Laipelí
Lēsoni 31: 2 Nīfai 11 mo e 16


Lēsoni 31

2 Nīfai 11 mo e 16

Talateú

ʻI he 2 Nīfai 11, naʻe fakahaaʻi ai ʻe Nīfai ʻa ʻene saiʻia ʻi he ngaahi lea ʻa ʻIsaiá. Naʻá ne fakamoʻoniʻi foki ne mamata ʻa Sēkope mo ʻIsaia ki he “Huhuʻí, ʻo hangē ko ʻeku mamata kiate iá” (2 Nīfai 11:2). ʻOku ʻi he 2 Nīfai 16e fakamatala ʻa ʻIsaia ki hono fakamaʻa ʻene ngaahi angahalá pea ui ko ha palōfita ʻi heʻene “mamata … ki he ʻEikí ʻoku ʻafio ʻi ha nofoʻa fakaʻeiʻeiki” (vakai, 2 Nīfai 16:1, 5–8). Ne fakatou akoʻi ʻe Nīfai mo Sēkope ʻa e mahuʻinga ʻo hono fakatatau ʻa e ngaahi tohi ʻa ʻIsaiá kiate kitautolú (vakai, 1 Nīfai 19:23; 2 Nīfai 6:5; 11:2), pea naʻe pehē ʻe he ʻEikí, “ʻoku mahuʻinga ʻa e ngaahi lea ʻa ʻIsaiá” (3 Nīfai 23:1). ʻOku ʻi he 2 Nīfai 11 ʻa e niʻihi ʻo e fakamatala ʻa Nīfai ki heʻene fakakau ʻa e ngaahi kikite ʻa ʻIsaiá ʻi heʻene lekōtí, ʻa ia ʻoku hoko ia ko ha talateu ki he ngaahi lea ʻa ʻIsaiá ʻi he 2 Nīfai 12–24. ʻOku hoko ʻa e 2 Nīfai 25 ko ha fakamāʻopoʻopo ki he ngaahi vahe ko ʻení, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e akonaki ʻa Nīfai ki he founga ʻe mahino ai e ngaahi lea ʻa ʻIsaiá (vakai ki he lēsoni 35 ʻi he tohi lēsoni ko ʻení).

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

2 Nīfai 11

ʻOku fakahaaʻi ʻe Nīfai ʻene fiefiá ʻi heʻene fakamoʻoni ʻoku fakafou ʻa e fakamoʻuí ʻia Sīsū Kalaisi

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe toko tolu ke takitaha tohi fakalongolongo ha sētesi ʻe taha kau ki he meʻa ne hoko he taimi fakamuimui ne fakataha ai e kalasí. ʻOua ʻe fakangofua kinautolu ke fakahoa pe aleaʻi e meʻa ʻoku nau tohí. Ke fakahaaʻi e mahuʻinga ʻo e maʻu ha fakamoʻoni lahi ange he tokotahá, ʻai e kau ako ʻe toko tolú ke lau leʻolahi ʻenau sētesí. Hili e lau ʻe he tokotaha ako ʻuluakí ʻene sētesí, fehuʻi ki he kalasí pe ʻokú ne fakahaaʻi kakato e meʻa ne hoko ʻi heʻenau kalasí he kalasi fakamuimuí. Pea ʻai leva e tokotaha ako fika uá ke vahevahe ʻene sētesí, pea fehuʻi pe ʻokú ne fakahaaʻi kakato e meʻa ne hoko ʻi heʻenau kalasi fakamuimuí. Hili e lau ʻa e tokotaha ako fika tolú, fai ʻa e fehuʻi tatau.

  • Ko e hā e ngaahi lelei hono maʻu ʻo ha kau fakamoʻoni tokolahi?

Fakamatalaʻi ʻoku ui ʻe he ʻEikí ha kau palōfita ke hoko ko Hono kau fakamoʻoni ki he māmaní. Poupouʻi e kau akó ke nau fakalaulauloto ki heʻene ʻuhinga kiate kinautolu ke fanongo ki he fakamoʻoni ʻa e kau palōfitá kia Sīsū Kalaisí.

Hiki ʻa e lea ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI heʻetau ako ʻa e ngaahi fakamoʻoni ʻa e kau palōfitá kia Sīsū Kalaisí, te tau lava ai ʻo fakamālohia ʻetau tui kia Sīsū Kalaisí pea fiefia ʻiate Ia.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau e 2 Nīfai 11:2–3.

  • Fakatatau ki he ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā e meʻa ne aʻusia ʻe Nīfai, ʻIsaia mo Sēkope ʻa ia naʻá ne ʻai ke nau malava ʻo hoko ko e kau fakamoʻoni makehe ʻo Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā ʻokú ke fakakaukau ai ʻoku mahuʻinga ke ʻi ai ha fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mei ha kau pālofita tokolahi? (Vakai foki, Mōsaia 13:33–35.)

Fakaafeʻi e kau akó ke sio fakavave pē ki he laine ʻuluaki ʻo e veesi takitaha ʻi he 2 Nīfai 11:4–6, ʻo fekumi ki ha kupuʻi lea ʻoku toutou ngāue ʻaki ʻe Nīfai ʻi he veesi takitaha.

  • Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e pehē ke “fiefia” ʻi ha meʻa? (Mahalo te ke fakamatala ʻoku ʻomai ʻe he foʻi lea fiefiá ha ongo ʻoku loloto ange ʻi he saiʻia pē pe manako ʻi ha meʻá. ʻOkú ne ʻomai ʻa e aʻusia ʻo e nēkeneka mo e fiemālie.)

ʻAi ke lau fakalongolongo ʻe he kau akó e 2 Nīfai 11:4–7, pea ʻai ke nau ʻiloʻi e ngaahi meʻa naʻe fiefia ai ʻa Nīfaí. Vahevahe leva e kalasí ke nau tauhoa. Kole ki he kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi konga lea ʻa ia ne nau saiʻia taha aí mo hono ʻuhingá. Fakaafeʻi foki kinautolu ke vahevahe e meʻa ʻokú ne fakafiefiaʻi kinautolú pe tataki kinautolu ke fiefia fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí.

Lau leʻolahi e 2 Nīfai 11:8, pea ʻai ke fekumi e kau akó ki ha ʻuhinga ne fakakau ai ʻe Nīfai ʻa e ngaahi tohi ʻa ʻIsaiá ʻi heʻene lekōtí.

  • Ko e hā e meʻa ne ʻamanaki ʻa Nīfai ʻe aʻusia ʻe hono kakaí mo kinautolu te nau lau e Tohi ʻa Molomoná he kahaʻú ʻi heʻenau lau e ngaahi lea ʻa ʻIsaiá?

ʻOku ʻomai ʻe he lisi ko ʻení ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi ʻo e ʻuhinga ne fakakau ai ʻe Nīfai e ngaahi tohi ʻa ʻIsaiá ʻi heʻene lekōtí:

  1. Ne mamata ʻa ʻIsaia ki he Fakamoʻuí, ʻo hangē pē ko Nīfai mo Sēkopé (vakai, 2 Nīfai 11:2–3; vakai foki, 2 Nīfai 16:1–5, ʻa ia ʻoku kau ai ha fakamatala ʻa ʻIsaia ki ha vīsone ʻa ia naʻá ne mamata ai ki he Fakamoʻuí).

  2. Naʻe fiefia ʻa Nīfai ʻi hono fakamoʻoniʻi ʻo Kalaisí, pea naʻe fakamoʻoni foki mo ʻIsaia kia Kalaisi (vakai, 2 Nīfai 11:4, 6; vakai foki, 2 Nīfai 17:14 mo e 19:6–7, ko e sīpinga ʻe ua ʻo e kikiteʻi ʻe ʻIsaia e Fakamoʻuí).

  3. Naʻe fiefia ʻa Nīfai ʻi he ngaahi fuakava ʻa e ʻEikí (vakai, 2 Nīfai 11:5). ʻOku fehokotaki ʻa e ngaahi kikite ʻa ʻIsaiá mo e ngaahi fuakava ʻa e ʻEikí. Hangē ko ʻení, naʻá ne kikiteʻi ʻa e ngāue fakatemipale ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní (vakai, 2 Nīfai 12:1–3).

Fakamatala ʻe ako mo aleaʻi ʻe he kau akó ʻi he lēsoni ko ʻení mo e lēsoni ʻe tolu ka hoko maí, ʻa e ngaahi lea ʻa ʻIsaia ʻi he 2 Nīfai 12–24. Poupouʻi kinautolu ke nau fekumi ki he ngaahi moʻoni ʻi he ngaahi vahe ko ʻení ʻokú ne fakamālohia ʻenau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí pea tokoniʻi kinautolu ke fiefia ʻiate Iá. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe mo e kau mēmipa honau fāmilí mo e kaungāmeʻá ha niʻihi ʻo e ngaahi veesi ʻoku nau saiʻia ai mei he ngaahi vahe ko ʻení.

2 Nīfai 16

ʻOku uiuiʻi ʻa ʻIsaia ke hoko ko e palōfita

Fakamatala ʻe hoko atu leva e ako ʻa e kalasí ki he 2 Nīfai 16 koeʻuhí ʻoku ʻi ai ʻa e fakamatala ʻa ʻIsaia ki he vīsone ʻa ia naʻá ne maʻu ai ʻa e ui ke hoko ko ha palōfitá. Ke tokoni ki he kau akó ke nau mateuteu ke mahino kiate kinautolu e vīsone ko ʻení, fakamatalaʻi ʻoku kau ha ngaahi fakatātā ʻi he ngaahi tohi ʻa ʻIsaiá. ʻOku lahi ʻi he folofolá ha ngaahi fakatātā, fakataipe mo e ngaahi lea heliaki. Fakamahinoʻi naʻe pehē ʻe Nīfai, ʻi he taha ʻo e ngaahi veesi ne nau lau kimuʻá, “[Ko e] ngaahi meʻa kotoa pē ʻa ia kuo ʻomai ʻe he ʻOtuá talu mei he kamataʻanga ʻo e māmaní, ki he tangatá ko e fakataipe ia [ʻo Sīsū Kalaisi]” (2 Nīfai 11:4). Ko hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi fakatātaá mo e fakataipé ko ha founga ia ʻe taha ʻo e akoʻi mai ʻe he folofolá kiate kitautolu e misiona faifakamoʻui ʻa e ʻEikí.

Hiki ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: pulupulu, selafimi (kau ʻāngelo) ʻoku ʻi ai honau kapakau ʻe ono, ʻohu afi mo e malalaʻi afi.

Fehuʻi ki he kau akó pe ko e hā ʻenau fakakaukaú ʻi heʻenau mamata pe fanongo ki he ngaahi foʻi lea ko ʻení. Hili ha fealeaʻaki nounou, fakamatala ne fakaʻaongaʻi ʻe ʻIsaia e ngaahi foʻi lea ko ʻení ʻi heʻene fakamatala ki hono ui ke hoko ko ha palōfita ʻa e ʻOtuá. (Feinga ke ke tokoni ki he kau akó ke mahino ʻa e ngaahi ʻuhinga totonu ʻa ʻIsaiá. Tokanga ke ʻoua ʻe fuʻu tōtuʻa hono fakamatalaʻi e ʻuhinga ʻo e ngaahi lea fakatātaá. Ka ke tokoni ki he kau akó ke nau mamata ki he ʻaonga ʻo e pōpoaki ʻa ʻIsaiá ʻi heʻenau moʻuí.)

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e 2 Nīfai 16:1. (Kapau ʻoku lava e kau akó ʻo maʻu e tatau ʻa e Siasí ʻo e Tohi Tapú ʻi hono Liliu ʻe Kingi Sēmisí, mahalo te ke fie maʻu ke nau sio ki he ʻIsaia 6, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi futinouti mo e tokoni ki he akó te ne fakalahi e mahino ki he ngaahi veesi folofola ʻoku kau ʻi he lēsoni ko ʻení.)

Fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga e foʻi lea pulupulúʻi he veesi ko ʻení ki he kofu tōtōlofa ʻoku tui ʻi tuʻá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e 2 Nīfai 16:2–3. Fakamatalaʻi ko e “selafimi” ko ha kau ʻāngelo ʻoku nofo ʻi he ʻafioʻanga ʻo e ʻOtuá.

  • Ko e hā nai ʻoku fakafofongaʻi ʻe he kapakau ʻe ono ʻo e selafimí? (Te ke lava ʻo fokotuʻu ange ke lau ʻe he kau akó e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 77:4 ke maʻu ha tokoni. Ko e fakatātā ʻo e ngaahi kapakaú ko ha fakataipe ia ʻo e mālohi ke ʻalu pea ngāue.)

  • Ko e hā ʻa e ngaahi foʻi lea ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e tōʻonga fakakaukau ʻo e selafimí ki he ʻEikí?

  • Ko e fē ha taimi naʻá ke ongoʻi ai ha tōʻonga fakakaukau tatau ki he ʻOtuá?

ʻAi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e 2 Nīfai 16:4 mo e Fakahā 15:8. Kole ki he kalasí ke fekumi ki he ʻuhinga ʻo e kupuʻi lea ko e “fakafonu ʻi he ʻohu afí.” (Mahalo te ke fie maʻu ke tokoni ki he kau akó ke mahino ʻoku fakafofongaʻi ʻe he ʻohu afí ʻa e ʻi ai, mālohi mo e nāunau ʻo e ʻEikí.) Fakakaukau ke fokotuʻu ki he kau akó ke tohiʻi e Fakahā 15:8 ʻi heʻenau folofolá he tafaʻaki ʻo e 2 Nīfai 16:4.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e 2 Nīfai 16:5. Kole ki he kalasí ke nau fekumi ki he ngaahi kupuʻi lea ʻokú ne fakahaaʻi e ongo ʻa ʻIsaia ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí. (Kapau ʻoku maʻu e tatau ʻa e Siasí ʻo e Liliu ʻa Kingi Sēmisi e Tohi Tapú, ʻai ke kumi ʻe he kau akó e ʻIsaia 6:5, ongo futinouti a mo b.)

  • Ko e hā hoʻo fakakaukau ki he ʻuhinga ʻa ʻIsaia ʻi heʻene pehē, “he ʻe motuhi atu au; koeʻuhí ko ha tangata loungutu taʻe maʻa au”? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatalaʻi ʻi he ʻIsaia 6:5, naʻe liliu e foʻi lea motuhi mei he foʻi lea faka-Hepelū ʻoku ʻuhinga ke “fakamavahe,” pea ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea ko e loungutu taʻe maʻa ki he ʻiloʻi ʻe ʻIsaia ʻene ngaahi angahalá mo e angahala ʻa hono kakaí. Naʻe pehē ʻe ʻIsaia ʻokú ne ongoʻi taʻe taau ke ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí.)

ʻOange ha kiʻi taimi ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ʻuhinga ne ongoʻi pehē ai ʻa ʻIsaiá. Fakamatalaʻi ʻoku tokolahi ha kau palōfita kuo nau fakahaaʻi ʻenau ongoʻi taʻe taau ʻi heʻenau maʻu honau uiuiʻí. Naʻe fakamatala ʻa Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo ki ha telefoni ne fakahaaʻi ange ai ʻe Palesiteni J. Lūpeni Kalake ko e Siʻi ʻo e Kau Palesitenisī ʻUluakí kuo uiuiʻi ia ki he Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“‘E Misa Kalake! ʻA au? Ko hoʻo ʻuhingá kia au? Mahalo ʻoku ʻi ai ha fehalaaki. Mahalo ne ʻikai tonu ʻeku fanongo atú.’ Ne hoko ʻeni lolotogna ʻeku hoholo hifo mei he seá ki he falikí. …

“ʻE Misa Kalake! Hangē ʻoku ʻikai lava ke hoko ʻení. ʻOku ou fuʻu vaivaia, siʻisiʻi pea fakangatangata mo taʻemalava ha meʻa’” (Edward L. Kimball and Andrew E. Kimball Jr., Spencer W. Kimball: Twelfth President of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints [1977], 189).

Tokoni ki he kau akó ke mahino ne ongoʻi ʻe ʻIsaia, ʻa ia ko e tangata angatonu, kuo “motuhi atu” ia pea “taʻe maʻa” ʻi he ʻao ʻo e ʻEikí. Ko hai ʻiate kitautolu ʻe taʻe ongoʻi taʻe taau ke ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá?

Hiki ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻE lava fakamaʻa ʻetau taʻe tāú fakafou ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

Kapau ʻe lava, fakaʻaliʻali ki he kau akó ha foʻi malala pe ko ha meʻi ʻakau ne vela. Fehuʻi kiate kinautolu pe ko e hā hono fōtungá kapau ne toki toʻo pē mei ha afi.

  • Ko e hā e meʻa ʻe hoko ki ha tokotaha ʻe ala ki ha malala vela?

Lau leʻolahi e 2 Nīfai 16:6–7. Kole ki he kau akó ke muimui fakalongolongo pē ʻi hono laú, pea fekumi ki he aʻusia ʻa ʻIsaia kau ki ha malala ʻoku moʻui. (Kapau ʻoku maʻu e tatau ʻa e Siasí ʻo e Liliu ʻa Kingi Sēmisi e Tohi Tapú, ʻai ke kumi ʻe he kau akó eʻIsaia 6:6, futinouti a, mo e ʻIsaia 6:7, ongo futinouti a mo b.)

  • Fakatatau ki he 2 Nīfai 16:7, ko e hā hono ʻuhinga e fakataipe ʻo e ala ʻa e ʻāngeló ki he loungutu ʻo ʻIsaiá ʻaki ha foʻi malala vela? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatala ko e foʻi malala moʻuí ko ha fakataipe ia ʻo e fakamaʻa. ʻI he taimi ne ala ai e ʻāngelo ʻi he vīsone ʻa ʻIsaiá ki hono loungutú ʻaki e foʻi malalá, ʻokú ne fakafofongaʻi ʻa hono fakamaʻa ʻe he ʻEikí ʻa ʻIsaia mei heʻene taʻe tāú pea fakamolemoleʻi ia mei heʻene ngaahi angahalá.)

ʻOange ki he kau akó ha kiʻi taimi ke nau fakakaukau ki he taimi ne nau ongoʻi ai e mālohi faifakamaʻa ʻo e Fakalelei ʻo Sīsū Kalaisí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo e 2 Nīfai 16:8–13. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fakamatalaʻi fakanounou e folofola ʻa e ʻEikí kau ki he ngāue fakafaifekau ʻa ʻIsaia ki he kakaí. (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamatala naʻe faleʻi ʻe he ʻEikí ʻa ʻIsaia ʻi heʻene malanga ki he kau ʻIsileli talangataʻá, ʻe ʻikai ke nau tokanga ki ai ka ʻoku totonu ke hokohoko atu ʻene malangá kae ʻoua kuo “lala ʻaupito ʻa e fonuá.” ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻe hokohoko atu e angaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi hono fakahoko ʻEne misiona ʻo e fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau tamaioʻeikí “ʻi he kei laka ʻa e taimí, pe kei tuʻu ʻa e māmaní, pe ʻi he kei ʻi ai ha tangata ʻe toko taha ʻi hono funga ʻoʻoná ke fakamoʻui” [Molonai 7:36].)

Fakamatalaʻi ne hoko ʻa ʻIsaia ko ha fakamoʻoni mālohi ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí mo ʻEne ongoongoleleí. Fakamoʻoni ʻoku moʻoni ʻa e Fakamoʻuí pea ʻe lava ke fakamolemoleʻi kitautolu mei heʻetau ngaahi angahalá, pea ʻi heʻetau aʻusia ʻa e mālohi ʻo e Fakaleleí ʻi heʻetau moʻuí, te tau lava foki ke hoko ko e kau fakamoʻoni ki he Fakamoʻuí.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

2 Nīfai 16:2–3. ʻOku ʻi ai ha kapakau e kau ʻāngeló?

“ʻOku ʻikai ke ʻi ai ha kapakau ʻo ha ʻāngelo ʻa e ʻOtuá” (Joseph Smith, ʻi he History of the Church, 3:392). Pea ko e hā hono ʻuhinga ne fakamatalaʻi ai ʻe ʻIsaia ʻoku ʻi ai e kapakau ʻo e kau ʻāngeló? Naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻoku fakataipe ʻa e fakamatalá: “Ko e moʻoni naʻe ʻuhinga ʻa e hā e kau talafekau māʻoniʻoni ʻoku ʻi ai honau ngaahi kapakaú kiate iá ke fakataipe mai honau ‘mālohí, ke ngaue mo fakahoko ha meʻa, mo e alā meʻa pehē.’ ʻo hangē pē ko e ngaahi vīsone ne maʻu ʻe ha niʻihi kehe. (T. & F. 77:4.)” (Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 703).

Paaki