Laipelí
Lēsoni 113: Hilamani 13


Lēsoni 113

Hilamani 13

Talateú

Naʻe fekau mai ʻe he ʻEikí ha palōfita Leimana naʻe ui ko Samuela, ʻi ha ngaahi taʻu siʻi ki muʻa pea ʻaloʻi mai e Fakamoʻuí, ke ne malanga ʻaki ʻa e fakatomalá ki he kau Nīfaí. Naʻá ne fakahā ki he kau Nīfai ʻi Seilahemalá ʻa e ongoongo fakafiefia ʻo e huhuʻi ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Naʻá ne toe fakafepakiʻi foki kinautolu ʻi heʻenau fakasītuʻaʻi ʻa e kau palōfitá pea mo ʻenau fakahehema ke kumi fiefia ʻi he faiangahalá. Naʻe fakatokanga ange fekauʻaki mo e fakaʻauha ʻe hoko kiate kinautolu kapau he ʻikai ke nau fakatomalá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Hilamani 13

ʻOku fakatokanga ʻa Samuela ki he kau Nīfaí fekauʻaki mo honau fakaʻauhá kapau he ʻikai ke nau fakatomala

Kimuʻa ʻi he kalasí, teuteuʻi ʻa e laʻi pepa tufa ʻoku maʻu ʻi he ngataʻanga ʻo e lēsoni ko ʻení. Mahalo naʻá ke fie maʻu ke kosi taki konga tolu ʻa e laʻi pepa tufá, kuo ʻi he laʻipepa takitaha ha ngāue fakakulupu. Pea kimuʻa pea kamata e kalasí, hiki ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻo e Hilamani 13 ʻi he palakipoé.

Hilamani 13:1–4. ʻOku ui ʻe he ʻEikí ʻa Samuela ko e tangata Leimaná ke malanga ki he kau Nīfaí.

Hilamani 13:5–23. ʻOku fakatokanga ʻa Samuela ki he kau Nīfaí kau ki he fakaʻauha ʻe hoko mai kiate kinautolu kapau he ʻikai ke nau fakatomala.

Hilamani 13:24–39. ʻOku fakatokanga ʻa Samuela ki he kakaí kau ki he ngaahi nunuʻa ʻo hono fakasītuʻaʻi ʻo e kau palōfitá mo fakafisi ke fakatomalá.

ʻĪmisi
Ko Samuela ko e Leimaná ʻi he Funga ʻAá

Kamata e lēsoní ʻaki hano fakaʻaliʻali e fakatātā ʻo Samuela ko e Tangata Leimaná ʻi he Funga ʻAá (62370; Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí [2009], fika 81). ʻEke ki he kau akó pe ʻoku nau ʻilo e ʻuhinga ne fie fakapoongi ai ʻe he kau Nīfaí ʻa Samuelá. Ka hili e tali ʻa e kau akó, fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he Hilamani 13–16 ʻa e fakamatala ʻo e palōfita Leimana ko Samuelá. ʻOku makehe ʻa e fakamatala ko ʻení koeʻuhí ko e taimi pē ia ʻe taha ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻoku tau ʻilo ai ha palōfita Leimana ʻokú ne ui ʻa e kau Nīfaí ke fakatomala. ʻI he lolotonga ʻo e taimi ko ʻení, naʻe māʻoniʻoni lahi ange ʻa e kau Leimaná ʻi he kau Nīfaí. Vakai ki he fakamatala ʻi he palakipoé ke maʻu ai ʻe he kau akó ha vakai fakalūkufua nounou ki he Hilamani 13.

Vahevahe ʻa e kalasí ki ha kulupu ʻe tolu. (Kapau ʻe lava, ʻoku totonu ke tokolahi tatau ʻa e ngaahi kulupú takitaha.) ʻOange ki he tokotaha ako kotoa pē ha tatau ʻo e ngāue ke fai ʻe heʻene kulupú (ʻoku maʻu he ngataʻanga ʻo e lēsoní). Talaange ki he kau akó te nau ako fakafoʻituitui ha konga ʻo e Hilamani 13 pea nau toki feakoʻi ʻaki ʻa e meʻa ne nau maʻú. Kole ki he kau akó takitaha ke nau teuteu ke akoʻi ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mei he fakamatala folofola naʻe vahe angé pea mo teuteu e tali ki he ngaahi fehuʻi ʻoku ʻoatu fakataha mo iá. Tuku pē ke fili ʻa e kau akó pe te nau hiki ʻenau ngaahi talí. (ʻE fakaʻatā ʻe he ʻekitivitī ko ʻení ʻa e kau akó kotoa ke nau kau mo ne ʻoatu ha ʻātakai ʻoku malu ʻe lava ai ʻa e kau akó ʻo fefakamatalaʻaki ʻenau ngaahi ongó, fakakaukaú, mo ʻenau ngaahi fakamoʻoní.)

Ka hili hano maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke ako fakafoʻituitui ai, vahe ange ke nau ngāue fakakulupu tautau toko tolu. Kapau ʻe lava, ʻoku totonu ke kau ʻi he ngaahi kulupú takitaha ha taha naʻá ne ako ʻa e Hilamani 13:1–7, 11, taha naʻá ne ako ʻa e Hilamani 13:17–23, mo e taha naʻá ne ako ʻa e Hilamani 13:24–33. Tuku ange ha taimi feʻunga ki he kau akó takitaha ke nau vahevahe ʻenau ngaahi talí ki he kau mēmipa kehe ʻo e kulupú. ʻI he lolotonga ʻo e ngaahi fealēleaʻaki fakakulupu īkí, luelue takai ʻi he loki akó ʻo vakaiʻi e tali ʻa e kau akó. Ka feʻunga, tānaki atu hoʻo ngaahi ʻiló ki he ngaahi fealēleaʻaki ʻokú ke fanongo ki aí.

Ko ʻene maʻu pē ʻe he kau akó ha taimi ke feakoʻiʻaki aí, fakaafeʻi ha niʻihi tokosiʻi ʻo kinautolu ke nau vahevahe ki he kalasí kotoa ha foʻi moʻoni pe ʻilo ne nau ako mei ha tokotaha ako kehe lolotonga ʻa e ʻekitivitií.

Fakamatalaʻi nounou ʻa e Hilamani 13:9–14 ʻaki hano fakamatalaʻi ange ne mei fakaʻauha ʻa e kau Nīfaí ʻi ha taʻu ʻe 400 (vakai, Hilamani 13:9–10), pea ko e ʻuhinga pē taha naʻe teʻeki ke fakaʻauha ai kinautolú ko e kakai māʻoniʻoni naʻe kei nofo ʻi honau lotolotongá (vakai, Hilamani 13:13–14). Fakamoʻoniʻi naʻe fekauʻi mai ʻa Samuela ki he kau Nīfaí ʻe he ʻEikí, pea naʻá ne leaʻaki e meʻa naʻe fakahū ʻe he ʻEikí ki hono lotó ʻi heʻene fakaafeʻi ʻa e kau Nīfaí ke fakatomala mo foki ki he ʻEikí (vakai, Hilamani 13:11).

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 13:27–28. Kole ki he kalasí ke nau muimui, mo kumi e founga ne tali ʻaki ʻe he kau Nīfaí ʻa e kau palōfita loí.

  • Fakatatau kia Samuela, naʻe tali fēfē ʻe he kau Nīfaí kiate kinautolu ne nau akoʻi e ngaahi akonaki loí? ʻOkú ke pehē ko e hā ne tali ai ʻe he niʻihi ʻene naʻinaʻí kae ʻikai tali ia ʻe he niʻihí?

  • ʻOku hā mahino fēfē ʻa e fakamatala mo e tōʻonga fakakaukau ʻoku tau lau ʻi he Hilamani 13:27 ʻi hotau kuongá?

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e fakamatala ko ʻeni ne fai ʻe Palesiteni ʻĒsela Tafu Penisoní:

“Ko e anga ʻo ʻetau tali e ngaahi lea ʻa ha palōfita moʻui ʻi he taimi ʻokú ne talamai ai ʻa e meʻa ʻoku fie maʻu ke tau ʻilo, ka ʻoku ʻikai ke tau fie-fanongo ki aí, ko ha meʻafua ia ʻo ʻetau tuitalá” (“Fourteen Fundamentals in Following the Prophet” [Lea he fakataha lotu ʻa BYU, Fēpueli 26, 1980], 3–4, speeches.byu.edu).

  • Ko e hā ha faleʻi mei he kau palōfitá ʻe ala faingataʻa ki ha kakai ke muimui ai he ʻahó ni?

  • Ko e hā ha sīpinga ʻo ha faleʻi fakaepalōfita kuó ke fili ke talangofua ki ai? Kuo tāpuekina fēfē koe koeʻuhí ko hoʻo muimui ki he faleʻi ko ʻení?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá ha founga te nau lava ai ʻo muimui lelei ange ki he faleʻi ʻa e kau palōfita moʻuí.

ʻI he maʻu ʻe he kau akó e taimi feʻunga ke tohí, kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 13:33–37. Kole ki he kalasí ke nau muimui, ʻo kumi e meʻa ʻe iku aʻusia ʻe he kau Nīfai taʻe-fakatomalá mo e meʻa te nau fakamatala ʻo kau kiate kinautolú. Hili ia pea fakaafeʻi ha tokotaha ako kehe ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 13:38. Kole ki he kalasí ke nau kumi ʻa e foʻi moʻoni fakamamahi naʻe fakahā ʻe Samuela kau ki he ngaahi toʻutangata ʻo e kau Nīfaí ʻi he kahaʻú.

  • Ko e hā ʻa e foʻi moʻoni fakamamahi naʻe fakahā ʻe Samuela fekauʻaki mo e ngaahi toʻutangata ʻo e kau Nīfaí ʻi he kahaʻú?

  • ʻOkú ke pehē naʻe ʻuhinga ʻa Samuela ki he hā ʻi heʻene pehē “kuo hili ange ʻa e ngaahi ʻaho ʻo [honau] ʻahiʻahiʻí”? (ʻE fakatoloi ʻe he ngaahi toʻutangata ʻo e kau Nīfaí ʻi he kahaʻú ʻa ʻenau fakatomalá kae ʻoua kuo fuʻu tōmui ke nau toe fakatomala. Pea koeʻuhí naʻe ʻikai ke nau fie fakatomala, ʻe fakaiku ʻenau ngaahi angahalá ki honau fakaʻauhá.)

  • Ko e hā ʻoku hala ai ke feinga ke “maʻu ʻa e fiefiá ʻi he faiangahalá”? (Tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau fakatokangaʻi ko e fiefia moʻoní ʻoku toki maʻu pē ia ʻi hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku fekumi ai ʻa e kakaí ki he fiefiá ʻi hono fai ʻo e angahalá?

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e ngaahi fakamatala kehe ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻa ia ne vilikikihi ai ha niʻihi ʻi he fakafetaú mo e faiangahalá kae ʻoua kuo fakafefeka honau lotó ki he ivi takiekina ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní. (ʻOku kau ʻi he ngaahi sīpingá ʻa Leimana mo Lemiuela, ʻa ia ne “ʻikai [ke na] lava ʻo ongoʻi” [1 Nīfai 17:45] mo fakafisi ke fakafanongo ki he ʻOtuá, pea mo e Tuʻi ko Noá mo hono kakaí, ʻa ē ne nau fakafisi ke fakatomala neongo e ngaahi fakatokanga ʻa e palōfita ko ʻApinetaí.) Naʻe fakamamafaʻi ʻe Samuela ʻe iku hono fakafisingaʻi ʻe he kau Nīfaí ke fakatomalá ki hono fakaʻauha honau kakaí ʻi he ngaahi toʻutangata he kahaʻú.

Tokoni ke mahino ki he kau akó ʻoku ʻi ai ha ʻamanaki lelei ʻi he tuʻunga fakafoʻituituí, kiate kinautolu kotoa ʻe fili ke fakatomalá. Te tau lava ʻi he fakatomalá ke maʻu e fakamolemole ʻa e ʻEikí mo taʻofi hotau lotó mei haʻane fakaʻau ʻo fefeka. Lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe Palesiteni Tietā F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ke tokoni ke mahino ki he kau akó, te tau lava ʻo fakatonutonu hotau halá ʻo fou ʻi he fakatomalá:

“Lolotonga ʻeku ako ke u hoko ko ha pailate pulé, naʻe pau ke u ako ki hono fakafolau e vakapuná ʻi ha vaha mamaʻo. ʻOku fie maʻu ke palani lelei e puna ʻi he vahaʻa ʻo e ngaahi ʻōseni lalahí, kolosi ʻi he ngaahi toafa lalahí, mo e fakafehokotaki ʻo e ngaahi konitinēnití, ke fakapapauʻi ʻe fai ha tūʻuta lelei ki he feituʻu ne palani ki aí. ʻOku aʻu ha niʻihi ʻo e ngaahi puna hokohoko ko ʻení ʻo houa ʻe 14, ʻi ha maile ʻe meimei 9,000.

ʻOku ʻi ai ha tuʻunga mahuʻinga ke fai ai ha fili he lolotonga ʻo e faʻahinga puna lōloa peheé ʻoku ʻiloa ko e tuʻunga ʻo e foki leleí. Ko ʻene aʻu mai ki he tuʻunga ko ʻení ʻoku kei maʻu pē ʻe he vakapuná ha lolo feʻunga ke foki lelei ai ki he malaʻe vakapuna ne mavahe mei aí. Ko ʻene fakalaka pē he tuʻunga ko iá, ʻoku ʻikai ha toe fili ʻa e kapitení ka ke hoko atu ai pē. Ko e ʻuhinga ʻeni ʻoku faʻa ui ai ʻa e taimi ko ʻení ko e tuʻunga ʻo e tapu tafokí.

“… ʻOku loto ʻa Setane ke tau pehē ʻi he taimi kuo tau faiangahala aí, kuo tau fakalaka ʻi he “tuʻunga ʻo e tapu tafokí”—pea kuo fuʻu tōmui ke tau tafoki. …

“… Koeʻuhí ke mole ʻetau ʻamanakí, pea loto mamahi tatau mo ia, mo tui he ʻikai toe lava ke fakamolemoleʻi kitautolu, ʻe ala fakaʻaongaʻi hala leva ʻe Sētane ha ngaahi foʻi lea mei he folofolá ʻoku nau fakamamafaʻi ʻa e fakamaau totonu ʻa e ʻOtuá, ke pehē tokua ʻoku ʻikai ha ʻaloʻofa. …

“Ne hifo mai ʻa Kalaisí ke fakamoʻui kitautolu. Kapau ne tau fai ha meʻa hala, ʻe lava ke fakapapauʻi mai ʻe he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí ʻoku ʻikai ha tuʻunga ia he angahalá ʻe tapu ke te toe foki mei ai. ʻE lava pē ha foki lelei mei ai kapau te tau muimui ki he palani ʻa e ʻOtuá maʻa hotau fakamoʻuí,” (“Ko e Tuʻunga ʻo e Foki Lelei Maí,” Ensign pe Liahona, Mē 2007, 99).

  • ʻE anga fēfē hano ʻomi ʻe he meʻa ʻa Palesiteni ʻUkitofá ha ʻamanaki ki ha taha ne faiangahala?

Poupouʻi ʻa e kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi moʻoni ne nau aleaʻí. Poupouʻi kinautolu ke nau muimui ki ha faʻahinga ueʻi pe ne nau maʻu mei he Laumālie Māʻoniʻoní. Fakamoʻoni ʻe hoko mai ʻa e fiefiá kiate kinautolu ʻoku talangofua ki he fakaafe ʻa e ʻEikí ke fakatomalá.

Fakatokangaʻi ange: Teuteu ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ke tufa ki he ngaahi kulupú ʻe tolu naʻe fakamatalaʻi atu ki muʻa ʻi he lēsoní.

Kulupu 1—Hilamani 13:1–7, 11

ʻOku lea ʻaki ʻe he kau palōfitá ʻa e ngaahi pōpoaki ʻoku fakahū ʻe he ʻOtuá ki honau lotó.

  1. Ko e ngaahi veesi fē ʻokú ke ongoʻi ʻoku nau akoʻi e foʻi moʻoni ko ʻení?

  2. Ko e hā ʻa e pōpoaki naʻe fakahu ʻe he ʻOtuá ki he loto ʻo Samuelá?

  3. Ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke pehē ai ʻoku pau pē naʻe faiangataʻa ke fakahoko ʻe Samuela e pōpoaki ko ʻení?

  4. Ko e hā ha faʻahinga tokoni naʻe ʻamanaki ʻa Samuela ʻe ʻaonga ai ʻene pōpoakí ki he kau Nīfaí?

  5. Ko e fē ha taimi ne ke ongoʻi ai naʻe ueʻi fakalaumālie ha mātuʻa pe taki ʻo e Siasi ke ne fai ha pōpoaki maʻau? Naʻá ne takiekina fēfē koe?

  6. Ko e hā mo ha toe ngaahi moʻoni te ke lava ʻo maʻu ʻi he ongo veesi ko ʻení?

Kulupu 2—Hilamani 13:17–23

Ko e taimi ʻoku ʻikai ke tau manatuʻi ai ʻa e ʻEikí, ʻoku tau fakahehema ke hīkisia mo faiangahala.

  1. Ko e fē ʻa e ngaahi veesi ʻokú ke ongoʻi ʻoku nau akoʻi e foʻi moʻoni ko ʻení?

  2. Ko e hā ʻa e fakamalaʻia ʻoku pehē ʻe Samuela ʻe hoko ki he kau Nīfaí kapau te nau vilitaki ʻi he faiangahalá?

  3. Ko e hā mo ha toe ngaahi angahala kehe ne fakaiku ki ai e ʻofa ʻa e kau Nīfaí ki he koloá?

  4. Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻe ala tuku ai e loto ʻo e toʻu tupú ʻe fakaiku ki he hīkisiá mo e angahalá?

  5. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke “manatuʻi ʻa e ʻEiki ko homou ʻOtuá ʻi he ngaahi meʻa kuó ne tāpuakiʻi ʻaki ʻa kimoutolú”? Hilamani 13:22

  6. Ko e hā mo ha ngaahi toe moʻoni te ke lava ʻo maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ení?

Kulupu 3—Hilamani 13:24–33

Kapau te tau fakafisingaʻi e ngaahi lea ʻa e kau palōfita ʻa e ʻEikí, te tau foua ʻa e fakaʻiseʻisá mo e mamahí.

  1. Ko e fē ʻa e ngaahi veesi ʻokú ke pehē ʻoku nau akoʻi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení?

  2. Fakatatau mo Samuela, ko e hā naʻe fakasītuʻaʻi ai ʻe he kau Nīfaí ʻa e kau palōfita moʻoní?

  3. ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku tali ai ʻe he kakai ʻe niʻihi ʻa e kau palōfita loí, ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi ʻe Samuelá?

  4. Ko e hā ha ngaahi akonaki pau ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí?

  5. Ko e hā ha niʻihi ʻo e “kau fakahinohino ʻoku vale mo kui” (Hilamani 13:29) naʻe fakatokanga mai ki ai ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí ke tau fakaʻehiʻehi mei aí?

  6. Ko e hā mo ha ngaahi toe moʻoni te ke lava ʻo maʻu ʻi he ngaahi veesi ko ʻení?

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Hilamani 13:3. “ʻA e meʻa kotoa pē ʻe hā mai ki hono lotó”

Naʻe ʻikai ʻai ʻe Samuela ko hano fatongia ke fili ʻa e meʻa ke malangaʻaki ki he kau Nīfaí. ʻOku tau lau ʻi he Hilamani 13:3 naʻá ne akoʻi “ʻa e meʻa kotoa pē ʻe hā mai ki hono lotó.” Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga ʻoku faʻa hoko lahi mai ai ʻa e faʻahinga fakahā peheé kiate kitautolú:

“ʻOku hoko mai e fakahaá ko ha ngaahi lea ʻoku tau ongoʻi ʻo lahi ange ia ʻi heʻetau fanongó. Naʻe tala ange ʻe Nīfai ki hono ongo tokoua talangataʻá, ʻa ia ne ʻaʻahi kiate kinaua ha ʻāngelo, ‘Naʻe ʻikai te mo lava ʻo ongoʻi, ʻo ʻikai ai ke mo ongoʻi ʻa ʻene ngaahi leá.’ [1 Nīfai 17:45; toki tānaki atu e fakamamafá.]

“ʻOku fonu ʻa e folofolá ʻi he ngaahi fakamatala hangē ko ʻení, ‘Naʻe matoʻo ʻa e veilí mei homa ʻatamaí, pea naʻe fakaava ʻa e mata ʻo ʻema ʻiló,’ [T&F 110:1] pe ‘Te u fakahā kiate koe ʻi ho ʻatamaí pea ʻi ho lotó,’ [T&F 8:2] pe ‘Naʻá ku fakamaama ho ʻatamaí,’ [T&F 6:15] pe ‘Leaʻaki ʻa e ngaahi fakakaukau te u fakahū ki homo lotó.’ [T&F 100:5.] ʻOku laungeau e ngaahi veesi ʻoku nau akoʻi ʻa e fakahaá” (“Fakahā Fakafoʻituituí: Ko e Meʻafoaki, ko e Sivi, mo e Palōmesi,” Ensign, Nōvema 1994, 60).

Hilamani 13:23–29. Muimui ʻi he palōfita moʻuí

Naʻe fakamamafaʻi ʻe ʻEletā M. Lāsolo Pālati ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá hono mahuʻinga ʻo e muimui ki he kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí:

“Kāinga ʻofeina, kātaki ʻo tokanga ki he ngaahi meʻa kuo akoʻi ʻe he kau taki ʻo e Siasí. … Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi akonaki ʻe tokoni kiate koe mo ho fāmilí. Tuku muʻa ke tau ʻomi kātoa ki hotau ngaahi ʻapí, tatau ai pē pe ko e hā e tūkunga hotau fāmilí, ʻa e ngaahi akonaki ʻa e kau pālofitá mo e kau ʻaposetoló ke ne fakamālohia hotau vā fetuʻutakí, pea mo hotau vā fetuʻutaki mo ʻetau Tamai Hēvaní mo e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí. ʻOku ou talaʻofa atu ʻi he huafa ʻo e ʻEikí kapau he ʻikai ke mou fakafanongo ʻaki homou telingá pē kae ʻaki homou lotó foki, ʻe fakahā ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní kiate kimoutolu ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi pōpoaki ne fai ʻe [he Palesiteni ʻo e Siasí], ʻe hono ongo tokoní, kau ʻAposetoló, pea mo e kau taki kehe ʻo e Siasí. ʻE ueʻi kimoutolu ʻe he Laumālié ke mou ʻilo e meʻa ʻoku totonu ke mou fai fakafoʻituitui mo fakafāmili ke mou muimui ai heʻemau faleʻí, ke lava ʻo fakamālohia hoʻomou ngaahi fakamoʻoní pea ke mou maʻu ha nonga mo ha fiefia]” (“His Word Ye Shall Receive,” Ensign, May 2001, 67).

Hilamani 13:38. He ʻikai ke lava ʻo maʻu ʻa e fiefiá ʻi he faiangahalá

Naʻe fakatokanga ʻa Samuela ki he kau Nīfaí kapau te nau vilitaki ʻi he kumi ʻo e fiefiá ʻi he faiangahalá, ʻe fakaʻauha kinautolu. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻoku toki maʻu pē fiefiá ʻi he anga-māʻoniʻoní:

“Kuo mou fakatokangaʻi ʻapē ʻa e founga ʻoku fai ʻe Sētane ke puke ʻa e ʻatamaí mo e lotó, ʻaki ʻa e ngaahi fakatātā koví, fasi longoaʻá, pea mo fakaʻaiʻai ʻa e ngaahi ongo fakaesino kotoa ki he taupotu tahá? ʻOkú ne feinga faivelenga ke fakafonu e moʻuí ʻaki ha ngaahi ngāue, ngaahi fakafiefia, pea mo ha ngaahi founga fakaʻaiʻai koeʻuhí ke ʻoua ʻe toe fifili ha taha ki he ngaahi nunuʻa ʻo ʻene ngaahi fakaafe fakaolooló. Fakakaukau angé ki ai. ʻOku fakataueleʻi ha niʻihi ke nau maumauʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi fekau ʻa e ʻOtuá koeʻuhí pē ko ha ngaahi tōʻonga ʻokú ne tohoakiʻi kinautolu ke pehē ʻoku tali lelei ia. ʻOku ngaohi ʻeni ia ke hā ngalingali matamata-lelei, pea mo fiemaʻua. Hangē ia ʻoku ʻikai ha nunuʻa fēfeé, ka ko e fiefia pē mo e nēkeneka tokua ʻoku tolonga. Ka mou meaʻi, ko e ngaahi faiva ko iá, ʻoku puleʻi ia ʻe he fakalea ʻo e faivá mo kinautolu ʻoku kau ʻi hono faivaʻí. Ko e ola ʻo e ngaahi fili ʻoku fakahokó ʻoku fakatatau pe ia ki he fie maʻu mo e loto ʻo e tokotaha faʻu faivá.

“ʻOku ʻikai pehē ʻa e moʻuí ia. ʻIo, ʻoku hanga ʻe he tauʻatāina ke filí ʻo fakaʻatā koe ke ke fili ʻa e meʻa ʻoku ke loto ki aí, ka he ʻikai ke ke lava ʻo fili ʻa e ola pe nunuʻa ʻo e ngaahi fili ko iá. ʻOku ʻikai hangē ia ko e ngaahi faʻu kākā ʻa e tangatá, ʻoku fakapapauʻi mai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ʻa e nunuʻa ʻo hoʻo ngaahi filí. ʻE ʻomi ʻe he talangofuá ʻa e fiefiá, ka he ʻikai maʻu ia ʻi he maumaufonó]” (“How to Live Well amid Increasing Evil,” Ensign pe Liahona, May 2004, 102).

Hilamani 13:38. “Fakatatali tomui”

Ko Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo

“ʻKo e moʻoni ʻoku ʻatā maʻu pē ʻa e tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga ʻo e fakatomalá, ka ʻoku ʻi ai ha fakaveiveiua lahi ʻi he kau angahalá mo e kau talangataʻá ʻi he fakamatalá ni. Hangē ko ʻení, ko e angahalá ʻoku ivi lahi ke mātuʻaki maʻunimá pea ʻokú ne ʻave ʻa e tangatá ʻi he taimi ʻe niʻihi ki ha tuʻunga fakamamahi ʻo e ʻikai toe lava ʻo fokí. Ka ʻikai ʻa e fakatomalá he ʻikai ke ʻi ai ha fakamolemole, pea kapau ʻe ʻikai ha fakamolemole ʻoku tuʻu ke mole ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa ʻo ʻitānití. Ko e taimi ʻoku ngaʻunu ai ʻa e taha maumau fonó ke lahi pea mo toe lahi ange ʻene faiangahalá, pea maʻutangī moʻoni ʻa e fehālākí pea fakavaivaiʻi mo e loto ke liliú, ʻoku fakautuutu e siva ʻa e ʻamanakí, pea ʻoku heheke hifo ai mo toe loloto ange kae ʻoua kuo ʻikai ke toe fie foki hake pe mole ʻiate ia ʻa e mālohi ke fai iá” (Ko e Mana ʻo e Fakamolemolé [1969], 00 [117[).

Paaki