Juan, Lalaki nga Anak ni Zebedeo
Maysa kadagiti Sangapulo-ket-dua nga Apostol iti Baro a Tulag, lalaki nga anak ni Zebedeo, ken kabsat ni Santiago. Mangngalap idi agtutubo (Mar. 1:17–20). Nalabit nga isu ti di nainaganan a disipulo ni Juan a Mammuniag a naagapad iti Juan 1:40. Natudingan idi agangay a disipulo ni Jesucristo (Mat. 4:21–22; Luc. 5:1–11). Insuratna ti Ebanghelio ni Juan, tallo a surat, ken ti libro ti Paltiing. Maysa kadagiti tallo a kadua ti Apo a namagungar iti babai nga anak ni Jairo (Mar. 5:35–42), iti Bantay ti Panagbalbaliw-langa (Mat. 17:1–9), ken idiay Getsemani (Mat. 26:36–46). Kadagiti sinuratna intudona ti bagina a kas disipulo nga impateg ni Jesus (Jn. 13:23; 21:20) ken kas “sabali a disipulo” (Jn. 20:2–8). Inawagan met ni Jesus ida nga agkabsat iti Boanerges, wenno “annak ti gurruod” (Mar. 3:17). Adda masansan a pagsurotan kenkuana iti pakaammo iti pannakailansa ken panagungarna (Luc. 22:8; Jn. 18:15; 19:26–27; 20:2–8; 21:1–2). Nagpukaw idi agangay ni Juan iti Patmos, a nangisuratanna iti libro ti Paltiing (Apoc. 1:9).
Masansan a naagapad ni Juan kadagiti paltiing iti ud-udina nga aldaw (1 Ne. 14:18–27; 3 Ne. 28:6; Ether 4:16; DkK 7; 27:12; 61:14; 77; 88:141). Paneknekan dagitoy a binatog ti sinurat iti biblia ni Juan ken mangted pay iti sirmata iti kinaindaklanna ken ti kinapateg ti aramid nga inted kenkuana ti Apo nga aramidenna iti daga iti panawen ti Baro a Tulag ken iti ud-udina nga aldaw. Lawlawagan ti nasantuan a kasuratan iti ud-udina a saan a natay ni Juan ngem napalubosan a mabati iti daga a katulongan a mannursuro agingga iti maikadua a yaay ti Apo (Jn. 21:20–23; 3 Ne. 28:6–7; DkK 7).
Dagiti surat ni Juan
Nupay saan nga inagapad ti nangisurat kadagitoy a surat ti naganna, kaasping la unay ti pagsasao ni Juan nga Apostol isu a makuna nga isu ti nangisurat kadagiti tallo.
Igunamgunam ti 1 Juan 1 kadagiti Santo a makipinnasigda iti Dios. Ilawlawag ti kapitulo 2 nga ammo dagiti Santo ti Dios babaen ti panagtulnog ken isurona ida a di mangipateg iti lubong. Iti kapitulo 3 maayaban ti amin nga agbalin nga annak ti Dios ken agpipinnategda iti tunggal maysa. Ilawlawag ti kapitulo 4 a ti Dios ti ayat ket agtaeng kadagiti mangipateg kenkuana. Ilawlawag ti kapitulo 5 a naipasngay dagiti Santo iti Dios babaen ti pammati ken ni Cristo.
Agkaarngi ti 2 Juan ken 1 Juan. Nagrag-o ni Juan kadagitoy gapu iti kinapudno dagiti annak ti “napili a babai.”
Mapadayawan iti 3 Juan ti tao a managan Gaius gapu iti kinapudnona ken panangtulongna a mangipateg iti kinapudno.
Ti Ebanghelio ni Juan
Iti daytoy a libro iti Baro a Tulag, paneknekan ni Juan nga Apostol (1) a Cristo wenno Mesias ni Jesus, ken (2) Anak ti Dios ni Jesus (Jn. 20:31). Naannad ti pannakapili ken pannakaurnos dagiti mabuya nga eksena iti biag ni Jesus nga inladawanna. Mangrugi ti libro iti palawag iti sasaaden ni Cristo idi sakbay a naipasngay: kaduana ti Dios, isu ti Dios, ken isu ti namarsua iti amin a banag. Naipasngay a nainlasagan a kas Bugbugtong nga Anak ti Ama. Suroten ni Juan ti dana ni Jesus a nangisuro, nga inyunay-unayna ti kinailangitanna ken ti panagungarna manipud kadagiti natay. Nalawag nga impaneknekna a ni Jesus ti Anak ti Dios, a pinabileg dagiti milagro, dagiti saksi, dagiti propeta, ken ti mismo a timek ni Cristo. Nangisuro ni Juan babaen ti panangsinnupadina iti lawag ken sipnget, kinapudno ken biddut, nasayaat ken dakes, Dios ken sairo. Nalabit nga awan ti sabali a sinurat ti nalawlawag ti pannakaibatadna iti kinailangitan ni Jesus ken ti kinaawan a pammati dagiti agturay a Hudio.
Kangrunaan nga insurat ni Juan ti panangisuro ni Cristo idiay Juda, kangrunaanna ti naudi a lawas ti panagbiagna, idinto nga insurat da Mateo, Marcos, ken Lucas ti panangisurona idiay Galilea. Sumagmamano a banag ti nagtaud iti daytoy nga Ebanghelio ti inlawlawag ti paltiing iti ud-udina nga aldaw (DkK 7 ken DkK 88:138–141).
Para iti sinopsis ti kapitulo, Kitaen ti Ebanghelio, Dagiti.