Pasiuna sa Ebanghelyo Sumala ni San Lucas
Nganong kinahanglang tun-an kini nga basahon?
Ang basahon ni Lucas naghatag og dugang nga pagsaksi sa daghang mga kamatuoran nga girekord ni Mateo ug Marcos ug naglangkob usab og talagsaon nga mga sulod. Ang Ebanghelyo ni Lucas makapalawum sa pagsabut sa mga estudyante sa mga pagtulun-an ni Jesukristo ug motabang kanila nga mas hingpit nga makadayeg sa Iyang gugma ug kalooy alang sa tanang katawhan, sama sa gipakita panahon sa Iyang mortal nga pangalagad ug pinaagi sa Iyang walay kinutuban nga Pag-ula.
Kinsa ang nagsulat niini nga basahon?
Si Lucas mao ang tagsulat niini nga Ebanghelyo. Siya usa ka doktor (tan-awa sa Mga Taga-Colosas 4:14) ug “usa ka sinugo ni Jesukristo” (Joseph Smith Translation, Luke 1:1 ). Si Lucas usa sa “mga kaabay sa buhat” ni Pablo (Filemon 1:24) ug misyonaryo nga kompanyon ni Pablo (tan-awa sa 2 Timoteo 4:11). Si Lucas misulat usab sa basahon sa mga Buhat (tan-awa sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Lucas”).
Kanus-a ug asa man kini gisulat?
Bisan tuod wala tukma nga mahibaloi kon kanus-a gisulat ni Lucas ang iyang Ebanghelyo, kini tingali gisulat lapas na sa tunga-tunga sa unang siglo A.D. Ang mga kapanguhaan ni Lucas mao ang mga tawo nga “sukad sa sinugdan mga saksi nga nagpakakita” (Lucas 1:2) sa mortal nga pangalagad ug Pagkabanhaw sa Manluluwas. Wala kita mahibalo kon diin gisulat ang Ebanghelyo ni Lucas.
Ngadto kang kinsa man kini gisulat ug ngano?
Tuyo ni Lucas nga ang iyang Ebanghelyo mabasa sa mga Hentil nga mambabasa, ug iyang gipresentar si Jesukristo isip Manluluwas sa mga Judeo ug mga Hentil. Si Lucas piho nga mitumong sa Iyang ebanghelyo ngadto ni “Teofilo” (Lucas 1:3), nga sa Gresyanhon nagpasabut og “higala sa Dios” o “pinangga sa Dios” ). Klaro nga si Teofilo nakadawat nang daan og mga panudlo mahitungod sa kinabuhi ug mga pagtulun-an ni Jesukristo (tan-awa sa Lucas 1:4). Si Lucas nanghinaut sa paghatag og dugang panudlo pinaagi sa pagtanyag og pinahan-ay nga istorya sa misyon ug pagpangalagad sa Manluluwas. Gusto niya nga kadtong mobasa sa iyang pagpamatuod “maila ang pagkatinuod” (Lucas 1:4) sa Anak sa Dios—sa Iyang kalooy, Pag-ula ug Pagkabanhaw.
Unsa ang pipila sa kalainan niini nga basahon?
Ang Lucas maoy labing taas sa upat ka mga Ebanghelyo ug ang pinakataas nga basahon sa Bag-ong Tugon. Ang pipila sa labing inila nga mga istorya sa Kristiyanismo anaa lamang sa Ebanghelyo ni Lucas: ang mga sirkumstansya nga naglibut sa pagkatawo ni Juan Bautista (tan-awa sa Lucas 1:5–25, 57–80); ang tradisyonal nga istorya sa Pasko (tan-awa sa Lucas 2:1–20); ang istorya ni Jesus isip usa ka 12 anyos nga batang lalaki diha sa templo (tan-awa sa Lucas 2:41–52); mga sambingay sama sa maayong Samarianhon (tan-awa sa Lucas 10:30–37), ang anak nga nawala (tan-awa sa Lucas 15:11–32), ug ang dato nga tawo ug si Lazaro (tan-awa sa Lucas 16:19–31); ang istorya sa napulo ka mga sanglahon (tan-awa sa Lucas 17:11–19); ug ang istorya sa nabanhaw nga Ginoo nga naglakaw tapad sa Iyang mga disipulo sa dalan sa Emaus (tan-awa sa Lucas 24:13–32).
Ang uban pang talagsaong mga kalainan mao ang paglakip ni Lucas sa mga pagtulun-an ni Juan Bautista nga dili makita sa ubang mga ebanghelyo (tan-awa sa Lucas 3:10–14); ang iyang paghatag og gibug-aton sa pagkamainampoon ni Jesukristo (tan-awa sa Lucas 3:21; 5:16; 9:18, 28–29; 11:1); ug ang iyang paglakip sa pagtawag, pagbansay, ug misyonaryong buhat sa Kapitoan (tan-awa sa Lucas 10:1–22). Dugang pa, si Lucas maoy bugtong tigsulat sa Ebanghelyo nga mirekord nga ang Manluluwas mipaagas sa Iyang dugo diha sa Getsemani ug nga ang usa ka anghel nangalagad ngadto Kaniya (tan-awa sa Lucas 22:43–44).
Tungod kay ang Ebanghelyo ni Lucas nagsugod ug gitapos diha sa templo, nagtimaan usab kini sa kaimportante sa templo isip importanteng dapit sa pakigsulti sa Dios ngadto sa mga katawhan (tan-awa sa Lucas 1:9; 24:53).
Outline
Lucas 1–3 Ang pagkatawo ug mga misyon ni Juan Bautista ug ni Jesukristo gipanagna. Ang mga saksi nagpamatuod nga ang batang Jesus mao ang Mesiyas. Sa edad nga 12 anyos, si Jesukristo nagtudlo sa templo. Si Juan Bautista nagsangyaw og paghinulsol ug nagbunyag ni Jesukristo. Si Lucas nagrekord sa genealogy ni Jesukristo.
Lucas 4–8 Si Jesukristo gitintal diha sa kamingawan. Sa Nazaret Siya nagpadayag sa iyang Kaugalingon isip ang Mesiyas ug gisalikway. Si Jesukristo nagpili sa Napulog Duha ka mga Apostoles ug nagtudlo sa Iyang mga disipulo. Siya nagpasaylo sa mga sala ug naghimo og daghang mga milagro.
Lucas 9–14 Ang Napulog Duha ka mga Apostoles gipadala sa pagsangyaw ug sa pag-ayo. Si Jesukristo nagpakaon sa lima ka libo ug nausab ang panagway diha sa usa ka bukid. Siya nagtawag sa Kapitoan ug nagpadala kanila aron sa pagtudlo. Si Jesus nagtudlo kabahin sa pagkadisipulo, pagpakaaron-ingnon, ug paghukom. Siya nagsaysay sa sambingay sa maayong Samarianhon.
Lucas 15–17 Si Jesukristo nagtudlo pinaagi sa mga sambingay. Siya nagtudlo kabahin sa mga kalapasan, hugot nga pagtuo ug pagpasaylo. Siya nag-ayo sa napulo ka mga sanlahon ug nagtudlo kabahin sa Iyang Ikaduhang Pag-anhi.
Lucas 18–22 Si Jesukristo nagpadayon sa pagtudlo pinaagi sa mga sambingay. Siya nag-ayo sa tawo nga buta ug nagtudlo ni Zaqueo. Siya madaugon nga ningsulod sa Jerusalem, nagbangutan alang sa dakbayan, ug naghinlo sa templo. Si Jesukristo nanagna sa kalaglagan sa Jerusalem ug namulong kabahin sa mga timailhan nga mag-una sa Iyang Ikaduhang Pag-anhi. Siya nagpasiugda sa sakrament, nagtudlo sa Iyang mga Apostoles, ug nag-antus sa Getsemani. Siya gibudhian, gidakop, gibugal-bugalan, gibunalan, ug gisukit-sukit.
Lucas 23–24 Si Jesukristo gitaral sa atubangan ni Pilato ug ni Herodes, gilansang sa krus, ug gilubong. Ang mga anghel nga didto sa lubnganan ug ang duha ka mga disipulo diha sa dalan sa Emaus nagpamatuod nga si Jesukristo nabanhaw. Ang Manluluwas nagpakita sa Iyang mga disipulo didto sa Jerusalem, misaad sa Iyang mga Apostoles nga sila hatagan og gahum gikan sa Dios, ug mikayab ngadto sa langit.