Lekcja 101: List do Rzymian 8–11

Lekcja 101

List do Rzymian 8–11

Wprowadzenie

Paweł nauczał o błogosławieństwach duchowego odrodzenia i poddania się woli Ojca Niebieskiego. Nauczał także o tym, że Izrael odrzucił przymierze Boga i o rozprzestrzenianiu się ewangelii pośród ludzi innych narodów.

Propozycje dotyczące nauczania

List do Rzymian 8

Paweł opisuje błogosławieństwa duchowego odrodzenia się

Rozpocznij lekcję od zadania następujących pytań:

Co to jest dziedzictwo?
Jeśli moglibyście odziedziczyć czyjś dobytek, to kogo byście wybrali i dlaczego?
Kto zazwyczaj dziedziczy czyjś dobytek?

Poproś uczniów, aby pomyśleli o błogosławieństwach, jakie można otrzymać, będąc dziedzicem wszystkiego, co posiada Ojciec Niebieski. Poproś uczniów, aby podczas studiowania Listu do Rzymian 8:1–18 odszukali, co musimy zrobić, aby odziedziczyć wszystko, co posiada Ojciec Niebieski.

Poproś kilkoro uczniów, aby po kolei czytali na głos List do Rzymian 8:1, 5–7, 13. Poproś pozostałych, aby śledzili tekst i odszukali, czego Paweł nauczał o pragnieniu tego, „co cielesne”, czyli o oddaniu się skłonności do grzeszenia, i o życiu „według Ducha” (werset 5.).

Co to znaczy kierować się „[zamysłem] ciała” (werset 6.)? (Skupiać się na zaspokajaniu zachcianek i pożądliwości fizycznego ciała).
Co to znaczy kierować się „[zamysłem] Ducha” (werset 6.)?

Wyjaśnij, że wyrażenie „sprawy ciała umartwiacie” (werset 13.) oznacza uśmiercić lub okiełznać słabości, pokusy czy grzechy związane z naszymi doczesnymi ciałami (zob. werset 13., przypis b; w anglojęzycznym wydaniu pism świętych ŚwDO; Mosjasz 3:19).

Jakiej zasady możemy nauczyć się z wersetu 13. o tym, co pomoże nam pokonać skłonność naturalnego człowieka do grzechu? (Pomóż uczniom rozpoznać następującą zasadę: Jeśli będziemy postępować zgodnie z wpływem Ducha, możemy pokonać skłonność naturalnego człowieka do grzechu. Zapisz tę zasadę na tablicy).

Poproś jednego z uczniów, aby przeczytał na głos List do Rzymian 8:14–16. Pozostałych poproś, aby śledzili tekst i odszukali, co Paweł powiedział o tych, którzy podążają za Duchem.

Co Paweł powiedział o tych, którzy podążają za Duchem? (Wyjaśnij, że słowo dzieci w tym kontekście oznacza zarówno synów, jak i córki [zob. NiP 25:1]).

Wskaż na wyrażenie „[duch] synostwa” (werset 15.). Wyjaśnij, że „[duch nasz]” (werset 16.) oznacza nasze duchowe ciało i został stworzony przez Ojca Niebieskiego, co sprawia, że wszyscy jesteśmy dosłownie duchowymi dziećmi Ojca Niebieskiego. Jednak to poprzez zawieranie — poprzez obrzędy — przymierzy z Bogiem i dotrzymywanie ich ludzie dostępują duchowego odrodzenia, czyli są adoptowani, stają się Jego synami i córkami w przymierzu ewangelii. Towarzystwo Ducha Świętego wskazuje na to, że ci ludzie są nie tylko duchowymi dziećmi Boga z racji stworzenia, ale także są Jego dziećmi przymierza.

Poproś jednego z uczniów, aby przeczytał na głos List do Rzymian 8:17–18. Pozostali niech śledzą tekst i odszukają, kim mogą stać się dzieci przymierza z Bogiem.

Kim mogą stać się dzieci przymierza z Bogiem? (Napisz na tablicy następującą zasadę, pozostawiając puste miejsce dla słowa wiernymi: Jeśli jesteśmy wiernymi dziećmi przymierza z Bogiem, możemy wraz z Jezusem Chrystusem być współdziedzicami wszystkiego, co posiada Ojciec Niebieski).
Kto to jest współdziedzic? (To osoba, która otrzymuje taką samą część dziedzictwa, co inni dziedziczący).
Co, według wersetu 17., muszą zrobić dzieci przymierza z Bogiem, aby zostać współdziedzicami z Chrystusem?

Wyjaśnij, że wyrażenie „z [Jezusem Chrystusem] cierpimy” (werset 17.) nie oznacza, że przechodzimy przez cierpienia, które Jezus Chrystus odczuwał, dokonując zadość czyniącej ofiary. A raczej, podobnie jak Zbawiciel, mamy wyrzec się wszelkiej bezbożności, przestrzegać przykazań i z wiarą przetrwać przeciwności (zob. Ew. Mateusza 16:24; Joseph Smith Translation, Matthew 16:26 [w anglojęzycznym wydaniu pism świętych ŚwDO]). Dodaj słowo wiernymi, aby uzupełnić zasadę napisaną na tablicy. Narysuj na tablicy tabelę z trzema kolumnami. Pierwszą kolumnę podpisz Wymagania, środkową Przeciwności, a trzecią Dziedzictwo. Zapisz w odpowiednich kolumnach odpowiedzi uczniów na następujące pytania.

Co jest od nas wymagane, abyśmy byli uważani za wierne dzieci przymierza z Bogiem?
Jakich przeciwieństw możemy doświadczyć, kiedy dążymy do tego, aby żyć jako wierne dzieci przymierza z Bogiem?
Jakie błogosławieństwa możemy odziedziczyć od Ojca Niebieskiego, jeśli będziemy dążyć do tego, aby żyć jako wierne dzieci przymierza z Nim? (Przykładowa odpowiedź: Możemy stać się podobni do Ojca Niebieskiego [zob. List do Rzymian 8:17, przypis a w anglojęzycznym wydaniu pism świętych ŚwDO]).

Poproś uczniów, aby zastanowili się nad listą sporządzoną na tablicy.

Jak myślicie, biorąc pod uwagę nauki Pawła zapisane w wersecie 18., czy można porównać wymagania stawiane współdziedzicom z Chrystusem ze związanymi z nimi błogosławieństwami? Dlaczego?

Wyjaśnij, że w Liście do Rzymian 8:19–30 czytamy, iż Paweł nauczał, że Duch pomaga nam w słabościach i pomaga nam wiedzieć, o co się modlić. Czytamy też, że Jezus Chrystus był powołany przed narodzeniem, by stał się Zbawicielem dzieci Boga (zob. Joseph Smith Translation, Romans 8:29–30 [w anglojęzycznym wydaniu pism świętych ŚwDO]).

Uwaga: W Liście do Rzymian 8:29–30 słowo przeznaczył oznacza, że był ustanowiony przed narodzeniem, czyli powołany. W Liście do Efezjan 1 uczniowie będą studiować niektóre nauki Pawła na temat ustanowienia przed narodzeniem.

Poproś kilkoro uczniów, aby po kolei czytali na głos List do Rzymian 8:28, 31–39. Pozostali niech śledzą tekst i odszukają prawdy, których nauczał Paweł, o miłości Boga w odniesieniu do przeciwieństw i wyzwań, oraz o cierpieniu podczas życia doczesnego. Wskaż, że Joseph Smith Translation [Tłumaczenie Józefa Smitha], Romans 8:31 [List do Rzymian 8:31] zastępuje wyrażenie „przeciwko nam” wyrażeniem „zwycięży nas” (zob. werset 31., przypis a, w anglojęzycznym wydaniu pism świętych ŚwDO).

Jakich prawd możemy nauczyć się z tych wersetów? (Uczniowie mogą rozpoznać wiele prawd, między innymi: Jeśli będziemy kochać Boga, wszystko zadziała razem dla naszego dobra. Poprzez Jezusa Chrystusa możemy przezwyciężyć wszystkie wyzwania i udręki doczesności. Nic nie może oddzielić nas od miłości Boga, która jest wyrażona w Zadośćuczynieniu Jezusa Chrystusa).
W jaki sposób Jezus Chrystus i Jego nauki pomogą nam zwyciężyć wyzwania i udręki doczesności?
Które zdania w tych wersetach — biorąc pod uwagę wyzwania i udręki doczesności, jakich doświadczyliście — przykuły waszą uwagę? Dlaczego?
W jaki sposób doświadczyliście miłości Boga w obliczu wyzwań i udręk, które były waszym udziałem?

Poproś uczniów, aby napisali w notatnikach lub dziennikach do studiowania o swoich odczuciach w związku z tym, co powinni zrobić, aby poprzez Jezusa Chrystusa mogli przejść zwycięsko poprzez wyzwania i udręki. Zachęć ich, aby zastosowali to, co napisali.

List do Rzymian 9–11

Paweł naucza o tym, że Izrael odrzucił przymierze Boga, a także o niesieniu ewangelii ludziom innych narodów

Poproś uczniów, aby zastanowili się, w jaki sposób postąpiliby w następujących sytuacjach:

Towarzyszycie biskupowi podczas wizyty u młodego mężczyzny, którego rodzina — z wyjątkiem niego samego — jest aktywna w Kościele. Kiedy biskup próbuje z miłością pomóc temu młodemu mężczyźnie zrozumieć konsekwencje życia niezgodnego z ewangelią, młodzieniec mówi: „O nic się nie martw. Przyjąłem chrzest, a moi rodzice są aktywni. Bóg nie pozbawi mnie żadnych błogosławieństw”.
Poznaliście niedawno pewną młodą kobietę należącą do innego wyznania, która pyta was o normy, według których żyjecie. Kiedy opisujecie jej niektóre z norm Pana, mówi: „Nie rozumiem, dlaczego tak postępujecie. Przecież, aby zostać zbawionym wystarczy tylko wierzyć w Jezusa Chrystusa”.

Poproś uczniów, aby podczas studiowania Listu do Rzymian 9–11 odszukali prawdy, które pomogą im zrozumieć, co jest wymagane, aby otrzymać błogosławieństwa ewangelii.

Poproś jednego z uczniów, aby przeczytał następujące wyjaśnienie nauk Pawła znajdujących się w Liście do Rzymian 9–11:

Jak podaje List do Rzymian 9–11, Paweł użył terminów: Izrael i Izraelici zamiast Żydzi, omawiając wybory dokonane przez wielu Żydów. Dzieci przymierza z Bogiem czasem nazywa się domem Izraela. W czasach Starego Testamentu Bóg wybrał potomków Jakuba, czyli Izraela, aby byli częścią Jego przymierza z Abrahamem (zob. List do Rzymian 9:4–5), które obejmowało wielkie błogosławieństwa, takie jak życie wieczne, wieczne potomstwo, ziemia dziedzictwa i obowiązek błogosławienia świata ewangelią.

Poproś jednego z uczniów o przeczytanie na głos Listu do Rzymian 9:6, 8. Pozostali niech śledzą tekst i odszukają, czego Paweł nauczał o członkach domu Izraela.

Co, waszym zdaniem, oznaczały słowa Pawła: „nie wszyscy, którzy pochodzą z Izraela, są Izraelem” (werset 6.)? (Wielu Żydów błędnie uważało, że ich wywodzący się od Abrahama rodowód daje im gwarancję uzyskania błogosławieństw przymierza).

Wyjaśnij, że w Liście do Rzymian 9:25–30 czytamy o tym, iż Paweł nauczał, że ludzie innych narodów, którzy przyłączyli się do Kościoła, mogą otrzymać wszystkie błogosławieństwa przymierza i stać się prawi poprzez rozwijanie wiary w Jezusa Chrystusa.

Poproś kilkoro uczniów, aby po kolei czytali na głos List do Rzymian 9:31–33; 10:1–4. Pozostałych poproś, aby śledzili tekst i odszukali, w jaki sposób niektórzy Izraelici w czasach Pawła starali się być sprawiedliwi przed Bogiem. Wyjaśnij, że wyrażenie „sprawiedliwość zakonu” (List do Rzymian 9:31) odnosi się do prawa Mojżesza, „kamień obrazy” (List do Rzymian 9:32, 33) to Jezus Chrystus, a „[usprawiedliwienie Boże]” (List do Rzymian 10:3) to Jezus Chrystus i Jego ewangelia.

W jaki sposób, według Listu do Rzymian 9:31–33, niektórzy Izraelici starali się być sprawiedliwi przed Bogiem? (Poprzez ścisłe postępowanie według prawa Mojżesza).
Kogo, według Listu do Rzymian 10:3–4, odrzucali ci Izraelici? (Jezusa Chrystusa i umożliwione dzięki Niemu usprawiedliwienie).

Wyjaśnij, że w Liście do Rzymian 10:8–13 Paweł wyjaśnił, jak uzyskać „sprawiedliwość, która jest z wiary” (List do Rzymian 9:30). Poproś kilkoro uczniów, aby po kolei czytali na głos List do Rzymian 10:8–13. Pozostałych poproś, aby śledzili tekst i odszukali, jak uzyskać stan sprawiedliwości.

Co musimy zrobić, aby uzyskać sprawiedliwość, która wynika z wiary?

Wyjaśnij, że greckie słowo przetłumaczone jako wyznasz, w wersecie 9., oznacza otwartą akceptację lub przymierze, a greckie słowo przetłumaczone jako uwierzysz oznacza zobowiązanie oparte na zaufaniu. Tego rodzaju głębokie zaufanie wobec Zbawiciela prowadzi ludzi do otwartego przyznania, że akceptują Go w wyznaczony przez Niego sposób. Ten ustanowiony sposób to posłuszeństwo przykazaniom Boga, pokuta i otrzymanie obrzędów niezbędnych do zbawienia, takich jak chrzest i dar Ducha Świętego.

Co, według nauk Pawła, musimy zrobić, jeśli pragniemy otrzymać błogosławieństwa przymierzy Boga, łącznie ze zbawieniem? (Pomóż uczniom rozpoznać następującą zasadę: Jeśli przyjmiemy Jezusa Chrystusa i będziemy posłuszni Jemu i Jego ewangelii, możemy otrzymać błogosławieństwa przymierzy Boga i zostać zbawieni. Zapisz tę zasadę na tablicy).

Wskaż, że niektórzy ludzie używali wersetów z Listu do Rzymian 10:9, 13 i twierdzili, że wszystko, co musimy zrobić, aby dostąpić zbawienia, to słownie przyznać, że wierzymy w Jezusa Chrystusa. Przypomnij uczniom o sytuacjach przedstawionych na początku lekcji.

W jaki sposób prawdy omówione podczas tej lekcji pomogą wam zareagować na przedstawione wcześniej sytuacje?

Podsumuj pozostałą część rozdziałów Listu do Rzymian 10–11, wyjaśniając, że Paweł nauczał, że słuchanie słowa Bożego jest niezbędne do rozwijania wiary w Chrystusa. Użył analogii przycinania gałęzi dziczki oliwnej w celu uzyskania szlachetnej oliwki, co symbolizuje adopcję ludzi innych narodów do domu Izraela (zob. także Jakub 5:3–14). Nauczał także, iż ewangelia będzie ponownie zaoferowana Żydom.

Na zakończenie możesz złożyć świadectwo o omówionych na lekcji prawdach.

Komentarz i tło historyczne

List do Rzymian 8:14–17. „Dziećmi Bożymi jesteśmy”

Starszy Jeffrey R. Holland z Kworum Dwunastu Apostołów świadczył o naszym boskim dziedzictwie jako dzieci Boga:

„Ojciec w Niebie zna wasze imiona i wie, w jakiej jesteście sytuacji. Słucha waszych modlitw, zna wasze nadzieje i marzenia, a nawet wasze lęki i frustracje. Wie On też, [jacy] możecie się stać dzięki wierze w Niego. Z powodu tego boskiego dziedzictwa wy i wszyscy wasi duchowi siostry i bracia jesteście równi w Jego oczach, a dzięki posłuszeństwu macie moc, aby stać się pełnoprawnymi dziedzicami Jego wiecznego królestwa, ‘dziedzicami Bożymi, a współdziedzicami Chrystusa’ [List do Rzymian 8:17]. Starajcie się pojąć znaczenie tych doktryn” („Do młodych kobiet”, Ensign lub Liahona, listopad 2005, str. 28).

„Pisma święte mówią o nas, jako o ‘dzieciach Bożych’ w głębszym znaczeniu (List do Rzymian 8:16). Po pierwsze, każda istota ludzka jest umiłowanym duchowym dzieckiem Ojca Niebieskiego (zob. Ks. Malachiasza 2:10; Dzieje Apostolskie 17:29; List do Hebrajczyków 12:9; ‘Rodzina: Proklamacja dla świata’, Ensign lub Liahona, listopad 2010, str. 129). Po drugie, dostępujemy ‘odrodzenia’ jako dzieci Boże poprzez relację opartą na przymierzu, kiedy okazujemy wiarę w Jezusa Chrystusa, dokonujemy pokuty i przyjmujemy chrzest oraz Ducha Świętego [i inne obrzędy] (zob. Ew. Jana 1:12; List do Galacjan 3:26–29; Mosjasz 5:7; NiP 11:30; [NiP 84:33–38;] Mojżesz 6:65–68)” (New Testament Student Manual [podręcznik Kościelnego Systemu Edukacji, 2014], str. 348).

Duch nie tylko potwierdza, że jesteśmy dziećmi przymierza z Bogiem, ale potwierdza także naszemu duchowi, że jesteśmy dosłownie umiłowanymi dziećmi Boga i że mieszkaliśmy z Nim przed narodzeniem.

List do Rzymian 8:15. „Duch synostwa”, czyli adopcji

Kwestia związana z adopcją była powszechna w rzymskim świecie i była dla czytelników Pawła znanym zagadnieniem. Osoba, która prawnie kogoś zaadoptowała, przekazywała tej osobie wszystkie prawa i przywileje, jakie miałoby biologiczne dziecko. Kiedy zatem otrzymujemy ‘Ducha synostwa’, czyli adopcji (List do Rzymian 8:15), poprzez zawarcie przymierza, stajemy się dziećmi Boga i ‘współdziedzicami Chrystusa’ (List do Rzymian 8:17)” (New Testament Student Manual [podręcznik Kościelnego Systemu Edukacji, 2014], str. 348).

W Księdze Mormona król Beniamin także nauczał, w jaki sposób możemy stać się „dziećmi Chrystusa” (zob. Mosjasz 5:5–10). Prezydent Joseph Fielding Smith nauczał, że Jezus Chrystus także „staje się naszym Ojcem”, ponieważ „oferuje nam życie, życie wieczne, dzięki zadośćuczynieniu, którego dla nas dokonał”. Prezydent Smith wyjaśnił: „Stajemy się dziećmi, synami i córkami Jezusa Chrystusa, poprzez nasze przymierza posłuszeństwa wobec Niego” (Doctrines of Salvation, zebr. Bruce R. McConkie, 3 tomy [1954–1956], 1:29).

List do Rzymian 8:31–32. „Jeśli Bóg za nami, któż przeciwko nam?”

„Paweł nauczał, że Zadośćuczynienie Chrystusa wskazuje, że ‘Bóg [jest] dla nas’ i jest oddany nam i naszemu wiecznemu dobru. A ponieważ Bóg dał za nas Swego Jednorodzonego Syna, możemy mieć pewność, że Bóg będzie kontynuował dzieło naszego zbawienia i przygotuje nas, abyśmy byli dziedzicami wszystkiego, co pragnie nam dać. Starszy Jeffrey R. Holland podobnie napominał członków Kościoła:

‘Pamiętając o niewyobrażalnej cenie Ukrzyżowania i Zadośćuczynienia, obiecuję wam, że On się teraz od nas nie odwróci. Bracia i siostry […], niezależnie od tego, z czym się zmagacie, proszę, nie poddawajcie się’ (‘Rzeczy wymagające naprawy’, Ensign lub Liahona, maj 2006, str. 71)” (New Testament Student Manual [podręcznik Kościelnego Systemu Edukacji, 2014], str. 350).

List do Rzymian 8:29–30; 9:11; 11:2, 5, 7, 28. Wyznaczenie przed narodzeniem, ustanowienie przed narodzeniem i bycie wybranym

„W Liście do Rzymian 8:29–30 grecki termin przetłumaczony jako przeznaczył oznacza ‘wyznaczyć lub określić wcześniej’ i odnosi się do ustanowienia przed narodzeniem, jakie otrzymywali niektórzy ludzie w oparciu o Jego boską wszechwiedzę, aby podążać za Jezusem Chrystusem i stać się do Niego podobnymi (zob. także List do Efezjan 1:3–4; I List Piotra 1:2). ‘Ustanowienie przed narodzeniem nie gwarantuje, że dane osoby otrzymają pewne powołania lub obowiązki. Możliwości takie pojawiają się w tym życiu jako następstwo prawego korzystania z przywileju wolnej woli, podobnie jak ustanowienie przed narodzeniem było wynikiem prawego postępowania w przedziemskiej egzystencji’ (‘Ustanowienie przed narodzeniem’, Oddani wierze: Leksykon ewangelii [2004], str. 172; zob. także Alma 13:3–4)” (New Testament Student Manual [podręcznik Kościelnego Systemu Edukacji, 2014], str. 350).

Bible Dictionary [Słownik biblijny] wyjaśnia, że słowo wybrany to „termin teologiczny potwierdzający głównie wybór Boga dotyczący domu Izraela, którego członkowie są ludem przymierza posiadającym przywileje i obowiązki, że mogą stać się błogosławieństwem dla całego świata. […]

Wybrani są wskazani jeszcze ‘przed założeniem świata’, a jednak, nikt nie jest bezwarunkowo wybrany do życia wiecznego. Każdy sam musi dać posłuch ewangelii i przyjąć jej obrzędy i przymierza z rąk sług Pana, aby uzyskać zbawienie. Jeśli ktoś jest wybrany, a nie służy, to jego wybranie jest na próżno, jak to Paweł wyraził w II Liście do Koryntian 6:1.

‘Wybór łaski’, o którym mowa w […] Liście do Rzymian 11:1–5 odnosi się do sytuacji w życiu doczesnym; to jest do narodzin w czasie, miejscu i okolicznościach, w których istnieje pozytywna możliwość kontaktu z ewangelią. Wybór ten miał miejsce jeszcze przed przyjściem na świat. Ci, którzy są wierni i pilni w ewangelii podczas życia doczesnego, dostępują jeszcze bardziej upragnionego bycia wybranym w tym życiu i stają się wybranymi Boga. To oni otrzymują obietnicę pełni chwały Boga w wieczności (NiP 84:33–41)” (Bible Dictionary, „Election”; zob. także Alma 13:3–4).

Prorok Józef Smith wyjaśnił, że kwestia dotycząca „bezwarunkowego wyboru do życia wiecznego [wyznaczenia przed narodzeniem] nie była nauczana przez Apostołów. Bóg wybrał, czyli wyznaczył przed narodzeniem, że wszyscy ci, którzy dostąpią zbawienia, powinni dostąpić zbawienia przez Chrystusa Jezusa, a także przez posłuszeństwo Ewangelii” (w: History of the Church, 4:360). To oznacza, że wszyscy ci, którzy zostaną zbawieni, otrzymają zbawienie poprzez Zadośćuczynienie Jezusa Chrystusa, a nie w żaden inny sposób.

List do Rzymian 11:25. „Poganie [czyli ludzie innych narodów] w pełni”

Starszy Bruce R. McConkie z Kworum Dwunastu Apostołów wyjaśnił, co oznacza wyrażenie „poganie w pełni”:

„Był czas wyznaczony Żydom, aby usłyszeli słowo, a następnie czas, aby ludzie innych narodów mieli pierwszeństwo. Czas ludzi innych narodów to okres, w którym ewangelia będzie im dana w pierwszej kolejności, aż będą mieli w pełni szansę na przyjęcie prawdy, czyli inaczej mówiąc, do czasu pełni ludzi innych narodów. Następnie przesłanie to będzie ponownie przekazane Żydom, co oznacza Żydom jako narodowi i jako ludowi” (Doctrinal New Testament Commentary, 3 tomy [1965–1973], 2:290).

Na wiele wieków, zanim Paweł napisał swoje listy, Nefi nauczał swoich braci, że podczas pełni ludzi innych narodów w dniach ostatnich ewangelia będzie dana jego potomkom oraz potomkom jego braci. Dzięki temu dojdą do „[poznania] swego Odkupiciela i zrozumieją istotę Jego nauki, aby wiedzieli, jak mają do Niego przystąpić i zostać zbawieni” (1 Nefi 15:14). To zgromadzenie potomków Lehiego to część wszczepiania naturalnych gałązek ponownie do drzewa oliwnego, o którym prorokowali Paweł i Zenos (zob. List do Rzymian 11:23–25; Jakub 5:52, 60, 63, 67–68).

Kiedy anioł Moroni ukazał się Prorokowi Józefowi Smithowi w 1823 roku, Moroni powiedział, że „wkrótce nadejdzie pełnia innych narodów” (Józef Smith — Historia 1:41).