Laipelí
Lēsoni 114: Hilamani 14


Lēsoni 114

Hilamani 14

Talateú

Naʻe fakahā ʻe Samuela ʻi heʻene hoko atu ke malanga ki he kau Nīfai ʻi Seilahemalá ʻa e ngaahi fakaʻilonga te ne fakaʻilongaʻi e ʻaloʻi mo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá ne fakamatalaʻi naʻá ne kikiteʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení ke tokoni ke tui ʻa e kakaí kia Sīsū Kalaisi pea mo fakaʻaiʻai kinautolu ke fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá. Naʻá ne akoʻi ʻe fakafoki ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá Ne talaʻofa ʻi heʻene ui ʻa e kakaí ke fakatomalá, ʻe fakamolemoleʻi ʻa e kakai loto fakatomalá ʻi heʻenau ngaahi angahalá ka ko kinautolu ʻoku ʻikai fakatomalá ʻe toe tuʻusi kinautolu mei he ʻao ʻo e ʻOtuá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Hilamani 14:1–13

ʻOku kikiteʻi ʻe Samuela ʻa e ngaahi fakaʻilonga ki he ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí

Tā ha foʻi tao ʻe tolu ʻi he palakipoé ki muʻa ʻi he kalasí ʻo hangē ko ʻení. Te mou fakahū ha ngaahi foʻi lea mo ha ngaahi kupuʻi lea takai ʻi he ngaahi foʻi taó lolotonga ʻa e lēsoní.

ʻĪmisi
arrow

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakamanatuʻi e meʻa ne nau aleaʻi ʻi he lēsoni ki muʻá, ʻa ia naʻe fekauʻaki mo e Hilamani 13. Kapau ʻoku nau fie maʻu ha tokoni ke manatuʻi, fakamanatu ange naʻa nau ako ki ha palōfita naʻe ui ko Samuela. Kole ange ke nau vahevahe ʻa e ngaahi fakaikiiki ʻoku nau manatuʻi kau ki aí, hangē ko e; ko hai ia, feituʻu naʻe ʻalu ki aí, meʻa naʻá ne akoʻí, pea mo e tuʻunga fakalaumālie ʻo kinautolu naʻá ne akoʻí. Kole ki he kau akó ke nau fakamanatuʻi e founga naʻe fai ʻe he kakaí ki he pōpoaki ʻa Samuelá. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he Hilamani 14 ʻa e hoko atu ʻo e ngaahi akonaki ʻa Samuelá.

Fakamatalaʻi ange naʻe kikiteʻi ʻe Samuela ʻa e ngaahi meʻa ʻe hoko ʻi he kahaʻú, ko ha niʻihi ʻoku maile ʻe lauafe mei Seilahemala. Kole ki he kau akó ke nau vakaiʻi fakavavevave ʻa e Hilamani 14:1–2 ʻo kumi ha taha ʻo e ngaahi meʻa naʻe kikiteʻi ʻe Samuela kau ki hono (ʻaloʻi ʻo Sīsū Kalaisí).

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Hilamani 14:3–6, ʻo kumi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻe mamata ki ai e kau Nīfaí ʻi he taimi ʻo e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení ʻi heʻenau folofolá. Mahalo naʻa toe fie maʻu ke ke taki e tokanga ʻa e kau akó ki he futinouti ki he ngaahi veesi ko ʻení, ʻa ia ʻoku tuhu ki hono fakahoko ʻo e ngaahi kikite ʻa Samuelá.

  • Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻa e ʻaloʻi ʻo e Fakamoʻuí?

Lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:8–9. Fakamamafaʻi hono mahuʻinga ʻo e tui ki he Fakamoʻuí kae lava ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. Hikiʻi ʻa e Moʻui Taʻengatá ʻi he ʻosi ʻa e foʻi tao fakaʻosi ʻi he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga tatau pē ʻa e “moʻui lauikuongá” mo e “moʻui taʻengatá.” ʻOku ʻuhinga ia ke moʻui ʻi he faʻahinga moʻui ʻoku ʻi ai ʻa e ʻOtuá ʻo taʻe ngata ʻi Hono ʻaó mo hotau ngaahi fāmilí. Naʻe akoʻi ʻe Samuela ki he kau Nīfai ʻi Seilahemalá ʻa e meʻa ne fie maʻu ke nau fai ke nau maʻu ai ʻa e moʻui ʻoku lauikuongá.

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Hilamani 14:11–13, ʻo kumi e meʻa naʻe fie maʻu ʻe Samuela ke ʻilo mo fai ʻe he kakaí. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fokotuʻu ki he kau akó ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi meʻa ne fie maʻu ʻe Samuela ke ʻilo mo fai ʻe he kakaí.

Hiki ʻi he tafaʻaki toʻohema ʻo e ʻuluaki foʻi tao ʻi he palakipoé ʻa e ʻIló. Hili ia pea ʻeke ki he kau akó pe ko e hā ne nau ʻilo ne fie maʻu ʻe Samuela ke ʻilo ʻe he kakaí. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke nau hiki ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi lalo he foʻi lea ʻIló. (ʻOku totonu ke kau ʻi he ngaahi talí naʻe fie maʻu ʻe Samuela ʻa e kakaí ke nau ʻilo kau ki he fakamaau ʻa e ʻOtuá maʻanautolu faiangahalá, tuʻunga ʻo e fakatōmalá, haʻele mai ʻa Sīsū Kalaisí, mo e ngaahi fakaʻilonga kau ki Heʻene hāʻele maí.)

  • Ko e hā naʻe ʻamanaki ʻa Samuela ʻe taki ʻe he ʻilo ko ʻení ʻa e kakaí ke nau faí? (Tui kia Sīsū Kalaisi mo fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá.)

Kole ki he kau akó ke nau hiki ha foʻi tefitoʻi moʻoni makatuʻunga ʻi he Hilamani 14:13. Hili ia pea kole ki ha kau ako tokosiʻi ke nau lau leʻolahi ʻa e meʻa kuo nau hikí. (Ko e taha e ngaahi tali ʻe ala maʻú ko e ʻoku iku ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí ki he fakatomalá mo e fakamolemole ʻo e angahalá.)

Koeʻuhí ke tokoni ke mahino ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “tuʻunga ʻi heʻene ngaahi ngāué,” fakamatalaʻi ange ko e ngaahi ngāué ko ha ngaahi natula pe ngaahi tōʻonga ʻokú ne ʻai ha taha ke taau mo e palé. Kuo pau ke tau fai ha ngaahi meʻa pau, hangē ko e fakatomala fakamātoató, ke papitaiso mo hilifaki nima, mo tauhi e ngaahi fekaú, ka tau taau ke maʻu ʻa e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá. Neongo ia, ʻoku tau maʻu ʻa e meʻafoaki ʻo e fakamolemolé koeʻuhí ko e ngaahi ngāue ʻa e Fakamoʻuí, kae ʻikai ʻatautolu. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakamanatu ki he kau akó ʻa e 2 Nīfai 25:23, ko ha potu folofola fakataukei: “ʻOku ʻi he ʻaloʻofá ʻa homau fakamoʻuí, ʻo ka hili ʻemau fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻe ala faí.” Mahalo naʻa fie maʻu ke ke toe fokotuʻu ange ke lau ʻe he kau akó ʻa e ʻAlamā 22:14 mo e ʻAlamā 24:10–11.

Fakakakato ʻa e fakatātā ʻi he palakipoé hangē ko ʻení:

ʻĪmisi
Knowledge
  • Kuo fakalahi fēfē ʻe hoʻo ʻilo ki he Fakamoʻuí hoʻo tui kiate Iá?

  • Kuo hanga fēfē hoʻo tui ko ia ki he Fakamoʻuí ʻo taki koe ke ke fakatomala pea feinga ke hangē ange ko Iá?

Fakamoʻoniʻi ʻe toki lava pē ʻi he ngaahi ngāue ʻa Sīsū Kalaisí ke tau maʻu e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá mo e moʻui taʻengatá.

Hilamani 14:14–31

ʻOku kikiteʻi ʻe Samuela ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo e pekia ʻa e Fakamoʻuí

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:14. Hili ia pea kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Hilamani 14:20–27, ʻo kumi e ngaahi fakaʻilonga ʻe mamata ki ai ʻa e kau Nīfaí ʻi he taimi ʻo e pekia ʻa Sīsū Kalaisí. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení. Ko e feʻunga pē taimi ke nau laukonga aí, fakaafeʻi kinautolu ke nau lipooti ʻa e meʻa ne nau maʻú. Fakahā ange ko hono fakahoko ʻo e ngaahi fakaʻilonga ko ʻení naʻe lekooti ia ʻi he 3 Nīfai (vakai, Hilamani 14:20, futinouti a).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:28–29. Kole ki he kalasí ke nau muimui, ʻo kumi ʻa e ngaahi ʻuhinga ne ʻomi ai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakaʻilonga mo e ngaahi meʻa fakaofó. Kole ki ha kau ako tokosiʻi ke nau fakamatalaʻi ʻa e ngaahi ʻuhinga ko ʻení ʻi he lea pē ʻanautolu. (ʻE ala ngāueʻaki ʻe he kau akó ha ngaahi fakalea kehe, ka ke fakapapauʻi ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku ʻomai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakaʻilongá mo e ngaahi meʻa fakaofó ke tokoniʻi e kakaí ke nau tui kiate Ia.)

  • Ko e hā e meʻa ʻe lava ke akoʻi mai ʻe he foʻi moʻoni ko ʻení kau ki he meʻa ʻe tomuʻa hoko ʻi he Hāʻele ʻAngaua mai ʻa e Fakamoʻuí?

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi fakaʻilonga pe ngaahi fakamoʻoni kuo foaki ange ʻe he ʻEikí kiate kinautolu ke tokoni ke nau tui kiate Ia. Te ke lava ʻo poupouʻi ʻa e kau akó ke nau vahevahe ʻa ʻenau ngaahi aʻusiá (kae fakamanatu ange ʻoku ʻikai totonu ke nau ongoʻi haʻisia ke vahevahe ha faʻahinga meʻa ʻoku fuʻu fakatāutaha). Fakamoʻoniʻi ʻoku ʻomai ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi fakaʻilongá pea fekauʻi mai ha kau palōfita, hangē ko Samuelá, ʻi hotau kuongá ke fakalotoa ʻa e kakaí ke nau tui kiate Ia.

Fakatokangaʻi ange: Koeʻuhí ʻoku fakatokanga mai ha ngaahi fakamatala fakafolofola lahi ke ʻoua te tau fekumi ki he ngaahi fakaʻilongá, ʻe ala ongoʻi puputuʻu ʻa e kau akó ʻi he fealēleaʻaki ko ʻeni ki he ngaahi fakaʻilongá. Tokoni ke mahino kiate kinautolu ʻoku ʻi ai ha kehekehe ʻi he fakatokangaʻi ʻo e ngaahi fakaʻilonga ʻo e ʻofa ʻa e ʻOtuá mo e fekumi ki ha ngaahi fakaʻilonga ʻi he ngaahi ʻuhinga siokitá (vakai, Sēkope 7:9–14; ʻAlamā 30:43–50; T&F 46:9; 63:7–11). ʻI he fakatokanga ko ia ʻa e kau palōfitá ki he fekumi ki he ngaahi fakaʻilongá, ʻoku nau ʻuhinga ki he kakai ʻoku nau fakafisi ke tui kae ʻoua kuo fakahā ange ha ngaahi fakaʻilongá, kae ʻikai ko e kakai ʻoku nau ngāueʻaki e tuí ʻi heʻenau fekumi ki he ngaahi mana ʻo fakatatau mo e finangalo ʻo e ʻEikí.

Fakamatalaʻi ange neongo ʻoku lelei ke ʻilo ki he ngaahi fakaʻilonga ʻe mamata ki ai ʻa e kau Nīfaí fekauʻaki mo e pekia ʻa e Fakamoʻuí, ʻoku mahuʻinga ange ke mahino e ngaahi akonaki ʻa Samuela kau ki hono mahuʻinga ʻo e pekia mo e toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí. Tā ʻa e fakatātā ko ʻení ʻi he palakipoé, kae tuku pē ʻa e ngaahi fakamatala kuo fakafiká. Toki tānaki atu ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení ʻi he taimi totonú ʻi he lolotonga hono aleaʻi ʻo e Hilamani 14:15–19. (Mahalo te ke fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau hikitatau ʻa e fakatātā ko ʻení ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá.)

ʻĪmisi
circle diagram

Fakamatalaʻi ko e kupuʻi lea “mate fakalaumālié” ʻoku ʻuhinga ia ki he mavahe mei he ʻao ʻo e ʻOtuá. Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:15–16.

  • Ko e hā ʻa e ʻuluaki mate fakalaumālie ʻoku lau ki ai ʻa eHilamani 14:16? (Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakamatalaʻi koeʻuhí ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ʻoku fakamavaheʻi ai kitautolu mei he ʻao ʻo e ʻOtuá.)

Fakaafeʻi ha taha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:17. Kole ki he kalasí ke nau muimui mo fakalaulauloto ki ha founga te nau lava ai ʻo ikunaʻi ʻa e ʻuluaki mate fakalaumālié. Hiki ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku huhuʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá mei he Hingá ka tau lava ʻo foki ki he ʻao ʻo e ʻOtuá. Fakamatalaʻi ange ʻe foki ʻa e faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ki he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamāuʻi (vakai, 2 Nīfai 2:10).

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 14:18–19.

  • Ko e hā ʻa e mate fakalaumālie hono ua ʻoku lau ki ai ʻa e Hilamani 14:18–19? (Mahalo naʻ á ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ko kinautolu ʻoku ʻikai fakatomalá, ʻe toe tuʻusi kinautolu mei he ʻao ʻo e ʻOtuá.)

  • Ko e hā te tau lava ʻo fai ke taʻofi ai ʻa e mate hono ua ʻoku lau ki ai ʻa Samuelá? (Fakakaukau ke fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau ʻa e Hilamani 14:13 mo e Molomona 7:7–8. Fakamahinoʻi ange ʻe tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa e nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻo taʻengata ʻa kinautolu ʻoku fakatomalá.)

Koeʻuhí ke fakamamafaʻi hono mahuʻinga ʻo e tauʻatāiná ʻi heʻetau fekumi ki he ngaahi tāpuaki ʻo e Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí, fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e Hilamani 14:30–31. Kole ange ke nau kumi ha ngaahi foʻi lea mo ha ngaahi kupuʻi lea fekauʻaki mo e tauʻatāina ke filí. Fakaafeʻi ke nau vahevahe ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ne nau maʻú. Kole ange ke nau fakamatalaʻi ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai kinautolu ʻe he ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ko ʻení ke mahino hono mahuʻinga ʻo e ngaahi fili ʻoku nau fai fakaʻahó.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Hilamani 14:14–29. Ko e kikite ʻa Samuela ki he pekia ʻa e Fakamoʻuí

Ko e kikite ʻa Samuela kau ki he pekia ʻa Sīsū Kalaisí, ko e taha ʻo e ngaahi kikite mahino taha kuo lekooti ʻi he folofolá. ʻOku fakaikiiki atu ʻe he saati ko ʻení ha ngaahi konga ʻo e kikite ko ʻení, kau ai hono fakahokó. (Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakamahinoʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e ngaahi futinoutí ki he Hilamani 14:20–27 ki ha ngaahi veesi ʻoku nau fakamatalaʻi hono fakahoko ʻo e ngaahi kikite ʻa Samuelá.)

Kikite ʻo e Pekia ʻa e Fakamoʻuí

Fakahokó

Hilamani 14:20, 27

Fakapoʻuli ʻa e laʻaá ʻi ha ʻaho ʻe tolu

3 Nīfai 8:19–23

Hilamani 14:21

Mana, ʻuhila, ngaahi mofuike

3 Nīfai 8:6–7, 12

Hilamani 14:22

Mafahifahi e kelekelé

3 Nīfai 8:17–18

Hilamani 14:23

Ngaahi matangi mālohi; holo e ngaahi moʻungá pea hoko e ngaahi teleʻá ko ha ngaahi moʻunga

3 Nīfai 8:5–6; 12, 17–18

Hilamani 14:24

Fakaʻauha e ngaahi hala lalahí mo e ngaahi koló

3 Nīfai 8:8–11, 13–14

Hilamani 14:25

Ava e ngaahi faʻitoká pea tokoni e Kau Māʻoniʻoní ki he kakaí

3 Nīfai 23:9–13

HIlamani 14:15–19. ‘Oku ikuna’i ‘e he Fakaleleí ʻa e maté

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Samuela ko e tangata Leimaná ʻa e faikehekehe ʻi he mate fakaesinó, ʻuluaki mate fakalaumālié, mo e mate fakalaumālie hono uá pea pehē ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he Fakalelei ʻa e Fakamoʻuí ke tau ikunaʻi ʻa e ngaahi mate ko ʻení. Ne ʻosi akoʻi foki ʻe he kau palōfitá mo e kau taki kehe ʻo e Siasí ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení.

Mate fakaesinó Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā ʻEla C. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā ʻEli C. Tingei ʻo e Kau Fitungofulú:

“Ko e mate fakaesinó ko e fakamavaeʻi ia ʻo e laumālié mei he sinó. Pea tuʻunga ʻi he Hinga ʻa ʻĀtamá, ʻe foua ai ʻe he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻa e maté” (“Ko e Palani Lahi ʻo e Fiefiá,” Ensign pe Liahona, Mē 2006, 73).

Ko e ʻuluaki mate fakalaumālié. Ko e mate fakalaumālié ko e “motuhi … mei he ʻao ʻo e [ʻEikí]” ( ʻAlamā 42:9).

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ko e mate fakaesinó mo e ʻuluaki mate fakalaumālié ko e nunuʻa ia ʻo e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví:

“Naʻe talangataʻa ʻetau ʻuluaki mātuʻá, ʻa ʻĀtama mo ʻIvi. ʻI heʻena kai ʻa e fuaʻi ʻakau naʻe tapuí, naʻá na hoko ai ʻo matelie. Ko hono olá, naʻá na moʻulaloa ai mo e kotoa hona hakó ki he mate fakamatelié mo e fakalaumālié fakatouʻosi (mate fakamatelié, ko e fakamavaheʻi ʻo e sinó mo e laumālié; pea ko e mate fakalaumālié, ko e fakamavaheʻi ʻo e laumālié mei he ʻao ʻo e ʻOtuá pe ko e mate ʻo fakatatau mo e ngaahi meʻa ʻo e laumālié)” (“The True Way of Life and Salvation,” Ensign, Mē 1978, 6).

Naʻe fuofua fakahoko ʻa e mate fakalaumālié ki māmani ʻe he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví. Koeʻuhí ʻoku fāʻeleʻi kitautolu ki ha māmani kuo hinga, ʻoku tau maʻu ai ʻa e tūkunga ko ʻení—ʻoku fakamavaheʻi kitautolu mei he ʻao ʻo e ʻOtuá. Naʻe ui ʻe Samuela ko e tangata Leimaná ʻa e tūkunga ko ʻení ko e “ʻuluaki maté” (Hilamani 14:16).

Naʻe akoʻi ʻe Samuela ko e tangata Leimaná ʻe ikunaʻi ʻe he fānau kotoa ʻa e Tamai Hēvaní ʻoku moʻui ʻi he matelié ʻa e mate fakaesinó mo e mate fakalaumālié tuʻunga ʻi he mālohi ʻo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, Hilamani 14:17). ʻOku lahi mo ha ngaahi potufolofola kehe ʻoku nau fakamoʻoniʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení (vakai, 2 Nīfai 2:9–10; 9:15, 22, 38; ʻAlamā 11:43–44; 12:12–15, 24; 42:23; 3 Nīfai 26:4–5).

Ko e mate fakalaumālie hono uá. Ko e mate fakalaumālie hono uá ko e mate fakalaumālie fakamuimuí ia pe fakaʻosí—ko e kapusi mei he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻo taʻengata koeʻuhí ko e angahala fakafoʻituitui ʻoku ʻikai fakatomalaʻí.

Ne toe ʻomi foki ʻe he Fakamoʻuí ha tokoni ke ikunaʻi ai ʻa e mate fakalaumālie hono ua ko ʻení. Naʻe mamahi koeʻuhí ko ʻetau angahalá kae lava ke Ne foaki mai ha faingamālie ke tau fakatomala. Ka ko kinautolu ʻoku ʻikai ke nau fakatomalá, ʻe “toe hoko kiate kinautolu ha mate fakalaumālie, ʻio, ko ha mate ʻanga ua, he ʻoku toe motuhi atu ʻa kinautolu ʻi he ngaahi meʻa ʻoku kau ki he māʻoniʻoní” (Hilamani 14:18). ʻOku ʻuhinga ʻeni he ʻikai lava ha taha ʻoku teʻeki fakaleleiʻi ʻene angahalá ke nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ʻi he hili hono fakafoki mai kiate Ia ke fakamāuʻí.

Ne fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e tūkunga ko ʻení:

“Ka hoko mai e mate fakaesinó kuo teʻeki fai hano fakatonutonu ʻo ha ngaahi fehālaaki fakaeangamaʻa, ʻe mole e faingamālie ke fai ai ha fakatomalá. Ko ia ai, ‘ko e huhu [moʻoni] ʻo e maté ko e angahalá.’ (1 Kolinitō 11:26.)

“Naʻa mo e Fakamoʻuí he ʻikai ke ne lava ʻo fakahaofi kitautolu ʻi heʻetau ngaahi angahalá. Te ne huhuʻi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá, ka ʻe toki lava pē ʻo ka tau ka fakatomala. ʻOku tau fatongiaʻaki ʻetau moʻui fakalaumālié pe ko e maté. (Vakai, Loma 8:13–14; Hilamani 14:18; T&F 29:41–45.)” (“Doors of Death,” Ensign, Mē 1992, 73).

Hilamani 14:18–19. Ko e meʻafoaki fakalangi ʻo e fakatomalá

Naʻe fakamoʻoni ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ki he fiefia ʻoku maʻu ʻi he fakatomalá:

“ʻOku ou fakahā ʻeku loto houngaʻia mo fakamoʻoni ʻoku ‘fakahoko [ʻe he mamahi taʻe hano tatau, pekia mo e Toetuʻu ʻa hotau ʻEikí], ʻa e tuʻunga ʻo e fakatomalá’ (Hilamani 14:18). Ko e meʻaʻofa fakalangi ʻo e fakatomalá ʻa e kī ki he fiefia ʻi hení pea ʻi he hili ʻa e moʻuí. ʻI he folofola ʻa e Fakamoʻuí pea ʻi he loto fakatōkilalo moʻoni, ʻoku ou fakaafeʻi ʻa e kakai kotoa pē ke ʻmou fakatomala: he ʻoku ofi ʻa e puleʻanga ʻo e langí’ (Mātiu 4:17). ʻOku ou ʻiloʻi ko hoʻomou tali ko ia ʻa e fakaafé ni, te mou maʻu ai ʻa e fiefiá ʻi he taimí ni pea ʻi he taʻengatá fakatouʻosi” (“Ko e Meʻaʻofa Fakalangi ʻo e Fakatomalá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 41).

Paaki