Potutusi
Folasaga i le Tusi Faalauaitele Muamua a Peteru


Folasaga i le Tusi Faalauaitele Muamua a Peteru

Aisea e suesueina ai lenei tusi?

O se autu o loo maua i le Tusi atoa Muamua a Peteru o le, e ala i le Togiola a Iesu Keriso, e mafai ai e soo o le Faaola ona tumau faamaoni ma tali atu i puapuaga ma sauaga. O mataupu uma o le 1 Peteru o loo talanoa e uiga i tofotofoga po o puapuaga, ma ua aoao mai Peteru, o le onosai faapalepale i tofotofoga e “silisili ona aoga i le auro” ma o le a fesoasoani i tagata faatuatua ia maua ai “le faaolaina o [o latou] agaga” (1 Peteru 1:7, 9). Sa faamanatu atu foi e Peteru i le Au Paia lo latou faasinomaga o “le tupulaga ua filifilia outou, o tupu ma ositaulaga, o le nuu paia, ma le nuu na faatauina mai” (1 Peteru 2:9). O le suesueina o le fautuaga ua tuuina mai e Peteru i le tusi lenei, e mafai ai e tamaiti aoga ona maua le faamoemoe, faamalosiauga, ma le malosi e mafai ai ona fesoasoani ia i latou i luitau latou te fetaia’i.

O ai na tusiaina lenei tusi?

O le tusitala o lenei tusi o “Peteru, o le aposetolo a Iesu Keriso” (1 Peteru 1:1). “O Peteru sa igoa muamua ia Simeona po o Simona (2 Peteru 1:1), o se faifaiva i Petesaita e nonofo i Kapenaumi ma lona toalua. … Sa valaauina Peteru ma lona uso o Aneterea e avea ma soo o Iesu Keriso (Mata. 4:18–22; Mareko 1:16–18; Luka 5:1–11). …

“… Sa filifilia e le Alii [Peteru] e taofia ki o le malo i le lalolagi (Mata. 16:13–18 ). …

“O Peteru o le Aposetolo sili lea o ona aso” (Taiala i Tusitusiga Paia, “Peteru,” scriptures.lds.org).

O tusitusiga a Peteru ua faaalia ai lona tuputupu a’e mai se faifaiva faatauvaa i se Aposetolo malosi.

O anafea ma o fea foi na tusia ai lenei tusi?

Atonu sa tusia e Peteru lana Tusi Muamua i le va o le T.A. 62 ma le 64. Sa ia tusiaina mai “Papelonia” (1 Peteru 5:13), atonu o se faatatauga faafaatusa ia Roma.

O se mea na taliaina atoa e faapea, sa maliu Peteru i le taimi o le nofoaiga a le taitai Roma o Nero—e masalo i le tuanai ai o le T.A. 64, ina ua amata ona sauaina e Nero le au Kerisiano (tagai Bible Dictionary, “Peter, Epistles of”).

O ai na faatatau i ai le tusiaina o lenei tusi, ma pe aisea foi?

Sa faatatau atu e Peteru lenei tusi i tagata o le Ekalesia na nonofo i itumalo e lima o Roma o Asia Manoa, sa tu i Take o aso nei (tagai 1 Peteru 1:1). Sa manatu Peteru i ana au faitau ia avea ma e ua “filifilia” a le Atua (1 Peteru 1:2). Sa ia tusia ina ia faamalosia ma faamalosiau ai i le Au Paia i le “tofotofo foi o lo [latou] faatuatua” (1 Peteru 1:7) ma ia saunia ai i latou mo se “tofotofoga pei o le afi” i le lumanai (1 Peteru 4:12). O le savali a Peteru na aoaoina ai foi i latou i auala e tali atu ai i sauaga (tagai 1 Peteru 2:19–23; 3:14–15; 4:13).

O le fautuaga a Peteru sa fetaui lelei lava ona sa toetoe lava a ulufale atu tagata o le Ekalesia i se vaitaimi o le faateteleina o sauaga. Seia oo i le tusa o le T.A. 64, pe tusa o le taimi sa tusi ai e Peteru le tusi lenei, sa matele lava ina faatagaina e le malo o Roma le i ai o le faaKerisiano. Ia Iulai o lena lava tausaga, sa faatamaia ai e se afi se vaega tele o Roma, ma sa feaveai ai tala e faapea, o le Taitai o Nero lava ia sa faatonuina le amataina o le afi. I se taumafaiga e mimilo le tuuaiga o le faalavelave, sa tuuaia ai e nisi o tagata Roma lauiloa le au Kerisiano i le amataina o le afi. O lenei mea na oo atu ai i le tetele o sauaga o le au Kerisiano i le Malo atoa o Roma. Sa faailoa mai e Peteru e faapea, a “faatigaina [le Au Paia] aua o ia o se Kerisiano” (1 Peteru 4:16), e mafai ona latou lagona le olioli i le iloa o loo latou mulimuli i tulagaaao o Iesu Keriso (tagai 1 Peteru 2:19–23; 3:15–18; 4:12–19).

O a nisi o vaaiga uigaese o lenei tusi?

I le totonugalemu o mafatiaga ma sauaga na feagai ma le Au Paia o ona vaitaimi, sa apoapoai ai Peteru ia te i latou ia liliu atu i le tasi ma le isi i le alofa ma le agamalu (tagai 1 Peteru 1:22; 3:8–9). Ma le isi, tatou te faitau i le 1 Peteru 5 na faamalamalama mai ai e Peteru le ala e tatau ai i taitai o le Ekalesia ona faamalosia a latou aulotu.

O lenei tusi atonu o loo i ai mau faasino faaletusipaia e aupito sili ona manino e faatatau i le lalolagi o agaga ma le galuega o le faaolataga lea o loo faia ai iina. Sa ta’ua puupuu e Peteru e faapea, sa asiasi atu Iesu Keriso i le lalolagi o agaga e talai atu i agaga le usiusitai o e sa ola i le vaitaimi o Noa (tagai 1 Peteru 3:18 –20). Sa ia faaopoopo mai foi, sa talai atu le talalelei i e ua oti, e tuuina atu ai i tagata taitoatasi ua maliliu le avanoa e faamasinoina ai i tuutuuga tutusa ma e o ola (tagai 1 Peteru 4:5–6). I la tatou tisipenisione, sa mafaufau loloto ai Peresitene Iosefa F. Samita i le uiga o le 1 Peteru 3:18–20 ma le 1 Peteru 4:6 ma ona maua ai se faaaliga e faamanino mai ai aoaoga faavae e faatatau i le lalolagi o agaga (tagai MF&F 138).

Otootoga

1 Peteru 1:1–2:10 O loo tusi ai Peteru i le manaomia e le Au Paia ona tuputupu a’e faaleagaga ina ia mafai ona maua taui e faavavau. O le folafolaga o le faaolataga e mafai ona maua e ala i le toto taua o Iesu Keriso. O le Au Paia o “le tupulaga ua filifilia outou, o tupu ma ositaulaga, o le nuu paia, ma le nuu na faatauina mai” (1 Peteru 2:9) o e ua maua le alofa mutimutivale o le Atua.

1 Peteru 2:11–3:12 O soo o Iesu Keriso e saili e faamamalu i tagata uma ma usitai atu i pulega ma tulafono faalemalo. Sa saunoa atu Peteru i vaega faapitoa o le Au Paia: o tagatanuu saoloto, auauna, ava, ma tane.

1 Peteru 3:13–5:14 Pe a mafatia le Au Paia ona o sauaga, e tatau ona latou manatua le faataitaiga a Iesu Keriso, o le sa puapuagatia ona [Ia] maua ai lea o le faaeaga. Sa talai atu e Iesu Keriso le talalelei i e ua maliliu, ina ia mafai ona latou maua se faamasinoga tonu. E mulimuli taitai o le Ekalesia i le faataitaiga a Iesu Keriso i le tausiga o le lafu mamoe a le Atua. E tatau i le Au Paia ona faalotomaulalo i latou lava ma lafo atu o latou mafatiaga i le Atua.

Lolomi