngaahi tāpuakí, ka ʻokú ne fakaava e ngaahi matapā ʻo e langí ʻo tau ongoʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá” (“Ko e Meʻafoaki Fakalangi ʻo e Loto Houngaʻiá” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 87).

ʻE lava ke ke fakaʻilongaʻi ʻi he Luke 17:19 ʻa e meʻa naʻe pehē ʻe he Fakamoʻuí naʻe hoko ki he tangata kilia naʻe fai fakamāloó.

Ko e hā ha ngaahi founga ʻe tokoni ai e fakamālō ki he ʻEikí ʻi hotau ngaahi tāpuakí ke ngaohi kitautolu ke tau haohaoa?

  1. Hiki ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá ha ngaahi tāpuaki pau mei he Tamai Hēvaní ʻokú ke houngaʻia ai. Lisi ha ngaahi meʻa ʻoku lava ke ke fai ʻi hoʻo moʻuí ke fakahaaʻi ai hoʻo houngaʻia koeʻuhí ko e ngaahi tāpuaki ko ʻení.

Luke 17:20–37

Ko e akonaki ʻa Sīsū kau ki he hoko mai e puleʻanga ʻo e ʻOtuá

Naʻe akonaki ʻa Sīsū kau ki Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí ʻi he Luke 17:20–37. Naʻá ke ʻosi ako ha konga ʻo e potufolofola ko ʻení ʻi he taimi naʻá ke ako ai ʻa e Mātiu 24 mo e Siosefa Sāmita—Mātiu.

  1. Hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi lalo ʻi he ngaahi ngāue ke fai he ʻahó ni ʻi hoʻo tohinoa ako folofolá:

    Kuó u ako ‘a e Luke 17 peá u fakakakato ‘a e lēsoni ko ‘ení ‘i he (‘ahó ).

    Ko e ngaahi fehuʻi, fakakaukau mo e ʻilo makehe ʻoku ou fie vahevahe mo ʻeku faiakó:

Paaki