Laipelí
Lēsoni 13: 1 Nīfai 10–11


Lēsoni 13

1 Nīfai 10–11

Talateú

Hili e fanongo ʻa Nīfai ki he fakamatala ʻene tamai ko Līhaí ki heʻene mata-meʻa-hā-maí, naʻá ne holi ke mamata, fanongo, mo ne ʻiloʻi tonu ʻe ia ʻa e ngaahi meʻa kuo mamata mo fanongo ki ai ʻa Līhaí (vakai, 1 Nīfai 10:17). Lolotonga e fakalaulauloto ʻa Nīfai ki he ngaahi akonaki ʻa ʻene tamaí, naʻe “ʻave [ia] ʻe he Laumālie ʻo e ʻEikí” (1 Nīfai 11:1) peá ne mata-meʻa –hā-mai. ʻOku toe fakamatalaʻi ʻa e mata-meʻa-hā-mai ko ʻení ʻi he 1 Nīfai 11–14. ʻI he 1 Nīfai 11 ʻoku tau lau ai ki he ʻakau ʻo e moʻuí, vaʻa ukameá, mo e fuʻu fale lahi mo ʻataʻataá, pea pehē ki he ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí, papitaisó, ngāue fakafaifekaú, mo e tutukí. ʻI hono fakamoʻoniʻi ʻe Nīfai ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení, naʻá ne fakatokangaʻi ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá ki Heʻene fānaú.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

1 Nīfai 10:1–16

ʻOku kikiteʻi ʻe Līhai e Mīsaiá

Kiʻi fakamatalaʻi nounou ʻa e 1 Nīfai 10:1–16 ʻaki haʻo talaange ki he kau akó ko e hili hono fakafekauʻaki ʻe Līhai ʻene māta-meʻa-hā-mai ki he ʻakau ʻo e moʻuí, naʻe toe ʻi ai mo ʻene ngaahi kikite hokohoko lahi. Naʻe kau heni ʻa e ngaahi fakaikiiki ʻo e taimi ʻe hāʻele mai ai ʻa Sīsū Kalaisi ki he māmaní (vakai, 1 Nīfai 10:4), ko Hono papitaiso Ia ʻe Sione Papitaisó (vakai, 1 Nīfai 10:7–10), Hono tutukí mo ʻEne toetuʻú (vakai, 1 Nīfai 10:11), pea mo e vavé ni hono fakamoveteveteʻi mo hono tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí (vakai, 1 Nīfai 10:12–14).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 10:4–6.(Te ke ala fie maʻu ke fakamatalaʻi ange ko e Mīsaiá ko ha “ foʻi lea faka-Alamea mo faka-Hepelū ia ko hono ʻuhingá ʻko e tokotaha kuo pani.’ ʻOku ui ʻa Sīsū ko e Kalaisí ʻi he Fuakava Foʻoú ʻa ia ko e foʻi lea faka-Kiliki ia ʻoku ʻuhinga tatau mo e Mīsaiá. Ko hono ʻuhingá ko e Palōfita, Taulaʻeiki, Tuʻi, mo e Tokotaha Fakahaofi kuo pani, ʻa ia naʻe nofo ʻa e kau Siú ʻo tatali fiefia ki heʻene haʻú” [Ko e Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “Mīsaiá,” scriptures.lds.org; vakai foki, Bible Dictionary, “Messiah”].)

  • Fakatatau ki he kikite ʻa Līhaí, ko e fē taimi ʻe hāʻele mai ai ʻa e Fakamoʻuí? (Vakai, 1 Nīfai 10:4.)

  • Ko e hā e meʻa naʻe mei hoko ki he faʻahinga ʻo e tangatá kapau naʻe ʻikai ke nau fakafalala ki he Fakamoʻuí? (Vakai, 1 Nīfai 10:6.)

1 Nīfai 10:17–22; 11:1–6

ʻOku fekumi ʻa Nīfai ke mamata, fanongo, mo ʻilo ʻa e ngaahi moʻoni naʻe akoʻi ʻe heʻene tamaí

Kole ange ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he sīpinga ko ʻení: ʻOku ʻalu ha kau talavou ʻe toko tolu ki he houalotu ʻa e Siasi tatau. Hili ʻenau foki ki ʻapí, ʻoku ongoʻi ʻe ha talavou ʻe toko taha naʻe taʻe oli e houalotú pea mole noa hono taimí. ʻOku fakakaukau ʻa e toko taha naʻe lelei ʻa e houalotú ka naʻe ʻikai ke uesia ai ia. ʻOku foki hono tolú ki ʻapi kuo langaki ia ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní pea ʻokú ne maʻu ʻa e ueʻi mo e fakahinohino fakalaumālie ki heʻene moʻuí, pea naʻe ope atu ia ʻi he meʻa ne akoʻi ʻi he houalotú.

  • ʻOku malava fēfē ke ʻalu ʻa e kau talavou ʻe toko tolú ki he houalotu tatau kae kehekehe pehē ʻenau ngaahi aʻusiá?

Fakamatalaʻi ange ʻoku faitatau ʻa e sīpinga ko ʻení mo e meʻa ne aʻusia ʻe Leimana, Lēmiuela, mo Nīfai ʻi he taimi ne nau fanongo ai ki he ngaahi kikite ʻenau tamaí mo e fakamatala ʻo ʻene mata-meʻa-hā-maí. Naʻe ʻikai ke mahino kia Leimana mo Lēmiuela ʻa e ngaahi lea ʻa ʻena tamaí pea naʻá na veiveiua he meʻa naʻá na fanongo ki aí (vakai, 1 Nīfai 15:2). ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, naʻe tafoki ʻa Nīfai ki he ʻEikí ke ne maʻu ha mahino. Naʻá ne ʻomi ha sīpinga fakaʻofoʻofa ʻo e founga ke fekumi ai mo maʻu ha fakahaá.

Talaange ki he kau akó ʻi he lolotonga ʻenau ako ki he meʻa ne aʻusia ʻe Nīfaí, te nau ʻilo ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe tokoni kiate kinautolu ke nau fekumi mo maʻu ha fakahā maʻanautolu. Poupouʻi kinautolu ke nau fakatokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa naʻe fai ʻe Nīfai ke ne lava ai ʻo maʻu ha fakahā tatau mo ia naʻe maʻu ʻe Līhaí.

Vahevahe ʻa e kalasí ki he kulupu ʻe tolu. Vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi kalasi pe faʻahinga fehuʻi ʻi he saati ko ʻení. (Te ke ala fie maʻu ke fakaʻaliʻali ʻa e sātí ʻi he palakipoé kimuʻa pea toki kamata ʻa e kalasí.) Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 1 Nīfai 10:17 mo e 11:1–6 pea teuteu ha ngaahi tali ki heʻenau ngaahi fehuʻi kuo vahe angé.

Loto holi

Ko e hā e meʻa naʻe holi ʻa Nīfai ke ne mamata, fanongo mo ʻilo ki aí?

ʻOku kaunga fēfē ʻetau loto-holí ki heʻetau malava ke maʻu ha fakahaá?

Ko e hā e meʻa ʻoku ou holi ke ʻilo mei he ʻEikí?

Tuí

Ko e hā e tui naʻe fakahaaʻi ʻe Nīfai ʻi heʻene fekumi ki ha fakahaá?

ʻOku anga fēfē hono tākiekina ʻe he tui ko ʻení ʻetau malava ke maʻu ha fakahaá?

Te u lava fēfē ʻo fakatupulaki ʻeku fakamoʻoni mo e tui kia Sīsū Kalaisí?

Fakalaulaulotó

Ko e hā e meʻa naʻe hoko he taimi naʻe tangutu ai ʻa Nīfai ʻo fakalaulaulotó?

Ko e hā ʻoku lava ai e fakalaulaulotó ʻo fakaiku ki he maʻu fakahaá?

Ko e hā te u lava ʻo fai ke u faivelenga ange ai ʻi he fakalaulauloto ki he lea ʻa e kau palōfitá?

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi mei he kulupu takitaha ke nau vahevahe ʻa e tali ki heʻenau ʻuluaki foʻi fehuʻi ʻe ua ne vahe angé. (Te ke ala fakaafeʻi foki ha kau ako ke nau tali ʻa e fehuʻi hono tolú, kae fakapapauʻi kiate kinautolu ʻoku ʻikai fie maʻu ke nau vahevahe ʻa e ngaahi tali ʻoku fuʻu pelepelengesi pe ʻikai fakahāhā holó.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 10:19.

  • Ko hai ʻoku lava ke ne ʻilo ʻa e ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá?

  • Ko e hā e mālohi ʻoku lava ke fakahāʻaki e ngaahi meʻa lilo ʻa e ʻOtuá?

  • Ko e hā e meʻa kuo pau ke tau fai ke maʻu ai ha fakahā ʻaki e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní?

  • ʻOkú ke fakakaukau ko e hā e ʻuhinga ʻo e fekumi faivelengá?

  • Ko e hā e meʻa naʻe fai ʻe Nīfai ke fakamahinoʻiʻaki naʻá ne fekumi faivelenga ke ne mamata, fanongo, mo ʻilo ki he ngaahi meʻa kuo akoʻi ʻe heʻene tamaí?

Hiki e ngaahi lea ko ʻení ʻi he palakipoé:

ʻOku fakahā ʻe he ʻOtuá ʻa e moʻoni ki …

Kole ki he kau akó ke nau fakanounouʻi ʻa e meʻa kuo nau ako mei he meʻa ne aʻusia ʻe Nīfaí ʻaki hono fakakakato e lea ʻi he palakipoé. Neongo ʻe fili ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ʻoku totonu ke fakafofongaʻi totonu ʻe heʻenau ngaahi talí ʻa e moʻoni ko ia ʻoku fakahā ʻa e moʻoní kiate kinautolu kotoa pē ʻoku nau fekumi faivelenga kiate Iá. (Te ke ala fie maʻu ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

Poupouʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki ha taimi kuo tataki ai kinautolu ʻe he fekumi faivelenga ki he ʻOtuá ke nau ongoʻi Hono Laumālié mo maʻu ha fakahā. (ʻE ala tokoni ke fakahā ʻoku kau ʻi he maʻu fakahaá ʻa e maʻu ha fakahinohino he taimi ʻoku fai ai ha filí, maʻu ha ʻilo ʻoku lahi angé, maʻu ha fakafiemālie, pe maʻu ha ʻilo fakapapau ʻoku moʻoni ʻa e meʻa ko iá.) Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe e ngaahi meʻa kuo nau aʻusiá mo e toenga ʻo e kalasí. Te ke ala fie maʻu foki ke fakamoʻoniʻi e meʻa kuó ke aʻusiá makatuʻunga ʻi hoʻo feinga ke fekumi faivelenga ki he ʻEikí.

1 Nīfai 11:7–36

ʻOku fakamoʻoni ʻa Nīfai ki he afeitaulalo ʻa e ʻOtuá

Fakamatalaʻi ange ki he kau akó naʻe hokohoko atu e fakalaulauloto mo e fekumi ʻa Nīfai ki ha tataki fakalangi lolotonga ʻene mata-meʻa-hā-maí. ʻI he taimi ne kole ai ʻe Nīfai ke ʻilo ki he fakaʻuhinga ʻo e fuʻu ʻakau naʻá ne mamata ki ai mo ʻene tamaí, naʻe hā mai ha ʻāngelo ke tokoniʻi ia. Naʻe fehuʻi ange ʻe he ʻāngeló, “ʻOkú ke ʻiloʻi koā ʻa e ʻuhinga ʻo e fuʻu ʻakau naʻe sio ki ai ʻa hoʻo tamaí?” (1 Nīfai 11:21). Toe vakaiʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e fuʻu ʻakaú ʻaki hano ʻai e kau akó ke nau taufetongi ʻi hono lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 11:18–23.

  • Naʻe pehē ʻe Nīfai naʻe ʻuhinga ʻa e fuʻu ʻakaú ki he hā? (Hili e tali ʻa e kau akó, ʻe ala fie maʻu ke ke fakamahinoʻi naʻe mamata ʻa Nīfai kia Mele ʻokú ne huki ʻa e valevale ko Sīsuú, pea naʻe fakamahinoʻi ʻe he ʻāngeló ko e pēpeé “ko e ʻAlo [ia] ʻo e Tamai Taʻengatá.” Hili iá naʻe fehuʻi ange ʻe he ʻāngeló kia Nīfai ʻa e ʻuhinga ʻo e fuʻu ʻakaú ke tokoni kiate ia ke ne mamata ʻoku fakafofongaʻi [ʻe he fuʻu ʻakaú] ʻa Sīsū Kalaisi. ʻI he taimi naʻá ne tali ai ʻokú ne fakafofongaʻi “ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá,” naʻá ne ʻuhinga ki he ʻofa ʻa e ʻOtuá kuo fakahaaʻi mai ʻo fakafou ʻi he meʻaʻofa ʻaki Hono ʻAló. ʻOku tau aʻusia ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻetau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.)

  • Naʻe anga fēfē hono fakamatalaʻi ʻe Nīfai mo e ʻāngeló ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá?

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 1 Nīfai 11:16.(Fakamatalaʻi ange ko e foʻi lea ko e afeitaulaló ʻoku ʻuhinga ia ko e hifo tauʻatāina mei ha faʻahinga tuʻunga pe lāngilangi. Te ke ala fie maʻu ke fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi heʻenau folofolá ʻi he tafaʻaki ʻo e 1 Nīfai 11:16.)

ʻAi ke feinga e kau akó ke ʻiloʻi e tali ʻa Nīfai ki he fehuʻi ʻa e ʻāngeló ʻaki hono lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 11:17.

  • Ko e hā e meʻa naʻe ʻilo ʻe Nīfaí?

  • Ko e hā e meʻa naʻe ʻikai ke ne ʻiló?

Hili hono tali ʻe Nīfaí, naʻe fakahā kiate ia ʻe he ʻāngeló ʻa e ngaahi sīpinga lahi ʻo e afeitaulalo ʻa e ʻOtuá ke tokoni ke fakatupulaki ʻa e mahino ʻokú ne maʻu kau ki he ʻofa ʻa e ʻOtuá. Fakamatalaʻi ange ki he kau akó ko e “afeitaulalo ʻa e ʻOtuá” ʻoku ʻuhinga ia ki he ʻOtua ko e Tamaí mo Sīsū Kalaisi fakatouʻosi.

Vahevahe ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻa ia naʻá ne fakamatalaʻi ʻa e afeitaulalo ʻa e ʻOtua ko ʻetau Tamai Hēvaní:

“Ko e afeitaulalo ʻa e ʻOtuá ʻoku fakatefito ia ʻi he foʻi moʻoni ko ia, ko ha Tokotaha kuo hakeakiʻi, ʻokú Ne ʻalu hifo mei hono taloni taʻengatá ke hoko ko e Tamai ʻa ha ʻAlo matelie” (The Mortal Messiah [1979], 1:314).

ʻĪmisi
Ko e ʻAloʻi ʻo Sīsuú

Ke tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e founga ʻoku toe fakaʻuhinga ai “ʻa e afeitaulalo ʻa e ʻOtuá” kia Sīsū Kalaisí, fakaʻaliʻali ange ʻa e fakatātā ʻo e ʻAloʻi ʻo Sīsuú ʻi he (62116; Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 30). Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 11:13–21. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ʻe taha ke ne feinga ke ʻiloʻi pe ko e hā ʻa e fekauʻaki ʻo e ngaahi veesi ko ʻení mo e fakatātaá. ʻAi ke lau ʻe ha tokotaha ako ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sēleti N. Lani naʻe hoko kimuʻa ko e taha ʻo e Kau Fitungofulú. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakafanongo ki he ngaahi founga naʻe fakahaaʻi ʻaki ʻe he Fakamoʻuí ʻEne ʻofa kiate kitautolú.

“Ko Sīsū ʻeni—ko ha mēmipa ʻo e Toluʻi ʻOtuá, ko e ʻUluaki fānau ʻa e Tamaí, ko e Tokotaha Fakatupú Ia, ko Sihova Ia ʻo e Fuakava Motuʻá—ʻokú Ne tukuange he taimí ni Hono tuʻunga fakalangi mo māʻoniʻoní; ʻo Ne mavahe mei he lāngilangi mo e fakaʻeiʻeikí kotoa ka Ne hoko mai ʻi ha sino ʻo ha kiʻi valevale; ʻikai te Ne lava ha meʻa, fakafalala kakato ki Heʻene faʻeé mo ʻEne tamai fakaemāmaní. ʻOku ʻikai ke Ne hāʻele mai ki he palasi fakamāmani fakaʻofoʻofa tahá pea … foaki ange kiate Ia ʻa e ngaahi makakoloa mahuʻingá ka ʻoku fakaofo ʻEne hāʻele mai ki ha ʻaiʻangakai māʻulalo ʻo e manú. ʻOku ʻikai fai ha ofo he pehē ʻe he ʻāngeló kia Nīfaí, “Vakai ki he afeitaulalo ʻa e ʻOtuá!’” (Jesus Christ, Key to the Plan of Salvation [1991], 16).

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí ʻa ʻEne ʻofa kiate kitautolú?

Fakapapauʻi ange ʻoku mahino ʻi hono fakahaaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne ʻofa kiate kitautolú Heʻene loto fiemālie ke moʻui ʻi he moʻui fakamatelié ʻ.

ʻĪmisi
Ko Hono Fakamoʻui ʻe Kalaisi ʻa e Mahakí ʻi Petesaita

Fakaʻaliʻali ʻa e fakatātā ʻo e Fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e ʻOfefine ʻo Sailosí [mei he maté] (62231; Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 41) mo hono Fakamoʻui ʻe Kalaisi ʻa e Mahakí ʻi Petesaitá (Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 42). Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 11:28 mo e 31. Poupouʻi e kalasí ke nau feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi founga ʻoku faitatau ai ʻa e ongo fakatātaá mo e ongo vēsí.

  • Ko hai naʻe mamata ki ai ʻa Nīfai ʻoku tokangaʻi mo fakamoʻui ʻe he Fakamoʻuí?

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi ngāue ʻa e Fakamoʻuí ʻEne ʻofá?

ʻAi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi ʻa e 1 Nīfai 11:32–33. Fakaafeʻi e kalasí ke nau fakafanongo ki he sīpinga fisifisimuʻa ʻo e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí.

ʻĪmisi
Ko e Tutukí

Hili hono vahevahe ʻe he kau akó ʻa e meʻa ne nau ʻiló, fakaʻaliʻali ange ʻa e fakatātā Ko e Tutukí (62505; Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí, fika 57).

Fakamoʻoni ange ʻoku fakatātaaʻi ʻe he afeitaulalo ʻa Sīsū Kalaisí ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kitautolú. Naʻe afeitaulalo ʻa e Fakamoʻuí ke moʻui ʻi ha moʻui fakamatelie, tokangaʻi mo fakamoʻui ʻa e mahakí mo e faingataʻaʻiá, pea pekia maʻa ʻetau ngaahi angahalá kae lava ke tau toe foki ki ʻapi ki he ʻao ʻo e Tamai Hēvaní.

  • ʻOku tākiekina fēfē ʻe hono ʻiloʻi ʻo e afeitaulalo mo e ʻofa ʻa e Fakamoʻuí hoʻo ngaahi ongo kiate Iá?

Fakaʻosiʻaki haʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e founga ʻoku “lelei taha” mo “fakafiefia taha” ai ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá kiate kinautolú (vakai, 1 Nīfai 11:22–23). Fai ha fakamoʻoni ko e taimi ʻoku tau muimui ai ki he sīpinga mo e fekumi faivelenga ʻa Nīfai ki he ʻOtuá, te tau ongoʻi ʻEne ʻofá pea tau aʻusia ʻa e fiefia he maʻu e ngaahi tāpuaki kuo lava ke tau maʻu ʻi he Fakalelei ʻa Kalaisí.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau muimui ki he sīpinga ʻa Nīfaí ʻi he feinga ʻoku nau fai ke fekumi ki ha fakahaá. Fakamanatu kiate kinautolu honau fatongia ko e kau ako ʻi he kalasi seminelí pea ko e tui mo e feinga ʻoku nau fai ʻi heʻenau ako folofola fakatāutaha fakaʻahó mo ʻenau kau ki he kalasí ʻokú ne tākiekina ʻa ʻenau malava ke ako ʻaki e Laumālié.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

1 Nīfai 10:17–19. Ako ʻaki e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní

Naʻe fakamamafaʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻetau fiemaʻu ke ako e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻaki e mālohi ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní:

“ʻOku fie maʻu ʻi heʻetau moʻuí he ngaahi tūkunga ʻa e ʻEikí ke tau tanumaki ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku tokoni ʻa e meʻafoaki ko iá ke mahino ai kiate kitautolu ʻa e tokāteliné mo tau ngāue fakafoʻituitui ʻaki ia. Koeʻuhí ʻoku toki mahino pē ʻa e moʻoni ʻoku ʻomi ʻi he fakahaá, ʻe fie maʻu leva ke tau faʻa lotu ʻi heʻetau akó” (“Living by Scriptural Guidance,” Ensign, Nov. 2000, 17).

1 Nīfai 11:1. Ko e mahuʻinga ʻo e fakalaulaulotó

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sēleti N. Lani ʻo e Kau Fitungofulú ʻa e mahuʻinga ʻo e fakalaulaulotó ʻi he founga ʻo e fekumi ki ha fakahaá:

“Tuku ha taimi ke ke fakalaulauloto mo fifili ai. Mavahe mei he hohaʻa ʻo e moʻuí. Kumi ha feituʻu lōngonoa pea ʻai ha taimi ke ke nofo mo fakakaukau ai, fakafanongo ki hoʻo ngaahi fakakaukaú mo e ngaahi ongó, fakaava ho lotó ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié. Fakatokangaʻi ange ʻa e meʻa naʻe pehē ʻe he kau palōfita ko ʻení naʻa nau fai kimuʻa ia pea toki maʻu ha ngaahi fakahā mahuʻingá. Nīfai: ‘Ne u nofo ʻo fakalaulauloto ʻi hoku lotó’ (1 Nīfai 11:1). Siosefa Sāmita mo Sitenei Likitoni: ‘Pea lolotonga ʻema fakakaukauloto ki he ngaahi meʻá ni’ (T&F 76:19). Siosefa F. Sāmita: ‘Naʻá ku nofo ʻi hoku lokí ʻo fakalaulauloto ki he folofolá; peá u fakakaukau ai’ (T&F 138:1–2). Siosefa Sāmita: ‘Naʻe ueʻi hake ʻeku fakakaukaú ke u fififli fakamātoato. … Naʻá ku toutou fifili ki ai [ki he ngaahi lea ʻa Sēmisí]’ (SS—H 1:8, 12).

“Taimi ʻe niʻihi kuo pau ke tau tuku ki he tafaʻakí e ngaahi hohaʻa ʻo e māmaní, tuku atu mo e fakavavevave ʻo ʻetau moʻui fakaʻahó, kae kumi ha feituʻu mo ha taimi lōngonoa te tau lava ʻo nofo hifo ai mo fakalaulauloto pea fifili mo fakakaukau—pea fakafanongo ki he kihiʻi leʻo siʻi ko ia ʻoku fanafana maí” (“The Voice of the Lord” [ko e lea ʻi he fakataha fakalaumālie ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongí, 2 Tīsema, 1997], 9–10, speeches.byu.edu).

Paaki