Leksyon 2

Pagtuon sa mga Kasulatan

Pasiuna

Kini nga leksyon motabang sa mga estudyante sa pagpalawom sa ilang pagsabut sa mga katuyoan sa mga kasulatan. Motabang usab kini kanila sa pagtuon sa mga kasulatan sa mas makahuluganong paagi. Naglakip kini og mga kalihokan sa pagkat-on mahitungod sa pagsabut sa background ug sitwasyon sa mga kasulatan, pag-ila ug pagsabut sa mga doktrina ug mga baruganan, ug paggamit sa mga doktrina ug mga baruganan diha sa ilang kinabuhi. Samtang mouswag ang mga estudyante sa ilang abilidad sa pagtuon sa mga kasulatan, ang ilang paghigugma alang sa mga kasulatan madugangan, mao usab ang ilang pagsabut sa ebanghelyo. Paghunahuna og mga pamaagi sa pagribyu sa materyal niini nga leksyon sa tibuok tuig.

Mga Sugyot alang sa Pagtudlo

Sa unsang paagi gayud nato buhaton ang pagtuon sa kasulatan diha sa seminary?

Sa dili pa magsugod ang klase, isulat sa pisara ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Thomas S. Monson. (Ang pamahayag makita sa pahina 107 sa Oktubre 1970 nga Conference Report.)

“Ang tumong sa pagtudlo sa ebanghelyo … dili ang ‘pagbu-bu og impormasyon’ ngadto sa mga hunahuna sa mga sakop sa klase. … Ang tumong mao ang pagdasig sa indibidwal nga maghunahuna, mobati, ug dayon mobuhat sa pagsunod sa mga baruganan sa ebanghelyo” (Presidente Thomas S. Monson).

Hangyoa ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa pamahayag.

• Base niini nga pamahayag, unsay kinahanglan nakong himoon nga tumong isip inyong seminary teacher? Unsay kinahanglan ninyong himoon nga tumong isip mga estudyante sa seminary?

Sultihi ang mga estudyante nga niini nga leksyon, mosuhid sila og mga pamaagi sa “paghunahuna, pagbati, ug dayon pagbuhat sa pagsunod sa mga baruganan sa ebanghelyo” nga gitudlo diha sa mga kasulatan.

Pagsabut sa background ug sitwasyon sa mga kasulatan

Ipasabut nga usa ka butang nga mahimong buhaton sa mga estudyante aron mo-uswag sa ilang pagtuon sa kasulatan mao ang pagkat-on mahitungod sa background ug sitwasyon sa mga istorya ug mga pagpadayag diha sa mga kasulatan. Ang background ug sitwasyon kasagaran gitawag og konteksto.

Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga tambag gikan ni Presidente Thomas S. Monson:

“Magmahimong pamilyar sa mga leksyon nga gipangtudlo sa mga kasulatan. Magkat-on sa panghitabo ug dapit asa nahitabo ang mga sambingay sa Manluluwas ug ang mga pahimangno sa mga propeta. Pagtuon niini sama nga kini nakig-istorya kaninyo, kay kini mao ang kamatuoran” (“Himoa ang Imong Kaugalingon nga Labing Maayo,” Ensign o Liahona, Mayo 2009, 68).

Ipasabut nga ang pagsabut sa background ug sitwasyon makatabang nato nga makasabut sa mga pagtulun-an diha sa mga kasulatan. Naghatag kini og impormasyon nga nagklaro ug nagdala og gilawmon sa pagsabut sa mga istorya, mga doktrina, ug mga baruganan diha sa teksto sa kasulatan.

Isulat sa pisara ang mosunod nga mga pangutana:

• Kinsa man ang nag-istorya dinhi niini nga mga bersikulo?

• Kang kinsa man siya nakig-istorya?

• Unsay nahitabo dinhi niini nga istorya?

Ipasabut nga kini nga mga pangutana makatabang kanato nga makasabut sa kinatibuk-ang kahulugan sa usa ka pagtulun-an o istorya diha sa mga kasulatan.

Hangyoa ang mga estudyante sa pagpakigbahin kon unsay ilang gihimo aron makaangkon og mas maayong pagsabut sa background ug sitwasyon sa mga tudling sa kasulatan. Mahimo nimong ilista ang pipila niini nga mga ideya diha sa pisara.

Tingali maghisgot ang mga estudyante og mga pamaagi sama sa pagpangita sa kahulugan sa lisud o dili pamilyar nga mga pulong, pagsusi sa naglibut nga teksto, pagbasa sa mga summary sa kapitulo diha sa sinugdanan sa mga kapitulo, o pagsiksik sa mga footnote alang sa mga pagpasabut ug sa mga tandi nga pakisayran [cross reference]. Siguroa ang paghisgot niini nga mga pamaagi kon dili kini mahisgutan sa mga estudyante.

Sa pagpakita og usa ka pamaagi alang sa pagsabut sa konteksto sa mga kasulatan, dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa 3 Nephi 17:1–10. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa mga tubag sa mga pangutana nga imong gisulat sa pisara. Mahimo usab nimo silang awhagon sa pagtan-aw sa summary sa kapitulo alang sa mubo nga overview sa kapitulo.

• Kinsa ang nagsaysay niini nga istorya diha sa bersikulo 1, 5–6, ug 9–10? (Si Mormon.)

• Sa istorya, kinsa ang namulong? Kinsa ang nagdawat sa mensahe?

• Unsay nahitabo sa wala pa ang mga panghitabo niini nga istorya? (Tan-awa ang mga summary sa kapitulo alang sa 3 Nephi 8–16.) Sa unsang paagi ang inyong kahibalo niini nga panghitabo naka-impluwensya sa inyong pagsabut nganong gusto sa mga katawhan nga magpabilin pa og diyutay ang Manluluwas? (Tan-awa sa 3 Nephi 17:5–6.) Unsa nga mga milagro ang nahitabo human Siya miingon nga magpabilin siya? (Tan-awa sa 3 Nephi 17:7–10.)

Pag-ila ug pagsabut sa mga doktrina ug mga baruganan

Ipasabut gayud nga kon ang mga estudyante makasabut sa background ug sitwasyon sa usa ka istorya sa kasulatan, mas andam sila nga makaila ug makasabut sa mga doktrina ug mga baruganan nga gilangkoban niini. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga paghulagway sa mga baruganan sa ebanghelyo, nga gipakigbahin ni Elder Richard G. Scott sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles:

“Ang mga baruganan dalisay nga kamatuoran, gitumong alang sa paggamit ngadto sa nagkalainlain nga mga kahimtang” (“Acquiring Spiritual Knowledge,” Ensign, Nob. 1993, 86).

Ipasabut nga ang mga doktrina ug mga baruganan mahangturon, dili mausab nga mga kamatuoran sa ebanghelyo ni Jesukristo nga naghatag og direksyon alang sa atong kinabuhi. Kini mao ang mga leksyon nga gitumong sa karaan nga mga propeta nga atong makat-unan gikan sa mga panghitabo, mga istorya, ug mga wali nga ilang girekord diha sa mga kasulatan. Ipasabut nga ang pipila sa mga tagsulat sa mga kasulatan migamit og mga pulong sama sa “sa ingon kita makakita” (tan-awa sa Helaman 3:27–29) o mga pulong sama sa busa (tan-awa sa Alma 32:16) aron sa direkta nga pagtudlo ngadto sa mga doktrina ug mga baruganan. Apan daghang mga doktrina ug mga baruganan ang wala kaayo direkta nga gipamahayag diha sa mga kasulatan. Hinoon, kini nga mga kamatuoran gipasabut ug gihulagway pinaagi sa mga kinabuhi niadtong anaa diha sa mga kasulatan.

Aron matabangan ang mga estudyante sa pag-ila sa mga doktrina ug mga baruganan nga dili direktang gipamahayag, isugyot nga samtang nagbasa sila, ilang pangutan-on ang ilang mga kaugalingon sama sa mosunod: Unsa ang mensahe niini nga istorya? Unsa man ang tuyo sa tagsulat nga atong makat-unan gikan niini nga istorya? Unsa nga mga kamatuoran ang gitudlo dinhi niini nga tudling sa kasulatan? Mahimo nimong ilista diha sa pisara kini nga mga pangutana.

Aron matabangan ang mga estudyante nga makapraktis sa pag-ila sa mga doktrina ug mga baruganan, papaklia sila og balik ngadto sa 3 Nephi 17:1–10. Ipangutana:

• Gikan sa mga pagtulun-an sa Manluluwas diha sa 3 Nephi 17:2–3, unsay atong makat-unan mahitungod sa pagsabut sa Iyang pulong?

• Unsa nga mga kamatuoran ang atong makat-unan mahitungod sa Manluluwas gikan sa 3 Nephi 17:5–7?

• Agig tubag sa dakong pagtuo sa mga katawhan, mitanyag ang Manluluwas nga ayuhon sila. Diha sa 3 Nephi 17:8–9, unsa nga mga baruganan ang inyong makita mahitungod sa pagtinguha sa mga panalangin gikan sa Ginoo? (Usa ka baruganan nga tingali mahibaloan sa mga estudyante mao nga ang Ginoo motubag sa atong tinud-anay nga tinguha nga moduol Kaniya.)

Kon aduna pay panahon sa paghatag sa mga estudyante og dugang praktis sa pag-ila sa mga doktrina ug mga baruganan, dapita sila sa pagpangita sa ilang paborito nga mga istorya sa mga kasulatan. Hangyoa sila sa pag-ila sa mga baruganan nga ilang nakat-unan gikan niini nga mga istorya. Dayon dapita sila sa pagpakigbahin sa ilang mga istorya ug sa mga baruganan nga ilang nakat-unan.

Paggamit sa mga doktrina ug mga baruganan

Si Presidente Boyd K. Packer sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miingon:

“Ang tinuod nga doktrina, kon nasabtan, makapausab sa mga kinaiya ug pamatasan. Ang pagtuon sa mga doktrina sa ebanghelyo mas dali nga makapalambo sa batasan kay sa pagtuon sa pamatasan aron molambo ang batasan. … Mao nga gihatagan gayud namo og gibug-aton ang pagtuon sa mga doktrina sa ebanghelyo” (“Little Children,” Ensign, Nob. 1986, 17).

Ipasabut nga kon nakasabut kita og usa ka doktrina o baruganan, nasayud kita labaw pa sa mga depinisyon sa mga pulong. Nasayud kita unsay kahulugan sa doktrina o baruganan sa atong mga kinabuhi. Kon nakaila kita og usa ka doktrina o baruganan ug makasabut niini, magamit kini nato sa atong mga kinabuhi. Ipasabut nga ang paggamit mahitabo kon aduna kitay buhaton mahitungod sa mga baruganan nga atong nakat-unan. Kadtong mga estudyante nga molihok sa mga baruganan nga ilang nakat-unan makabaton og mas dakong oportunidad nga mabati ang Balaang Espiritu nga mopanghimatuod sa kamatuoran niadtong mga baruganan (tan-awa sa 2 Nephi 32:5; Moroni 10:5). Mao kini ang tinuod nga bili sa kahibalo nga maangkon gikan sa pagtuon sa kasulatan. Tabangi ang mga estudyante nga makakita nga matag higayon nga magtuon sila sa mga kasulatan—kon anaa man sila sa panimalay, sa simbahan, sa seminary, nagbuhat sa Personal nga Kauswagan o sa Katungdanan ngadto sa Dios, o sa bisan unsa nga sitwasyon—usa sa ilang labing dako nga tumong kinahanglan mao ang paglambo diha sa ilang mga tinguha nga mosunod sa ebanghelyo ug moduol sa Dios.

Aron matabangan ang mga estudyante nga makasabut ug mogamit sa mga baruganan nga ilang madiskubrehan diha sa mga kasulatan, awhaga sila nga mag-ampo alang sa tabang sa Espiritu Santo diha sa ilang personal nga pagtuon. Awhaga usab sila sa pagpangutana sama sa mosunod samtang nagtuon sila: Unsay gusto sa Ginoo nga buhaton nako uban niini nga kahibalo? Unsa nga kalainan ang mahimo niini sa akong kinabuhi? Unsa man ang akong sugdan o hunongan sa pagbuhat karon aron mahimong mas maayo ang akong kinabuhi? Sa unsang paagi mas momaayo ang akong kinabuhi kon kini akong buhaton? (Mahimo nimong isulat sa pisara ang pipila o ang tanan niini nga mga pangutana. Mahimo usab nimong isugyot nga isulat sa mga estudyante kini nga mga pangutana diha sa ilang mga scripture study journal aron makadangup sila niini kanunay.)

Sa pagtapos, ipares-pares ang mga estudyante. Hangyoa sila sa pagpakigbahin ngadto sa usag usa sa mga baruganan nga ilang nakat-unan karon gikan sa 3 Nephi 17:1–10. Awhaga sila nga maghisgot mahitungod sa unsay ilang gibuhat aron mapalambo ang ilang pagsabut niini nga mga baruganan ug unsay ilang buhaton aron magamit unsay ilang nakat-unan ug nabati. Hangyoa sila nga maghisgot mahitungod sa unsang paagi ang paggamit niini nga mga baruganan makahimo og kalahian diha sa ilang kinabuhi.

Dugang nga mga Ideya sa Pagtudlo

Pag-ila sa mga doktrina ug mga baruganan

Aron matabangan ang mga estudyante sa pagpraktis og pag-ila sa mga doktrina ug mga baruganan, isulat ang mosunod nga tsart diha sa pisara ug hangyoa ang mga estudyante sa pagkopya niini diha sa ilang mga scripture study journal. Ipabasa sa mga estudyante ang mga tudling sa mga kasulatan ug isulat ang punoan nga mensahe sa matag tudling.

Tudling sa kasulatan	Punoan nga mensahe niini nga tudling (sa inyong kaugalingong mga pulong)
1 Nephi 2:16
1 Nephi 19:23
2 Nephi 32:3

Human sa igong panahon, hangyoa ang mga estudyante sa pagpakigbahin sa mga mensahe nga ilang nadiskubrehan. ngadto sa usa ka pares kon unsay ilang gisulat. Hangyoa usab sila sa pagpasabut nganong mahinungdanon kana kanila. Dapita ang usa o duha ka mga estudyante sa pagpakigbahin uban sa klase sa unsang paagi ang ilang pagtuon sa kasulatan molambo samtang makaila ug makasabut sila sa mga doktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo.

Mga kahanas ug mga pamaagi sa pagtuon sa kasulatan

Ang mosunod nga mga kahanas motabang sa mga estudyante sa ilang pagtuon sa kasulatan. Nalakip kini isip mga pahinumdom sa tibuok niini nga manwal.

Mga depinisyon sa mga pulong: Pipila sa mga pulong nga gigamit sa mga propeta dili pamilyar ngari kanato. Ang Giya ngadto sa mga Kasulatan, mga footnote diha sa mga kasulatan, ug usa ka diksyonaryo makatabang kanato nga makat-on sa mga depinisyon sa mga pulong ug makaila sa mga kapulong niadto nga mga pulong. Pananglitan: ang pulong nga Mesiyas diha sa 1 Nephi 10:4–17.

Pagpuli sa pangalan: Aron sa pagtabang sa imong kaugalingon nga magamit ang mga kasulatan diha sa imong kinabuhi, ipuli ang imong pangalan sa usa ka pangalan diha sa mga kasulatan. Pananglitan: 1 Nephi 1:1.

Pagtandi sa mga pakisayran: Isumpay ang mga tudling sa kasulatan sa usag usa aron maklaro ang kahulugan ug maabli ang salabutan. Pananglitan: Diha sa margin tupad sa 3 Nephi 12:28, mahimo nimong isulat ang usa ka sulat pahinumdom nga motan-aw sa Doktrina ug mga Pakigsaad 42:23.

Hinungdan ug epekto: Pangitaa ang kon-dayon ug tungod-busa nga mga relasyon. Pananglitan: 2 Nephi 1:9.

Importante nga mga pulong: Ang mga pulong ug mga hugpong sa mga pulong sama sa tan-awa, busa, tungod kay, bisan pa niana, o sa ingon kita makakita maoy mga pagdapit sa paghunong ug sa pagpangita alang sa piho nga mga mensahe. Pananglitan: Helaman 6:35–36.

Lista sa kasulatan: Kasagaran ang mga propeta mihatag og mga lista sa mga pahimangno ug mga hagit. Kon makita nimo ang mga lista, ikonsiderar ang pagbutang og numero sa matag elemento. Pananglitan: Alma 26:22.

Sitwasyon: Diha sa mga istorya sa kasulatan, tinoa kon kinsa ang namulong, ang tawo o mga tawo kon kang kinsa siya namulong, unsay iyang gipamulong, ug kanus-a ug diin ang kalihokan nahitabo. Pananglitan: Ang sitwasyon alang sa Alma 32:21–43 makita diha sa Alma 31:1, 6–11 ug 32:1–6.

Mga pagkalahi: Ang mga sinulat sa mga propeta kasagaran nagpakita og mga panaglahi diha sa mga ideya, mga panghitabo, ug mga katawhan. Kini nga mga panaglahi naghatag og gibug-aton sa mga baruganan sa ebanghelyo. Pangitaa ang mga pagkalahi sa usa ka bersikulo, sa mga kapitulo, ug sa tibuok kapitulo ug mga libro. Pananglitan: 2 Nephi 2:27; Alma 48:1–17.

Paghanduraw: Pangitaa ang mga detalye nga mahimong ihulagway nga maoy makatabang kanimo sa paghunahuna og litrato samtang ikaw nagbasa. Hunahunaa nga anaa ka sa pipila ka mga panghitabo. Pananglitan: Enos 1:1–8.

Simbolo: Ang mga pulong nga ingon sa sama, ingon sa, o gipahisama ngadto makatabang sa pag-ila og mga simbolo. Molantaw lapas sa usa ka simbolo pinaagi sa pagsusi sa kinaiya niini ug sa pagpamalandong sa mga hiyas niini. Ang mga Footnote ug ang Giya ngadto sa mga Kasulatan makatabang sa paghubad sa pipila ka mga simbolo. Pananglitan: Helaman 8:14–15, naglakip sa mga footnote niadto nga mga bersikulo.

Pagpamalandong: Ang pagpamalandong naglakip sa paghanduraw, paghunahuna og lawom, pagpangutana, ug pagtimbang-timbang unsa ang imong nahibaloan ug unsa ang imong nakat-unan. Ang pagpamalandong sa kasagaran makatabang nato nga makasabut unsay atong gikinahanglan nga buhaton aron sa paggamit sa mga baruganan sa ebanghelyo.

Pagtuon sa kasulatan

Pagpili og usa ka dapit diha sa usa ka mapa nga dili pamilyar sa mga estudyante. Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna nga mobiyahe sila ngadto sa usa ka layo nga lugar. Sultihi sila sa pangalan sa destinasyon, apan ayaw ipakita kanila ang mapa o ihulagway ang lugar.

• Unsa nga transportasyon ang inyong sakyan? Unsay inyong dad-on? Unsa nga mga kalihokan ang inyong apilan sa dihang moabut na kamo?

Maglisud ang mga estudyante og hatag og makahuluganon nga mga tubag niini nga mga pangutana. Ipakita kanila ang lugar diha sa mapa o ipasabut kon asa kini dapit. Sultihi sila og gamay mahitungod sa lugar. Dayon pangutan-a sila sa samang mga pangutana ganina.

• Sa unsang paagi ang pagkahibalo sa destinasyon makaapekto kon unsaon ninyo pagpangandam alang sa usa ka biyahe?

• Unsa ang purohan nga makaabot kamo niini nga lugar bisan og wala masayud kon asa kining dapita?

Ipasabut nga sama lamang sa pagkasayud sa destinasyon alang sa usa ka biyahe makaapekto og dako sa atong mga pagpili sa unsay dad-on ug unsaon pagbiyahe ngadto, ang pagkasayud sa tuyo nga tumong sa pagtuon sa ebanghelyo makaapekto og dako sa pamaagi sa atong pagtuon sa mga kasulatan diha sa klase matag adlaw—ug kon unsay atong maangkon gikan niini.

Pahinumdumi ang mga estudyante nga diha sa seminary, makat-unan nato ang ebanghelyo pinaagi sa pagtuon sa mga kasulatan matag adlaw. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga panglantaw gikan ni Presidente Marion G. Romney. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw alang sa usa ka mahinungdanong katuyoan alang sa pagtuon sa mga kasulatan:

“Ang usa ka tawo dili matinuorong makatuon sa mga kasulatan kon wala ang pagkat-on sa mga baruganan sa ebanghelyo tungod kay ang mga kasulatan gisulat aron mapreserbar ang mga baruganan alang sa atong kaayohan” (“The Message of the Old Testament” [CES nga Symposium sa Daang Tugon, Ago. 17, 1979], 3, si.lds.org).

• Sumala ni Presidente Romney, nganong gisulat man ang mga kasulatan?

• Sa unsang paagi ang pagtuon sa mga kasulatan lahi kay sa pagtuon alang sa usa ka eksamin sa eskwelahan?

Ipasabut nga ang tumong sa pagtuon sa kasulatan dili lamang ang pagkat-on mahitungod sa mga panghitabo diha sa mga kasulatan kon dili ang pagdiskubre ug pagsunod sa mga kamatuoran sa ebanghelyo nga gipaninguha sa mga tagsulat sa kasulatan og tudlo kanato. Kini nga mga kamatuoran gitawag nga mga doktrina ug mga baruganan.

Aron matabangan ang mga estudyante nga makasabut kon unsa ang mga doktrina ug mga baruganan ug sa paghulagway sa punoan nga tahas sa mga doktrina ug mga baruganan diha sa pagtuon sa mga kasulatan, drowinga ang mosunod nga litrato diha sa pisara sa dili pa magsugod ang klase:

Ipasabut nga ang tawo nga anaa sa wala nagrepresentar sa mga propeta ug sa ubang mga tawo diha sa mga kasulatan. Ang tawo nga anaa sa tuo nagrepresentar sa matag usa kanato. Aron mahimong mas piho, mahimo nimong hangyuon ang mga estudyante nga nganlan ang usa ka tawo diha sa Basahon ni Mormon (sama ni Nephi o ni Ammon) ug isulat ang pangalan nianang tawhana ubos sa drowing nga anaa sa wala. Dayon mahimo nimong isulat ang pangalan sa usa ka estudyante ubos sa drowing nga anaa sa tuo. Ipakita ang distansya o bahina taliwala sa mga drowing.

• Unsa ang pipila ka mga kalahian tali sa atong kinabuhi ug sa kinabuhi sa mga tawo diha sa mga kasulatan nga makapahimo sa mga kasulatan nga lisud sabton o ikapahisama sa kaugalingon? (Tingali maghisgot ang mga estudyante og mga butang nga sama sa mga kalahian diha sa estilo sa kinabuhi, kultura, linggwahe, o hiyograpiya.)

Dapita ang usa ka estudyante sa pagdugang og usa ka tulay ngadto sa drowing diha sa pisara ug markahan kini og mga doktrina ug mga baruganan.

Sultihi ang mga estudyante nga ang mga doktrina ug mga baruganan maoy mahangturon ug dili mausab nga mga kamatuoran sa ebanghelyo. Tinuod kini sa dihang gisulat ang mga kasulatan, ug kon ato kining gamiton sa atong kinabuhi, makatabang kini kanato nga mas mapaduol ngadto sa Ginoo ug makahimo og maalamon nga mga desisyon. Sama sa gipakita diha sa litrato, ang mga doktrina ug mga baruganan nagsumpay sa duha ka panahon ug nagtabang sa pagdugtong sa distansya.

Ipasabut nga kining proseso sa pagtuon sa mga kasulatan adunay tulo ka importante nga bahin: (1) pagsabut sa kinatibuk-ang kahulugan o background, istorya, ug mga panghitabo diha sa mga kasulatan; (2) pag-ila ug pagsabut sa mga doktrina ug mga baruganan; ug (3) paggamit niadtong mga kamatuoran diha sa atong kinabuhi. Idugang kining tulo ka elemento sa pagtuon sa kasulatan ngadto sa drowing diha sa pisara, sama sa gipakita sa ubos.