“Mga Pahigmata ug mga Relihiyosong Kalihokan,” Mga Hisgutanan sa Kasaysayan sa Simbahan
“Mga Pahigmata ug mga Relihiyosong Kalihokan”
Mga Pahigmata ug mga Relihiyosong Kalihokan
Sa mga 1829, ang 13 anyos nga si Nancy Alexander mitambong og usa ka dakong miting sa mga Methodist. “Giukopar sa ilang mga tulda ang hapit tunga sa ektarya nga yuta ,” nahinumdom siya, ug “gipahigayon ang ilang mga miting sulod sa pipila ka mga adlaw ug nakakabig og daghan.” Atol sa mga miting, ang usa ka ministro midapit kaniya diha sa “anxious seat,” (lingkuranan duol sa pulpito) diin siya ug ang uban makadawat og mga pagdasig gikan sa tibuok kongregasyon sa pagtugyan sa ilang mga kinabuhi ngadto kang Kristo. “Napakyas ko nga makab-ot kanang kausaban sa kasingkasing,” miangkon siya. Kadtong nakahimo misinggit, “Himaya Hallelujah, aduna na koy relihiyon,” mihinumdom siya, “apan wala koy gibating kalainan.”
Litograpiya nagpakita sa usa ka relihiyosong kalihokan o miting sa kampo.
Si Joseph Smith mitambong usab sa mga miting sa relihiyosong kalihokan isip usa ka batan-on, ug sama ni Nancy, nagtinguha siya nga “mobati & mosinggit sama sa Uban” apan “walay bisan unsang butang nga mabati.” Ang paningkamot sa mga nangita sama ni Nancy ug Joseph nga “makabig” ug ang pari naglaum nga makakuha og mga kinabig ug mapalig-on ang ilang mga simbahan maoy nakapasiugda sa relihiyosong kalihokan nga mikatap sa amihanang silangan sa Estados Unidos sa sayong bahin sa mga dekada 1800.1
Ang Rebolusyon sa Amerika nakadala sa usa ka bag-ong panggobyerno, gitahasan sa pagpanalipud sa relihiyosong kagawasan. Sa samang higayon, ang mga ministro nagtan-aw sa ilang mga kongregasyon nga nagkakunhod, ang nanambong sa simbahan dili na moabut og 20 porsyento sa kadaghanan sa mga estado. Agig tubag, ang mga ministro gikan sa daghang mga simbanan nagtinguha sa pag-awhag sa ilang mga parokyano sa mas dakong pagtuo. Ang mga simbahan nga sa makausa suportado sa gobyerno nawad-an sa ilang bintaha nga kahimtang, nga nagbukas sa agianan alang sa mga magsasangyaw gikan sa nagkadaiyang mga simbahan ngadto sa agresibong pagpangita og mga kinabig. Ang pagkatap sa relihiyosong kalihokan—sa kaulahian gipasabut sa mga historian nga mao ang Ikaduhang Pinakadako nga Pahigmata—nakadasig sa daghang Amerikanong mga Protestante sa pagsulay sa nagkadaiyang mga tinuohan, nagboluntaryo sa mga katilingbanon nga mga kawsa, ug nag-awhag sa ilang mga Kristiyanong tinuohan.2
Ang diwa sa pahigmata nakadasig sa kalalakin-an ug kababayen-an sa tanang kaliwatan ug gikan sa tanang matang sa kinabuhi. Ang mga grupo sama sa mga Episcopalian, mga Congregationalist, ug mga Presbyterian nanaghimo og mas han-ay nga pagsimba. Ang Ilang mga relihiyosong kalihokan kasagaran naglangkob sa pormal nga mga leksyon ug pagsangyaw sa Dominggo, uban sa ilang mga ministro nga mipanindot og maayo sa ilang mga pakigpulong sa pagpahigmata sa mga naminaw nila ngadto sa mas dakong debosyon. Sa pagtandi, ang mga Methodist ug mga Baptist mibyahi sa probinsya, nagpahigayon og mga klase ug mga pagsimba. Sa dihang ang mga pagsangyaw miabut na sa mga utlanan, daghang mga tigsangyaw nga nahimong ilado tungod sa pag-asdang sa mga kakuyaw aron lang sa pagdala sa ebanghelyo ngadto sa hilit nga mga dapit. Sa daghang mga rural nga mga dapit, ang pagsangyaw giapilan og overnight camp nga mga miting nga nakapahugop sa mga tawo sulod sa pipila ka adlaw.
Personal nga pagkabig, ang timailhan sa pagsangyaw sa relihiyosong kalihokan, nakapaikag ngadto sa nagpangita og relihiyon nga wala matagbaw sa dominanting mga simbahan nianang panahona. Mga sugilanon sa pagkakabig nakahatag og gibug-aton sa usa ka nahasol nga tanlag, sa usa ka pagpaamgo nga ang Dios adunay katarungan sa pagtambog sa kalag sa tawo ngadto sa impyerno, ug usa ka lig-on nga pagsaksi nga ang grasya ni Kristo miabut sa pagluwas. Sa pagpamatuod sa mga higala ug mga silingan sa maong mga kasinatian, ang kaikag ug kalihokan sa mga simbahan ug sa nagbag-o nga kahugpungan misaka.
May Kalabutan nga hisgutanan: Christian Churches in Joseph Smith’s Day [Mga Kristiyano nga Simbahan sa Panahon ni Joseph Smith], Religious Beliefs in Joseph Smith’s Day [Relihiyosong Tinuohan sa Panahon ni Joseph Smith], Joseph Smith’s First Vision Accounts [Mga Istorya sa Unang Panan-awon ni Joseph Smith]