Leksyon 106

Helaman 1–2

Pasiuna

Human sa pagkamatay ni Pahoran, mitumaw ang panagbingkil tali sa mga Nephite kon si kinsa ang angay nga mahimong sunod nga labaw nga maghuhukom. Ang anak niya nga si Pahoran gipili pinaagi sa tingog sa katawhan. Hinoon, ang bag-ong labaw nga maghuhukom gipatay ni Kishkumen, kinsa milihok isip kabahin sa tinago nga kalihokan. Sa pagpahimulos niini nga panagbingkil ug pagkabahin-bahin, ang mga Lamanite miilog sa capital nga siyudad sa Zarahemla. Ang mga Nephite mibawi sa Zarahemla, ug si Kishkumen napatay samtang misulay sa pagpatay kang Helaman (anak ni Helaman), ang bag-ong labaw nga maghuhukom.

Mga Sugyot alang sa Pagtudlo

Helaman 1

Ang panagbingkil mibahin-bahin sa mga Nephite ug nagtugot nga mailog sa mga Lamanite ang Zarahemla

Sa dili pa magklase, isulat sa pisara ang mosunod:

Helaman 1:1–4. Unsay hinungdan sa panagbingkil ug pagkabahin-bahin sa Nephite nga katawhan?

Helaman 1:5–8. Kinsa man ang gipili nga labaw nga maghuhukom, ug unsa may reaksyon sa iyang duha ka igsoong lalaki?

Sa pagsugod sa leksyon, hangyoa ang mga estudyante sa paghulagway sa mga kalainan tali sa panaghisgot og usa ka isyu ug sa panagbingkil mahitungod sa usa ka isyu. Kon nagkinahanglan ang mga estudyante og tabang aron masabtan ang mga kalainan niini, hangyoa sila sa paghunahuna sa mosunod nga mga sitwasyon ug sa pag-ila kon asa niini maoy mga ehemplo sa panagbingkil. (Kinahanglan nga mailhan nila ang ikaduha ug ikatulo nga sitwasyon.)

1. Pagpasabut sa imong posisyon pinaagi sa mahigalaong pag-aghat ug pinaagi sa mga kamatuoran

2. Pagpakita og kawalay respeto ngadto sa tawo kansang mga panglantaw lahi sa imoha

3. Pagbati nga ang pagdaog sa usa ka argumento mas importante kay sa kaayohan sa laing tawo

Dapita ang mga estudyante sa pagpangita og mga peligro sa panagbingkil samtang magtuon sila sa Helaman 1. Awhaga sila sa kaugalingong paghunahuna og mga paagi nga ang panagbingkil maanaa sa ilang kinabuhi.

Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa mga tudling sa kasulatan nga imong gisulat sa pisara, nga mangita og tubag sa mosunod nga mga pangutana. Dapita sila sa pagreport sa ilang nakit-an.

Pagdrowing og dalan diha sa pisara, ug sulati kini sa pulong nga panagbingkil.

Ipasabut nga ang panagbingkil mahimong sama sa usa ka dalan padulong sa laing salâ ug negatibong mga sangputanan. Dapita ang mga estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 1:9.

Hangyoa ang klase sa pag-ila unsay resulta tungod sa panagbingkil tali sa mga Nephite. (Pagbuno o pagpatay.) Isulat ang pagbuno sa pisara, diha dapit sa dalan nga imong gidrowing.

Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa Helaman 1:10–12, sa pag-ila kon unsay gibuhat ni Kishkumen ug sa mga tawo nga gipadala ngadto kaniya aron itago ra o ihilum ang pagpatay nga iyang gihimo.

• Nganong gusto man ni Kishkumen ug sa iyang mga sumusunod nga itago ra ang ilang mga gibuhat?

• Unsa ang pipila ka modernong ehemplo sa mga tawo nga misulay sa pagtago sa dili matarung nilang mga buhat? (Ang mga tubag mahimong maglakip sa pagpamakak ngadto sa mga ginikanan o sa mga interbyu kauban sa bishop o branch president.)

• Nganong dili man maalamon ang pagtabang og tawo nga itago ra ang iyang mga sala?

Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 1:18–21. Hangyoa ang klase sa pagsunod ug sa pag-ila kon unsay mga sangputanan sa panagbingkil sa mga Nephite. Samtang ang mga estudyante moreport unsay ilang nakita, ipasulat nila ang ilang mga tubag diha dapit sa dalan nga naa sa pisara. Mahimo usab nimo silang dapiton sa pagsugyot ug pagsulat sa ubang mga sangputanan sa panagbingkil nga ilang nakita.

I-summarize ang Helaman 1:22–30 pinaagi sa pagpasabut nga human ang mga Lamanite miilog sa Zarahemla, ang mga Nephite nga sundalo mipildi nila sa usa ka pakig-away diin daghan ang nangamatay.

Dapita ang mga estudyante sa pag-summarize og usa ka baruganan nga may kalabutan sa panagbingkil nga ilang nakat-unan gikan sa pagtuon sa Helaman 1. Ang usa tingali ka baruganan nga mahibaloan sa mga estudyante mao nga ang panagbingkil maghimo kanato nga dali rang madutlan sa impluwensya sa kaaway. Mahimo nimong isulat kini sa pisara.

Aron matabangan ang mga estudyante nga mas makasabut niini nga baruganan ug magamit kini sa ilang kinabuhi, ikonsiderar ang paghatag sa mosunod nga mga pangutana:

• Kon ang usa ka batan-ong babaye nakiglantugi sa mga ginikanan mahitungod sa iyang mga higala, unsa kaha ang epekto niini ngadto sa tambag sa iyang mga ginikanan sa laing bahin sa iyang kinabuhi?

• Kon ang mga igsoon mabingkilon, sa unsang paagi kaha ang ilang kinaiya makaapekto sa ilang malungtaron nga relasyon? Sa unsa nga paagi kaha kini makaapekto sa tibuok pamilya?

• Sa unsang paagi ang panagbingkil sa usa ka ward o branch maghimo sa mga miyembro sa Simbahan nga daling madutlan sa pagpang-atake ni Satanas?

• Kon ang usa ka batan-on dunay kayugot ngadto sa usa ka tawo sa iyang korum sa priesthood, sa unsang paagi kaha ang iyang mga pagbati makaapekto sa iyang mga buhat sa simbahan? Sa unsa nga paagi kaha kini makaapekto sa iyang pagtambong sa simbahan?

• Sa unsang paagi kaha ang mabingkilon nga mga pagbati mopahuyang kanato kon mag-atubang kita og tintasyon?

Dapita ang mga estudyante sa pagsugyot og laing mga sitwasyon diin ang panagbingkil maghimo kanatong huyang ug dali rang madutlan sa mga pamaagi sa kaaway.

Hatagi og panahon ang mga estudyante nga ilang mapamalandungan ang mga dapit sa ilang kinabuhi nga tingali nakatampo og mga pagbati sa panagbingkil. Dapita sila sa pag-ila sa usa ka piho nga buhat nga ilang mahimo aron malikay sa mabingkilon nga kinaiya.

Helaman 2

Si Helaman nahimong labaw nga maghuhukom, ug ang iyang sulugoon mipugong kang Kishkumen sa pagpatay kaniya

• Ngano nga mas maayo man ang paglimpyo sa mga hugaw kay sa itago lang kini?

• Ngano kaha nga ang uban gusto man nga itago ra ang butang nga iyang nahimo?

Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa Helaman 2:3–4 ug D&P 58:43.

• Sumala niini nga mga bersikulo, unsay kalainan tali sa pamaagi sa Ginoo sa pagsulbad sa sala ug sa pamaagi sa mga tulisan ni Gadianton sa pag-atubang sa sala?

Ipasabut nga diha sa Helaman 2, atong gibasa nga gisulayan ni Kishkumen sa pagpatay si Helaman, ang sunod nga labaw nga maghuhukom. Hangyoa ang mga estudyante sa paghunahuna nga sila mga journalist nga gi-assign sa pagreport diin gisulayan sa pagpatay ang labaw nga maghuhukom. Dapita sila sa pagbasa sa Helaman 2:2–9 nga dunay kapares ug sa pagsulat og headline sa pag-summarize kon unsay nahitabo. Dapita ang pipila ka estudyante sa pagbasa sa ilang mga headline diha sa klase.

Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa Helaman 2:10–11, nga mangita sa gibuhat ni Helaman batok sa mga tulisan ni Gadianton. Hangyoa ang usa ka estudyante sa pag-summarize niini nga mga bersikulo.

Ipasabut nga ang pundok sa mga Gadianton usa ka ehemplo sa tinago nga kalihokan. Dapita sila sa pagbasa og kusog sa Helaman 2:12–14. Hangyoa ang klase sa pag-ila sa epekto nga nahimo sa tinago nga mga kalihokan diha sa mga Nephite.

• Unsa man ang atong makat-unan gikan niini nga mga bersikulo mahitungod sa kapeligro sa tinago nga mga kalihokan? (Samtang magtubag ang mga estudyante, siguroa nga ang mosunod nga kamatuoran maklaro: Ang tinago nga mga kalihokan mosangput sa pagkalaglag sa mga katilingban. Mahimo nimong ipasabut nga agig dugang sa pagpahitabo sa kalaglagan sa mga Nephite, ang tinago nga mga kalihokan misangput sa pagkalaglag sa mga Jaredite, nga mabasa sa mga estudyante diha sa basahon ni Ether; tan-awa sa Ether 8:20–21.)

Pag-ila sa mga doktrina ug baruganan

May mga higayon nga isulti sa mga estudyante ang mga doktrina o baruganan samtang motubag sila sa mga pangutana o mo-summarize sa unsay ilang nakat-unan sa usa ka scripture block. Tungod kay usahay dili sila makabantay nga nasulti na nila ang mahinungdanon nga kamatuoran, mas makatabang nga isulat kini sa pisara o awhagon ang mga estudyante nga ila kining isulat sa ilang mga notebook o sa mga scripture study journal.

Basaha ang mosunod nga pamahayag ni Elder Russell M. Ballard, sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Hangyoa ang mga estudyante sa pagpaminaw sa mga ehemplo sa tinago nga mga kalihokan karon:

“Ang Basahon ni Mormon nagtudlo nga ang tinago nga mga kalihokan nga mihimo sa krimen, nagpresentar og seryuso nga hagit, dili lamang sa mga indibidwal ug mga pamilya apan sa tibuok sibilisasyon. Ang pipila sa tinago nga mga kalihokan karon mao ang mga gang, pagpayuhot og mga drugas, ug organisadong krimen sa mga pamilya. …

“Kon kita dili magbantay, ang tinago nga mga kalihokan karon makaangkon og gahum ug impluwensya sa ingon ka dali ug ingon ka hingpit sama sa nahitabo sa kapanahunan sa Basahon ni Mormon.” …

“… [Ang panulay] mogamit og tinago nga mga kalihokan, lakip sa mga gang, ‘gikan sa kaliwatan ngadto sa kaliwatan sumala sa iyang mahuptan diha sa mga kasingkasing sa mga katawhan.’ [Helaman 6:30.] Ang iyang tuyo mao ang pagguba sa mga indibidwal, mga pamilya, komunidad, ug mga nasud. [Tan-awa sa 2 Nephi 9:9.] Sa ubang paagi, malampuson siya atol sa mga kapanahunan sa Basahon ni Mormon. Ug karon daghan na kaayo siya og kalampusan. Mao nga importante kaayo nato karon … ang pagbarug nga lig-on alang sa kamatuoran ug kamatarung pinaagi sa pagbuhat kutob sa mahimo aron matabangan ang atong mga komunidad nga padayon nga luwas” (“Standing for Truth and Right,” Ensign, Nob. 1997, 38).

Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna og mga paagi diin magamit nila ang mga pagtulun-an ni Elder Ballard. Dapita sila sa pagsulat diha sa mga notebook o sa mga scripture study journal kon unsay ilang buhaton aron malikay sa bisan unsang matang sa tinago nga kalihokan ug unsay ilang buhaton para sa “pagbarug nga lig-on alang sa kamatuoran ug kamatarung” diha sa ilang mga komunidad.

Komentaryo ug Background nga Impormasyon

Helaman 1:1–21. Ang panagbingkil makalaglag

Ang basahon ni Helaman naghisgot sa panahon sa grabing kadautan sa mga Nephite. Ang mga tulisan ni Gadianton milampus, ug ang mga tawo nakasinati sa cycle sa pagkadautan, kalaglagan, ug paghinulsol, dayon balik sa pagkadautan. Kadaghanan niining mga problema nagsugod sa panagbingkil, sigun sa gihulagway sa unang kapitulo sa Helaman. Ang ubang mga tawo mikonsiderar sa panagbingkil nga usa ra ka gamay nga sala. Hinoon, ang mosunod nga duha ka pahayag sa mga propeta sa ulahing adlaw nagklaro sa kaseryuso niini nga sala:

Si Presidente James E. Faust sa Unang Kapangulohan mipasidaan, “Kon dunay panagbingkil, ang Espiritu sa Ginoo mobiya, bisan kinsa pa ang sayop” (“What I Want My Son to Know before He Leaves on His Mission,” Ensign, Mayo 1996, 41).

Si Elder Joseph B. Wirthlin sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mipasidaan: “Ang sala sa pagkahiwi o kurapsyon, kabakakon, panagsungi, panagbingkil, ug ubang mga dautan niini nga kalibutan dili sulagma ang pagkaanaa. Mga ebidensya kini sa walay hunong nga paningkamot ni Satanas ug niadtong misunod kaniya. Naggamit siya sa tanang kahimanan ug paagi nga anaa kaniya aron sa paglingla, paglibug, ug aron mahisalaag” (“Deep Roots,” Ensign, Nov. 1994, 76).

Agig sukwahi sa makalaglag nga epekto sa panagbingkil, si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan mihatag og importansya sa kahiusahan ug kalinaw nga dala sa Espiritu sa Ginoo:

“Kon ang mga tawo magbaton sa Espiritu uban kanila, malauman nato ang panaghiusa. Ang Espiritu mobutang sa pagpamatuod sa kamatuoran diha sa atong kasingkasing, nga maoy mohiusa niadtong kinsa mopakigbahin niana nga pagpamatuod. Ang Espiritu sa Dios dili gayud momugna og panagbingkil (tan-awa sa 3 Ne. 11:29). Dili gayud kini magmugna og pagbati nga pagkalahi tali sa mga tawo nga moresulta sa kagubot (tan-awa sa Joseph F. Smith, Gospel Doctrine, 13th ed. [1963], 131). Moresulta kini sa personal nga kalinaw ug pagbati nga mahiusa sa uban. Mohiusa kini sa mga kalag. Ang naghiusa nga pamilya, naghiusa nga Simbahan, ug ang kalibutan nga malinawon mag-agad sa nagkahiusa nga mga kalag” (“That We May Be One,” Ensign, May 1998, 67).

Dugang nga Ideya sa Pagtudlo

Helaman 2:3–4. Ang kaaway gusto nga atong itago ang sala

Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa Helaman 2:3–4 ug Mosiah 26:29.

• Sumala niini nga mga bersikulo, unsay kalainan tali sa pamaagi sa pundok ni Gadianton ug sa gusto nga pamaagi sa Ginoo kon unsaon sa pag-atubang ang sala?

• Sa unsang paagi ang pagtago sa sala mosangput sa espirituhanong pagkalaglag sa usa ka indibidwal?

Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga pamahayag ni Elder Richard G. Scott sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Awhaga ang klase sa pagpaminaw sa negatibong mga sangputanan sa pagtago sa atong mga sala.

“Kon nakahimo ka og grabing kalapasan, dili nimo makaplagan ang bisan unsang mahangturon nga katagbawan o kahupayan gumikan sa imong nahimo. Ang pagpangatarungan sa kalapasan uban sa pagtago niini kon tan-awon makita nga nagsulbad sa problema, apan wala diay. Ang tuyo sa maninintal mao ang paghimong publiko sa pinakamakauulaw nimong mga nabuhat sa pinakasakit nga panahon. Ang pagpamakak magmugna og usa ka pamaagi nga anam-anam ka sa pagkagapos ug mahimong usa ka laang nga gamiton ni Satanas sa pagpasakit kanimo” (“Finding Forgiveness,” Ensign, Mayo 1995, 77).

Basaha ang mosunod nga kasinatian nga gipaambit ni Elder D. Todd Christofferson sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles:

“Sa akong pagkabatan-on ako nagpasagad makausa nga nakaingon sa gamay nga kadaut sa usa sa akong mga igsoong lalaki. Wala ko mosulti sa akong pagkabadlongon nianang higayona, ug walay usa nga nakahibalo sa akong kalambigitan sa nahitabo. Paglabay sa mga katuigan ako nag-ampo nga ang Dios mopadayag kanako og bisan unsang butang sa akong kinabuhi nga nagkinahanglan og koreksyon aron ako makita unta nga mas angayan diha Kaniya, ug kini nga hitabo ang miabut sa akong hunahuna. Nakalimot na ako niini, apan ang Espiritu mihunghung nga kini wala pa masulbad nga kalapasan nga kinahanglan nakong ikumpisal. Akong gitawagan ang akong igsoong lalaki, nangayo og pasaylo, nga gihatag dayon niya. Ang akong kaulaw ug kasubo mas gamay ra unta kon nangayo pa ako og pasaylo sa dihang nahitabo ang aksidente.

“Makapaikag ug importante alang kanako nga ang Ginoo wala makalimot mahitungod niana nga hitabo nga dugay na bisan tuod ug ako nakalimot na. Ang mga sala dili moatiman sa kaugalingon niini o mawala ra sa sayon nga paagi. Ang mga sala dili ‘matabunan’ sa mahangturong mga butang. Kinahanglang sulbaron kini, ug ang talagsaong butang mao nga tungod sa maulaong grasya sa Manluluwas, mahimong masulbad kini sa mas malipayon ug minos nga kasakit kay sa atong direktang tagbawon ang nalapas nga kaangayan” (“Sa Kanunay Mohinumdom Kaniya,” Liahona, Abr. 2011, 25).

Dapita ang mga estudyante nga ikonsiderar ang paghangyo sa Ginoo nga ipadayag ngadto kanila ang bisan unsa diha sa ilang kinabuhi ang nagkinahanglan og koreksyon aron mas madawat sila sa Iyang atubangan. Awhaga sila sa paghinulsol sa bisan unsang mga sala nga mahibaloan pinaagi sa Espiritu Santo. Ipasabut nga kon nagkinahanglan man silang maghinulsol sa grabing mga sala sama sa sekswal nga mga kalapasan o pornograpiya, gikinahanglan sila nga moadto sa ilang bishop o branch president alang sa tabang. Kon ugaling duna man silay mga pangutana mahitungod niana nga mga sala, kinahanglan nga makigsulti sila sa bishop o branch president o sa ilang mga ginikanan. Ipamatuod ang mahitungod sa pagpasaylo ug kalinaw nga atong madawat kon kita moila sa atong mga sala ug maghinulsol.