Laipelí
Lēsoni 150: ʻEta 12:23–41


Lēsoni 150

ʻEta 12:23–41

Talateú

“I he lotu anga-fakatōkilalo, naʻe fakahaaʻi ʻe Molonai ʻa ʻene hohaʻá. Naʻá ne hohaʻa fekauʻaki mo e vaivai naʻá ne ʻilo ʻi heʻene tohí pea mo e tohi ʻa e kau kau palōfita kehe ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Naʻe tali ʻe he ʻEikí ʻaki ha talaʻofa te ne fakamālohia ʻa kinautoluʻoku loto fakatōkilalo pea maʻu ʻa e tui kiate Iá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻEta 12:23–41

ʻOku akoʻi ʻe Molonai ʻoku mahuʻingaʻa e tuí, ʻamanaki leleí, mo e manavaʻofá.

Hikiʻi ʻa e foʻi lea ko e mālohi ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé pea ko e foʻi lea vaivai ʻi he tafaʻaki ʻe taha ʻo e palakipoé. ʻOange ha taimi ki he kau akó ke fakalaulauloto ki he meʻa ʻoku nau ongoʻi ko honau ngaahi mālohingá. Pea fakaafeʻi kinautolu ke fakakaukau fekauʻaki mo honau ngaahi vaivaí pe ngaahi tōnounoú. Kole ke hiki honau nimá ʻo kapau te nau fie maʻu honau ngaahi vaivaí ke liliu ki he ko ha ngaahi mālohi. Fakamatalaʻi naʻe akoʻi ʻe Molonai kau ki he ʻuhinga ʻoku ʻi ai hotau vaivaí pea mo e founga te tau lava ʻo ikunaʻi ai kinautolú.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻEta 12:23-25 Kole ki he kalasí ke muimui ai, kumi ke ʻilo ʻa e ngaahi vaivai naʻe ongoʻi ʻe Molonai pea mo e kau faitohi kehe ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Kimuʻa pea lau ʻe he kau akó, te ke lava ke fakamatalaʻi ʻa e foʻi lea ko e Senitaile ʻoku ʻuhinga ki ai ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, ki he kakai te nau nofo ʻi he ngaahi puleʻanga ʻo e kau Senitailé ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí.

  • Ko e hā naʻe hohaʻa ai ʻa Molonai ʻe hoko koeʻuhí ko e vaivai ʻa kinautolu naʻa nau tohi ʻa e Tohi ʻa Molomoná?

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e tali ʻa e ʻEikí ki he hohaʻa ʻa Molonai ʻi he ʻEta 12:26–27. Kole ke nau kumi ki ha ʻuhinga ko e hā naʻe ʻomai ai ʻe he ʻOtuá ha ngaahi vaivai. Fakamahinoʻi ange ko ʻEta 12:27 ko e veesi fakataukei folofola ia. Te ke lava ʻo fakalotolahiʻi e fānau akó ke fakaʻilongaʻi ʻa e veeesi ko ʻení ʻi ha faʻahinga founga ʻe vave ai hono ʻiló.

Ke tokoni ki he kau akó ke mahino ange ʻa e foʻi lea ko e vaivai ʻo hangē ko hono fakaʻaongaʻi ʻi he ngaahi veesi ko ʻení, kole ki ha toko taha ako ke lau ʻa e lea ko ʻení ʻa ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo e Kolomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Ua Uá. Ki muʻa pea lau ʻa e leá, kole ki he kau akó ke nau fakafanongo ki he faʻahinga vaivai ʻe ua naʻe ʻiloʻi ʻe ʻEletā Mekisuelé.

ʻĪmisi
ʻEletā Neal A. Maxwell

“ʻI he ʻetau lau ʻi he folofolá fekauʻaki mo e ʻvaivai’ ʻo e tangatá, ʻoku kau ʻi he lea ko ʻení ʻa e … vaivai naʻe tupu mo ia ʻi he tuʻunga ʻo e tangata kotoa pē ʻa ia ʻoku maʻu ʻe he kakano ʻa e tuʻunga taʻetuku [pē hokohoko] ʻene uesia ʻa e laumālié (vakai, ʻEta 12:28–29). Ko e vaivai hange ko ia iá ʻoku kau ai , ʻetau ngaahi vaivai fakafoʻituitui, ʻa ia ʻoku tau ʻamanaki ke ikunaʻi (vakai, T&F 66:3; Sēkope 4:7). ʻOku ʻi ai pē ʻa e founga ʻa e moʻuí ki hono fakahā ʻa e ngaahi vaivai ko ʻení” (Lord, Increase Our Faith [1994], 84).

  • Fakatatau kia ʻEletā Mekisuele, ko e hā ʻa e faʻahinga vaivai ʻe ua ʻo e tangatá ʻoku tau lau ki ai ʻi he folofolá? (Te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “tūkunga fakalūkufua ʻo e tangata” ki he ngaahi vaivai naʻe hoko tuʻunga ʻi he Hinga ʻa ʻAtama mo ʻIví pē ʻi hono fakalea ʻe tahā, ko e ngaahi vaivai ʻoku fekauʻaki mo e “ tangata fakaekakanó” ʻa ia ʻoku lau ki ai ʻa e Mōsaia 3:19.)

Fakamanatu ki he kau akó ko e folofolá ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻokú ne fakahinohino ha tefitoʻi moʻoni ʻi hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi lea kapau mo e pea. Ko e foʻi lea kapau ʻokú ne fakafeʻiloaki ha meʻa kuo pau ke tau fai, ko e peá ʻokú ne fakafeʻiloaki ha fakamatala ʻo ha meʻa ʻe hoko tupu mei heʻetau ngaahi ngāué. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vakaiʻi fakalongolongo ʻa ʻEta 12:27. kumi ki he tefitoʻi moʻoni ʻi he “kapau – pea” naʻe akoʻi ʻi he veesi ko ení. Naʻe totonu ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení (tohi kinautolu ʻi he palakipoé):

Kapau te tau haʻu kia Sīsū Kalaisí, te Ne toki fakahā kiate kitautolu hotau ngaahi vaivaí.

Kapau te tau loto fakatōkilalo pea tui ki he ʻEikí, te Ne toki ngaohi ʻa e ngaahi vaivaí ke malohi kiaté kiate kitautolu.

  • ʻOkú ke fakakaukau nai ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau ʻiloʻi hotau ngaahi vaivaí?

  • Fakatokangaʻi ange ʻa e ngaahi foʻi lea “haʻu ki a Sīsū Kalaisí” ʻi he tefitoʻi moʻoni ʻuluakí. Ko e hā ha ngaahi meʻa te tau lava ʻo fai ke “haʻu ai kia Sīsū Kalaisí”? (Ko ngaahi talí ʻe kau ai ʻa ʻetau te tau lava ʻo lotu, ʻaukai, fakatomala, ako ʻa e folofolá, kau ai e ʻalu ki he lotu temipalé, tokoni ki he niʻihi kehé, feinga ke langa hake ha ʻulungaanga faka-Kalaisi. Te ke lava ke fakatokangaʻi ange ko e taimi lahi, ko e ikunaʻi hotau vaivaí ʻoku ʻuhinga ia makehe mei he fekumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí, kuo pau ke tau fakahoko ʻetau tafaʻakí.

  • Ko e hā ʻa e lau ʻa e tefitoʻi moʻoni hono uá ʻe hoko kiate kitautolu kapau te tau fili ke ʻoua te tau loto fakatōkilalo pea tui kia Sīsū Kalaisí? (Te tau kei maʻu pē hotau vaivaí he kuo tau fakafisingaʻi e ʻaloʻofa ʻEikí ke tokoni ke tau ikunaʻi kinautolú.)

  • Ko e hā haʻo fakakaukau ki he ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea “ʻoku feʻunga ʻeku ʻaloʻofa ʻaloʻofá ki he tokotaha kotoa pē …ʻoku nau fakavaivaiʻi ʻa kinautolu ‘i hoku ʻaó”? (Ke tokoni ki he kau akó ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení, te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ko e ʻaloʻofa ʻaloʻofá ko ha foʻi “ʻuhinga fakalangi ia ʻo e tokoni pē malohi, ʻoku fakafou mai ʻi he mohu ʻaloʻofa mo e ʻofa ʻa Sīsū Kalaisí” pea fakafaingamālieʻi ʻe he Fakaleleí, [Bible Dictionary, “Grace”]. Ko e mālohi ke malavá, pe tokoní, he ʻikai ke ʻosi ia – neongo pē ko e hā ʻa e tokolahi ʻo e kakaí ʻoku nau fakaʻaongaʻi iá.)

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke vahevahe haʻanau ngaahi aʻusia ʻi ha taimi naʻe tokoni ai ʻa e ʻEikí kiate kinautolú (pē ko ha tokotaha ʻoku nau ʻilo) ke ikunaʻi ha vaivai. (Fakamanatu ki he kau akó he ʻikai te nau vahevahe ha ngaahi aʻusia ʻoku fuʻu fakatāutahá pe fakafoʻituituí.) Te ke lava foki ke vahevahe ha meʻa kuó ke aʻusia.

Ke poupouʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe ako ʻi he ʻEta 12:27, tohi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení he palakipoé:

1. Fakatokangaʻi hoku vaivaí  2. Fakavaivaiʻi au 3. Maʻu ha tui kia Sīsū Kalaisi

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke tohi ʻa e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻi heʻenau pepá pē tohinoa ki he ako folofolá. ʻI lalo ʻi he ngaahi kupuʻi lea totonu, fakaafeʻi kinautolu ke tohi (1) ko e hā ha vaivaiʻanga ʻoku nau pehē ʻoku nau maʻu, (2) ko e hā ha founga te nau lava ʻo fakavaivaiʻi ai ʻa kinautolú, mo (3) ha founga ʻe lav ake nau fakahaaʻi ʻa e tui ʻia Sīsū Kalaisí koeʻuhí kae lava ke nau maʻu ʻene tokoní, pe ʻaloʻofá, ke ikunaʻi ʻa e vaivaiʻanga kuo nau hikí. Fakapapauʻi ki he kau akó ko e taimi te nau muimui ai ki he meʻa kuo nau ʻosi tohí, ʻe hanga ʻe he ʻEikí ʻo “liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivai ko e mālohi kiate kinautolu. (ʻEta 12:27).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻEta 12:26, 28 ʻo kumi pē ko e hā e tali ʻa e ʻEikí kia Molonai ʻo kau ki heʻene hohaʻa ki hono vaivaí.

Fakatokangaʻi ange ʻa e kupuʻi lea “ʻOku manuki ʻa e kau valé, ka te nau tangi” (ʻEta 12:26).

  • Makatuʻunga ʻi he meʻa kuo tau ako he ʻahó ni, ko e hā ʻokú ke fakakaukau ai ʻoku fakavalevale ke manukiʻi ʻa e vaivaiʻanga ʻo e niʻihi kehé?

Fakatokangaʻi ange ʻoku fakamatala ʻa ʻEta 12:26 ki he angamaluú. (Te ke lava ke fakamatalaʻi ko e angamaluú ko e loto fakatōkilalo pea akoʻingofua pea kataki ʻi he ngaahi taimi ʻo e faingataʻaʻiá.)

  • Ko e hā ʻokú ke fakakaukau ai ʻoku fie maʻu ke tau angamalū kae lava ke ʻoua te tau sio ki he vaivaiʻanga ʻo e niʻihi kehé?

Kimuʻa pea hoko atu, fakamamafaʻi kapau te tau angamalū, te tau lava ʻo maʻu ʻa e ʻaloʻofa ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi kitautolu ke ʻoua ʻe fakatokangaʻi e vaivai ʻo e niʻihi kehé.

Fakamatala fakanounouʻi ʻa e ʻEta 12:29–32 ʻaki hono fakamatalaʻi naʻe akoʻi ʻe Molonai fekauʻaki mo e mahuʻinga ʻo e ngāueʻi ʻa e tui mo e maʻu ʻa e ʻamanaki lelei mo e manavaʻofá. Te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ko e “manavaʻofá ko e ʻofa haohaoa ʻa Kalaisí” (Molonai 7:47).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻEta 12:33–35 ʻo kumi ʻa e ngaahi ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ngūeʻi ngāueʻi ʻa e manavaʻofá ʻi he taimi ʻoku fehangahangai ai mo e ngaahi vaivai ʻo e niʻihi kehé.

  • Fakatatau ki he ʻEta 12:34, ko e hā ʻa e nunuʻa te tau fehangahangai mo ia kapau he ʻikai ke tau maʻu ʻa e manavaʻofá?

Ke fakaʻosi , fakaafeʻi ʻa e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa ʻEta 12:38–41 Kole ke nau hiki ʻi heʻenau pepa pe tohinoa ki he ako folofolá fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻoku nau fai ke tali ʻaki e fakaafe naʻe lekooti ʻi he ʻEta 12:41—“Fekumi ki he Sīsū ko ia ʻa ia kuo tohi ki ai ʻa e kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló.”

Fakamoʻoni ko e taimi ʻoku tau fakavaivaiʻi ai kitautolu pea ngāueʻi ʻa e tui ʻia kia Sīsū Kalaisi, Te Ne “liliu ʻa e ngaahi meʻa vaivai ko e mālohi kiate [kitautolu]” (ʻEta 12:27). Fakalotolahiʻi ʻa e kau akó ke muimui pau ki he ngaahi palani kuo nau tohí. Te ke lava fakalotolahiʻi foki kinautolu ke kumi ki he tokoni ʻa e ʻEikí ʻi he ngāueʻi ʻa e manavaʻofá ʻi he taimi ʻoku nau fehangahangai ai mo e vaivai ʻo e niʻihi kehé.

Fakataukei Folofolá ʻEta 12:27

Ke tokoni ki he kau akó ke maʻuloto ʻa ʻEta 12:27, tohi ʻa e ngaahi foʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakafeʻi ʻa e kau akó ke hiki tatau kinautolu ʻi ha laʻi pepa:

Kapau … haʻu … fakahā … vaivai … foaki … vaivai … loto-fakatōkilalo … ʻofa … tangata kotoa pē … fakavaivaiʻi … kapau … fakavaivaiʻi … tui … vaivai … malohi.

Kole ki he kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e ʻEta 12:27, fakatokangaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea ko ʻení. Pea fakaafeʻi kinautolu ke lau maʻuloto ʻi he lahi taha ʻa e foʻi veesi te nau lavá, sio taha pē ki he foʻi lea ʻi heʻenau pepá. Fakalotolahiʻi ʻa e kau akó ke tuku ʻa e laʻi pepá ʻi ha feituʻu te nau ʻilo ki ai ʻamui ange he ʻahó ni pē ʻapongipongi (hangē ko ʻení , ʻi ha kato pe ʻi heʻenau folofolá). Fakaafeʻi kinautolu ke vakaiʻi ʻa ʻEta 12:27 ʻi ha taimi pē te nau sio ai ki he laʻi pepá kae ʻoua kuo nau maʻuloto ʻa e vēsí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻEta 12:27. “Te u fakahā kiate kinautolu ʻa honau vaivaí”

Ne pehē ʻe ʻEletā Pulusi C. Heifeni ʻo e Kolomu ʻo e Kau Fitungofulu Fitungofulú ko ʻetau fefaʻuhi ke ikunaʻi ʻa e vaivaí ko e uho ia ʻo e taumuʻa ʻo ʻetau ʻi he māmaní:

“Ko e palani ʻa ʻetau Tamai Hevaní ʻokú ne tuku kitautolu ki ke ʻahiʻahiʻi` ʻahiʻahiʻi pea mamahi ʻi he mamani kuo hingá. …

“Ko ia kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi palopalema, ʻoua naʻá ke mahalo ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku fehalaaki mo koe. ʻOku ʻi he faifeinga mo e ngaahi palopalema ko iá ʻa e uho e taumuʻa ʻo e moʻui. ʻI he ʻetau ʻunu ʻo ofi ki he ʻOtuá, te Ne fakaʻaliʻali kiaté kiate kitautolu hotau vaivaí pea ʻai ke tau foto mo mālohi ange. Kapau ʻoku ke sio ki he lahi ange ho ngaahi vaivaí, ʻoku ʻuhinga eni ʻoku ke ʻunu ke ofi ange ki he ʻOtuá, ʻo ʻikai ke mamaʻo ange” (“The Atonement: All for All,” Ensign pe Liahona, May 2004, 97).

Ko e talanoa ko ʻení ʻoku fekauʻaki ia mo ha talavou naʻá ne aʻusia ʻa e fiemālie ʻo e talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he ʻEta 12:27:

Ko e kau talavou kotoa pē ʻi he Siasí ʻoku fakalotolahiʻi kinautolu ke nau lavaʻi ʻa e ngaahi taumuʻa ʻo fou ʻi he polokalama Fatongia ki he ʻOtuá pea ʻi he ngaahi feituʻu ʻe niʻihi, ko e polokalama Sikautí. Ne matuʻaki femoʻuekina e mātuʻa ʻa Sonatane Pālesí ʻi he ngāue ke tauhi honau fāmili tokolahi, pea naʻe manukiʻi ʻe hono ngaahi kaungāmeʻa ʻa ʻene feinga ke lavaʻi ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻi he ʻIkale ʻi he polokalama Sikautí. Neongo ʻa e ngaahi faingataʻá, naʻe fokotuʻu ʻe Sonatane ʻa e taumuʻá peá ne ngāueʻi ia. ʻOsi ha ngaahi taimi, pea mo e tokoni mo e poupou ʻa ʻene kau taki he Talavoú, naʻá ne lavaʻi ʻene taumuʻa. Naʻá ne tohi, “Ko e aʻusia ko ʻení naʻá ne akoʻi au neongo ʻa e ngaahi faingataʻa pea mo e ʻahiʻahi ʻi hoku halá, ʻe tokoniʻi au ʻe he ʻEikí keu ikunaʻi ʻeku ngaahi tōnounou pea mo e vaivai ( ʻEta 12:27). ʻOku ʻikai ke mahuʻinga pē ko e fē ʻa e feituʻu ʻoku tau haʻu mei ai pē kapau ʻoku tau tuʻumālie pē masiva. Te tau lava pē ʻo lavaʻi ʻetau ngaahi taumuʻa koeʻuhi ʻoku tau maʻu ʻa e ʻEikí ʻi heʻetau faʻahí. “An Honor Earned,” New Era, Nov. 2007, 45).

Paaki