Laipelí
Lēsoni 136: 4 Nīfai 1


Lēsoni 136

4 Nīfai

Talateú

Hili e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he lotolotonga ʻo e hako ʻo Līhaí, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kakaí ʻEne ngaahi akonakí pea nau fiefia ʻi ha taʻu ʻe 100 tupu ʻo e uouangataha, tuʻumālie, mo e fiefia. Naʻa nau taha pē “ko e fānau ʻa Kalaisi” pea naʻe ʻikai ke nau toe ui kinautolu ko e kau Nīfai pe kau Leimana (4 Nīfai 1:17). Neongo ia, ne fāifai pea kamata ke nau hīkisia pea fakautuutu ʻa e faiangahalá, pea nau toe mavahevahe ʻiate kinautolu pē ko e kau Nīfai mo e kau Leimana. Fakafuofua ki he meimei taʻu ʻe 300 hili e ʻaʻahi mai ʻa e Fakamoʻuí, kuo mei faiangahala kotoa e kakaí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

4 Nīfai 1:1–18

ʻOku ului e kakaí kotoa pea nau aʻusia ʻa e melinó mo e fiefiá

Kimuʻa ke fai e kalasí, teuteu ha laʻipepa ʻe ua ʻoku ʻikai tohi ai ha meʻa maʻá e tokotaha ako takitaha—kapau ʻe malava, laʻipepa hinehina ʻe taha mo e tahá ke lanu kehe ia (ʻe feʻunga ke vaeua pē ʻa e laʻipepá). Tuku ʻa e ngaahi laʻipepa hinehiná ʻi he funga tesi ʻo e kau akó pe funga seá kimuʻa pea nau toki aʻu atú. Tuku he tafaʻakí ha ngaahi laʻipepa lanu kehe ke toki fakaʻaongaʻi ʻi he lēsoní ʻamui ange. Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e hā e meʻa te ke fiefia moʻoni aí? ʻI he aʻu atu ʻa e kau akó, fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki he palakipoé ʻenau ngaahi tali ki he fehuʻí.

Kamata e kalasí ʻaki hano aleaʻi e ngaahi tali kuo nau hiki he palakipoé. Fai ki he kau akó ʻa e fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻa e faikehekehe ʻo e ngaahi meʻa ʻoku nau ʻai ke tau fiefia fakataimi peé mo e ngaahi meʻa ʻoku fakaiku ki he fiefia ʻoku tuʻuloá? (ʻI he tali ʻa e kau akó, mahalo te ke fie maʻu ke fakamamafaʻi ʻoku ʻikai ke maʻu ʻa e fiefia moʻoní ʻi he ngaahi meʻa fakaemāmaní hangē ko e manakoá, koloá, mo e ngaahi meʻa fakamatelié.)

Fakamatalaʻi ange ko e 4 Nīfaí ko ha lekooti ʻo e ngaahi toʻu tangata lahi ʻo e hako ʻo Līhaí ʻa ia naʻa nau moʻui hili e ʻaʻahi ʻa Kalaisí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 4 Nīfai 1:16, ʻo kumi e founga naʻe fakamatalaʻi ʻaki ʻe Molomona ʻa e kakai naʻa nau moʻui ʻi he taʻu ʻe 100 hili e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e kupuʻi lea “ko e moʻoni ʻoku ʻikai lava ke ʻi ai ha kakai ʻoku lahi hake ʻenau fiefiá.” Kole ki he kau akó ke nau hiki ʻa e ʻOku ʻIkai Lava Ke ʻI Ai Ha Kakai ʻOku Lahi Hake ʻEnau Fiefiá ʻi ʻolunga ʻi he laʻipepa hinehina naʻá ke ʻoangé. Hili ia pea ʻai ke nau tā ha foʻi siakale lahi ʻi lotomālie ʻi heʻenau laʻipepá.

ʻĪmisi
siakale

Kole ki he kau akó ke nau lau ʻa e 4 Nīfai 1:1–2, ʻo kumi e meʻa naʻe fai ʻe he kakaí ke malava ai ʻo maʻu ʻa e fiefia ko ʻení. Fakaafeʻi kinautolu ke nau hiki e ngaahi meʻa kuo nau maʻú ʻi loto ʻi he siakalé. (ʻOku totonu ke kau ʻi he ngaahi talí naʻe fakatomala ʻa e kakaí, papitaiso, maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea “fakaului [ʻa e kakai] kotoa pē ki he ʻEikí.”

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e uluí?

Ke tokoniʻi ke mahino ki he kau akó ʻoku loloto ange ʻa e uluí ʻi he maʻu pē ʻo ha fakamoʻoní pe ko e hoko ko ha mēmipa ʻo e Siasí, fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Lisiate G. Sikoti ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá. Kapau ʻe malava, ʻoange ki he kau akó ha ngaahi tatau ʻo e leá ni, pea poupouʻi kinautolu ke nau feinga ke ʻiloʻi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakaʻuhingaʻi ʻa e uluí.

“ʻOku fakatefito hoʻo fiefia he taimi ní mo e taʻengatá ʻi he tuʻunga ʻo hoʻo uluí mo e liliu ʻokú ne ʻomi ki hoʻo moʻuí. ʻE anga fēfē leva hoʻo hoko ʻo liliu moʻoní? ʻOku fakamatalaʻi ʻe Palesiteni [Melioni G.] Lomenī ʻa e ngaahi seitepu kuo pau ke ke muimui ki aí:

ʻĪmisi
ʻEletā Richard G. Scott

“‘ʻOku ʻikai ke ʻuhinga tatau maʻu pē ʻete mēmipa he Siasí mo e uluí. ʻOku ʻikai tatau foki ʻa e uluí mo e maʻu ha fakamoʻoní. ʻOku maʻu ʻa e fakamoʻoní ia ʻi he taimi ʻoku foaki mai ai ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ki he tokotaha ʻoku fekumi fakamātoató ha fakamoʻoni ki he moʻoní. ʻOku hanga ʻe he fakamoʻoni mālohí ʻo ngaohi ke longomoʻui ʻa e tuí. ʻA ia, ko ʻene hanga ʻo fakatupu ʻa e fakatomala mo e talangofua ki he ngaahi fekaú. Ko e uluí ko e fua pe ko e pale ia ʻo e fakatomalá mo e talangofuá.’ [ʻI he Conference Report, Guatemala Area Conference 1977, 8–9.]

Ko hono fakamatalaʻi mahinongofuá pē, ko e ului moʻoní ko e fua ia ʻo e tuí, fakatomalá, mo e talangofua he taimi kotoa pē. …

“ʻOku ʻomi ʻe he ului moʻoní ʻa e fua ʻo e fiefia ʻoku tuʻuloá ʻa ia ʻe lava ke mou fiefia ai neongo e fonu ʻa e māmaní he faingataʻá pea ko e tokolahi tahá ʻoku ʻikai maʻu e fiefiá” (“Full Conversion Brings Happiness,” Ensign, May 2002, 25, 26).

  • Ko e hā ha ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea naʻá ke fanongo ʻokú ne fakaʻuhingaʻi ʻa e uluí?

  • ʻOkú ke pehē naʻe mei fēfē kapau naʻe ului ki he ʻEikí ʻa e taha kotoa pē ʻoku mou feohí?

Hiki ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: 4 Nīfai 1:2–3, 5, 7, 10–13, 15–18. Fakaafeʻi ha kau ako tokolahi ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e ngaahi veesi ko ʻení. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo kumi e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa naʻe aʻusia ʻe he kakaí koeʻuhí naʻa nau ului kotoa pē ki he ʻEikí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki takatakai e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi kupuʻi leá he siakale ʻi heʻenau laʻipepá. (ʻE ala kau ʻeni he ngaahi talí: naʻe ʻikai ke ʻi ai ha fakakikihi pe fekeʻikeʻi, naʻa nau fengāueʻaki ʻi he faitotonu, naʻa nau maʻu e meʻa kotoa pē ʻi he founga angamahení, naʻe fakahoko e ngaahi mana lahi ʻi he huafa ʻo Sīsuú, naʻe ʻai ʻe he ʻEikí ke tuʻumālie ʻa e kakaí, naʻa nau toe langa e ngaahi kolo ne fakaʻauhá, naʻa nau mali pea fokotuʻu ha ngaahi fāmili, naʻa nau fanafanau pea nau hoko ʻo mālohi, naʻe ʻi honau lotó ʻa e ʻofa ki he ʻOtuá, pea naʻa nau fiefia mo uouangataha.)

Kole ki he kau akó ke nau feinga ke ʻiloʻi ha tefitoʻi moʻoni kau ki he fiefiá kuo nau ʻosi ako mei he ʻuluaki konga ʻo e 4 Nīfai 1. Neongo ʻe ʻilo ʻe he kau akó ha ngaahi tefitoʻi moʻoni lahi, fakapapauʻi ʻoku nau fakahaaʻi ko e taimi ʻoku ngāue fakataha ai e kakaí ke ului ki he ʻEikí, ʻoku nau uouangataha mo aʻusia ha fiefia ʻoku lahí. Mahalo te ke fie maʻu ke hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe heʻetau kalasí kapau naʻa tau moʻui ʻo hangē ko e moʻui ʻa e kakai ko ʻení? ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ho fāmilí? ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ho uōtí pe koló?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau talanoa ki ha taimi naʻa nau hoko ai ko ha konga ʻo ha kulupu naʻe uouangataha ʻi he angamāʻoniʻoní, ʻo hangē ko honau fāmilí, kōlomú pe kalasí, pe ko ha kulupu ʻo ha ngaahi kaungāmeʻa. Mahalo te ke fie vahevahe ange ha meʻa ne ke aʻusia.

  • ʻOku malava fēfē ke takiekina hoʻo ngaahi ngāue ke angamāʻoniʻoní ʻa e fiefia mo e lelei ʻa kinautolu ʻoku mou feohí? (Fakapapauʻi ʻoku mahino ki he kau akó ʻoku ʻikai ngata pē ʻa e tokoni ʻetau uluí mo e ngaahi ngāue māʻoniʻoní ki heʻetau fiefia ʻatautolú ka ki he fiefia foki mo e lelei ʻa e niʻihi kehé. ʻI he taimi ʻoku uouangataha ai ʻi he māʻoniʻoní ha fāmili, kōlomu, kalasi, pe ha kulupu kehe, ʻoku malava ke nau aʻusia ha fiefia ʻoku lahi angé ʻi he meʻa naʻa nau mei malava ke aʻusia ʻiate kinautolu peé.)

  • ʻOku lava fēfē nai ke takiekina ʻe he ngaahi angahala ʻa ha taha ʻa e toenga ʻo ha kulupu ʻoku fāifeinga ke angamāʻoniʻoní?

Poupouʻi e kau akó ke fakamālohia ʻenau ului ki he ʻEikí pea tokoniʻi ʻa kinautolu ʻoku nau feohí ke nau fai ʻa e meʻa tatau. Ke tokoniʻi e kau akó ʻi he tukupaá ni, kole ange ke nau toe vakai ki he ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea kuo nau hiki ʻi heʻenau ngaahi laʻipepá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fili ha kupuʻi lea ʻe taha pe ua ʻoku nau fakamatalaʻi e ngaahi founga ʻo e moʻui ʻoku nau loto ke nau aʻusiá. ʻOange ha ngaahi miniti siʻi pē ke nau hiki ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá kau ki he founga te nau fekumi ke moʻui ʻaki ʻi he ngaahi founga ko ʻení. Fai ha fakamoʻoni ki he fiefia ʻoku maʻu mei he ului moʻoní mo e uouangataha ʻi he māʻoniʻoní.

4 Nīfai 1:19–49

ʻOku fakautuutu ʻa e faiangahala ʻa e kau Nīfaí ʻo aʻu ki ha toe ha kiʻi tokosiʻi pē ne kei angamāʻoniʻoní

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha meʻa te ne lava ʻo fakaʻauha ha sosaieti ʻo hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻi he 4 Nīfai 1:1–18?

ʻAi ke lau fakalongolongo ʻe he kau akó ʻa e 4 Nīfai 1:20, 23–24, ʻo kumi e meʻa naʻe tuʻu fakatuʻutāmaki ki he uouangataha mo e fiefia ʻa e kakaí. Te ke ala fokotuʻu ange ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. Hili ʻenau lipooti e meʻa kuo nau maʻú, hiki ʻi he palakipoé ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. (ʻOku maʻu ʻa e leá ni ʻi he “Ke Taha Hotau Lotó,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 70.) Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻa e leá ni ʻi heʻenau folofolá hoko ki he 4 Nīfai 1:24.

“Ko e fielahí ʻa e fili ʻo e uouangatahá” (Palesiteni Henelī B. Aealingi).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hoko ai ʻa e fielahí ko e fili ʻo e uouangatahá?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni ʻa Palesiteni Tieta F. ʻUkitofa ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki ha founga ʻoku lava ai ʻe he hīkisiá ʻo fakaʻauha ʻa e uouangatahá.

ʻĪmisi
Palesiteni Dieter F. Uchtdorf

“Ko hono ʻelitó ʻa e hīkisia ʻo e moʻui fakavahavahaʻá, koeʻuhí ʻoku kamata maʻu ʻaki pē ʻa e lea ʻSio ki hoku fakaʻofoʻofá mo e ngaahi meʻa lahi kuó u lavá,’ pea fakaʻosi ʻaki maʻu pē ʻa e ʻKo ia ai, ʻoku ou sai ange au ʻiate koe.’

“ʻI he taimi ʻoku fonu ai hotau lotó he hīkisiá, ʻoku tau fai ai ha angahala lahi, he ʻoku tau maumauʻi e ongo fekau lalahí [vakai, Mātiu 22:36–40]. He kuo ʻikai ke tau hū ki he ʻOtuá mo ʻofa hotau kaungāʻapí, ka ʻoku mahino e meʻa ʻoku tau hū mo ʻofa aí—ʻa ia ko e ʻīmisi ʻoku tau sio ki ai he sioʻatá” (“Hīkisiá mo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 56).

  • Makatuʻunga ʻi he lea ʻa Palesiteni ʻUkitofá, ʻoku lava fēfē ʻe he hīkisiá ke ne fakaʻauha ʻa e uouangatahá?

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi pē ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e 4 Nīfai 1:24–35, 38–45. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo kumi ʻa e ngaahi ola ʻo e hīkisiá ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú. (ʻE ala kau ʻeni ʻi he ngaahi talí: kofu ʻaki ʻa e ngaahi kofu fakataungataʻá, mavahevahe fakafaʻahingá – ngaahi kulupu fakasosialé pe ngaahi kulupu kakai māʻolungá pe ngaahi kaungāmeʻá, fokotuʻu ha ngaahi siasi ke maʻu ai haʻanau tupu, fakaʻikaiʻi e Siasi moʻoní, tamateʻi e kau faivelengá, faʻu e ngaahi kautaha fufuú, mo e faiangahalá.)

Kole tahataha ki he tokotaha ako takitaha ke ne lipooti ha meʻa ʻe taha kuó ne maʻu. (Mahalo ʻe toutou lea ʻaki ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tali ʻa e niʻihi kehé.) ʻI he tali ʻa e tokotaha ako takitaha, hiki ʻene talí he taha ʻo e ngaahi laʻipepa fakalanulanu ne ke tuku mavahe kimuʻa he kalasí. ʻOange ʻa e laʻipepa fakalanulanú ki he tokotaha akó ke fakafetongiʻaki ʻene laʻipepa hinehiná ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e fiefia mo e uouangataha ʻa e kakaí. Toutou fai ʻeni kae ʻoua kuo fakafetongi kotoa ʻe he kau ako ʻi he kalasí ʻenau ngaahi laʻipepa hinehiná mo e ngaahi laʻipepa fakalanulanú.

Kole ki he kau akó ke nau sio takai ʻoku ʻi ai ʻa e laʻipepa fakalanulanu ʻa e tokotaha kotoa pē ʻi he kalasí, ʻa ia ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa e hīkisiá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakalaulauloto ki he meʻa naʻe ongoʻi ʻe he kau ākonga ʻe toko tolu ʻa Kalaisí ʻi heʻenau mamata ki he mafola ʻa e hīkisiá mo e faiangahalá ʻi he lotolotonga ʻo ha kakai naʻa nau fiefia mo uouongataha kimuʻá.

  • Ko e hā e moʻoni ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi veesi ko ʻení? (Neongo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻOku fakatupu ʻe he angahala ʻo e hīkisiá ha māvahevahe pea fakaiku ki he faiangahalá. Mahalo te ke fie maʻu ke hiki e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé.)

  • ʻOku lava fēfē ke uesia ʻe he hīkisia ʻa ha falukunga kakai tokosiʻi ʻa e fiefia ʻa ha kulupu kakato?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau pe ʻe anga fēfē hano takiekina e niʻihi kehé ʻe he hīkisia ʻa ha toko taha ʻi he ngaahi sīpinga ko ʻení:

  1. Neongo e poupou ʻa hono fāmilí, naʻe fili pē ha taʻokete ke ne tulitulifua ki ha ngaahi meʻa fakasiokita ʻokú ne saiʻia ai kae ʻikai ke ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau.

  2. ʻOku ʻi ai ha mēmipa ʻo e kalasi ʻa e Kau Finemuí pe kōlomu ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ʻoku nau anga ʻaki ʻa e fakamoveuveú, ʻikai ke fie kau ʻi he kalasí, pea ʻikai ke fie muimui ʻi he ngaahi fakahinohinó.

  3. ʻOku fakamataliliʻi maʻu pē pe tuku hifo ʻe ha talavou pe finemui ha mēmipa kehe ʻo hono ngaahi kaungāmeʻá.

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki ha ngaahi taimi kuo nau mamata ai ki hano maumauʻi ʻe he hīkisiá ʻa e fiefiá mo e uouangatahá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki honau ngaahi fatongia ʻi he ngaahi kulupu kehekehe ʻoku nau kau ki aí, hangē ko honau fāmilí, kōlomú pe kalasí, uōtí pe koló, pea mo e kalasi seminelí.(Mahalo te ke fie maʻu ke talaange ha ngaahi kulupu kehe ʻoku kau ki ai hoʻo kau akó.) Kole ange ke nau fakalaulauloto pe kuo nau fai pe lolotonga fai ha meʻa ʻokú ne fakahaaʻi e hīkisiá ʻi honau vā fetuʻutaki mo e kakai kehé ʻi he ngaahi kulupu ko ʻení. Poupouʻi kinautolu ke nau fakatomala mo fakakaukau ki he ngaahi founga te nau lava ai ʻo ʻikunaʻi e hīkisiá pea poupouʻi e uouangatahá mo e angamāʻoniʻoní ʻi he ngaahi kulupu ko ʻení. Poupouʻi foki kinautolu ke nau fakalaulauloto ki he meʻa kuo nau hiki ʻo kau ki he founga ʻoku nau palani ke nau moʻui ʻo hangē ko e hako ʻo Līhai naʻa nau ului ki he ʻEikí.

Fai ha fakamoʻoni, ʻi heʻetau fekumi ke tau ului lahi ange kia Sīsū Kalaisí pea nofo uouangataha mo e niʻihi kehé, ʻe lava ke tau aʻusia ʻa e fiefiá hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻi he 4 Nīfai 1:1–18.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

4 Nīfai 1:1–2. “Kuo fakaului ʻa e kakai kotoa pē ki he ʻEikí”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni Melioni G. Lominī ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻa e founga ʻo e uluí:

“[ʻOku fakahoko e uluí ʻe ha fakamolemole mei he ʻEikí , ʻa ia ʻokú ne toʻo atu e ngaahi angahalá. ʻOku anga peheni hono fakahokohokó. ʻOku fanongo ha taha ʻoku fekumi moʻoni ki he pōpoakí. ʻOkú ne lotua leva ʻo fehuʻi ki he ʻEikí pe ʻoku moʻoni ʻeni. ʻOku ʻoange leva ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ha fakamoʻoni kiate ia. Ko ha fakamoʻoni ʻeni. Kapau ʻoku mālohi feʻunga ʻa e fakamoʻoni ʻa ha taha, ʻokú ne fakatomala mo talangofua ki he ngaahi fekaú. Pea ʻi heʻene talangofua ko iá ʻokú ne maʻu leva ʻa e fakamolemole mei he ʻEikí ʻa ia ʻokú ne toʻo atu ʻa e ngaahi angahalá. Ko ia ʻokú ne ului leva ki ha moʻui foʻou. ʻOku fakamoʻui ʻa hono laumālié]” (ʻi he Conference Report, Oct. 1963, 24).

4 Nīfai 1:1–18. Ko e fie maʻu ke uouangatahá

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Henelī B. ʻAealingi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí ʻo pehē:

“Kuo kole mai maʻu pē e kau palōfita ʻa e ʻEikí ke tau uouangataha. ʻE toe lahi ange hono fie maʻu ke tau maʻu e meʻaʻofa mo e tukupā ke puke maʻu ia ʻi he ngaahi ʻaho ka hoko maí, ʻa ia te tau mateuteu ai ki hotau ikuʻanga nāunauʻiá. …

“… ʻOku tau ʻilo mei he ngaahi meʻa kuo tau aʻusiá ʻoku maʻu ʻa e fiefiá ʻi he taimi ʻoku tāpuakiʻi ai kitautolu ʻaki ʻa e uouangatahá. ʻI heʻetau hoko ko e fānau fakalaumālie ʻa e Tamai Hēvaní, ʻoku tau holi ai ke maʻu ʻa e fiefia ne tau maʻu fakataha mo Ia ʻi he moʻui kimuʻa he moʻui ní. ʻOkú Ne fie tali ʻetau fakaʻamu toputapu ko ia ke uouangatahá he ʻokú Ne ʻofa ʻiate kitautolu.

“He ʻikai lava ke Ne foaki ia kiate kitautolu fakafoʻituitui. ʻOku ʻikai ke fakafoʻituitui ʻa e fiefia ʻi he uouangataha ʻokú Ne finangalo ke tuku kiate kitautolú. [Kuo pau ke tau fekumi ki ai pea taau ke maʻu ia mo e niʻihi kehé]. ʻOku ʻikai leva ha ofo ʻi he naʻinaʻi ʻa e ʻOtuá ke tau taha kae lava ke Ne tāpuakiʻi kitautolu. ʻOkú Ne finangalo ke tau fakataha ʻi he ngaahi fāmili. Kuó Ne fokotuʻu ha ngaahi kalasi, uooti, mo e ngaahi kolo pea fekau ke tau faʻa fakataha. Ko hotau faingamālié ʻoku ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ko ʻeni kuo fokotuʻu ʻe he ʻOtuá maʻatautolú. ʻE lava ke tau lotu ʻi he tui lahi pea ngāue ke maʻu ʻa e uouangataha ko ia te tau maʻu ai e fiefiá mo lahi ange ai hotau mālohi ke ngāué” (“Ke Taha Hotau Lotó,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2008, 68, 69).

Paaki