Leksyon 50

Jarom ug Omni

Pasiuna

Ang mga Basahon ni Jarom ug Omni naglangkob sa katapusan nga mga sinulat diha sa gagmay nga mga palid ni Nephi. Gidawat ni Jarom ang mga palid gikan sa iyang amahan, si Enos, ug girekord ang mga panlimbasog ug mga panalangin sa mga Nephite kapin sa gibanabana og mga 60 ka tuig. Dayon iyang gihatag ang mga palid ngadto sa iyang anak nga lalaki nga si Omni. Ang Basahon ni Omni naglangkob sa mga sinulat sa lima ka nagkalain-lain nga mga tigtipig sa mga rekord sa Nephite ug gibanabana nga naglakip og 230 ka mga tuig. Si Amaleki, ang katapusang tigsulat sa basahon ni Omni, nagtapos sa iyang rekord og usa ka pagdapit nga “moduol ngadto kang Kristo … ug ihalad ang inyong tibuok nga mga kalag ingon nga usa ka paghalad ngadto kaniya” (Omni 1:26).

Mga Sugyot alang sa Pagtudlo

Jarom 1:1–15

Naghulagway si Jarom kon giunsa sa mga Nephite sa pag-uswag dihang sila misunod sa mga sugo sa Ginoo

Basaha ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Dieter F. Uchtdorf sa Unang Kapangulohan. Kon mahimo, ipakita ang usa ka litrato ni Presidente Uchtdorf samtang imong basahon:

Pagpakita og mga litrato sa mga lider sa Simbahan

Ang pagpakita og mga litrato sa mga lider sa Simbahan samtang ikaw nagtudlo sa ilang mga pulong motabang sa mga estudyante nga mahimong pamilyar niadtong kinsa gitawag sa Ginoo isip mga propeta, manalagna, ug mga tigpadayag. Kini usab modugang sa interes sa mga estudyante diha sa ilang mga pulong. Kon ikaw nagplano sa paggamit og pamahayag gikan sa usa ka pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya, hunahunaa ang pagpresentar niini nga gamiton ang usa ka digital nga video o audio file, nga anaa sa LDS.org.

“Nahinumdom ako sa dihang nangandam ako nga bansayon isip usa ka fighter pilot. Migahin kami og dugay kaayo nga panahon sa among pasiuna nga military training sa pisikal nga pagbansay. Sa gihapon wala ako sa tinud-anay makasiguro kon ngano nga ang walay katapusan nga pagdagan gikonsiderar nga ingon niana ka mahinungdanon nga bahin sa pagpangandam sa pagkahimong usa ka piloto. Bisan pa niana, kami mibalik-balik og dagan, midagan pa og mas daghan.

“Samtang ako nagdagan nakamatikod ko og usa ka butang nga, sa prangka nga pagkasulti, misamok kanako. Kanunay ako nga maapsan sa mga tawo kinsa mitabako, miinom, ug nagbuhat sa tanang butang nga supak sa ebanghelyo ug, ilabi na gayud sa Pulong sa Kaalam.

“Nahinumdom ako nga naghunahuna, ‘Taym pa usa! Dili ba unta nga makadagan ako ug dili maluya?’ Apan naluya ako, ug naapsan ako sa mga tawo kinsa piho nga wala magsunod sa Pulong sa Kaalam. Akong itug-an, nga nakasamok kini kanako niadtong higayona. Nangutana ko sa kaugalingon, ang saad tinuod ba o dili?” (“Ipadayon ang Pagpailub,” Ensign o Liahona, Mayo 2010, 58).

Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna kon sila mibati ba sukad og susama nga kasamok, naghunahuna kon o sa unsa nga paagi ang Ginoo motuman sa Iyang saad sa pagpanalangin kanila tungod sa pagsunod sa Iyang mga sugo.

Isulat ang pulong susiha diha sa pisara, ug hangyoa ang mga estudyante sa pagpasabut kon unsa ang kahulugan niini nga pulong (sa pagpanghimatuod o pagprobar nga ang usa ka butang tinuod). Ipasabut nga si Jarom, kinsa mao ang anak nga lalaki ni Enos, migamit sa pulong misusi samtang siya misulat mahitungod sa saad nga gihatag ngadto sa iyang mga katigulangan. Hangyoa ang mga estudyante sa pagbasa og hilum sa Jarom 1:9, nga nag-ila sa saad sa Ginoo nga gisusi. (Mahimo nimong isugyot nga markahan sa mga estudyante kini nga saad diha sa ilang mga kasulatan.) Ipanghimatuod nga nasusi sa mga estudyante ang pamahayag “Samtang kamo maghupot sa akong mga sugo kamo mouswag diha sa yuta.”

Isulat ang mosunod nga mga scripture reference ug mga pangutana diha sa pisara. (Aron sa pagdaginot og oras, mahimong isulat nimo kini diha sa pisara sa dili pa magsugod ang klase.)

Jarom 1:4–5, 8	Unsa ang pipila ka mga ehemplo kon sa unsa nga paagi ang mga Nephite nagmasulundon ug giunsa sila sa pagpanalangin?
Jarom 1:7, 10–12	Sa unsa nga paagi mitabang ang mga lider ug ang mga propeta sa mga Nephite sa pagsunod ug sa pag-uswag?
Omni 1:5–7	Sa unsa nga paagi ang saad sa Dios napamatud-an sa wala madugay sa lain nga paagi?

Bahina ang mga estudyante ngadto sa grupo nga tinagutlo. I-assign ang usa sa mga scripture reference nga anaa sa pisara ngadto sa usa ka tawo diha sa kada grupo. Ipabasa sa mga estudyante sa hilum ang gi-assign kanila nga mga tudling sa kasulatan, mangita alang sa mga tubag sa katugma nga mga pangutana. Dayon hatagi og usa o duha ka minuto ang kada tawo diha sa grupo sa pag-summarize sa unsay iyang nabasa ug sa pagtubag sa gi-assign nga pangutana. Dapita ang usa o duha ka mga estudyante sa pag-summarize alang sa klase sa kamatuoran nga ilang nakat-unan gikan sa pagtuon ug paghisgot niini nga mga kasulatan. Samtang ang mga estudyante naghatag sa ilang mga tubag, siguroha nga sila nakasabut nga samtang kita nagsunod sa mga sugo sa Dios, kita mouswag.

• Base diha sa unsay imong nakat-unan gikan sa kasinatian sa mga Nephite, unsa ang pipila ka mga paagi ang Dios mopanalangin niadtong kinsa nagsunod sa Iyang mga sugo?

Aron sa paglig-on niini nga baruganan, pahinumdumi ang klase kalabut sa kasinatian ni Presidente Uchtdorf sa dihang siya naglibug kon ang saad sa Ginoo nga gihatag diha sa Pulong sa Kaalam mapamatud-an. Dayon basaha ang nahibilin sa iyang pamahayag:

“Ang tubag wala dayon miabut. Apan sa kadugayan akong nakat-unan nga ang mga saad sa Dios dili sa kanunay matuman ingon kadali o sa paagi nga atong gilauman; kini moabut sumala sa Iyang panahon ug sa Iyang mga pamaagi. Sa katuigang nanglabay nakita ko ang klaro nga ebidensya sa temporal nga mga panalangin nga miabut ngadto niadtong kinsa nagsunod sa Pulong sa Kaalam—agi og dugang sa espiritwal nga mga panalangin nga moabut dayon tungod sa pagkamasulundon sa bisan hain nga mga balaod sa Dios. Sa paghinumdom sa nanglabay, nahibalo ako sa tinuod nga ang mga saad sa Ginoo, kon tingali dili kanunay nga dali, sa kanunay sigurado” (“Ipadayon ang Pagpailub,” 58).

Dapita ang mga estudyante sa pagpamalandong sa mosunod nga mga pangutana:

• Kanus-a ang Ginoo mipanalangin, o mipauswag, kanimo tungod sa pagsunod sa Iyang mga sugo? Gikan sa imong kasinatian, unsa nga pagpamatuod ang imong ikapakigbahin mahitungod sa Ginoo ug sa Iyang mga saad?

Omni 1:1-30

Ang mga tigtipig sa rekord misaysay sa kasaysayan sa Nephite

Sa lakbit ipaila ang basahon ni Omni pinaagi sa pagpasabut nga kini gisulat sa mga kaliwat ni Jarom ug naglangkob kini sa gibanabana nga 230 ka tuig. Dapita ang mga estudyante sa paghiling sa basahon ni Omni aron sa pag-ila sa mga pangalan sa mga tawo kinsa mitago sa gagmay nga mga palid human ni Jarom. Aron matabangan ang mga estudyante sa pagpangita og dali sa mga pangalan, hunahunaa ang paghatag sa mosunod nga mga scripture reference: Omni 1:1, 4, 8, 10, 12, 25.

Ipasabut nga ang basahon ni Omni naghulagway og daghan nga importanting mga hitabo sa kasaysayan sa mga katawhan diha sa Basahon ni Mormon. Kini naghisgot sa mga katawhan sa Zarahemla (usab nailhan isip ang mga Mulekite) ug Coriantumr (ang katapusan nga Jaredite), ug kini usab sa lakbit nagsaysay kon giunsa sa mga Nephite sa pagbalhin ngadto sa Zarahemla ug sa pakighiusa sa mga Mulekite. Mahimo nga imong i-refer ang mga estudyante ngadto sa kronolohiya diha sa bookmark sa Basahon ni Mormon (numero sa aytem 10458) ug tabangan sila sa pag-ila sa pagtipon sa mga Nephite ug mga Mulekite. Ipapangita usab sa mga estudyante diha sa bookmark ang pangalan nga Coriantumr ubos sa ulohan nga “Jaredite, mga.”

Hatagi og gibug-aton ang mga doktrina ug mga baruganan

Samtang ang mga kamatuoran kalabut sa kasaysayan ug hiyograpiya tingali importante sa pag-establisar sa kinatibuk-ang kahulugan sa mga kasulatan nga imong gitudlo, ang mga leksyon kinahanglan nga ipunting diha sa pagtabang sa mga estudyante sa pag-ila, pagsabut, ug paggamit sa mga doktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo. Pagmatngon nga dili mapasagdan ang doktrina nga gitudlo diha sa Omni pinaagi sa paggahin og sobra kaayo nga panahon sa kasaysayan ug hiyograpiya.

Diha sa pisara, drowinga ang mapa nga gipakita dinhi niini nga pahina, apan ayaw ilakip ang mga pana. Awhaga ang mga estudyante sa pagkopya sa mapa diha sa ilang mga scripture study journal o mga class notebook.

Map Nephite Migration

Pahinumdumi ang mga estudyante nga sa panahon ni Nephi, ang mga Nephite mibulag gikan sa mga Lamanite ug mipuyo sa usa ka dapit nga ilang gitawag og yuta sa Nephi. Diha sa mapa, pagdrowing og pana gikan sa yuta sa unang kabilin ngadto sa yuta sa Nephi. Hangyoa ang mga estudyante sa pagbasa og hilum sa Omni 1:12–13 ug sa pag-ila kon sa unsa nga paagi ang mga Nephite miabut sa pagpuyo diha sa yuta sa Zarahemla. Samtang ang mga estudyante nagpahayag kon unsay ilang nakit-an, pagdrowing og pana gikan sa yuta sa Nephi ngadto sa yuta sa Zarahemla. Ipasabut nga ang Omni 1:12–13 nagtudlo nga ang Ginoo naghatag og giya alang sa matarung.

Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Omni 1:14–19. Hangyoa ang klase sa pagpangita alang sa mga pagkaparehas ug mga pagkalahi tali sa mga Nephite ug sa mga katawhan nga ilang nadiskubrihan diha sa yuta sa Zarahemla. Dapita ang pipila ka mga estudyante sa pagpahayag sa unsay ilang nakat-unan.

I-summarize ang Omni 1:20–22 pinaagi sa pagpasabut nga nakaplagan sa mga katawhan sa Zarahemla si Coriantumr, kinsa usa sa katapusang duha ka mga buhi sa nasud sa Jaredite (ang lain mao ang propeta nga si Ether). Diha sa mapa, itudlo ang yuta sa Desolation, ug ipasabut nga kini mao ang dapit sa yuta paingon sa amihanan diin ang mga “bukog nagkatag” human ang mga katawhan nga Jaredite gilaglag (Omni 1:22). Sultihi ang mga estudyante nga ilang makat-unan ang mahitungod sa mga Jaredite kon sila magtuon sa basahon ni Ether. Mahimong imong awhagon ang mga estudyante sa pagsulat og mga Jaredite diha sa ilang mga kasulatan tupad sa Omni 1:20–22.

Pagdrowing og pana nga naglugway gikan sa yuta sa Zarahemla ngadto sa yuta sa Nephi ug dayon moliko og balik ngadto sa Zarahemla. Pagdrowing og lain nga pana gikan sa yuta sa Zarahemla nga naglugway sa usa ka direksyon ngadto sa yuta sa Nephi. Pangutan-a ang mga estudyante kon sila ba makapasabut kon unsay girepresentar niining duha ka mga pana. Kon sila nagkinahanglan og tabang, i-summarize ang Omni 1:27–30 pinaagi sa pagpasabut nga ang duha ka grupo nga gikan sa Zarahemla misulay sa pagbalik ngadto sa yuta sa Nephi. Ang unang grupo napakyas ug mibalik ngadto sa Zarahemla. Sa paghuman ni Amaleki sa iyang rekord, iyang gihisgutan nga wala niya mahibaloi ang kapalaran sa ikaduhang grupo. Sultihi ang mga estudyante nga ilang makat-unan ang mahitungod niini nga grupo, ang mga katawhan ni Zeniff, sa ilang pagtuon sa basahon ni Mosiah. Mahimong imong awhagon ang mga estudyante sa pagsulat og mga katawhan ni Zeniff diha sa ilang mga kasulatan tupad sa Omni 1:29–30.

Ipasabut nga ang Basahon ni Mormon wala mag-angkon nga mao ang rekord sa tanang mga katawhan kinsa mipuyo sa karaang mga America. Gawas sa mga Jaredite, mga Mulekite, ug grupo ni Lehi, ingon og may uban pa nga mga grupo sa mga katawhan kinsa mianha sa kontinente sa America.

Ipasabut nga samtang gihuman ni Amaleki ang iyang rekord, misulat siya og importanting pagdapit ngadto niadtong kinsa mobasa sa iyang mga pulong. Hangyoa ang mga estudyante sa pagbasa og hilum sa imbitasyon ni Amaleki diha sa Omni 1:25–26, nga mangita sa ideya nga iyang gibalik-balik og katulo. (Mahimo nimong awhagon ang mga estudyante sa pagmarka kon unsay ilang nakit-an.

• Alang kaninyo unsa ang gipasabut sa pagduol ngadto kang Kristo?

Ipasabut nga isip kabahin sa imbitasyon ni Amaleki nga moduol ngadto kang Kristo, mitambag siya kanato sa pagbuhat og piho nga mga butang. Isulat ang mosunod diha sa pisara:

Duol ngadto ni Kristo ug …

Ipa-refer pag-usab sa mga estudyante ang Omni 1:25–26. Dapita ang pipila kanila sa pagkompleto sa sentence diha sa pisara maggamit og hugpong sa mga pulong gikan niini nga mga bersikulo.

• Sumala sa Omni 1:26, sa unsa nga paagi kita mapanalanginan tungod sa pagbuhat niining mga butanga? (Tabangi ang mga estudyante sa pagsabut nga kon kita moduol ngadto ni Kristo ug molahutay hangtud sa katapusan, maluwas kita. Mahimo nimong isulat kini nga baruganan diha sa pisara.)

Hangyoa ang mga estudyante sa pagpili og usa sa mga hugpong sa mga pulong nga anaa sa pisara. Dapita sila sa pagsulat o pag-outline diha sa ilang mga scripture study journal og usa ka mubo kaayo nga pakigpulong nga mahimo nilang ihatag sa sakrament miting mahitungod kon unsaon nila pagduol ngadto ni Kristo niana nga paagi. Isugyot nga ang ilang mga pakigpulong mahimong maglakip og: (1) pagbasa sa Omni 1:25–26 ug sa pagpasabut sa mga pulong nga ilang napili sa ilang kaugalingon nga mga pulong, (2) pagbasa og dugang nga mga kasulatan nga nagpatin-aw o nagdugang og kahulugan ngadto sa mga pulong, (3) pakigbahin og kalabut nga kasinatian gikan sa ilang mga kinabuhi o gikan sa mga kinabuhi sa mga tawo nga ilang kaila, o (4) pakigbahin sa ilang mga hunahuna, mga pagbati, ug pagpamatuod. (Mahimong imong isulat kini nga mga sugyot diha sa pisara, ihatag kanila sa usa ka handout, o basahon kini og kusog aron ang mga estudyante makasulat niini diha sa ilang mga scripture study journal.)

Hatagi ang mga estudyante og unom ngadto sa pito ka minuto sa pag-andam sa ilang mga pakigpulong. Dapita ang pipila ka mga estudyante sa pagpakigbahin sa ilang mga pakigpulong diha sa atubangan sa klase. (Kon walay oras alang niini, ikonsiderar ang paghangyo sa pipila sa pagpakigbahin sa ilang mga pakigpulong sa sinugdanan sa sunod nga leksyon o isip kabahin sa umaabut nga mga debosyonal sa klase. Mahimo usab nga imong awhagon sila sa pagpakigbahin sa ilang mga pakigpulong atol sa family home evening o sa mga pagsultihanay uban sa miyembro sa pamilya o mga higala.) Sa pagtapos, pakigbahin sa imong pagpamatuod nga kon kita moduol ngadto ni Kristo ug molahutay hangtud sa katapusan, kita maluwas.

Ribyu sa Scripture Mastery

Ipaila ang mga estudyante ngadto sa pipila ka bag-ong mga scripture mastery passage. Sa pagbuhat sa ingon, pagsulat og pipila ka mga pakisayran diha sa pisara ug hangyoa ang mga estudyante sa pagpangita ug pagbasa sa mga tudling diha sa ilang mga kasulatan. Mahimo usab nga imong awhagon ang mga estudyante sa pagmarka niini sa lahi nga paagi aron sayon nilang makit-an kini.) Aron matabangan ang mga estudyante sa paghinumdom sa mga pakisayran ug mga key word sa mga tudling, hunahunaa ang paggamit sa “Scripture Chase” nga kalihokan nga gihulagway diha sa apendiks sa katapusan niini nga manwal.

Timan-i: Mahimo nga imong gamiton kini nga kalihokan sa ubang adlaw kon ikaw adunay ubay-ubay nga panahon.

Komentaryo ug Background nga Impormasyon

Omni 1:14–15. Mga Katawhan sa mga Amerika

Human si Haring Mosiah ug ang iyang mga sumusunod milayas sa yuta sa Nephi, ilang nadiskubrehan ang usa ka grupo sa mga katawhan kinsa gitawag og mga katawhan sa Zarahemla (gitawag usab og mga Mulekite). Gawas sa mga Mulekite, sa grupo ni Lehi, ug sa mga Jaredite, ingon og may uban pa nga mga grupo sa mga katawhan kinsa mianha sa kontinente sa America. Ang Basahon ni Mormon wala mag-angkon nga mao kini ang rekord sa tanang mga katawhan kinsa mipuyo sa karaang mga Amerika. Si Presidente Anthony W. Ivins sa Unang Kapangulohan miingon:

“Kinahanglan gayud kita nga magmatngon sa mga konklusyon nga atong makab-ut. Ang Basahon ni Mormon nagtudlo sa kasaysayan sa tulo ka managlahi nga mga katawhan … kinsa gikan sa karaang kalibutan padulong dinhi niini nga kontinente. Kini wala magsulti kanato nga walay tawo dinhi sa wala pa sila. Kini wala magsulti kanato nga walay mga katawhan nga miabut human kanila. Ug busa kon may nahimong mga pagdiskubre nga nagsugyot og kalainan sa gigikanan sa kaliwat, kini sayon kaayo nga masaysay, kay kita nagtuo nga ubang mga tawo mianhi dinhi niini nga kontinente” (sa Conference Report, Abr. 1929, 15).