Laipelí
Ako ʻi ʻApí ʻIuniti 8


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

2 Nīfai 26–31 (ʻIuniti 8)

Nāunau ki he Teuteu ʻa e Faiakó ki he Ako ʻi ʻApí

Fakamatala Fakanounou ʻo e Ngaahi Lēsoni Ako-ʻi-ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai ke fakataumuʻa ʻa e fakamatala fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne ako ʻe he kau akó ʻi he 2 Nīfai 26–31 (ʻiuniti 8) ke akoʻi ko e konga hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi ha niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ʻi he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālie ʻi hoʻo fakakaukau ki he ngaahi fie maʻu ʻa hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (2 Nīfai 26–27)

Naʻe ako e kau akó ki he ngaahi kikite ʻa Nīfai ʻo kau ki he ngaahi ʻaho fakaʻosí. Naʻa nau ako ʻoku fai e meʻa kotoa ʻe he ʻEikí maʻá e lelei ʻo e māmaní pea ʻoku ʻofa ʻa e ʻEikí ki he kakai kotoa pea fakaafeʻi e tokotaha kotoa ke haʻu kiate Ia pea maʻu ʻEne fakamoʻuí. Naʻe toe ʻilo foki ʻe he kau akó e moʻoni ko e ʻomai ʻo e Tohi ʻa Molomoná ko e founga ia ʻe taha ʻe fakahoko ai ʻe he ʻOtuá ʻEne ngāué ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻIkai ngata aí, naʻa nau ʻilo ʻe ʻomai ʻe he Tohi ʻa Molomoná mo e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí e fiefia mo e mahino kiate kinautolu ʻoku ako mo tali iá.

ʻAho 2 (2 Nīfai 28)

Lolotonga hono ako ʻo e ngaahi fakatokanga ʻa Nīfai kau ki he ngaahi akonaki halá ʻoku fai ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he Tohi ʻa Molomoná e ngaahi fakakaukau hala ʻa e tēvoló pea fakamālohia kitautolu ki he ngaahi fokotuʻutuʻu ʻa e tēvoló. ʻIkai ngata aí, ʻoku nau ʻilo ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe Sētane ha ngaahi fokotuʻutuʻu ke feinga ke lavaʻi kitautolu, hangē ko hono ʻai ke tau ʻitá, fakafiemālieʻi pea kākaaʻi fakaoloolo, mo fakahekehekeʻi kitautolu.

ʻAho 3 (2 Nīfai 29–30)

Naʻe ʻilo ʻe he kau akó ʻoku ʻomai ʻe he ʻEikí e folofolá ke tānaki e kakaí ki Heʻene fuakavá pea ʻe lava ke tokoni ʻa e Tohi ʻa Molomoná ke ʻilo he kakaí kotoa ʻa Sīsū Kalaisi pea moʻui ʻaki ʻEne ongoongoleleí. Naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻEikí kia Nīfai ʻe tokolahi ha kakai ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻe ʻikai te nau tali e Tohi ʻa Molomoná. Naʻe maʻu ʻe he kau akó ha faingamālie ke fakakaukau ki heʻenau moʻuí pea mo e founga e liliu honau koló lolotonga e Nofotuʻi Taʻu ʻe Afé koeʻuhí he ʻikai maʻu ʻe Sētane ha mālohi ʻi he loto ʻo e kakaí, pea ʻe fokotuʻu ʻa e angamāʻoniʻoní mo e melinó.

ʻAho 4 (2 Nīfai 31)

Naʻe fakamamafaʻi ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻeni kau ki he tokāteline ʻo Kalasí mo e sīpinga ʻa e Fakamoʻuí: naʻe fakakakato ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e māʻoniʻoni kotoa pē ʻaki e talangofua ki he ngaahi fekau kotoa ʻa e Tamaí, pea kuo pau ke tau muimui ʻi he sīpinga ʻo e talangofua ʻa Sīsū Kalaisí ʻo papitaiso pea maʻu ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. ʻOku fakamoʻoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ki he Tamaí mo e ʻAló pea ʻomai ʻa e fakamolemole ʻo e ngaahi angahalá. Kapau te tau moʻui fakatatau ki he tokāteline ʻa Kalaisí, te tau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

Talateú

ʻOku fakamamafaʻi ʻe he lēsoni ko ʻení ko e meʻa kotoa ʻoku fai ʻe he Tamai Hēvaní ʻoku maʻá e lelei ʻo e māmaní pea ʻoku fai ia ko ʻEne ʻofa ki Heʻene fānaú. ʻOku toe talanoa foki ʻa e lēsoni ko ʻeni ki he anga hono fakahaaʻi mai ʻe he Tohi ʻa Molomoná e ngaahi akonaki hala ʻa Sētané ʻa ia ʻoku lahi ʻi hotau kuongá pea mo e anga ʻo e maʻu ʻe kinautolu ʻoku muimui ʻi he tokāteline ʻa Kalaisí ʻa e moʻui taʻengatá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻEke ki he kau akó pe ʻoku ʻoku nau fie vahevahe haʻanau ngaahi fakakaukau pe ʻilo mei heʻenau ako folofolá mo e kalasí kimuʻa pea kamata e lēsoní. Poupouʻi e kau akó ke nau fai ha ngaahi fehuʻi pē ʻo kau ki he meʻa ʻoku nau akó. Fakaafeʻi kinautolu ke tohi e ngaahi ueʻi fakalaumālié ʻi heʻenau lau mo fakalaulauloto ki he folofolá mo honau ngaahi fatongiá. Te ne Fakaafeʻi e laumālie ʻo e fakahaá ki heʻenau moʻuí.

Kole ki he kau akó ke nau tokoni atu ke hiki ʻi he palakipoé pe ʻi ha laʻi pepa ha niʻihi ʻo e ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻení: Kapau naʻá ke ʻilo kuo ofi ke ʻosi ho taimi ʻi he māmaní pea lava ke ke fai ha tohi ʻe taha ke lau ʻe ho hakó mo e toenga ʻo e māmaní, ko e hā e ngaahi tefito te ke fili ke kau ʻi hoʻo pōpoakí?

Fakaafeʻi e kau akó ke sio fakavavevave ki he 2 Nīfai 26–31 pea mo ʻenau tohinoa ako folofolá ke ʻilo pe ko e hā e ngaahi tefito ne talanoa ki ai ʻa Nīfai ʻi he fakaʻosinga ʻo ʻene moʻuí. Fakafehoanaki e meʻa naʻa nau maʻú mo e ngaahi tali ne nau hiki ʻi he palakipoé. Naʻe hiki ʻa e akonaki fakaʻosi ʻa Nīfaí maʻatautolu ʻoku moʻui ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí pea ʻoku ʻi ai e ngaahi tokoni ke tau ʻilo e moʻoní, hao mei he ngaahi maka tūkiaʻanga ʻo Sētané pea muimui ʻi he tokāteline ʻa Sīsū Kalaisí.

2 Nīfai 26–26

Hili e kikite ʻa Nīfai ʻo kau ki hono fakaʻauha ʻo hono kakaí, naʻá ne kikite ʻo kau ki he ngaahi ʻaho fakaʻosí pea fakaafeʻi e tokotaha kotoa ke haʻu kia Kalaisi

Fakaafeʻi e kau akó ke lau e 2 Nīfai 26:29–31 pea fekumi ki he taha ʻo e ngaahi fokotuʻutuʻu ʻa Sētane ne fakatokanga ki ai ʻa Nīfaí. Hili ha tali ha niʻihi ʻo e kau akó ki he meʻa naʻa nau maʻú, fai ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Fakatatau ki he 2 Nīfai 26:29, ko e hā ʻa e ngāue fakataulaʻeiki kākā?

  • Ko e hā e meʻa ʻokú ne fakaʻaiʻai ha niʻihi ke fai e ngāue fakataulaʻeiki kākaá?

  • Ko hā e meʻa ʻoku ʻamanaki mai e ʻEikí ke fakaʻaiʻai ʻaki kitautolu ʻi heʻetau ngāue ʻi he Siasí? Ko hai ʻokú ke ʻilo ko ha sīpinga lelei ʻo e meʻá ni?

Toe vakaiʻi e 2 Nīfai 26:23–28, 33mo e ʻaho 1, ngāue hono 3. Fehuʻi ange: Ko hā e meʻa naʻá ne fakaʻaiʻai e ʻEikí ʻi Heʻene ngāué?

Hili ha tali ʻa ha kau ako ʻe niʻihi, tuku ki he kalasí ke nau tali e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ʻa e ngaahi kupuʻi lea ʻi he 2 Nīfai 26:23–28, 33ʻokú ne akoʻi mai ʻoku ʻofa ʻa e ʻEikí ki he kakai kotoa pē pea fakaafeʻi e kakai kotoa ke omi kiate Ia pea maʻu ʻEne fakamoʻuí pea ko e meʻa kotoa ʻoku fai ʻe he ʻEikí ʻoku maʻá e lelei ʻa e māmaní?

  • Ko e hā ʻe mahuʻinga ai kiate kitautolu ke ako ke fakaʻaiʻai kitautolu ʻe he ʻofa ki he niʻihi kehé kae ʻikai ko e manumanu pe ha holi ke maʻu ha fakahikihiki mei he niʻihi kehé?

  • ʻOkú ke pehē te tau lava fēfē ʻo ʻofa faka-Kalaisi ange, ʻofa pea anga faka-Kalaisi ʻi heʻetau ngāue faka-Siasí?

2 Nīfai 28

ʻOku fakatokanga ʻa Nīfai ki he ngaahi kākā ʻa Sētané

Talaange ki he kau akó, naʻe hokohoko atu hono fakahaaʻi ʻe Nīfai ʻi he 2 Nīfai 28 e ngaahi fakakaukau hala ʻoku akoʻi ʻe he tēvoló. Toe vakaiʻi “ʻa e ngaahi tokāteline hala mo taʻeʻaonga mo valé” ne fakamatalaʻi ʻi he 2 Nīfai28:3–9, pea fai ange ki he kau akó e ngaahi fehuʻi ko ʻení. Mahalo ʻe kau ai e ngaahi tali ne nau hiki ʻi heʻenau tohinoa ako folofola lolotonga e uike kuo ʻosí.

  • Ko e hā hono ʻuhinga ke “tauheleʻi ha toko taha koeʻuhí ko ʻene ngaahi leá”? (2 Nīfai 28:8). (Mahalo ʻe kau ʻi he ngaahi sīpingá e manukiʻi ʻo e niʻihi kehé, ʻave halaʻi pe fakalahi e lea ʻa e niʻihi kehé.)

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku hanga ai ʻe he kakai ʻo “keli ha luo” (2 Nīfai 28:8) maʻa honau kaungāʻapí ʻi hotau kuongá?

  • Ko e hā hono fakatuʻutāmaki ʻo e feinga ke fūfuuʻi e ngaahi angahalá mei he ʻEikí pe tauhi ʻetau ngaahi ngāué ʻi he fakapoʻulí? (Vakai, 2 Nīfai 28:9.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻa e akonaki hala ʻi he 2 Nīfai 28:3–9 ʻoku kovi taha ki he toʻu tupu ʻo e ʻaho ní? Ko e hā ʻokú ke pehē ai ʻoku fakatuʻutāmakí? ʻOku hanga fēfē ʻe he akonaki hala ko iá ʻo tohoakiʻi e toʻu tupú? (Vakai ʻaho 2, ngāue hono 1.)

Toe vakaiʻi e 2 Nīfai 28:20–23 mo e talanoa ʻa Palesiteni Poiti K. Peeka kau ki he fanga kalokataile fakalaumālié mei he lēsoni ʻo e ʻaho 2. Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe mo e kalasí e ngaahi fakaʻilonga ʻo e fakatokanga naʻa nau tā ʻi heʻenau tohinoa ako folofolá (ʻaho 2, ngāue hono 5) ʻokú ne fakahaaʻi e ngaahi fakatuʻutāmaki fakalaumālie ʻoku nau fakakaukau ʻoku totonu ke fakatokanga ki he toʻu tupu ʻo e ʻaho ní.

Fehuʻi: ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ne tohi ai pē ʻa Nīfai ʻo kau ki he ngaahi kākā mo e fokotuʻutuʻu ʻa Sētané ʻi he ngaahi meʻa kotoa naʻá ne mei tohí ʻi heʻene fakaʻosi ʻene lekōtí? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamoʻoni ki he tokoni mo e mālohi ʻoku tau maʻu ke matuʻuaki e ngaahi fokotuʻutuʻu ʻa Sētané ʻi heʻetau ako fakalelei e Tohi ʻa Molomoná.)

2 Nīfai 31

Ko e akonaki ʻa Nīfai ki he anga ʻo hono fokotuʻu ʻe he Fakamoʻuí e sīpinga haohaó maʻatautolú

Tā ha fakatātā faingofua ʻo ha hala ʻoku fakatau ki ha matapā. Fakaafeʻi e kau akó ke lau e 2 Nīfai 31:17–18 pea fekumi ki he anga hono fakaʻaongaʻi ʻe Nīfai e fakatātā ko ʻeni ʻo ha halá mo ha matapaá ke fakamamafaʻi e hala pē taha ke haʻu ai kia Sīsū Kalaisí. ʻEke ange leva e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Fakatatau mo e ngaahi veesi ko ʻení, ko e hā ʻoku fakafofongaʻi ʻe he matapaá mo e halá? (ʻOku fakafofongaʻi ʻe he matapaá e fakatomalá, papitaisó, pea mo hono maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní.)

  • Mei he meʻa naʻá ke akoʻi ʻi hoʻo ako fakataautaha ʻo e 2 Nīfai 31, ko e hā ʻoku ʻuhinga ai hono maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ki ha “papitaiso ʻaki ʻa e afí”? (Vakai, 2 Nīfai 31:13; vakai foki veesi 17.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi e 2 Nīfai 31:19–21.Kole ki he kau akó ke fekumi ki he meʻa ʻoku fie maʻu meiate kitautolu hili ʻetau hū ʻi he “matapaá.” Hili e tali mai e kau akó e meʻa naʻa nau maʻú, ʻeke ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻa Nīfai ʻi heʻene tohi, “Ko e tokāteline ʻeni ʻa Kalaisí”? (2 Nīfai 31:21).

  • Fakaukau ki he meʻa naʻá ke ako he ʻaho ní, ʻokú ke pehē ko e hā e meʻa ʻoku finangalo e Tamai Hēvaní ke ke faí ke tokoniʻi koe ke fakalakalaka ʻi he hala fāsiʻi mo lausiʻí? (Mahalo te ke fie maʻu ke Poupouʻi e kau akó ke fokotuʻu ha taumuʻa ko e tali ki he fehuʻi ko ʻení.)

ʻIuniti Hokó (2 Nīfai 32Sēkope 4)

ʻOkú ke saiʻia ke kai? ʻI he ʻiuniti hokó, ʻe ako ai e kau akó ki he ʻuhinga ʻo e “keinanga ʻi he ngaahi folofola ʻa Kalaisí” (2 Nīfai 32:3). ʻE fakatonutonu fēfē ʻe ha palōfita ha kakai ʻoku kamata ke takiekina ʻe ha ʻofa ki he ngaahi koloá pe ha kau tangata ʻoku nau maumauʻi e fono ʻo e angamaʻá? Fakatokangaʻi e meʻa ne fai ʻe Sēkope e ngaahi palopalemá ni.

Paaki