Leksyon 151
Ang Gubat sa Utah ug ang Masaker sa Mountain Meadows
Pasiuna
Panahon sa mga 1850, ang tensyon ug dili pagsinabtanay tali sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa mga opisyal sa gobyerno sa Estados Unidos misangpot ngadto sa Gubat sa Utah sa 1857–58. Niadtong Septyembre sa 1857, mitumaw usab ang kasungian tali sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa mga sakop sa nagsunod nga mga karwahe sa migrante nga miagi sa Utah. Nasulsulan sa kasuko ug kahadlok, ang pipila ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa habagatang Utah miplano ug mihimo sa pag-masaker sa mga 120 ka mga migrante nga nagbiyahe ngadto sa California. Kining kapintas nailhan karon isip ang Masaker sa Mountain Meadows.
Mga Sugyot alang sa Pagtudlo
Nagkadako nga mga tensyon tali sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa gobyerno sa Estados Unidos
Ipasabut nga niadtong Hulyo 24, 1857, si Presidente Brigham Young kauban sa usa ka grupo sa mga Santos nga nanagsaulog sa ika-10 nga anibersaryo sa ilang pag-abut sa Walog sa Salt Lake sa dihang siya nakadawat sa kumpirmasyon sa unang mga balita nga ang army nagsingabut sa Siyudad sa Salt Lake. Sa miaging katuigan, ang mga panagsumpaki ug dili pagsinabtanay miresulta sa pagdako sa tensyon tali sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa mga opisyal sa gobyerno sa Estados Unidos. Ang mga Santos gustong pagadumalaon sa mga lider nga ilang gipili ug misalikway sa mga gitudlo sa federal kinsa dili sama kanila og mga mithi. Kana ang hinungdan nga pipila sa mga opisyal sa federal ang nagkonsiderar kanila nga nagrebelde batok sa gobyerno sa Estados Unidos. Bisan walay pagtugot gikan sa Kongreso, ang Presidente sa Estados Unidos nga si James Buchanan mipadala sa gibanabana nga 1,500 ka mga tropa ngadto sa Siyudad sa Salt Lake sa pagpugos sa mga taga-Utah sa pagdawat sa bag-ong mga opisyal.
-
Kon kamo mga Santos sa Ulahing mga Adlaw niadtong 1857 ug nakadungog nga dunay nagsingabut nga daghang kasundalohan sa imong siyudad, unsa kaha ang imong mga kabalaka? (Tingali maghisgot ang mga estudyante nga ang mga Santos bayolenting gipapahawa gikan sa Ohio, Missouri, ug sa Illinois; daghan ang nawad-an og inampingan nga mga kabtangan ug kayutaan; ug ang uban gipatay o namatay atol niining pagpanggukod. Ang mga balita sa nagsingabut nga mga kasundalohan nakamugna og kabalaka nga ang maong panghitabo lagmit motumaw usab diha sa Utah.)
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga paragraph:
Sa mga sermon ngadto sa mga Santos, si Presidente Young ug ang ubang mga lider sa Simbahan mihulagway sa nagsingabut nga mga tropa isip mga kaaway. Si Presidente Young, kinsa sa mga katuigan mihangyo sa mga Santos nga magtagana og bugas, misubli sa iyang mga instruksyon aron aduna silay makaon kon kinahanglan sila nga mopalayo gikan sa mga tropa. Isip gobernador sa Teritoryo sa Utah, mimando usab siya sa mga militia sa teritoryo sa pagpangandam sa pagpanalipod sa teritoryo.
Mitumaw ang kasungian tali sa pipila ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa mga sakop sa nagsunod nga mga karwahe sa migrante
Pag-display og usa ka mapa nga sama sa nalakip dinhi, o drowinga diha sa pisara. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga duha ka paragraph:
Ang nagsunod nga mga karwahe sa migrante nga nagbiyahe paingon sa kasadpan gikan sa Arkansas ngadto sa California misulod sa Utah samtang ang mga Santos nangandam sa pagdepensa sa teritoryo batok sa nagsingabut nga mga tropa sa Estados Unidos. Ang pipila sa mga sakop sa nagsunod nga karwahe nasagmuyo tungod kay naglisud sila nga makapalit sa gikinahanglan kaayo nga bugas gikan sa mga Santos, kinsa gisugo nga itagana ang ilang bugas. Ang mga migrante nakigsumpaki usab sa mga Santos kinsa dili gusto sa mga kabayo ug mga baka sa mga nagsunod nga karwahe nga mokaon ug moinom sa mga kapanguhaan sa mga Santos nga gikinahanglan alang sa ilang kaugalingong mga kahayupan.
Miulbo ang tensyon didto sa Siyudad sa Cedar, ang katapusan nga pinuy-anan [settlement] sa Utah diha sa ruta paingon sa California. Nahitabo ang mga panaglalis tali sa pipila ka mga sakop sa nagsunod nga mga karwahe ug sa pipila sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Mihulga ang mga sakop sa nagsunod nga mga karwahe sa pag-apil sa nagsingabut nga mga tropa sa gobyerno batok sa mga Santos. Bisan og ang kapitan sa nagsunod nga karwahe mibadlong sa iyang mga kauban sa paghimo niining mga pagpanghulga, ang pipila sa mga lider sa Siyudad sa Cedar ug mga lumulupyo miisip sa mga migrante nga mga kaaway. Ang pundok sa nagkarwahe mibiya sa lalawigan mga usa lang ka oras human sa pag-abut, apan ang pipila sa mga lumulupyo ug mga lider sa Siyudad sa Cedar gusto nga mogukod ug mosilot sa mga tawo kinsa mipasakit kanila.
Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna og mga higayon sa dihang nakasinati sila og panagsumpaki uban sa laing tawo o sa usa ka grupo sa mga tawo. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa 3 Nephi 12:25. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa baruganan nga gitudlo ni Jesukristo nga makagiya kanato kon kita makasinati og tensyon sa ubang tawo.
-
Unsa kaha ang gipasabut sa “pakig-uyon dayon kamo sa inyong kaaway”?
Aron matabangan ang mga estudyante nga makasabut niini nga mga pulong, mahimo nimong hangyoon ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa mosunod nga pamahayag:
Si Elder David E. Sorensen sa Seventy mitudlo nga ang pulong nga “pakig-uyon dayon kamo sa inyong kaaway” nagpasabut sa “paghusay sa atong mga panagbingkil sa sayo pa, agi og kahadlok nga ang pagkakaron nga kaligutgot motubo ngadto sa pisikal o emosyonal nga pagdagmal, ug kita maulipon sa atong kasuko” (“Ang Pagpasaylo Makapausab sa Kaligutgot ngadto sa Gugma,” Liahona, Mayo 2003, 11).
-
Unsaon ninyo pag-summarize ang pagtulun-an sa Manluluwas sa 3 Nephi 12:25 sa inyong kaugalingong mga pulong? (Samtang motubag ang mga estudyante, isulat ang usa ka baruganan nga susama sa mosunod diha sa pisara: Kon mosulbad kita sa panagsumpaki sa uban diha pa paagi sa Ginoo, nan malikayan nato ang makadaut nga mga epekto sa panagbingkil.)
-
Sa unsa kaha nga paagi nga ang pagsunod sa baruganan sa 3 Nephi 12:25 nakatabang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa nasuko sa mga sakop sa nagsunod nga karwahe?
Ipasabut nga tungod kay wala sulbara niining mga Santos ang ilang mga panagsumpaki sa mga migrante diha sa paagi sa Ginoo, ang sitwasyon mas migrabe pa. Si Isaac Haight, ang mayor sa Siyudad sa Cedar, major sa militia, ug presidente sa stake, mihangyo og permiso gikan sa kumander sa militia, kinsa nagpuyo sa duol nga pinuy-anan sa Parowan, sa pagtawag sa militia aron sa pagkompronta sa mga nanakit gikan sa nagsunod nga karwahe. Ang kumander sa militia, si William Dame, mitambag ni Isaac Haight sa pagbaliwala sa mga hulga sa mga migrante. Imbis mosunod ngadto niining tambag, si Isaac Haight ug uban nga mga lider sa Siyudad sa Cedar mihukom sa pag-agni sa lokal nga mga Indian sa pag-ataki sa nagsunod nga karwahe ug sa pagkawat sa ilang mga baka agig pagsilot sa mga migrante. Si Isaac Haight mihangyo ni John D. Lee, usa ka lokal nga miyembro sa Simbahan ug major sa militia, sa pagpangulo niining pag-ataki, ug ang duha miplano sa pagpasangil sa mga Indian sa maong binuhatan.
-
Unsa unta ang angayang gibuhat sa mga lider sa Siyudad sa Cedar sa dihang si William Dame mitambag kanila nga dili mogamit sa militia? Unsa man ang ilang nabuhat tungod sa pagsalikway sa tambag? (Human makatubag ang mga estudyante, isulat ang mosunod nga baruganan diha sa pisara: Kon atong ibaliwala ang tambag sa pagbuhat kon unsay matarung, nan kita mahimong mas dali nga makahimo og dili maayo nga mga pagpili.)
Ipasabut nga kining mga tawhana naghimo og supak sa ilang mga responsibilidad sa priesthood. Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Doktrina ug mga Pakigsaad 121:36–37. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa pasidaan sa Ginoo ngadto sa mga naghupot sa priesthood kansang lihok dili matarung.
-
Unsa ang pasidaan nga gihatag sa Ginoo ngadto sa mganaghupot sa priesthood kinsa nagtinguha sa pagtabon sa ilang mga sala o sa paglihok nga dili matarung?
Basaha o i-summarize ang mosunod nga mga paragraph, ug dapita ang mga estudyante sa pagpaminaw kon sa unsang paagi nga ang mga lider sa Siyudad sa Cedar mipadayon sa paghimo og dili maayo nga mga pagpili human mibaliwala sa tambag nga ilang nadawat.
Si Isaac Haight mipresentar sa plano sa pag-ataki sa nagsunod nga karwahe ngadto sa council sa lokal nga mga lider sa Simbahan, komunidad, ug sa militia. Pipila sa mga sakop sa council hugot nga misupak sa plano ug mihangyo ni Haight nga kon siya mikonsulta ba ni Presidente Brigham Young mahitungod nianang butanga. Miingon nga wala, miuyon si Haight sa pagpadala og mensahero, si James Haslam, ngadto sa Siyudad sa Salt Lake nga dala ang sulat nga nagpasabut sa sitwasyon ug nangutana kon unsay angayang buhaton. Hinoon, tungod kay ang Siyudad sa Salt Lake gibana-bana nga 400 ka kilometros gikan sa Siyudad sa Cedar, nagkinahanglan kini og usa ka semana nga pagsakay sa kabayo una moabut ang mensahero sa Siyudad sa Salt Lake ug mobalik ngadto sa Siyudad sa Cedar dala ang mga instruksyon ni Presidente Young.
Sa wala pa gipadala ni Isaac Haight ang iyang sulat sa mensahero, si John D. Lee ug ang usa ka grupo sa mga Indian miataki sa kampo sa migrante sa dapit nga gitawag og Mountain Meadows. Gipangulohan ni Lee ang pagpang-ataki apan nagtakuban siya aron makita kini nga ang mga Indian lang ang nalambigit. Ang pipila sa mga migrante napatay o naangol, ug ang nahibilin nakig-away sa miataki kanila, nga nakapugos sa pagpasibog ni Lee ug sa mga Indian. Ang mga migrante daling nakabira sa ilang mga karwahe sa pag-alirong, o koral, aron makapanalipod. Dugang duha ka pag-ataki ang misunod atol sa lima ka adlaw nga pagbarikada sa nagsunod nga karwahe.
Sa usa ka ponto, ang mga tawo sa militia sa Siyudad sa Cedar nakabantay og duha ka migrante nga naa sa gawas sa nag-alirong nga mga karwahe. Gipamusil sila sa mga tawo sa militia, nga napatay ang usa. Ang laing tawo nakalingkawas ug mihatud sa balita sa kampo sa karwahe nga nalambigit ang puti nga mga tawo sa pagpang-ataki batok kanila. Kadtong nagplano sa pag-ataki nasakpan na karon sa ilang pagpanglingla. Kon ang mga migrante natugtan sa pagpadayon ngadto sa California, mokatap ang balita nga ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang responsable sa pagpang-ataki sa nagsunod nga karwahe. Ang mga nagplano nahadlok nga kining balita maoy hinungdan sa negatibong mga sangputanan diha sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga tawo.
-
Unsa ang resulta tungod sa desisyon sa pagsupak sa tambag sa kumander sa militia?
-
Niining puntoha, unsa ang mga kapilian niadtong responsable sa pagpang-ataki? (Mahimo nilang ikumpisal unsay ilang nabuhat ug modawat sa mga sangputanan, o mahimo silang maningkamot sa pagtago sa ilang mga krimen ug mga sala. Tan-awa sa D&P 121:37.)
-
Unsa unta ang angay nilang gibuhat?
Dapita ang mga estudyante sa pagpamalandong sa mosunod nga mga pangutana:
-
Unsa ang inyong buhaton kon makahimo kamo og sayop? Inyo bang ikumpisal unsay inyong nabuhat ug modawat sa mga sangputanan, o maningkamot ba kamo sa pagtago sa inyong mga sala pinaagi sa pagpanglingla?
Pipila sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw miplano ug mipatuman sa Masaker sa Mountain Meadows
Ipasabut nga ang mga miyembro sa Simbahan nga nalambigit sa pagpang-ataki sa laing mga migrante mipili sa pagtago sa ilang mga sala. Dapita ang klase sa pagpaminaw kon unsa ang nahitabo isip resulta sa ilang desisyon samtang ikaw mobasa o mo-summarize sa mosunod nga mga paragraph:
Agig pagsulay sa paglikay sa balita gikan sa pagkatap nga ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nalambigit sa mga pagpang-ataki sa nagsunod nga karwahe, sila si Isaac Haight, John D. Lee, ug lain pang mga lider sa lokal nga Simbahan ug sa militia nagplano sa pagpatay sa tanang migrante nga nahibilin gawas lang sa gagmayng bata. Sa pagpatuman niining plano, si John D. Lee miduol sa mga migrante ug miingon nga ang militia mopanalipod kanila gikan sa dungang pang pag-ataki pinaagi sa paggiya kanila nga luwas balik sa Siyudad sa Cedar. Samtang nanglakaw ang mga migrante paingon sa Siyudad sa Cedar, ang mga tawo sa militia miatubang ug namusil kanila. Ang pipila sa mga Indian nanggawas sa ilang gitaguan aron moapil sa pag-ataki. Sa gibana-bana nga 140 ka migrante ang kabahin sa nagsunod nga karwahe, 17 lang ka gagmayng mga bata ang naluwas.
Duha ka adlaw human sa masaker, si James Haslam miabut sa Siyudad sa Cedar dala ang mensahe nga tubag ni Presidente Young, nagmando sa lokal nga mga lider nga tugutan ang nagsunod nga karwahe nga malinawon nga makalakaw. “Sa dihang nabasa ni Haight ang mga pulong ni Young, mingaab siya sama sa usa ka bata ug igo lamang nakalitok sa mga pulong nga, ‘Ulahi na kaayo, ulahi na kaayo’” (Richard E. Turley Jr., “The Mountain Meadows Massacre,” Ensign, Sept. 2007, 20).
Ipasabut nga ang mga pagpili sa pipila sa mga lider sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug mga lumulupyo didto sa habagatang Teritoryo sa Utah misangpot sa makaguol nga Masaker sa Mountain Meadows. Agig kalahian, ang mga lider sa Simbahan ug sa mga teritoryo sa Siyudad sa Salt Lake misulbad sa panagsumpaki uban sa gobyerno sa Estados Unidos pinaagi sa malinawon nga panag-istorya ug negosasyon niadtong 1858. Atol niining panagsumpaki—nga sa kaulahian gitawag og ang Gubat sa Utah—ang mga tropa sa Estados Unidos ug ang mga tawo sa militia sa Utah nalambigit sa pagpanulong apan wala gayud sa gubat.
-
Unsaon ninyo sa pag-summarize ang mga pagpili nga misangpot sa Masaker sa Mountain Meadows?
-
Unsa nga mga baruganan ang atong makat-unan gikan niini nga trahedya? (Ang mga estudyante mahimong motino og nagkalain-laing mga baruganan, apan ang ilang mga tubag mahimong maglakip sa mosunod: Ang pagpili sa pagtago sa atong mga sala mahimong mosangpot nga kita makahimo og dugang nga mga sala. Ang pagpili sa pagtago sa atong mga sala magdala og pagmahay ug pag-antus.)
Ipasabut nga ang Masaker sa Mountain Meadows wala lang miresulta sa mga kamatayon sa mga 120 ka mga biktima, apan mao usab kini hinungdan sa grabe nga pag-antus sa naluwas nga mga bata ug sa ubang kaparyentihan sa mga biktima. Ang mga Paiute Indian nag-antus usab kay mao ang gibasol sa dili makiangayon nga paagi sa maong krimen. Agig dugang, kadtong “kinsa mipatuman sa pagmasaker gihasol ang tanlag sa tibuok nilang kinabuhi ug sa pagbalik-balik sa mga urom sa unsay ilang nabuhat ug nakita” (Richard E. Turley Jr., “The Mountain Meadows Massacre,” 20).
Isiguro sa mga estudyante nga kon ilang nasugdan ang pagsubay sa dalan sa kasaypanan ug sala, makalikay sila sa umaabut nga kasakit sa pagbati ug pagmahay pinaagi sa pagbalik ngadto sa Ginoo ug maghinulsol sa ilang mga sala.
Ipasabut nga tungod kay daghang lokal nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang responsable sa pagplano ug pagpatuman sa Masaker sa Mountain Meadows, ang pipila ka mga tawo mitugot niining panghitabo nga negatibong nakaapekto sa ilang pagtan-aw sa tibuok Simbahan.
-
Nganong importante nga makaamgo nga ang sayop nga binuhatan sa pipila ka mga miyembro sa Simbahan dili motino sa pagkatinuod sa ebanghelyo?
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga pamahayag ni Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan:
“Ang ebanghelyo ni Jesukristo nga atong gihangup, misalikway sa linuog nga pagpatay sa kalalakin-an, kababayen-an, ug kabataan. Sa pagkatinuod, nagpasiugda kini sa kalinaw ug pagpasaylo. Unsay nabuhat sa mga miyembro sa Simbahan [didto sa Mountain Meadows] sa dugay nang panahon ang milabay nagrepresentar og makalisang ug dili ikapangatarungan nga pagbiya gikan sa Kristiyanong pagtulun-an ug pamatasan” (“150th Anniversary of Mountain Meadows Massacre,” Sept. 11, 2007, mormonnewsroom.org/article/150th-anniversary-of-mountain-meadows-massacre).
Dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa og kusog sa Helaman 5:12. Hangyoa ang klase sa pagsunod, nga mangita sa unsay atong mahimo aron makapalambo ug mapabilin ang atong mga pagpamatuod aron atol sa malisud nga mga panahon, sama sa higayon nga mahibalo kita sa mga higayon nga ang mga miyembro sa Simbahan napakyas sa pagsunod sumala sa mga pagtulun-an ni Jesukristo, ang atong hugot nga pagtuo dili matandog.
-
Sumala sa Mormon 5:12, unsay atong mabuhat aron mapalambo ug mapabilin ang atong mga pagpamatuod? (Human makatubag ang mga estudyante, mahimo nimong isulat ang mosunod nga baruganan diha sa pisara: Makapalambo kita og lig-on nga mga pagpamatuod pinaagi sa pagtukod sa atong pagtuo diha sa pundasyon ni Jesukristo.)
Sa paghulagway niining baruganan, dapita ang usa ka estudyante sa pagbasa sa mosunod nga paragraph:
“Si James Sanders mao ang apo sa tuhod sa … usa sa mga bata kinsa naluwas sa massacre [ug miyembro usab sa Simbahan]. … Si Brother Sanders … miingon nga ang pagkahibalo nga ang iyang mga katigulangan nga gipatay diha sa masaker ‘wala makaapekto sa akong hugot nga pagtuo tungod kay kini gibase diha kang Jesukristo, dili diha ni bisan kinsang tawo sa Simbahan’” (Richard E. Turley Jr., “The Mountain Meadows Massacre,” 21).
-
Sa unsang paagi nga ang atong pagtuo makapalig-on kanato kon mahibalo kita sa mga higayon nga ang mga miyembro sa Simbahan napakyas sa pagsunod sumala sa mga pagtulun-an sa Maluluwas?
-
Unsa man ang inyong gihimo aron matukod ang inyong pagtuo diha sa pundasyon ni Jesukristo?
Ipamatuod ang kaimportante sa pagsunod sa mga pagtulun-an ni Jesukristo ug pagbase sa atong pagtuo diha Kaniya ug sa Iyang ebanghelyo. Dapita ang mga estudyante sa pagpamalandong kon sa unsang paagi nga tingali matukod nila og mas maayo ang ilang pagtuo diha sa pundasyon ni Jesukristo ug maghimo og usa ka tumong sa pagbuhat sa ingon.
Komentaryo ug Background nga Impormasyon
Responsibilidad alang sa Masaker sa Mountain Meadows
Si Presidente Henry B. Eyring sa Unang Kapangulohan mihimo sa mosunod nga pamahayag kalabut sa responsibilidad alang sa Masaker sa Mountain Meadows:
“Ang responsibilidad alang sa masaker anaa sa lokal nga mga lider sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw diha sa mga rehiyon duol sa Mountain Meadows kinsa naghupot usab og mga posisyon sa komunidad ug sa militar ug uban sa mga miyembro sa Simbahan nga naglihok ubos sa ilang direksyon. …
“… Walay pagduhaduha nga ang Balaang Kaangayan mopahamtang og tukma nga silot niadtong responsable sa masaker” (“150th Anniversary of Mountain Meadows Massacre,” Sept. 11, 2007, mormonnewsroom.org/article/150th-anniversary-of-mountain-meadows-massacre).
Si Richard E. Turley Jr., kaabag [assistant] nga historian ug tigrekord sa Simbahan, mipasabut kon sa unsang paagi nga ang kinatibuk-ang mga lider sa Simbahan sa katapusan nakahibalo bahin sa masaker. Gi-summarize usab niya ang mga sangputanan nga miabut ngadto sa pipila sa mga mihimo sa salaud:
“Bisan og si Brigham Young ug ang ubang mga lider sa Simbahan sa Siyudad sa Salt Lake nakahibalo sa masaker sa wala madugay human sa pagkahitabo niini, ang ilang pagsabut sa kadak-on sa kalambigitan sa mga lumulupyo ug ang makalisang nga mga detalye sa krimen miabut sa ginagmayng paagi sulod sa taas nga panahon. Niadtong 1859 ilang gi-release sa ilang mga calling ang presidente sa stake nga si Isaac Haight ug lain pang prominenting mga lider sa Simbahan sa Siyudad sa Cedar kinsa adunay papel sa masaker. Niadtong 1870 gi-excommunicate nila si Isaac Haight ug si John D. Lee gikan sa Simbahan.
“Niadtong 1874 nadesisyunan sa usa ka dakong hukmanan sa teritoryo nga kasuhan ang siyam ka mga lalaki alang sa ilang papel sa masaker. Kadaghanan nila sa katapusan gidakop, bisan og si Lee lamang ang nahukman, nakonbikto, ug gisilutan og kamatayon tungod sa krimen. Laing tawo nga nadesisyunan nga kasuhan nahimong ebidensya sa estado [boluntaryong mitestigo ug mihatag sa ebidensya batok sa uban pang mga akusado], ug ang uban migahin og daghang katuigan sa pagtago-tago gikan sa balaod. Ang ubang mga tawo sa militia kinsa mipatuman sa pagmasaker gihasol ang tanlag sa tibuok nilang kinabuhi ug sa pagbalik-balik sa mga urom sa unsay ilang nabuhat ug nakita” (Richard E. Turley Jr., “The Mountain Meadows Massacre,” Ensign, Sept. 2007, 20).
Timeline sa mga panghitabo nga naglibut sa Masaker sa Mountain Meadows
Huwebes, Septyembre 3, 1857: Ang nagsunod nga karwahe sa gibana-bana nga 140 ka tawo, kadaghanan gikan sa Arkansas, miagi sa Siyudad sa Cedar, Utah. Ang pipila sa mga sakop sa nagsunod nga karwahe nalambigit og kasungian uban sa pipila ka lokal nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Pagkahuman nga nagdumili nga magpadakop ang pipila ka mga sakop sa nagsunod nga karwahe, ang lokal nga mga lider sa Simbahan ug sa komunidad nagtinguha og pagtugot gikan ni William Dame, ang district kumander sa militar sa duol nga Parowan, sa pagtawag sa militia aron sa pagkompronta sa mga migrante.
Biyernes, Septyembre 4, 1857: Si William Dame mipadala og tubag nga mensahe nga nagsugo sa mga lider sa Siyudad sa Cedar nga dili mohimo og lihok sa pagkompronta batok sa mga migrante. Si Isaac C. Haight ug ang ubang mga lider sa Siyudad sa Cedar nagplano sa pag-agni sa lokal nga mga Indian sa pag-ataki sa nagsunod nga karwahe sa migrante. Gi-recruit ni Haight si John D. Lee gikan sa Fort Harmony nga pangulohan ang pag-ataki.
Dominggo, Septyembre 6, 1857: Si Isaac C. Haight midumala og usa ka miting sa council sa Siyudad sa Cedar ug nagpahibalo sa dugang pang lokal nga mga lider sa plano sa pag-ataki sa mga migrante. Pipila sa mga lider misupak niining plano ug miawhag ni Haight sa pagpadala og mensahero, si James Haslam, aron mangayo sa tambag ni Presidente Brigham Young kalabut nianang butanga.
Lunes, Septyembre 7, 1857: Si John D. Lee ug ang mga Indian miataki sa nagsunod nga karwahe sa migrante didto sa Mountain Meadows. Si James Haslam, nga nagdala sa sulat nga nangayo og giya gikan ni Presidente Brigham Young, mibiya sa Siyudad sa Cedar paingon sa Siyudad sa Salt Lake. Duha ka tawo sa militia ang miataki sa duha ka migrante kinsa migawas sa nag-alirong nga mga karwahe. Usa sa migrante naluwas ug mibalik ngadto sa pundok, nga nagdala og balita nga ang lokal nga mga lumulupyo mao ang nag-ataki sa mga migrante.
Martes, Septyembre 8, 1857: Pipila sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug ang mga Indian miapil sa duha pa ka mga pagpang-ataki batok sa nagsunod nga karwahe. Ang mga migrante malampuson nga nanalipod sa ilang nahimutangan, apan ang kalalakin-an sa Siyudad sa Cedar mipatay pa og dugang duha ka mga lalaki kinsa misulay sa pag-ikyas aron magpakitabang.
Miyerkules, Septyembre 9, 1857: Si Isaac C. Haight mibiyahe gikan sa Cedar City paingon sa Parowan aron makigkita ni William Dame. Ang council sa Parowan mihukom nga tugutan ang kompanya sa migrante nga malinawon nga makapadayon sa ilang biyahe, apan si Haight misulay sa pag-impluwensya ug nakadawat og pagtugot ni Dame sa pagtawag sa militia aron sa pagsamok sa mga migrante.
Huwebes, Septyembre 10, 1857: Si Isaac C. Haight mibalik sa Siyudad sa Cedar aron makighisgot uban sa lokal nga mga lider. Mipadala sila og mando sa pagpatay sa tanang mga migrante gawas lang sa gagmayng mga bata. Miabut si James Haslam sa Siyudad sa Salt Lake, mihatud sa mensahe ni Haight, ug misugod sa pagbalik sa iyang biyahe ngadto sa Siyudad sa Cedar dala ang tubag ni Presidente Young.
Biyernes, Septyembre 11, 1857: Ang lokal nga mga tawo sa militia milaang sa nahibilin nga mga migrante sa paggawas sa ilang kampo. Ang militia ug mga Indian miataki ug mipatay sa mga migrante, gawas lang sa 17 ka gagmayng bata.
Dominggo, Septyembre 13, 1857: Nakabalik si James Haslam gikan sa Siyudad sa Salt Lake dala ang sinulat nga instruksyon ni Brigham Young nga tugutan ang mga migrante nga malinawon nga makalakaw.
1859: Ang mga opisyal sa federal mikuha sa naluwas nga mga bata ug mibalik kanila sa Arkansas aron makapuyo uban sa mga paryente.
1870: Nasayran ni Presidente Brigham Young ang dugang nga mga detalye mahitungod sa masaker ug mi-excommunicate ni Isaac C. Haight ug John D. Lee.
1874: Siyam ka mga lalaki ang nadesisyunan nga kasuhan pinaagi sa dakong hukmanan sa teritoryo tungod sa ilang mga papel sa masaker.
1875: Si John D. Lee mao lang ang nakabuhat sa salaud nga gihusay, apan ang kaso miresulta sa hukom nga bitay.
1876: Si John D. Lee subling gihusay ug nakonbikto sa pagpatay tungod sa iyang papel sa masaker.
Biyernes, Marso 23, 1877: Gipatay si John D. Lee pinaagi sa firing squad didto sa Mountain Meadows.
Ang Gubat sa Utah
Sa tunga-tungang bahin sa 1857, ang mga lider sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nakadungog og mga hungihong nga ang federal nga gobyerno lagmit mohulip ni Brigham Young og bag-ong gobernador sa Teritoryo sa Utah, kinsa pagaluyohan sa daghang mga tropa sa federal. Kini nga mga hungihong nakumpirmar pagka-Hulyo 24 pinaagi sa kalalakin-an nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa miadto sa Siyudad sa Salt Lake gikan sa silangan (tan-awa sa Ronald W. Walker, Richard E. Turley Jr., ug Glen M. Leonard, Massacre at Mountain Meadows: An American Tragedy [2008], 30). Sila si Abraham Smoot, Judson Stoddard, ug Orrin Porter Rockwell miabut sa Siyudad sa Salt Lake niadtong Hulyo 23 uban sa balita nga nagsingabut na ang mga kasundalohan. Sa sunod nga adlaw ilang gidala ang balita ngadto sa Big Cottonwood Canyon, diin si Brigham Young ug daghang mga Santos nanagsaulog sa ika-10 nga anibersaryo sa pagsulod sa mga pioneer sa Walog sa Salt Lake (tan-awa sa Church History in the Fulness of Times Student Manual, 2nd ed. [manwal sa Church Educational System, 2003], 369–70).
Si Presidente Brigham Young ug ang ubang mga lider sa Simbahan mituo nga ang nagsingabut nga mga tropa sa federal adunay dautan nga tuyo ngadto sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Sa sayong bahin niadtong Agosto 1857, ang mga lider sa Simbahan mipahibalo sa mga plano aron malikayan o mapugngan ang mga tropa sa pagsulod sa Teritoryo sa Utah. Niadtong Septyembre 15, 1857, si Brigham Young miproklamar og martial law sa teritoryo. “Mimando usab siya sa Nauvoo Legion nga pangandaman ang pagsulong. Hapit kada komunidad sa Utah, ang mga pagpangandam alang sa depensa gipanghingusgan. Misugo usab siya sa mga bishop sa mga balangay sa pagpangandam sa pagsunog sa tanang butang kon ang kagubot mahitabo gayud” (Church History in the Fulness of Times Student Manual, 371).
Ang mga sakop sa Nauvoo Legion [ang ngalan nga gigamit sa Utah Territorial militia] gipadala aron sa pagsamok sa mga tropa sa federal samtang nagmartsa padulong sa teritoryo. “Ang [mga sakop sa legion] misunog sa mikabat og setenta y kwatro ka mga karwahe, nga nagdala sa mga suplay nga makapaigo sa daghang kasundalohan sulod sa tulo ka bulan. Nakadakop usab sila og katorse ka gatus sa duha ka libo nga baka nga uban sa ekspedisyon” (Church History in the Fulness of Times Student Manual, 374). Nakapahinay kini sa nagmartsa nga mga tropa ug nakapugong kanila sa pagsulod sa Walog sa Salt Lake hangtud sa tingpamulak sa 1858.
Niadtong Marso 1858, misugo si Presidente Young sa mga Santos sa pagpabakwit sa tanang lumulupyo sa amihanan sa Utah. Gitago sa mga Santos “ang tanang mga bato nga gitabas alang sa Templo sa Salt Lake, ug gilebel ug gitabunan ang pundasyon niini nga ang luna naingon sa gidaro nga yuta ug nagpabilin nga wala matandog” (Church History in the Fulness of Times Student Manual, 376). Ang mga balay ug ubang mga building sa Siyudad sa Salt Lake napuno sa mga dagami aron kini sunugon kay sa okupahon sa mga sundalo. Kapin sa 30,000 ka mga Santos ang mipadulong sa Provo ug sa ubang mga lungsod sa tunga-tungang bahin ug sa habatagan sa Utah, diin ang ubang mga miyembro sa Simbahan mitabang sa pagpahiluna ug pag-atiman kanila.
Ang mga lider sa Simbahan ug sa mga teritoryo sa Siyudad sa Salt Lake misulbad sa panagsumpaki uban sa gobyerno sa Estados Unidos pinaagi sa malinawon nga panag-istorya ug negosasyon. Niadtong Abril 1858, ang mga lider sa Simbahan mi-welcome sa bag-ong gobernador sa teritoryo nga si Alfred Cumming, ngadto sa Siyudad sa Salt Lake. Si Brigham Young mihatag sa mga rekord sa teritoryo ug sa silyo sa bag-ong gobernador ug miestablisar og mahigalaong relasyon uban kaniya. Sa sayo nga bahin sa Hunyo, miabut ang mga mensahero nga gipadala ni Presidente James Buchanan didto sa Siyudad sa Salt Lake nga nagdala og tanyag sa pagpardon sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Gidawat sa mga lider kini nga tanyag, nga nahimong limpyo ang Nauvoo Legion sa ilang sayop nga binuhatan sa ilang mga kalihokan sa pag-raid sa mga supply train sa kasundalohan. Pagka-Hunyo 26, ang kasundalohan malinawong misulod sa hilum ug biniyaan nga ulohang siyudad. Tungod kay wala gitandog sa mga tropa ang mga kabtangan sa mga Santos, ang mga Santos nga nagpabilin sa siyudad wala mobuhat sa ilang hulga sa pagsunog sa mga building. Human miistar og pipila ka mga adlaw sa siyudad, ang kasundalohan mibiya ug miestablisar og bag-ong outpost sa gibana-bana nga 48 ka milya (77 ka kilometros) sa habatagang-kasadpan sa Siyudad sa Salt Lake, nga ilang ginganlan og Camp Floyd. Pagka-Hulyo 1, 1858, si Brigham Young misugo sa mga Santos sa pagpamalik sa ilang mga panimalay sa amihanan sa Utah (tan-awa sa Church History in the Fulness of Times Student Manual, 375–77).
Unsa ang nahitabo sa migrante nga mga bata kinsa naluwas sa masaker?
Pipila sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang misagop ug miatiman sa migrante nga mga bata kinsa naluwas sa masaker. Niadtong 1859, ang mga opisyal sa federal mikuha niining mga bata ug miuli kanila ngadto sa ilang mga paryente sa Arkansas.
Ang mga sakop ba sa nagsunod nga karwahe sa migrante ang naghilo sa mga Indian?
Si Richard E. Turley Jr., assistant nga Church historian ug tigrekord, mipasabut:
“Pipila sa tradisyunal nga mga kasaysayan sa Utah sa unsay nahitabo didto sa Mountain Meadows midawat sa pangangkon nga ang pagpanghilo nakatampo usab sa kasungian—nga ang mga migrante sa Arkansas mituyo sa paghilo sa usa ka tubod ug usa ka patay nga baka duol sa tunga-tungang bahin sa Utah nga lungsod sa Fillmore, nga hinungdan sa pagkasakit ug kamatayon sa lokal nga mga Indian. Sumala niining istorya, ang mga Indian nangasuko ug misunod sa mga migrante ngadto sa Mountain Meadows, diin mahimong sila mismo ang nakahimo sa kapintas o mipugos sa nangahadlok nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pag-apil kanila sa pagpang-ataki. Gipakita sa makasaysayanong pag-research nga kining mga istorya dili tukma.
“Samtang tinuod nga ang pipila sa mga baka sa mga migrante nangamatay diha sa kadalanan, lakip na didto duol sa Fillmore, ang mga kamatayon makita nga resulta sa sakit nga miapekto sa mga baka niadtong mga 1850 sa mga kadalanan sa yuta. Mitakod sa mga tawo ang sakit gikan sa gitakbuyan nga mga hayop pinaagi sa mga samad o mga nuka o pinaagi sa pagkaon sa kontaminadong karne. Kon wala kining modernong pagsabut, ang mga tawo misuspetsa sa problema nga ang hinungdan pinaagi sa pagpanghilo” (The Mountain Meadows Massacre,” Ensign, Sept. 2007, 16).
Subo nga mga aksyon sa mga miyembro sa Simbahan
Ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Dieter F. Uchtdorf sa Unang Kapangulohan makatabang kanato nga masayud kon unsaon sa pagtubag kon kita makahibalo sa mga sayop nga binuhatan sa mga lider sa Simbahan:
“Sa hingpit nga kaprangka, dunay mga higayon nga ang mga miyembro o lider sa Simbahan makahimo og sayop. Dunay mga butang nga nasulti o nabuhat nga wala mahiuyon sa atong mga mithi, baruganan, o doktrina.
“Makaingon ko nga perpekto lamang ang Simbahan kon gipadagan kini sa perpektong mga binuhat. Perpekto ang Dios, ug lunsay ang Iyang doktrina. Apan Siya naglihok pinaagi nato—dili perpekto Niyang mga anak—ug ang dili perpektong mga tawo masayop.
“Ingon niini sukad pa sa una ug mao gihapon hangtud sa hingpit nga adlaw diin si Kristo Mismo mao ang maghari dinhi sa yuta.
“Subo lang nga ang uban nangawala tungod sa sayop nga nahimo sa tawo. Apan bisan pa niini, ang mahangturong kamatuoran sa gipahiuling ebanghelyo nga anaa sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw wala mamantsahi, mokunhod, o magun-ob” (“Dali, Pakig-uban Kanamo,” Ensign o Liahona, Nob. 2013, 22–23).
Masaker sa Mountain Meadows
Alang sa dugang nga impormasyon mahitungod sa Mountain Meadows Massacre, adto sa Gospel Topics sa LDS.org ug pangitaa ang “Masaker sa Mountain Meadows.”