Kinatibuk-ang pagpasabut sa Mga Buhat sa mga Apostoles
Ngano nga kinahanglang tun-an kini nga basahon?
Ang mga Buhat sa mga Apostoles naghimo og taytayan tali sa rekord sa kinabuhi ug mga pagtulun-an diha sa upat ka Ebanghelyo ni Jesukristo ug sa mga panulat ug mga kahago sa Iyang mga Apostoles. Ang basahon sa Mga Buhat naghulagway giunsa sa Manluluwas pagdumala ang Iyang Simbahan pinaagi sa inspirasyon sa Espiritu Santo ngadto niadtong kinsa naghupot sa mga yawe sa priesthood. Ang Espiritu Santo nagpadayag og kamatuoran ngadto sa mga Apostoles, kinsa niana dayon naggiya ug nagtudlo sa Simbahan. Naghimo usab og mga milagro ang mga Apostoles diha sa ngalan ni Jesukristo. Pinaagi sa ilang pagtuon niini nga basahon, ang mga estudyante makakat-on kon giunsa sa Simbahan ni Jesukristo pagsugod sa pagpakaylap gikan sa Jerusalem “hangtud sa kinatumyan sa yuta” (Mga Buhat 1:8). Ang pagtuon niini nga basahon makatabang usab sa mga estudyante nga makita ang kaalam sa pagsunod sa mga propeta ug sa mga apostoles karong panahona ug makadasig kanila sa walay kahadlok nga mobarug isip mga saksi ni Jesukristo.
Kinsa ang nagsulat niini nga basahon?
Gisulat ni Lucas ang mga Buhat sa mga Apostoles isip “ang ikaduha sa duha ka bahin nga buhat. … Ang unang bahin naila isip ang Ebanghelyo Sumala ni Lucas” (Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Mga Buhat sa mga Apostoles,” scriptures.lds.org; tan-awa usab sa Lucas 1:1–4; Mga Buhat 1:1).
Kanus-a ug diin kini gisulat?
Ang mga Buhat gisulat human sa Ebanghelyo ni Lucas (tan-awa sa Mga Buhat 1:1), nga ingon og gisulat diha sa ikaduhang bahin sa unang gatusan A.D. Kita wala mahibalo kon diin kini gisulat.
Para kang kinsa kini gisulat ug ngano?
Gipatunong ni Lucas ang basahon sa Mga Buhat ngadto sa usa ka tawo nga ginganlan og Teofilo (tan-awa sa Mga Buhat 1:1).
Unsa ang pipila ka mga butang nga nakalahi niini nga basahon?
Ang basahon sa Mga Buhat nag-istorya og balik sa pagsaka ug pagkaylap sa Kristyanismo, nagsugod diha sa ulohan sa probinsya nga Judeo sa Jerusalem ug natapos sa Roma, ang dako nga ulohan sa gingharian. Ang mga panghitabo nga gihulagway diha sa Mga Buhat nahitabo sobra sa mga 30 ka tuig nga panahon (mga A.D. 30–62) ug nagtumong ilabi na diha sa mga pagpangalagad ni Pedro (tan-awa sa Mga Buhat 1–12) ug ni Pablo (tan-awa sa Mga Buhat 13–28). Kon wala ang basahon sa Mga Buhat, ang atong kahibalo sa unang kasaysayan sa Simbahan kutob ra sa gamay nga gihatag sa mga sulat sa Bag-ong Tugon. Agi og dugang, ang Mga Buhat naghatag og makasaysayanong kinatibuk-ang kahulugan alang sa mga sulat ni Pablo.
Importante sa pagtubo sa unang Simbahan mao ang pagkakabig ni Pablo (Mga Buhat 9) ug ang iyang sunod nga mga misyon; ang panan-awon nga nadawat ni Pedro kalabut sa pagdawat ngadto sa Simbahan sa mga Hentil kinsa wala makabig kaniadto sa Judaismo (Mga Buhat 10:9–16, 34–35); ug ang mga doktrina nga gitudlo diha sa komperensya sa Jerusalem (Mga Buhat 15).
Ingon nga narekord diha sa Lucas 24:49, mitudlo ang Manluluwas sa mga Apostoles nga sila magsugod sa ilang mga pangalagad human lamang sila “masul-uban og gahum gikan sa kahitas-an.” Ang Mga Buhat nagrekord sa pagtuga niini nga gahum pinaagi sa Espiritu Santo ug gihulagway ang mahinuklugong mga resulta niini, nagsugod sa pagkakabig sa mga linibo sa adlaw sa Pentecostes (tan-awa sa Mga Buhat 2). Sa tibuok Mga Buhat, gihatagan og gibug-aton ni Lucas ang mga buhat sa Espiritu Santo diha sa mga indibidwal ug mga kongregasyon. Ang mga pulong “gisul-uban og gahum gikan sa kahitas-an” mura usab og nagpasabut nga ang mga Apostoles “nakadawat og piho nga kahibalo, mga gahum, ug linain nga mga panalangin, sagad nga ihatag lamang diha sa Templo sa Ginoo” (Bruce R. McConkie, Doctrinal New Testament Commentary, 3 vols. [1965–73], 1:859).
Outline
Mga Buhat 1–2 Si Jesukristo nangalagad ngadto sa Iyang mga disipulo sulod sa 40 ka adlaw human sa Iyang Pagkabanhaw ug dayon misaka sa langit. Pinaagi sa inspirasyon, ang mga Apostoles mitawag ni Matias sa pagpuli sa bakante diha sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Gibu-bu ang Espiritu Santo diha sa adlaw sa Pentecostes. Walay kahadlok nga nagpamatuod si Pedro kalabut sa nabanhaw nga Manluluwas, ug mga tulo ka libo ka mga tawo ang nakabig.
Mga Buhat 3–8 Giayo ni Pedro ug ni Juan ang usa ka tawo kinsa bakol sukad sa pagkatawo. Gidakop si Pedro ug si Juan tungod sa pagsangyaw ug pag-ayo diha sa ngalan ni Jesukristo ug giluwas gikan sa bilanggoan. Mitawag og pito ka tawo ang mga Apostoles sa pagtabang kanila sa ilang pangalagad; usa niini sa mga tawo, si Esteban, nagpamatuod sa atubangan sa konseho sa Judeo, ug gipatay siya sa mga miyembro sa konseho. Nagsangyaw si Felipe sa tibuok Samaria.
Mga Buhat 9–12 Si Saulo nakabig ug nagsugod sa iyang pangalagad. Pinaagi sa usa ka panan-awon, nahibaloan ni Pedro nga ang ebanghelyo kinahanglan nga isangyaw ngadto sa mga Hentil. Gipapatay ni Herodes Agripa I si Apostol Santiago (ang igsoong lalaki ni Juan) ug gipabilanggo si Pedro.
Mga Buhat 13–15 Si Saulo ug si Bernabe gitawag nga mahimong mga misyonaryo. Nakasagubang sila og oposisyon gikan sa mga Judeo ug gidawat sa pipila ka mga Hentil. Ang mga lider sa Simbahan nagtigum sa Jerusalem ug nagpiho nga ang mga kinabig nga Hentil wala kinahanglana nga ipasirkumsisyon (o magpadayon sa pagsunod sa balaod ni Moises) kon sila mopasakop sa Simbahan. Si Pablo (ingon nga si Saulo gitawag karon) milakaw sa iyang ikaduhang misyonaryo nga panaw, kauban ni Silas.
Mga Buhat 16–20 Si Pablo ug si Silas naglig-on sa nagkalain-laing mga simbahan nga mas unang gitukod. Didto sa Bungtod sa Mars sa Atenas, nagsangyaw si Pablo nga “kaliwat kita sa Dios” (Mga Buhat 17:29). Gihuman ni Pablo ang iyang ikaduhang misyon ug milakaw sa ikatulong misyon sa tibuok Asia Minor. Naghunahuna si Pablo sa pagbalik ngadto sa Jerusalem.
Mga Buhat 21–28 Sa Jerusalem, gidakop si Pablo ug nagpadayon sa pagpamatuod ni Jesukristo. Nagpakita og balik ang Ginoo ngadto ni Pablo. Daghang mga Judeo ang nagplano sa pagpatay ni Pablo. Sa Cesarea, mipamatuod siya sa atubangan ni Felix, Festo, ug Agripa. Nalunod ang sakayan ni Pablo sa iyang pagpadulong ngadto sa Roma. Nagsangyaw si Pablo sa ebanghelyo samtang na-house arrest didto sa Roma.