Laipelí
Ako ʻi ʻApí ʻIuniti 25


Lēsoni Ako ʻi ʻApí

3 Nīfai 11:18–16:20 (ʻiuniti 25)

Nāunau Teuteu maʻá e Faiako Ako ʻi ʻApí

Fakamatala Fakanounou ʻo e Ngaahi Lēsoni Ako-ʻi-ʻApi Fakaʻahó

ʻOku ʻikai fakataumuʻa e fakanounou ko ʻeni ʻo e ngaahi tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e 3 Nīfai 11:18–16:20 (ʻiuniti 25) ke akoʻi ko ha konga ʻo hoʻo lēsoní. ʻOku nofotaha e lēsoni ʻokú ke akoʻí ʻi ha niʻihi pē ʻo e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ko ʻení. Muimui ʻi he ngaahi ueʻi fakalaumālie ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní ʻi hoʻo fakakaukau ki he fie maʻu ʻa hoʻo kau akó.

ʻAho 1 (3 Nīfai 11:18–12:48)

Ne ako ʻe he kau akó kuo pau ke fai e papitaisó ʻe ha tokotaha ʻokú ne maʻu e mafai totonú pea kuo pau ke fai ʻi he founga ʻoku fokotuʻu mai ʻe he ʻEikí. Ne nau ako foki e tokāteline ʻo Kalaisí pea ʻilo ʻoku fakamoʻoni ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi. ʻI heʻenau ako ʻa e Ngaahi Monūʻiá mo hono fakamatalaʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻa e fono māʻolunga angé, ne nau ako kapau te tau moʻui ʻo fakatatau ki he ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí, ʻe tāpuekina kitautolu pea teuteuʻi ke hū ki he puleʻanga ʻo e langí. Ne nau ako foki ʻi heʻetau haʻu kia Kalaisi pea tauhi ʻEne ngaahi fekaú, te tau lava ʻo hoko ʻo tatau ange mo Ia mo ʻetau Tamai ʻi Hēvani ʻoku haohaoá.

ʻAho 2 (3 Nīfai 13)

Ne ako e kau akó mei he ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí kau ki he ngaahi fakaʻaiʻai ke foakí, lotú mo e ʻaukaí kapau te tau fai ʻa e ngaahi ngāue māʻoniʻoni ke fakahoifua ki he Tamai Hēvaní, te Ne fakapaleʻi fakahāhā kitautolu. ʻI heʻenau ako ʻa e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí kau ki he ʻikai malava ko ia ke tauhi ki he ʻeiki ʻe toko uá, ne nau ako ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Ke hoko ʻa e ʻOtuá ko hotau ʻeikí, kuo pau ke tau ʻofa mo tauhi kiate Ia ʻo laka ange ʻi ha toe meʻa ʻi he māmaní. Kapau te tau fuofua kumi ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá, te Ne tokoniʻi kitautolu ke maʻu ʻetau ngaahi fie maʻú.

ʻAho 3 (3 Nīfai 14)

ʻOku tokoni ʻa e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí kau ki he fakamaau māʻoniʻoní ki he kau akó ke mahino ʻe fakamaauʻi kitautolu ʻo fakatatau ki he founga ʻoku tau fakamaauʻi ʻaki e niʻihi kehé. Ne nau ako foki ʻoku tāpuekina kitautolu ʻe he Tamai Hēvaní ʻi heʻetau lotu ke mau ʻEne tokoní. Ne tā ʻe he kau akó ha ngaahi fakatātā ʻo e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí mo ako ʻa e pau ke tau fai e finangalo ʻo e Tamai Hēvaní ke hū ki he puleʻanga ʻo e langí.

ʻAho 4 (3 Nīfai 15–16)

Ne ako ʻe he kau akó ko Sīsū Kalaisi ʻa e maʻuʻanga ʻo e ngaahi fono mo e fekau kotoa ʻo e ongoongoleleí. Kapau te tau vakai kiate Ia ʻaki hono tauhi ʻEne ngaahi fekaú pea kātaki ki he ngataʻangá, te Ne foaki maʻa kitautolu ʻa e moʻui taʻengatá. ʻI hono ako ʻe he kau akó e folofola ʻa e ʻEikí kau ki he “sipi kehé” (3 Nīfai 15:21), ne nau ako ʻoku ʻofa ʻa e ʻOtuá ki Heʻene fānaú kotoa pea fakahaaʻi Ia kiate kinautolu. Ne nau ako foki ʻoku ʻomai ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻa e ʻiló mo e moʻoní ʻo fakatatau mo ʻetau tuí mo e talangofuá.

Talateú

ʻI he lēsoni ko ʻení ʻe fakakaukau ʻa e kau akó ki he founga ʻoku uesia ai ʻe he fakakikihí ʻenau malava ko ia ke ongoʻi ʻa e Laumālié. Te nau lava foki ʻo fakakaukau ki he niʻihi kuo nau hoko ko ha ngaahi sīpinga lelei kiate kinautolu pea fakakaukau ki he founga te nau lava ai ʻo tokoni ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ange ki he niʻihi kehé.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

3 Nīfai 11:18–41

Naʻe ʻomai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e founga ʻo e papitaisó, fakangata ʻa e fakakikihí pea talaki ʻEne tokāteliné

Tohi ʻa e foʻi lea fakakikihi ʻi he palakipoé, pea fehuʻi ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi ʻa e foʻi lea (fekeʻikeʻi, fakafepaki, pe fakafekiki).

Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lisi ʻi he palakipoé ha niʻihi ʻo e ngaahi tūkunga pe ʻekitivitī ʻa ia te nau aʻusia ai ʻa e fakakikihí. (Mahalo te ke ʻai ha tokotaha ako ke ne hoko ko ha tangata tohi lolotonga hono fai e tali ʻa e kalasí.) ʻI hono fai ʻo e ʻekitivitī ko ʻení, fakaʻehiʻehi mei he meʻa ne ui ʻe ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ko e “ngaahi founga ʻa e filí” ʻa ia te ne poupouʻi e “fakakikihí mo e fetaʻemahinoʻakí” (The Lord’s Way [1991], 139).

Fakamanatu ki he kau akó ʻoku nau lau ʻi he 3 Nīfai 11 ne hā ʻa Sīsū Kalaisi ki he kau Nīfaí ʻa ia ne nau fakataha ki he temipalé. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke lau leʻo lahi e 3 Nīfai 11:28, pea kole ki he kalasí ke ʻai ke nau ʻilo e tefito ne fakakikihi ai e niʻihi ʻo e kau Nīfaí. (Ke tokoni ke mahino ange ki he kau akó e vēsí ni, mahalo te ke fie maʻu ke fakamatala ʻoku ʻuhinga e foʻi lea fakakikihí ki he fekeʻikeʻi pe fakafekiki.)

Fehuʻi: Ko hā ʻokú ke pehē ai ʻoku mahuʻinga ke fakaʻehiʻehi mei he fakafekikí pe fakakikihí ʻi hono talanoaʻi mo e niʻihi kehé e ongoongoleleí?

Tohi ʻeni ʻi he palakipoé: ʻOku ʻikai ʻa e ʻOtuá e laumālie ʻo e fakakikihí, ka … Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi e 3 Nīfai 11:29–30, pea kole ki he kau akó ke ʻai ke ʻilo e feituʻu ʻoku haʻu mei ai ʻa e laumālie ʻo e fakakikihí. Mahalo ʻe fakahaaʻi ʻa e moʻoni ʻoku nau maʻú ʻo hangē ko ʻení: ʻOku ʻikai ʻa e ʻOtuá e laumālie ʻo e fakakikihí, ka ʻoku ʻo e tēvoló ia. Mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻilongaʻi e moʻoni ko ʻení ʻe he kau akó ʻi heʻenau folofolá.

Fehuʻi: ʻE tokoni fēfē ʻa hono manatuʻi e ngaahi akonaki ʻa e Fakamoʻuí ʻi he 3 Nīfai 11:29–30 ʻi haʻo ʻi ha tūkunga ʻoku ʻi ai e fakakikihí? (Mahalo te ke fakamahinoʻi ha ngaahi tūkunga pau ʻoku hiki ʻi he palakipoé pe ʻai ke fakakaukau e kau akó ki ha tūkunga ʻoku fakafekiki ai ha tokotaha kau ki he ngaahi fakakaukau ʻo e ongoongoleleí.)

Ke tokoni ke mahino ki he kau akó e nunuʻa ʻe taha ʻo e fakakikihí, lau pe fakaʻaliʻali e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Sēmisi E. Fausi ʻo e kau Palesitenisī ʻUluakí: “ʻOku mavahe e Laumālie ʻo e ʻEikí ʻi he taimi ʻo e fakakikihí ʻo tatau ai pē pe ko hai ʻoku halá” (“What I Want My Son to Know before He Leaves on His Mission,” Ensign, May 1996, 41).

Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ki he kau akó ke nau tohi ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi heʻenau tohinoa ako folofolá.

Fehuʻi: Kuó ke ongoʻi nai ha mavahe ʻa e Laumālie ʻo e ʻEikí koeʻuhí ko e fakakikihí? Naʻe ongo fēfē ia?

Fakamahinoʻi e folofola ʻa e Fakamoʻuí kau ki he fakakikihí ʻi he 3 Nīfai 11:30: “Ko ʻeku tokāteliné ʻeni ke fakangata hono fai ʻo e ngaahi meʻa peheé.” Pea fai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Te tau siʻaki fēfē ʻa e fakakikihí mo e fakafekikí?

  • ʻE anga fēfē haʻatau loto kehekehe mo e niʻihi kehé kae kei hao pē mei he fakakikihí?

  • Ko e hā e founga kuó ke ongoʻi mohu tāpuekina ai ʻi hono ngāue ke fakaʻehiʻehi pe ikunaʻi ʻa e fakakikihí?

Mahalo te ke fie maʻu ke vahevahe ha aʻusia naʻá ke maʻu ʻi hoʻo ongoʻi mohu tāpuekina ʻi hoʻo ngāue ke fakaʻehiʻehi pe ikunaʻi ʻa e fakakikihí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vakai ki he lisi ʻi he palakipoé pea fili ha tūkunga ʻoku nau faʻa ongoʻi ai ke fakakikihi. ʻOange ha taimi kiate kinautolu ke tohi ha taumuʻa ki he founga te nau fekumi ai ke fakaʻehiʻehi pe ikunaʻi e fakakikihí ʻi he tūkunga ko iá.

3 Nīfai 12–16

ʻOku akoʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku tokoni ki Heʻene fānaú ke nau fakalakalaka ki he haohaoá

Fakaafeʻi e kau akó ke nau tuʻu ʻo lau maʻuloto e 3 Nīfai 12:48. Mahalo te ke fie maʻu ke nau akoako ʻi ha ngaahi taimi ke nau lava ʻo lau maʻuloto fakalelei ai ʻa e potufolofolá. Kole ki he kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau folofolá ke fakamahinoʻi e niʻihi ʻo e ngaahi tōʻonga ʻo e haohaoá ʻoku hā ʻi he 3 Nīfai 12:1–12 ʻa ia ʻoku nau ʻamanaki ke fakatupulakí.

ʻAi ha meʻi māsima ʻi ha sēpuni, pea fehuʻi ki he kalasí ke nau mateʻi pe ko e hā ia. Pea fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne haʻu kimuʻa pea ʻai ke ʻilo ko e hā ʻa e meʻá ʻaki hono ʻahiʻahiʻí. Hili hono ʻilo ʻe he tokotaha akó ko e māsimá, fehuʻi ki he kalasí pe ko e hā e ngaahi ʻaonga ʻo e māsimá. ʻI hono fai ʻenau talí, fakapapauʻi ʻoku mahino ʻoku tānaki atu ki hono fakaifoifo ʻo e meʻakaí, ʻoku fakaʻaongaʻi e māsimá ke fakatolonga e kakanoʻi manú mei heʻene koví.

Kole ki he kau akó ke nau lau e 3 Nīfai 12:13 ke ʻilo pe ko hai naʻe fakatatau ʻe he Fakamoʻuí ki he māsimá. ʻI he fai mai e tali ʻa e kau akó, fakamatala naʻe ʻikai ke ʻuhinga pē ki he falukunga kakai ʻi he temipalé ka kiate kinautolu kotoa ʻoku papitaiso ki Heʻene fuakavá.

Fehuʻi: Te tau hoko fēfē ko e kau muimui ʻo Sīsū Kalaisí ʻo hangē ko e māsimá? (ʻOku tau tokoni ki hono maluʻi pe fakahaofi ʻo e kakaí pea ke fakalakalaka e māmaní ʻaki hono takiekina e niʻihi kehé ki he leleí.)

Fakamatala ʻi he 3 Nīfai 12:13 ʻoku ʻikai ke ʻuhinga pē ʻa e foʻi lea koná ki he ifo ʻo e māsimá, ka ki hono fatongia ko ha meʻa fakatolongá.

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e fakamatala ko ʻeni ʻa ʻEletā Kālosi E. ʻĒsei ʻo e Kau Fitungofulú kau ki he founga ʻe mole ai mei he māsimá ʻa hono koná:

“He ʻikai mole e konokona ʻo e māsimá ʻi he ʻalu ʻa e taʻú. ʻOku mole e konokoná ʻi hono fefiohí mo hono fakaʻauhá. Tatau pē mo e … mole e ngeia mo e tuʻunga lelei ʻo ha tangata ʻi he taimi ʻokú ne fakaʻuliʻi ai hono ʻatamaí ʻaki e ngaahi fakakaukau ʻuli, ʻuliʻi hono ngutú ʻaki e loí pea ngāue hala ʻaki e mālohí ke fai ʻaki e ngāue ʻa e tēvoló” (“Salt of the Earth: Savor of Men and Saviors of Men,” Ensign, May 1980, 42).

Fehuʻi: Ko e hā ʻoku pau ai ke tau feinga ke haohaoa ke malava ʻo takiekina e niʻihi kehé ki he leleí?

Fakaʻaliʻali ha meʻahulu ki he kalasí. Fakamoʻui pea ʻai ha tokotaha ako ke ne lau e 3 Nīfai 12:14–16 pea fekumi ki he founga ʻoku ngāue ʻaki ai ʻe he Fakamoʻuí e māmá ke akoʻi lahi ange ʻo kau ki he fatongia ʻo ʻEne kakai ʻo e fuakavá ʻi he māmaní. Kimuʻa pea nau laú, mahalo ʻe tokoni ke ke fakamatalaʻi ko e puha fuá ko ha kato.

Fehuʻi: ʻE hoko fēfē ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí ʻoku nau tauhi e ngaahi fuakavá ko ha maama ki he niʻihi kehé?

Tāpuniʻi e māmá ʻaki ha kato pe tauveli, pea ʻeke e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe ʻahiʻahiʻi ai kitautolu ke tāpuniʻi ʻetau māmá?

  • Fakatatau ki he 3 Nīfai 12:16, ko e hā ʻoku fie maʻu ai ʻe he Fakamoʻuí ke tau tā ha sīpinga māʻoniʻoni ki he niʻihi kehé? (ʻI heʻetau tā ha sīpinga māʻoniʻoní, te tau tokoni ai ki he niʻihi kehé ke nau fakalāngilangiʻi e Tamai Hēvaní. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ki he kau akó ke nau tohi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he tafaʻaki ʻo ʻenau folofolá.)

  • Ko e faʻifaʻitakiʻanga māʻoniʻoni ʻa hai kuó ne tokoniʻi koe ke ke ʻunu ʻo ofi ange ki he Tamai Hēvaní pe kuó ne fakamālohia hoʻo holi ke moʻui kakato ʻaki e ongoongoleleí?

Fakalotolahiʻi e kau akó ke nau hangē ko e māsimá mo hangē ko e maama ʻo māmaní ʻaki e fili ke hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga māʻoniʻoni.

Fakamatalaʻi ne hokohoko atu ʻa e Fakamoʻuí ke ne akoʻi e kau Nīfaí ʻe maʻu e fakapale moʻoni ki hono moʻui maʻoniʻoni ʻaki e ngaahi fekaú ʻi heʻenau lotu taʻe mālualoi pea ʻikai tuku honau lotó ʻi he ngaahi koloa pe fakapale ʻo e māmaní. Tohi ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻení ʻi he palakipoé: 3 Nīfai 13:22; 13:31–33; 14:7–8; 15:9; 16:13. Fakaafeʻi e kau akó ke nau fekumi ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení pea ʻai ke ʻilo ha niʻihi ʻo e ngaahi fakapale kuo talaʻofa mai ʻe he Tamai Hēvaní kapau ʻe nofotaha hotau lotó ʻi he moʻui māʻoniʻoní. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi kinautolu ke lipooti e meʻa ne nau ʻiló.

Vahevahe mo e kau akó hoʻo fakamoʻoni ʻe tokoniʻi mo tāpuekina kinautolu ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi heʻenau ngāue ke siʻaki ʻa e fakakikihí pea hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga haohaoa ki he māmaní.

ʻIuniti Hokó (3 Nīfai 17–22)

Talaange ki he kau akó, ʻi heʻenau ako e 3 Nīfai 17–22, te nau lau ne tutulu ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he taimi naʻá Ne ʻi he fānau ai ʻa e kau Nīfaí. Fakalotolahiʻi kinautolu ke fekumi ki he tali ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení: Ko e hā naʻá Ne fai maʻanautolú? Ko e hā ha ngaahi mana kehe ne fai ʻe Sīsū lolotonga ʻene ngāue fakafaifekau ʻi he kau Nīfaí?

Paaki