Pasiuna sa Ebanghelyo Sumala ni San Marcos
Nganong kinahanglang tun-an kini nga basahon?
Ang basahon ni Marcos nagsaysay sa pangalagad, kamatayon ug Pagkabanhaw ni Jesukristo sa paspas nga pagkaistorya nga kasagaran nakatutok sa gamhanan nga mga binuhatan sa Manluluwas. Ang nag-una niini mao ang Pag-ula, diin gitataw ni Marcos nga maoy sentro sa misyon ni Jesus isip ang dugay na nga gisaad nga Mesiyas. Pinaagi sa pagtuon sa istorya ug pagpamatuod ni Marcos kon giunsa sa Manluluwas pagtuman sa Iyang maulaon nga misyon, ang mga estudyante mas makabig ngadto sa ebanghelyo ug makakaplag og kaisug sa pagsunod sa Manluluwas.
Kinsa ang nagsulat niini nga basahon?
Si Marcos (gitawag usab og Juan Marcos) mao ang tagsulat niini nga basahon. Bisan tuod og si Marcos dili usa sa orihinal nga mga disipulo ni Jesukristo, sa wala madugay siya nakabig ug nahimo nga usa ka assistant ngadto ni Apostol Pedro, ug tingali nasulat niya ang Ebanghelyo basi sa unsay iyang nakat-unan gikan ni Pedro (tan-awa sa Bible Dictionary, “Marcos”).
Si Marcos ug ang iyang inahan, si Maria, nagpuyo sa Jerusalem; ang ilang panimalay mao ang pundokanan sa pipila sa labing unang mga Kristiyano (tan-awa sa Mga Buhat 12:12). Si Marcos mibiya sa Jerusalem aron sa pagtabang ni Bernabe ug Saulo (Pablo) sa ilang unang misyonaryong panaw (tan-awa sa Mga Buhat 12:25; 13:4–6, 42–48). Si Pablo sa wala madugay misulat nga si Marcos uban kaniya didto sa Roma (tan-awa sa Mga Taga-Colosas 4:10; Filemon 1:24) ug midayeg kang Marcos isip usa ka kauban kinsa “kapuslan pag-ayo sa pag-alagad [kaniya]” (2 Timoteo 4:11). Si Pedro mitawag kaniya nga “si Marcos akong anak” (1 Pedro 5:13), nagpasabut sa kasuod sa ilang relasyon.
Kanus-a ug asa man kini gisulat?
Wala gayud kita tukma nga nahibalo kon kanus-a nasulat ang Ebanghelyo ni Marcos. Si Marcos tingali misulat sa iyang Ebanghelyo sa Roma niadtong mga A.D. 64 ug A.D. 70, tingali wala madugay human si Apostol Pedro gipatay sa mga A.D. 64.
Ngadto kang kinsa man kini gisulat ug ngano?
Ang Ebanghelyo ni Marcos naglangkob og mga detalye—sama sa gihubad nga mga kinutlo nga Aramaic, Latin nga mga sinultihan, ug mga pagpasabut sa Judeo nga mga kustumbre—nga ingon og gituyo alang sa mga mamiminaw nga kadaghanan mga taga-Roma ug sa mga katawhan gikan sa ubang mga nasud nga hentil, ingon man usab niadtong nakabig ngadto sa Kristiyanismo, labing siguro sa Roma ug sa tibuok Kagamhanan sa Roma. Daghan ang nagtuo nga si Marcos tingali uban ni Pedro sa Roma atol sa panahon nga ang grabeng mga pagsulay sa pagtuo nasinati sa mga miyembro sa Simbahan sa tibuok Kagamhanan sa Roma.
Ang ikatulo nga bahin sa Ebanghelyo ni Marcos nagsaysay sa mga pagtulun-an ug kasinatian sa Manluluwas atol sa katapusang semana sa Iyang kinabuhi. Si Marcos mihatag og pagsaksi nga ang pag-antus sa Anak sa Dios sa katapusan nagmalampuson batok sa dautan, sala ug kamatayon. Kini nga pagpamatuod nagpasabut nga ang mga sumusunod sa Manluluwas dili kinahanglan mahadlok; sa dihang sila nag-atubang og pagpanggukod, mga pagsulay, o bisan kamatayon, sila nagsunod sa ilang Agalon. Sila masaligon nga makalahutay, nasayud nga ang Ginoo motabang kanila ug nga ang tanan Niyang mga saad sa katapusan matuman.
Unsa ang pipila sa kalainan niini nga basahon?
Ang Ebanghelyo ni Marcos dali ug kalit nga gisugdan ug nagmentinar og paspas nga pagka-istorya, nagsaysay sa mga panghitabo nga nagsunod-sunod. Si Marcos kanunay nga migamit sa pulong nga diha-diha ug dayon, naghatag sa epekto nga paspas nga pagkasaysay ug aksyon.
Bisan tuod sobra sa 90 porsyento sa materyal diha sa Marcos anaa usab sa Mateo ug Lucas, ang istorya ni Marcos kasagaran naglakip og dugang nga mga detalye nga nagtabang kanato nga hingpit nga makadayeg sa kalooy sa Manluluwas ug sa mga tubag sa mga tawo nga naglibut Kaniya (itandi ang Marcos 9:14–27 ngadto sa Mateo 17:14–18). Sama pananglit, si Marcos misaysay sa malukpanong paghangup nga nadawat sa Manluluwas gikan niadtong anaa sa Galilea ug bisan asa sa sayo nga bahin sa Iyang pagpangalagad (tan-awa sa Marcos 1:32–33, 45; 2:2; 3:7–9; 4:1). Si Marcos usab mainampingong misaysay sa negatibong reaksyon sa mga escriba ug mga Pariseo, kansang pagsupak misamot gikan sa pagkamaduha-duhaong mga hunahuna (tan-awa sa Marcos 2:6–7) ngadto sa pagplano sa pagpatay ni Jesus (tan-awa sa Marcos 3:6).
Lakip sa mga mahinungdanong tema diha sa Marcos mao ang mga pangutana kon kinsa si Jesus ug kinsa ang nakasabut sa Iyang pagkatawo, ingon man usab sa tahas sa disipulo isip usa ka tawo kinsa kinahanglang “magpas-an sa iyang krus ug magasunod [kang Jesus]” (Marcos 8:34). Agig dugang, ang Marcos mao lamang ang Ebanghelyo nga nagsaysay sa sambingay sa binhi nga nagatubo (tan-awa sa Marcos 4:26–27), ang pag-ayo sa usa ka tawo nga bungol sa rehiyon sa Decapolis (tan-awa sa Marcos 7:31–37), ug sa hinay-hinay nga pagkaayo sa usa ka tawo nga buta sa Betsaida (tan-awa sa Marcos 8:22–26).
Outline
Marcos 1–4 Si Jesus gibunyagan ni Juan Bautista ug nagsugod sa pagsangyaw, pagtawag og mga disipulo, ug pagbuhat og mga milagro. Samtang nagkadaghan ang oposisyon batok Kaniya, Siya nagtudlo pinaagi sa mga sambingay.
Marcos 5–7 Ang Manluluwas nagpadayon sa pagbuhat og daghang mga milagro, nagpakita sa Iyang kamanggiloy-on sa uban. Human si Juan Bautista gipatay, si Jesus nagpakaon sa kapin sa lima ka libo ka mga tawo ug milakaw sa tubig. Si Jesus nagtudlo batok sa sayop nga mga tradisyon.
Marcos 8–10 Si Jesukristo nagpadayon sa pagbuhat og mga milagro. Si Pedro nagpamatuod nga si Jesus mao ang Kristo. Ang Manluluwas katulo nanagna sa Iyang pag-antus, kamatayon ug Pagkabanhaw, apan ang Iyang mga disipulo wala pa hingpit nga nakasabut sa Iyang gipasabut. Siya nagtudlo kanila kabahin sa pagkamapainubsanon ug pagserbisyo nga gikinahanglan sa Iyang mga disipulo.
Marcos 11–16 Atol sa katapusang semana sa Iyang kinabuhi, ang Manluluwas misulod sa Jerusalem, nagtudlo sa Iyang mga disipulo, nag-antus sa Getsemani, ug gilansang sa krus. Si Jesukristo nabanhaw.