Leksyon 109
Helaman 6–7
Pasiuna
Human sa mga misyonaryong paningkamot ni Nephi ug ni Lehi, milambo ang pagkamatarung sa mga Lamanite. Hinoon, ang mga Nephite nahimong dautan ug nagsugod sa pagsuporta sa mga tulisan ni Gadianton, ug ang Espiritu sa Ginoo misugod sa pagbiya kanila. Gitagna ni Nephi nga kon ang mga Nephite padayon nga magpakabuhi sa kadautan, sila mangahanaw. Gitagna usab niya nga tungod sa pagkamatarung sa mga Lamanite, ang Ginoo magmanggiloy-on ngadto kanila ug panalipdan sila.
Mga Sugyot alang sa Pagtudlo
Helaman 6
Ang mga Lamanite nahimong matarung ug nakigbatok sa mga tulisan ni Gadianton, samtang ang mga Nephite misamot sa pagkadautan ug misuporta sa mga tulisan ni Gadianton
Drowinga sa tunga sa pisara ang mosunod nga diagram:
Dapita ang mga estudyante sa pag-ila ug paghunahuna mahitungod sa mga kinaiya ug binuhatan nga maoy hinungdan nga midugang ang impluwensya sa Espiritu Santo sa ilang kinabuhi ug sa mga hinungdan nga mikunhod ang impluwensya sa Espiritu Santo.
Ipasabut nga girekord ni Mormon nga ang Ginoo mipabiya sa Iyang Espiritu gikan sa mga Nephite ug misugod sa pagbu-bu sa Iyang Espiritu ngadto sa mga Lamanite (tan-awa sa Helaman 6:35–36). Pahinumdumi ang mga estudyante nga ang mga Nephite “nahimo nga mahuyang tungod sa ilang kalapasan” (Helaman 4:26). “Ang Espiritu sa Ginoo wala na manalipod kanila” (Helaman 4:24), ug sila “nagkahinog na alang sa kalaglagan” (Helaman 5:2).
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 6:2. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa mga gibuhat ug kinaiya nga magdala sa mga Nephite sa padayon nga “[pagkahinog] alang sa usa ka walay katapusan nga kalaglagan” (Helaman 6:40). Samtang moreport ang mga estudyante sa unsay ilang nakit-an, ipasulat sa usa ka estudyante ang ilang mga tubag diha ubos sa katunga sa pisara, ubos tupad sa arrow nga nag-atubang paubos. (Mahimo nimong ipasabut nga ang pulong nga dili mahinulsulon nagpasabut nga wala maghinulsol ug wala magbasol.)
Pahinumdumi ang mga estudyante nga tungod sa misyonaryong paningkamot ni Nephi ug Lehi sa miaging tuig, liboan sa mga Lamanite sa Zarahemla ang nabunyagan, ug kadaghanan sa mga Lamanite didto sa yuta sa Nephi nakabig sa ebanghelyo (tan-awa sa Helaman 5:19–20, 50–51). Hangyoa ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 6:1, 3–5. Dapita ang klase sa pagsunod, nga mangita sa mga binuhatan ug kinaiya nga maoy hinungdan nga ang mga Lamanite nakatagamtam og dugang nga impluwensya sa Espiritu. Samtang moreport ang mga estudyante sa unsay ilang nakit-an, ipasulat sa usa ka estudyante ang ilang mga tubag diha ibabaw nga katunga sa pisara, sa ibabaw o sa tupad sa arrow nga nag-atubang sa ibabaw.
-
Unsay imong pagsabut sa pagkahimong lig-on ug sa pagmakanunayon sa hugot nga pagtuo? (Tan-awa sa Helaman 6:1.)
-
Giunsa sa mga tawo sa Simbahan sa pagsanong ang pagkakabig sa mga Lamanite? (Mahimo nimong ipasabut nga ang pagpaambit sa ebanghelyo ug pag-fellowship sa mga Santos magdala og dakong kalipay, bisan og gilibutan kita sa kadautan.)
I-summarize ang Helaman 6:7–14 pinaagi sa pagpasabut nga sulod sa mga tulo ka tuig, ang mga Nephite ug Lamanite mitagamtam og kalinaw. Samtang naglambo ang negosyo tali kanila, sila milambo. Dayon, sa ika-66 nga tuig sa pagmando sa mga maghuhukom, duha ka labaw nga maghuhukom ang gipatay. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 6:16–17. Hangyoa ang klase sa pagsunod, sa pag-ila sa daghan pang mga kinaiya ug binuhatan nga maoy hinungdan sa pagbiya sa Espiritu gikan sa mga Nephite. Samtang moreport ang mga estudyante sa unsay ilang nakit-an, ipasulat sa usa ka estudyante ang ilang mga tubag diha sa kinaubsan sa katunga sa pisara, sa ubos o tupad sa arrow nga nag-atubang paubos.
Ipaambit ang mosunod nga mga kamatuoran diha sa imong mga estudyante:
Ang kasingkasing mahinungdanon sa atong pisikal nga pagpakabuhi. Mobomba kini og dugo sa tibuok natong lawas aron ang oxygen ug ubang mga sustansya moabut sa tanang bahin sa atong lawas. Sama og gidak-on sa usa ka kumo, ang average nga kasingkasing sa usa ka adult mobomba og 2,000 ka galon (7,570 ka litro) nga dugo matag adlaw. Mopitik kini og mga 70 ka higayon kada minutos, o 100,000 ka pitik matag adlaw.
-
Kay nahibalo sa importante nga kinaiyahan sa atong kasingkasing, unsa ang andam nimong buhaton aron magpadayon ang kalagsik niini?
Isulat sa pisara ang mosunod nga pakisayran sa kasulatan [scripture reference]: Helaman 6:17, 21, 26, 28–31. Ipasabut nga ang matag bersikulo niini nga pakisayran migamit sa pulong nga kasingkasing o mga kasingkasing, nagpasabut sa espirituhanon natong kasingkasing. Hatagi ang mga estudyante og panahon sa pagtuon niini nga mga bersikulo ug sa pagpamalandong sa mga tubag sa mosunod nga mga pangutana. (Aron makadaginot og oras, isulat sa pisara kining mga pangutana sa dili pa magklase o andama kini isip usa ka handout para maka-refer ang mga estudyante niini samtang magtuon sila sa mga bersikulo nga gilista sa pisara.)
Ngano kaha nga si Satanas interesado man kaayo sa mga kasingkasing sa mga anak sa Dios?
Unsa man ang gihimo sa mga Nephite nga naghimo ni Satanas nga makakontrolar sa ilang kasingkasing? (Tan-awa sa Helaman 6:17.)
Unsay mahitabo sa tawo kansang kasingkasing giimpluwensya o gikontrolar ni Satanas? (Tan-awa sa Helaman 6:21, 28, 30–31.)
Dapita ang pipila ka estudyante sa pagtubag sa mga pangutana. Dayon hangyoa ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga pamahayag ni Presidente Boyd K. Packer sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw og maayo aron mahibaloan ang mga pamaagi ni Satanas sa pagsulay nga matanom sulod sa atong kasingkasing ang mga tintasyon.
“Dunay mini nga mga pagpadayag, mga pag-aghat gikan sa yawa, mga tintasyon! Sa tibuok ninyong kinabuhi, sa bisan unsang paagi ang kaaway mosulay sa pagdala kaninyo sa sayop nga dalan. …
“Kon nakadawat man kamo og pag-aghat sa paghimo og butang diin ang inyong pagbati dili maayo, butang nga sa inyong hunahuna sayop ug sukwahi sa mga baruganan sa pagkamatarung, ayaw kini sunda!” (“Personal Revelation: The Gift, the Test, and the Promise,” Ensign, Nob. 1994, 61).
Idugang ang pagpaminaw ug pagtugyan ngadto sa tintasyon diha sa lista sa kinaubsan sa tunga sa pisara. Dapita ang pipila ka estudyante nga magpuli-puli sa pagbasa og kusog sa Helaman 6:20–21, 37–38. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa managlahi nga reaksyon sa mga Lamanite ug mga Nephite sa impluwensya sa mga tulisan ni Gadianton.
Sultihi ang mga estudyante nga human narekord ni Mormon ang nahitabo sa mga Nephite ug Lamanite, gihatagan niya og gibug-aton ang mga leksyon nga atong makat-unan gikan sa ilang kasinatian. Isulat sa pisara ang mosunod nga dili kompleto nga mga pamahayag:
Nawala sa mga Nephite ang Espiritu tungod kay …
Gibu-bu sa Ginoo ang Iyang Espiritu diha sa mga Lamanite tungod kay …
Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa Helaman 6:34–36, nga mangita sa impormasyon nga makatabang nila sa pagkompleto sa mga pamahayag nga naa sa pisara.
-
Base sa imong nabasa niini nga mga bersikulo, unsaon man nimo sa pagkompleto ang mga pamahayag nga naa sa pisara? (Mahimo nimong kompletuhon ang mga pamahayag nga naa sa pisara gamit ang tubag sa mga estudyante.)
-
Unsa man ang gitudlo niini nga mga bersikulo mahitungod sa unsay atong mahimo aron makabaton kita sa Espiritu uban kanato? (Bisan og ang mga estudyante mohatag og lain-laing mga tubag, siguroa nga masulti nila nga kon kita motuo ug mosunod sa mga pulong sa Ginoo, Iyang ibu-bu ang Iyang Espiritu ngari kanato. Kinahanglan nga masulti usab sa mga estudyante nga kon tugutan nato si Satanas nga adunay gahum sa atong kasingkasing, ang Espiritu sa Ginoo mopahawa gikan kanato.)
Dad-a ang atensyon sa mga estudyante ngadto sa mga lista nga ilang gisulat sa ibabaw ug sa mga arrow nga naa sa ubos sa pisara. Ipasabut nga ang binuhatan ug kinaiya nga naa sa ibabaw nga bahin sa pisara nagrepresentar sa kaandam nga motuo ug motuman sa mga pulong sa Ginoo, samtang ang mga binuhatan ug kinaiya nga naa sa ubos nga bahin sa pisara nagrepresentar sa kadautan ug katig-a sa kasingkasing.
-
Unsa man ang inyong gihimo karon alang sa aktibong pagdapit sa impluwensya sa Espiritu Santo diha sa inyong kinabuhi ug aron dili makaimpluwensya si Satanas sa inyong kasingkasing?
-
Sa unsang paagi ang paghimo sa usa niining mga buhat nga anaa sa ibabaw nga bahin sa pisara makatabang sa pagdapit sa Espiritu Santo sa inyong kinabuhi? (Mahimo usab nimong hangyoon ang mga estudyante sa paghunahuna kon nakahimo ba sila og bisan unsa niini nga buhat o may ingon ba sila niini nga mga kinaiya nga nalista diha sa ubos nga bahin sa pisara ug sa paghunahuna kon unsang paagi miresulta kini ngadto sa pagkunhod sa impluwensya sa Espiritu diha sa ilang kinabuhi.)
Ipasulat sa mga estudyante diha sa ilang mga notebook o scripture study journal ang usa ka butang nga ilang buhaton aron madapit ang Espiritu sa Ginoo diha sa ilang kinabuhi. Awhaga sila sa pagtuman sa ilang mga tumong.
Helaman 7
Nagsangyaw si Nephi ngadto sa dautang mga Nephite ug misugo kanila sa paghinulsol
Alang sa matag pangutana nga mosunod, dapita ang mga estudyante sa paggamit sa ilang mga kasulatan sa pagpangita og mga tubag diha dayon kutob sa ilang mahimo. Sugoa sila sa pagbarug kon makit-an na nila ang tubag. Tawaga ang nag-unang mibarug sa pagtubag sa matag pangutana. Dayon hangyoa ang mga estudyante sa paglingkod sa dili pa nimo basahon ang sunod nga pangutana.
-
Sumala sa Helaman 7:1, unsa man ang ngalan sa propeta kinsa mipauli gikan sa yuta sa amihanan nga bahin?
-
Asa nga mga pulong diha sa Helaman 7:2 ang naghulagway kon unsay gitudlo ni Nephi sa mga tawo sa amihanan nga bahin sa yuta?
-
Sumala sa Helaman 7:3, nganong mibiya man si Nephi sa amihanan nga bahin sa yuta?
-
Sumala sa Helaman 7:4, kinsa man ang mipuli sa paglingkod sa hukmanan dihang si Nephi mibalik sa Zarahemla?
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 7:5, ug hangyoa ang klase sa pag-ila kon sa unsang paagi gidumala sa mga tulisan ni Gadianton ang mga katawhan.
I-summarize ang Helaman 7:6–12 pinaagi sa pagpasabut nga dihang nakita ni Nephi ang kahimtang sa iyang katawhan, “ang iyang kasingkasing napuno uban sa kasubo” (Helaman 7:6). Misaka siya sa tore sa iyang tanaman aron sa pag-ampo ug nagbangutan sa kadautan sa mga tawo. Dihang nabati siya sa mga tawo nga nag-ampo ug nagsubo, usa ka panon ang nagpundok aron masayud nganong nasagmuyo siya. Gigamit niya ang oportunidad sa pagtudlo kanila.
Dapita ang mga estudyante sa pagbasa sa hilum nga paagi sa Helaman 7:15–16.
-
Nganong miingon man si Nephi nga ang mga tawo may “panginahanglan nga mahibulong”?
-
Unsay gitinguha ni Satanas?
Dapita ang mga estudyante sa paghunong ug hunahunaon ang mga paghulagway o simbolo nga gigamit ni Nephi. Human adunay gahum si Satanas sa kasingkasing sa mga tawo, tinguhaon dayon niya ang pagdala sa ilang mga kalag ngadto sa walay katapusang kaalautan.
-
Ngano kaha nga gipahimangnoan man ni Nephi ang mga tawo mahitungod sa mga intensyon ni Satanas? Unsa man ang gusto ni Nephi nga ilang malikayan?
Dapita ang pipila ka estudyante nga magpuli-puli sa pagbasa og kusog sa Helaman 7:17–22, 26–28. Dapita ang katunga sa klase sa pag-ila sa mga sala sa mga Nephite, ug hangyoa ang laing katunga sa klase sa pag-ila sa mga sangputanan nga maoy gipasidaan ni Nephi nga moabut kon ang mga tawo dili maghinulsol.
Samtang ang unang katunga sa klase moreport sa unsay ilang nakit-an, hisguti ang mga pagkaparehas sa unsay nasulat sa ubos nga bahin sa pisara. Samtang ang katunga nga bahin sa klase ang magreport, ipangutana ang mosunod nga mga pangutana:
-
Unsa nga mga pulong diha sa Helaman 7:22 ang nagpasabut sa butang nga dili ihatag sa Ginoo alang niadtong magdumili sa paghinulsol? Mahimo nimong isugyot nga markahan sa mga estudyante kini nga mga pulong diha sa ilang mga kasulatan.
-
Sumala sa Helaman 7:28, unsay resulta kon magdumili ang mga tawo sa paghinulsol? (Sila mangawala. Mahimo nimong ipasabut nga sa sitwasyon sa mga Nephite, ang ilang pagdumili nga maghinulsol nagpasabut nga mawala sila sa pisikal ug sa espiritwal.)
Isulat sa pisara ang mosunod nga kamatuoran: kon magdumili kita sa paghinulsol sa atong mga sala, mawala kanato ang proteksyon gikan sa Ginoo ug mga panalangin sa kinabuhing dayon.
Aron matabangan ang mga estudyante sa pagsabut niini nga baruganan, dapita sila sa pagpasabut unsa ang mahimong mga sangputanan sa mga tawo dinhi sa mosunod nga mga sitwasyon: (1) Usa ka batan-ong lalaki midumili sa paghinulsol sa iyang pagkaadik sa pornograpiya. (2) Ang kinatas-ang prayoridad sa usa ka batan-ong babaye mao ang pagkahimong sikat ug inila bisan og lahi ang gitudlo sa iyang mga ginikanan. (3) Usa ka batan-ong lalaki naminaw sa gitudlo sa propeta sa pagsiksik sa mga kasulatan ug mag-ampo, apan midumili usab siya sa paghimo niini.
Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna og mga paagi diin sila nagkinahanglan nga maghinulsol. Awhaga sila sa paghinulsol aron mabatunan nila sa kanunay ang kusog ug proteksyon sa Ginoo sa ilang kinabuhi.
Komentaryo ug Background nga Impormasyon
Helaman 6:35–36. “Ang Espiritu sa Ginoo misugod sa pagbiya”
Si Elder David A. Bednar sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mitudlo nga ang atong mga pagpili ug buhat magdala kanato sa pagpalayo gikan sa Espiritu Santo:
“Angay sab tang maningkamot sa pag-ila kon kita ’mopahilayo sa [atong kaugalingon] sa Espiritu sa Ginoo, nga kini mahimo nga wala nay dapit [kanato] aron sa pag-agak [kanato] diha sa mga agianan sa kaalam aron [kita] mapanalanginan, mouswag, ug matunhay’ (Mosiah 2:36). Tungod kay ang gisaad nga panalangin mao nga kita unta sa kanunay makabaton sa Iyang Espiritu uban kanato, angay kitang magtagad ug makat-on sa mga pagpili ug impluwensya nga makabulag kanato sa Balaang Espiritu.
“Ang sumbanan klaro. Kon adunay butang nga atong mahunahuna, makita, madungog, o mabuhat nato nga makapalayo nato sa Espiritu Santo, nan moundang kita sa paghunahuna, pagtan-aw, pagpaminaw, o pagbuhat sa mao nga butang. Kon kanang butang gituyo aron sa paglingaw, pananglitan, makapabulag kanato sa Balaang Espiritu, nan sigurado kana nga kalingawan dili para kanato. Tungod kay ang Espiritu dili makapuyo nianang bulgar, mahugaw, o dili ligdong, nan klaro nga ang ingon nga mga butang dili gayud para kanato. Tungod kay atong gibugaw ang Espiritu sa Ginoo kon kita mohimo og mga kalihokan nga nahibaloan nato nga dili angay, nan ang ingon nga mga butang dili gayud para kanato” (“Nga Kita Unta Makabaton sa Iyang Espiritu uban Kanato,” Ensign o Liahona, Mayo 2006, 30).
Helaman 6:35–36. “Ang Ginoo misugod sa pagbu-bu sa iyang Espiritu”
Si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan namulong ngadto sa mga magtutudlo sa seminary ug institute mahitungod sa tahas sa Espiritu Santo sa pagkat-on sa ebanghelyo:
“Ang atong mga estudyante dili mahibalo mahitungod sa Dios, ug mahigugma sama sa gikinahanglan kanila, gawas kon sila gitudloan sa Balaang Espiritu. … Pinaagi lamang sa Espiritu sila mahibalo nga ang Langitnong Amahan ug Iyang nabanhaw ug nahimaya nga Anak mipakita kang Joseph Smith. Pinaagi lamang sa Espiritu sila mahibalo nga ang Basahon ni Mormon tinuod nga pulong sa Dios. Pinaagi lamang sa pag-angkon niana nga mga pagsaksi, nga gibutang sa kinahiladman sa ilang kasingkasing pinaagi sa Espiritu Santo, sila makagamut sa sigurado nga pundasyon aron lig-ong makabarug latas sa mga tintasyon ug pagsulay sa ilang kinabuhi” (“To Know and to Love God” [pakigpulong ngadto sa mga CES religious educators, Peb. 26, 2010], 2, si.lds.org).