Laipelí
2 Nīfai


Talateu ki HE Tohi Hono Ua ʻa Nīfaí

Ko e hā ʻoku ako ai e tohí ni?

ʻE tokoni e tohi 2 Nīfaí ki he kau akó ke mahino ʻa e ngaahi tefitoʻi tokāteline ʻo e ongoongoleleí, hangē ko e Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví, ko e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí mo e tauʻatāina ke filí. Kau atu ki ai ʻa hono fakafonu ʻi he tohí ni ʻa e ngaahi kikite meia Nīfai, Sēkope mo ʻIsaia ʻa ia naʻa nau hoko ko e kau fakamoʻoni makehe ʻo e Fakamoʻuí. Naʻa nau kikiteʻi ʻa hono toe Fakafoki Mai ʻo e ongoongoleleí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, ko hono fakamoveteveteʻi mo hono tānaki fakataha ʻo e kakai ʻo e fuakavá ʻa e ʻOtuá, ko e Toe Hāʻele ʻAngaua mai ʻo Sīsū Kalaisí, ko hono ʻomai ʻo e Tohi ʻa Molomoná pea mo e Nofotuʻí. ʻOku kau foki ʻi he tohi 2 Nīfaí ʻa hono fakamatalaʻi ʻe Nīfai ʻa e tokāteline ʻo Kalaisí pea fakaʻosi ʻaki ʻa e fakamoʻoni ʻa Nīfai kau ki he Fakamoʻuí.

Ko hai naʻá ne hiki e tohí ni?

Naʻe hiki ʻa e tohí ni ʻe he foha ʻo Līhai ko Nīfaí. Naʻe hoko ʻa Nīfai ko ha palōfita pea ko e fuofua taki maʻongoʻonga ʻi he kakai Nīfaí hili ʻenau mavahe mei he kau Leimaná. ʻOku fakahaaʻi ʻi heʻene ngaahi tohí ʻene aʻusia ʻa e ivi faifakamoʻui ʻo e ʻEikí (vakai, 2 Nīfai 4:15–35; 33:6) pea loto ʻaki hono lotó kotoa ke ʻomi ʻa e fakamoʻuí maʻa hono kakaí (vakai, 2 Nīfai 33:3–4). Ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko ʻení, naʻá ne akoʻi hono kakaí ke tui kia Sīsū Kalaisi pea fokotuʻu ha temipale.

Naʻe hiki nai e tohí ni maʻa hai pea ko e hā hono ʻuhingá?

Naʻe fakakaukauloto ʻa Nīfaí ki ha faʻahinga kakai ʻe tolu ʻi heʻene tohí: hako ʻo ʻene tamaí, ko e kakai ʻo e fuakavá ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, pea mo e kakai kotoa ʻi he māmaní (vakai, 2 Nīfai 33:3, 13). Naʻe hiki ʻa e tohi 2 Nīfaí ʻi he ngaahi peleti iiki ʻo Nīfaí, ʻa ia naʻe fakataumuʻa ʻe he ʻEikí ke hoko ko e lēkooti ʻo e “ngāue fakafaifekau mo e ngaahi kikite” ʻa Nīfai mo hono hakó (1 Nīfai 19:3–5). Naʻe lekooti ʻe Nīfai ʻi he ngaahi peleti ko ʻení, “ʻa e ngaahi meʻa ʻa [hono] laumālié, mo e ngaahi folofola lahi [ne] tongitongi ʻi he ngaahi peleti ʻo e palasá.” Naʻá ne fakamatala naʻá ne tohi “ke ako mei ai pea ʻaonga ki [heʻene] fānaú” (2 Nīfai 4:15). Naʻá ne pehē, “Pea ʻoku mau lea ʻia Kalaisi, ʻoku mau fiefia ʻia Kalaisi, ʻoku mau malangaʻaki ʻa Kalaisi, ʻoku mau kikite ʻia Kalaisi, pea ʻoku mau tohi ʻo fakatatau ki heʻemau ngaahi kikité, ke ʻilo ʻe heʻemau fānaú ki he tupuʻanga ʻa ia te nau lava ke sio ki ai ke maʻu ai ha fakamolemole ʻo ʻenau ngaahi angahalá” (2 Nīfai 25:26).Naʻe fakaʻosi ʻaki ʻene lekōtí ʻa ʻene fakaafeʻi e kakai kotoa ke “tokanga ki [heʻene] ngaahi folofolá pea tui kia Kalaisi” (2 Nīfai 33:10).

Ko e fē e taimi mo e feituʻu naʻe tohi aí?

Naʻe kamata tohi ʻe Nīfai ʻa e fakamatala naʻe hoko ko e 2 Nīfaí fakafuofua ki he 570 K.M., hili ha taʻu ʻe 30 mei heʻene mavahe mo hono fāmilí mei Selusalemá. Naʻá ne tohi ia lolotonga ʻene ʻi he fonua ko Nīfaí (vakai, 2 Nīfai 5:8, 28–34).

Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻoku makehe ʻi he tohí ni?

Neongo ko Nīfai naʻá ne hiki ʻa e 2 Nīfaí, ka ko e tohí ko hano fakatahatahaʻi ia ʻo ha ngaahi akonaki mei ha ngaahi maʻuʻanga fakamatala kehekehe. Hangē ko ʻene hā ʻi he lisi ko ʻení, ʻoku lahi ha ngaahi vahe ʻi he tohí ʻoku kau ai ha ngaahi kupuʻi lea mei ha kau palōfita kehe. Koeʻuhí naʻe ʻosi mamata ʻa Līhai, Sēkope mo ʻIsaia kia Sīsū Kalaisi pea hoko ko ha kau fakamoʻoni kiate Ia, naʻe fakakau ai ʻe Nīfai ha niʻihi ʻo ʻenau ngaahi akonakí ke fakalotoʻa ʻa kinautolu te nau lau iá ke tui kia Sīsū Kalaisi. Naʻe toe fakaʻaongaʻi foki ʻe Līhai mo Sēkope e lea ʻa ha kau palōfita kehe ʻi heʻena malangá.

ʻOku toe hā foki ʻi he tohi 2 Nīfaí ʻa e pekia ʻa Līhaí (vakai, 2 Nīfai 4:12) pea mo e mavaeua ʻa e hako ʻo Līhaí ki ha faʻahinga kakai ʻe ua—ʻa ia ko e kau Leimaná mo e kau Nīfaí (vakai, 2 Nīfai 5).

Fokotuʻutuʻú

2 Nīfai 1–4 Taimi siʻi kimuʻa pea pekia ʻa Līhai, naʻá ne akonaki mo tāpuekina hono hakó.

2 Nīfai 4–8 ʻOku fakalāngilangiʻi ʻe Nīfai ʻa e ʻEikí. ʻOkú ne tataki hono kau muimuí ki ha fonua naʻa nau ui ko Nīfai. ʻOkú ne lekooti ʻa e ngaahi akonaki ʻa Sēkope ki hono fakamovetevete mo hono tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí.

2 Nīfai 9–10 ʻOku akonaki ʻa Sēkope kau ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOkú ne kikiteʻi foki ʻa e ʻikai tali ʻe he kau Siú ʻa Sīsū Kalaisí pea mo hono tānaki fakataha ʻo e kau Siú mo e Senitailé ʻi he kahaʻú ki he fonua ʻo e talaʻofá.

2 Nīfai 11–24 ʻOku fakahaaʻi ʻe Nīfai ʻa ʻene fiefia ʻi hono fakamoʻoniʻi ʻa Sīsū Kalaisí. ʻOkú ne toe fakahoko mai ʻa e kikite ʻa ʻIsaia kau ki hono fakamovetevete mo tānaki fakataha ʻo ʻIsilelí, ko hono fakatōkilaloʻi ʻo e hīkisiá mo e faiangahalá kimuʻa ʻi he Hāʻele ʻAngauá, mo e ʻaloʻi, misiona mo e nofotuʻi ʻa e Mīsaiá ʻi he taʻu ʻe afé.

2 Nīfai 25–27 ʻOku kikiteʻi ʻe Nīfai ʻa hono Tutuki, Toetuʻu mo e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí ki he kau Nīfaí; ko hono fakamoveteveteʻi mo tānaki fakataha ʻo e kau Siú; ko hono fakaʻauha ʻo e kau Nīfaí; ko e Hē mei he Moʻoní; ko hono ʻomai ʻo e Tohi ʻa Molomoná; pea mo hono Toe Fakafoki Mai ʻo e Ongoongoleleí.

2 Nīfai 28–30 Ko e fakatokanga ʻa Nīfai kau ki he faiangahala ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, fakamatalaʻi ʻa e fatongia ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he kahaʻú, pea kikiteʻi hono tānaki fakataha ʻo e ngaahi laumālié ki he fuakavá.

2 Nīfai 31–33 ʻOku enginaki mai ʻa Nīfai ke tau muimui ʻia Kalaisi, keinanga ʻi Heʻene folofolá, pea kātaki ki he ngataʻangá. ʻOkú ne fakamoʻoni ʻokú ne tohi ʻa e folofola ʻa Kalaisí.

Paaki