Leksyon 78
Doktrina ug mga Pakigsaad 76:1–19
Pasiuna
Sa Pebrero 16, 1832, si Joseph Smith ug Sidney Rigdon nagtrabaho sa dinasig nga mga pag-usab sa Biblia (usahay gitawag og ang Hubad ni Joseph Smith). Samtang sila naghubad ug namalandong sa kahulugan sa Juan 5:29, gipakita sila og usa ka panan-awon, nga gi-rekord diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76. Atol niini nga panan-awon, mipakita ang Manluluwas ngadto ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon og serye sa tataw nga mga panan-awon nga nanghimatuod sa pagkatinuod ug pagkabalaan ni Jesukristo, mitudlo mahitungod sa pagkapukan ni Satanas ug sa mga anak sa kapildihan, ug mipadayag sa kinaiya sa tulo ka mga gingharian sa himaya ug kadtong kinsa manununod niini. Miingon si Presidente Wilford Woodruff, “Akong hisgutan ang ‘Panan-awon’ [sa seksyon 76] lang, isip usa ka pagpadayag nga naghatag og dugang kahayag, dugang kamatuoran ug dugang baruganan kaysa bisan unsa nga pagpadayag nga anaa sa bisan unsa nga basahon nga atong nabasa. Nakapasayon kini sa atong pagsabut sa atong kahimtang karon, diin kita gikan, nganong ania kita dinhi, ug asa kita paingon. Bisan kinsang tawo mahimong masayud pinaagi niana nga pagpadayag kon unsa unya ang iyang dangatan ug kahimtang” (Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Wilford Woodruff [2004], 133).
Ang Doktrina ug mga Pakigsaad 76 itudlo sa upat ka mga leksyon. Kini nga mga leksyon mag-apil og usa ka mubo nga overview sa panan-awon, ang gisaad nga mga panalangin sa Ginoo ngadto sa matinud-anon, ug ang mga lihok nga migiya ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon sa pagdawat sa panan-awon.
Mga Sugyot alang sa Pagtudlo
Overview sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76
Hangyoa ang mga estudyante sa paghingalan og pipila ka mga dapit nga sila gustong moadto inig bakasyon o adlaw nga pyesta opisyal. (Ilista sa pisara ang ilang mga tubag.) Lingini ang usa sa mga destinasyon nga gilista diha sa pisara. Hangyoa ang mga estudyante sa pagsulat og paghulagway sa agianan nga ilang gikinahanglan sa pagbiyahe aron moabut sa gipili nga destinasyon. Human sa usa o duha ka minuto, dapita ang pipila ka mga estudyante sa paghulagway unsay ilang gisulat. Dayon pagpili og usa ka destinasyon nga gilista diha sa pisara nga klaro ang pagkalahi gikan sa unang destinasyon, ug ipangutana ang mosunod:
-
Kon inyong sundon ang agianan nga inyong gihulagway alang sa unang destinasyon, modala ba kini kaninyo ngadto niining lain nga destinasyon?
-
Sa unsang paagi nga ang destinasyon nga inyong gipili nag-impluwensya sa agianan nga inyong kinahanglan gayud nga sundon aron moabut didto?
Ipasabut nga sa Pebrero 1832, si Propeta Joseph Smith ug Sidney Rigdon nakadawat og usa ka panan-awon nga mipadayag sa posible nga mahangturong mga destinasyon sa katawhan. Kini nga panan-awon, nga gi-rekord diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76, naghulagway sa tulo ka mga ang-ang (o mga gingharian) sa himaya ug ang matang sa espirituhanong paglambo niadtong kinsa manunod niini. Dapita ang mga estudyante sa pag-ila og mga pagpili nga mogiya ngadto sa kinabuhing dayon didto sa celestial nga gingharian samtang sila nagtuon niini nga panan-awon sulod sa sunod nga upat ka mga leksyon. Agi og dugang, dapita sila sa pagpamalandong kon ang mga pagpili nga ila karong gihimo naggiya ba kanila ngadto sa mahangturong destinasyon nga modala kanila og labing dako nga kalipay.
Aron sa paghatag og mubo nga overview sa sulod sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76, hatagi ang mga estudyante og kopya sa kauban nga diagram. (Mahimo nga ang kopya imong pagamyan igo nga ikasukip sa mga estudyante sa ilang mga kasulatan ug mo-refer niini samtang nagtuon sila sa seksyon 76.) Ipasabut nga ang diagram nag-outline sa unsay nakita ug nakat-unan ni Joseph ug Sidney mahitungod sa panan-awon nga ilang nadawat.
Doktrina ug mga Pakigsaad 76:1–10
Ang Ginoo nagsaad og mga panalangin niadtong kinsa matinud-anon ngadto Kaniya
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:1–5. Hangyoa ang klase sa pagsunod nga mangita sa pulong ug mga pulong nga naghulagway sa mga kinaiyahan ni Jesukristo.
-
Hain sa mga kinaiyahan ni Jesukristo ang gisulti niini nga mga bersikulo nga importante kaninyo? Ngano?
Giyahi ang atensyon sa mga estudyante ngadto sa mga kinaiyahan sa Manluluwas nga gihulagway diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:5.
-
Sumala sa bersikulo 5, unsay kinahanglan gayud natong buhaton aron masinati ang kalooy ug kamabination sa Ginoo? (Kita kinahanglan gayud nga mahadlok Kaniya. Ipasabut nga niini nga konteksto, ang mahadlok sa Ginoo nagpasabut sa ligdong nga pagtahud, pagrespeto, ug paghigugma Kaniya.)
-
Unsay kinahanglan gayud natong buhaton aron madawat ang pasidungog sa Ginoo? Unsa kaha ang kahulugan sa pagserbisyo sa Ginoo “sa pagkamatarung ug diha sa kamatuoran ngadto sa katapusan”?
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og hilum sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:6–9 ug sa pagpangita sa mga panalangin nga gisaad sa Ginoo niadtong kinsa ligdong nga nagtahud ug nagserbisyo Kaniya.
-
Sumala niini nga mga bersikulo, unsa nga mga panalangin ang moabut niadtong kinsa ligdong nga nagtahud ug nagserbisyo sa Ginoo? (Mahimo nimong pahinumduman ang mga estudyante nga ang pulong mga misteryo diha sa bersikulo 7 nagpasabut ngadto sa espirituhanong mga kamatuoran nga mahibaloan lamang pinaagi sa pagpadayag.)
Isulat ang mosunod nga dili kompleto nga pamahayag diha sa pisara: Kon kita ligdong nga motahud sa Ginoo ug moserbisyo Kaniya ngadto sa katapusan, mopasidungog Siya kanato pinaagi sa …
Dapita ang mga estudyante sa pagkompleto sa baruganan diha sa pisara. Kinahanglan nga ilang ilhon ang mosunod: Kon kita ligdong nga motahud sa Ginoo ug moserbisyo Kaniya ngadto sa katapusan, mopasidungog Siya kanato pinaagi sa pagpadayag og kamatuoran ngari kanato.
Aron matabangan ang mga estudyante sa pagsabut kon unsaon sa Ginoo pagpadayag og kamatuoran ngari kanato, paggunit og bombilya (o flashlight) ug pangutan-a kon sa unsa nga paagi kini may kalabutan sa impluwensya sa Espiritu. Human matubag sa mga estudyante, dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:10. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita og dugang nga panan-aw ngadto sa unsa nga paagi ang bombilya (o flashlight) mahimong may kalabutan sa impluwensya sa Espiritu.
-
Sa unsa nga paagi ang impluwensya sa Espiritu susama sa tinubdan sa kahayag, sama sa usa ka bombilya? (Ang mga tubag sa mga estudyante mahimong mopakita sa mosunod nga kamatuoran: Naglamdag ang Ginoo kanato pinaagi sa Espiritu.)
-
Unsay buot ipasabut sa naglamdag? (Ang paghatag og kahibalo o espirituhanong panan-aw nga nagdugang sa atong pagsabut o pagtabang kanato nga makakita sa kamatuoran.)
-
Kanus-a kamo nakasinati nga nalamdagan sa Espiritu? (Human matubag sa mga estudyante, mahimo usab nimong ipakigbahin ang imong kaugalingon nga kasinatian.)
Doktrina ug mga Pakigsaad 76:11–19
Gihulagway ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon ang mga sitwasyon nga misangput ngadto sa ilang panan-awon
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76:11–14. Hangyoa ang klase sa pagsunod ug sa pagpangita sa katumanan sa mga saad nga gisulti diha sa mga bersikulo 5–10.
-
Sa unsa nga mga paagi si Joseph Smith ug si Sidney Rigdon nakasinati og katumanan sa mga saad nga gisulti diha sa mga bersikulo 5–10?
Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna mahitungod sa mga panahon nga sila nagbasa sa mga kasulatan ug wala makasabut kon unsay ilang gibasa.
-
Unsay inyong gihimo aron mas masabtan og maayo ang mga kasulatan?
Ipasabut nga ang mga lihok ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon sa wala pa madawat kini nga panan-awon makatudlo kanato kon sa unsa nga paagi kita mas makasabut og maayo sa mga kasulatan ug makadapit sa Balaang Espiritu sa pagpadayag sa kamatuoran ngari kanato.
I-assign nga magpares-pares ang mga estudyante sa pagtrabaho. Dapita ang usa ka estudyante sa kada pares sa pagbasa og hilum sa pasiuna sa seksyon sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76. Dapita ang lain nga estudyante sa kada pares sa pagbasa og hilum sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76: 15–19. Hangyoa ang mga estudyante sa pagpangita unsay nabuhat o gibuhat ni Joseph Smith ug ni Sidney Rigdon nga miandam kanila sa pagdawat og pagsabut sa mga kasulatan pinaagi sa pagpadayag. (Aron matabangan ang mga estudyante nga mas masabtan og maayo ang pasiuna sa seksyon, mahimo nimong ipasabut nga ang pulong nagkalain-lain nagpasabut og daghan. Mahimo usab nimong ipasabut nga sa panahon ni Joseph Smith, kadaghanan sa mga tawo kinsa mituo sa Biblia naghunahuna nga human sa Katapusang Paghukom ang tanang mga tawo ipadala ngadto sa langit o sa impiyerno.) Human ang mga estudyante nakabaton og igo nga oras sa pagbasa, hangyoa sila sa pag-report ngadto sa ilang kauban unsa ang ilang nakit-an. Dayon ipangutana ang mosunod:
-
Unsay gibuhat ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon nga miandam kanila sa pagdawat niini nga panan-awon? (Nagtuon sila ug namalandong sa Juan 5:29.)
-
Unsay buot ipasabut sa namalandong sa mga kasulatan? (Ang mga tubag mahimong maglakip sa paghunahuna mahitungod sa unsay inyong gibasa, pagpangutana mahitungod sa unsay inyong gibasa, ug sa pagsumpay sa unsay inyong gikat-unan ngadto sa unsay inyo nang nahibaloan.)
-
Unsa nga baruganan ang atong makat-unan gikan sa ehemplo ni Joseph Smith ug Sidney Rigdon? (Ang mga estudyante mahimong mosugyot og daghang mga baruganan, apan siguroa ang paghatag og gibug-aton sa mosunod nga baruganan: Samtang kita mainampuon nga nagtuon ug nagpamalandong sa mga kasulatan, nag-andam kita sa atong mga kaugalingon sa pagdawat og pagsabut gikan sa Ginoo pinaagi sa Espiritu Santo.)
Aron matabangan ang mga estudyante nga mas masabtan kon unsaon ang pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan, dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga pamahayag ni Elder D. Todd Christofferson sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles. Hangyoa ang klase sa pagpaminaw alang sa mga lihok nga konektado sa pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan. (Mahimo nimong hatagan og kopya ang mga estudyante sa pamahayag aron sila makasunod.)
“Sa pagsulti ko nga ‘tun-an,’ nagpasabut ko nga labaw pa kay sa pagbasa lang. … Naghunahuna ko nga usahay magbasa mo og pipila ka mga bersikulo, mohunong aron mamalandong niini, magbasa og maayo sa mga bersikulo pagbalik, ug samtang naghunahuna mo bahin sa unsay gipasabut niini, mag-ampo para sa panabut, mangutana diha sa inyong hunahuna, maghulat sa espirituhanong mga impresyon, ug mosulat sa mga impresyon ug mga panghunahuna nga moabut aron mo makahinumdom ug makat-on og dugang pa. Sa pagtuon niining paagiha, mahimong dili daghan ang inyong mabasa nga mga kapitulo o mga bersikulo sulod sa tunga sa oras, pero makahatag kamo og luna sa inyong kasingkasing para sa pulong sa Dios, ug Siya makigsulti nganha kaninyo” (Kon Makabig Na Kamo,” Liahona, Mayo 2004, 11).
-
Unsa nga mga lihok ang gikonektar ni Elder Christofferson sa pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan?
-
Agi og dugang sa kang Elder Christofferson nga mga sugyot, unsa pay inyong nabuhat sa pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan? (Ilista sa pisara ang tubag sa mga estudyante.)
-
Unsay inyong nasinati agi og resulta sa pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan?
Awhaga ang mga estudyante sa paggamit sa mga lihok nga gihisgutan karon diha sa ilang personal nga pagtuon sa mga kasulatan. Ikonsiderar ang pagpakigbahin sa inyong pagpamatuod sa pagtuon nga mainampuon ug sa pagpamalandong sa mga kasulatan.
Komentaryo ug Background nga Impormasyon
Overview sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76. Pilia ang hustong dalan alang sa gitinguha nga destinasyon
Ang mosunod nga istorya, nga giistorya ni Elder Sterling W. Sill sa Seventy, nagpakita sa importansya sa pagpili sa agianan nga mogiya kanato ngadto sa mahangturong destinasyon nga atong labing gitinguha:
“Tingali makat-unan nato ang daghang mahinungdanong mga leksyon gikan sa istorya nga giistorya sa daghang tuig na ang milabay ni Dr. Harry Emerson Fosdick nga giulohan og ‘On the Wrong Bus.’ Kini nag-asoy kabahin sa usa ka lalaki [sa Estados Unidos] kinsa misakay sa usa ka bus nga may tuyo ug tinguha sa pag-adto sa Detroit. Apan sa dihang miabut siya sa katapusan sa layo kaayo nga biyahe, nakaplagan niya ang iyang kaugalingon sa Siyudad sa Kansas. Sa una dili siya makatuo niini. Sa dihang nangutana siya og [mga direksyon ngadto sa] Woodward Avenue ug gisultihan nga walay Woodward Avenue, naglagot siya—nahibalo siya nga aduna. Pipila pa kini ka oras una siya makadawat sa kamatuoran nga bisan sa iyang maayong mga intensyon ug iyang tinuoray nga tinguha, wala gyud siya sa Detroit apan anaa sa Siyudad sa Kansas. Ang tanan maayo gawas sa usa ka gamay nga detalye; nakasakay siya sa sayop nga bus.
“Dili ba kini makapaikag nga daghan kaayong mga tawo moabut sa laing dapit sa kinabuhi diin wala gayud silay intensyon nga moadto. Nagpili kita sa atong mga tumong sa kadungganan ug kalampusan ug kalipay, ug dayon kita usahay mosakay sa mga bus nga magdala kanato ngadto sa mga destinasyon nga puno sa walay kadungganan, kapakyasan, ug dili makapahimuot. Ang unang tumong sa atong mortal nga kinabuhi mao ang pag-andam alang sa kinabuhi human niini nga kinabuhi. Ug ang atong posible nga destinasyon nabulag ngadto sa tulo ka dagkong mga subdibisyon, nga gikompara ni Pablo ang pagkanindot ngadto sa kahayag sa adlaw, sa bulan, ug sa mga bitoon. …
“Ug busa kita mobalik pag-usab niining importanting ideya nga maoy usa sa labing importante sa kalibutan: una, nga kita nahibalo asa kita gustong moadto; ug ikaduha, nga kita mosakay sa bus nga modala kanato didto” (“On the Wrong Bus,” New Era, Hulyo 1983, 4, 6.)
Doktrina ug mga Pakigsaad 76:11–12. “Pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo ang among mga mata nabuksan”
Si Joseph Smith ug Sidney Rigdon miingon nga samtang sila naghubad sa Juan 5:29 sila “anaa sa Espiritu” (D&P 76:11) ug “pinaagi sa gahum sa Espiritu” (D&P 76:12) ang ilang mga mata nabuksan. Niini nga konteksto, kini nga mga pulong nagpasabut ngadto sa usa ka temporaryong pisikal ug espirituhanon nga kahimtang nga gitawag og pagkahimaya sa panagway. Ang pagkahimaya sa panagway mahitabo kon ang “mga tawo … sa mubo nga panahon nausab ang panagway ug kinaiyahan—nga, gibayaw sa usa ka labaw nga taas nga espirituhanon nga kahimtang—aron sila makalahutay sa atubangan ug himaya sa langitnon nga mga binuhat” (Giya ngadto sa mga Kasulatan, “Pagkahimaya sa Panagway,” scriptures.lds.org).
Doktrina ug mga Pakigsaad 76:19. Pagtuon ug pagpamalandong diha sa mga kasulatan
Si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan mitudlo mahitungod sa kalainan tali sa pagtuon ug sa pagpamalandong ug mahitungod sa relasyon tali sa pagpamalandong ug pagdawat og pagpadayag:
“Ang pagbasa, pagtuon, ug pagpamalandong dili pareho. Mahimo kitang mobasa sa mga pulong ug tingali makakuha kita og mga ideya. Magtuon kita ug tingali makadiskobre og mga sundanan ug mga koneksyon diha sa kasulatan. Apan kon kita mamalandong, atong gidapit ang pagpadayag pinaagi sa Espiritu. Ang pagpamalandong, alang kanako, mao ang paghunahuna ug pag-ampo nga akong buhaton human sa mainampingon nga pagbasa ug pagtuon sa mga kasulatan” (“Pagserbisyo uban sa Espiritu,” Liahona, Nob. 2010, 60).
Si Elder Marvin J. Ashton sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles mitudlo:
“Pinaagi sa pagpamalandong, naghatag kita sa Espiritu og oportunidad aron sa pag-awhag ug sa paggiya” (“There Are Many Gifts,” Ensign, Nob. 1987, 20).
Doktrina ug mga Pakigsaad 76. “Ang Panan-awon”
Ubos sa direksyon ni Joseph Smith, usa ka balaknong bersyon sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76, kasagarang gitawag og “Ang Panan-awon,” gisulat. Ang balak giimprinta kaniadtong Pebrero 1, 1843, diha sa Times and Seasons, usa ka pamantalaan sa Simbahan nga gimantala sa Nauvoo, Illinois, gikan sa Nobyembre1839 ngadto sa Pebrero 1846 (tan-awa sa Times and Seasons, Peb. 1, 1843, 82–85). Ang talaan sa ubos nagpakita og mga bahin sa Doktrina ug mga Pakigsaad 76, magkabagay nga mga stanza gikan sa balak, ug mga panabut nga atong maangkon gikan sa duha.
Balaknong Interpretasyon |
Panan-aw | |
---|---|---|
“Nga pinaagi kaniya, ug ngadto kaniya, ug tungod kaniya, ang mga kalibutan nalalang, ug ang mga lumulupyo niana mao ang anak nga mga lalaki ug anak nga mga babaye sa Dios.” |
Mga stanza 19–20 “19. Ug nakadungog ko og dakong tingog, may dalang balita gikan sa langit, Siya ang Manluluwas, ang bugtong anak sa Dios— Pinaagi kaniya, ngadto kaniya, ug tungod kaniya, ang mga kalibutan nalalang, Bisan gani ang tanan nga paspas nga naglihok diha sa kalangitang halapad, “20. Kansang mga lumulupyo, usab, gikan sa nag-una ngadto sa katapusan, Giluwas sa samang Manluluwas nato; Ug, sa pagkatinuod, mga anak sa Dios, Pinaagi sa samang mga kamatuoran, ug sa samang mga gahum.” |
Si Jesukristo mao ang Manluluwas dili lamang sa mga lumulupyo sa atong kalibutan apan alang usab sa mga lumulupyo sa tanang mga kalibutan nga gihimo Niya. |
“Tan-awa, kini mao sila kinsa namatay nga wala masayud sa balaod; Ug usab sila kinsa mao ang mga espiritu sa mga tawo nga gibutang sa bilanggoan, kinsa giduaw sa Anak, ug misangyaw sa ebanghelyo ngadto kanila, nga sila unta mahukman sumala sa mga tawo diha sa unod.” |
Mga stanza 54–55 “54. Tan-awa, kini mao sila kinsa namatay nga wala masayud sa balaod; Ang mga hentil sa karaang mga panahon nga wala gyuy paglaum, Ug kadtong diha sa kahimtang sa espirituhanong kamatayon, Ang mga espiritu nga anaa sa bilanggoan, nga giisa pinaagi sa kamatuoran. “55. Ngadto sa mga espiritu diha sa bilanggoan nga kanhiay ang Manunubos nagsangyaw, Ug gitudloan sila sa ebanghelyo, inubanan pag-usab sa gahum; Ug unya ang buhi gibunyagan alang sa ilang mga patay, Nga sila mahimong hukman sama sa mga buhi.” |
Dili sama ni Alvin, kinsa modawat unta sa ebanghelyo kon siya diha pay higayon nga makadungog niini sa wala pa siya mamatay (tan-awa sa D&P 137), adunay daghan kinsa mosalikway unta sa ebanghelyo kon ila kining nadungog sa panahon sa mortalidad. Apan tungod sa dakong mga kalooy sa Dios, kini nga mga tawo adunay oportunidad sa pagpaminaw ug pagdawat sa ebanghelyo diha sa bilanggoan sa espiritu ug pagahukman ingon og sila buhi. |
“Kinsa wala midawat sa pagpamatuod ni Jesus diha sa unod, apan sa pagkahuman midawat niini. “Kini mao sila kinsa mga dungganan nga mga tawo sa yuta kinsa nabutaan pinaagi sa pagkamalimbungon sa mga tawo. “Kini mao sila kinsa nakadawat sa iyang himaya, apan dili sa iyang kahingpitan. “Kini mao sila kinsa nakadawat sa pagduaw sa Anak, apan dili sa kahingpitan sa Amahan.” |
Mga stanza 56–57 “56. “Kini mao sila kinsa mga dungganan nga mga tawo sa yuta; Kinsa nabutaan ug gilimbungan pinaagi sa kamaliputon sa mga tawo: Wala nila dawata sa una ang kamatuoran sa Manluluwas; Apan gidawat, sa dihang ilang nadungog kini diha sa bilanggoan, pag-usab. “57. Dili mga maisug diha sa kamatuoran, sila dili makabaton og korona, Apan makabaton og himaya susama sa bulan: Kini mao sila, nga moduol ngadto sa presensya ni Kristo, Apan dili sa kahingpitan sa Dios, diha sa iyang trono.” |
Adunay daghang dungganang mga tawo kinsa misalikway sa ebanghelyo niini nga kinabuhi apan sa kaulahian naghinulsol sa dihang kini gitudlo ngadto kanila didto sa kalibutan sa espiritu. Madawat nila ang terrestrial nga himaya, nga gipakisama ngadto sa kahayag sa bulan. Makahimo sila sa pakig-uban ni Jesukristo, apan dili nila madawat ang kahingpitan sa Dios Amahan. |