Laipelí
3 Nīfai


Talateu ki HE Tolu Nīfaí: Ko e Tohi ʻa Nīfaí

Ko e hā ʻoku ako ai e tohí ni?

ʻE ako ʻe he kau akó ʻi heʻenau ako e 3 Nīfaí, ki he folofola mo e ngāue ʻa e Fakamoʻuí lolotonga ʻEne ngāue fakafaifekau ʻaho ʻe tolu ki he kau Nīfaí. Ne akoʻi ʻe Palesiteni ‘Eselā Tafu Penisoni: “ʻOku kau ʻi he 3 Nīfaí e niʻihi ʻo e ngaahi potufolofola ongo mo mālohi taha ʻi he folofolá kotoa. ʻOkú fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi, ʻEne kau palōfitá, mo e ngaahi tokāteline ʻo e fakamoʻuí” (“The Savior’s Visit to America,” Ensign, May 1987, 6). ʻI he mamata ʻa e kau akó ki he founga ʻo hono fakahaaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻene ʻofa ki he kakaí “taki taha,” te nau lava ʻo fakahoungaʻi ange ʻEne tokanga fakafoʻituitui maʻanautolú (vakai, 3 Nīfai 11:15; 17:21). Te nau lava ako ʻa e ngaahi lēsoni mahuʻinga mei he ngaahi sīpinga angatonu ʻa kinautolu ʻoku teuteu ke fetaulaki mo e Fakamoʻuí. Te nau lava foki ʻo ako mei he ngaahi sīpinga taʻe angatonu ʻa kinautolu ʻoku ʻikai teuteu ke fetaulaki mo e Fakamoʻuí.

Ko hai naʻá e hiki e tohí ni?

Naʻe fakanounouʻi ʻe Molomona e ngaahi lekōtí mei he ngaahi peleti lalahi ʻa Nīfaí ke faʻu ʻa e tohi ‘o e 3 Nīfaí. Ne fakahingoa ʻa e tohí kia Nīfai (ko e foha ʻo Nīfai), ‘a ia ne ngāue kimuʻa, lolotonga mo e hili e hā ʻa e Fakamoʻuí ki he kakaí. Lolotonga e taimi ʻo e fuʻu faiangahala lahi hili e ʻaʻahi ʻa Sīsū Kalaisí, naʻe malanga ʻa Nīfai “ʻi he mālohi mo e fuʻu mafai lahi” (3 Nīfai 7:17). Naʻe hoko ʻene ngaahi ngāué ko ha talateu ki he ngāue fakafaifekau ʻa Sīsū Kalaisí, ʻa ia ne hoko ʻene ngaahi leá mo e tōʻongá ko e uho ʻo e 3 Nīfaí. ʻI hono fakanounouʻi e lekooti ʻa Nīfaí, ne fakakau foki ai ʻe Molomona ʻene fakamatalá mo e fakamoʻoní (vakai, 3 Nīfai 5:8–26; 26:6–12; 29–30).

Ne fakataumuʻa kia hai hono tohi ʻo e tohí ni pea ko e hā hono ʻuhingá?

Ne fakataumuʻa ʻe Molomona ʻa e fakamatala ʻi he 3 Nīfaí ki ha kulupu ʻe ua. ʻUluakí, naʻá ne fakamatalaʻi ne hiki kinautolu maʻá e hako ʻo Līhaí (vakai, 3 Nīfai 26:8). Uá, ne talanoa ʻa Molomona ki he kau Senitailé ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní pea lekooti e akonaki ʻa e ʻEikí ke nau haʻu kiate Ia pea hoko ko e konga ʻo ʻEne kakai ʻo e fuakavá (vakai, 3 Nīfai 30). ʻOku fakamahinoʻi ʻe he tohi ʻa 3 Nīfaí ʻa e fakaafe ko ʻení mo e fakamoʻoni mālohi kia Sīsū Kalaisí mo e fakamamafa ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi fuakavá.

Ko fē taimi mo e feituʻu ne tohi aí?

Ne fakaʻaongaʻi ʻa e fuofua lekōtí ko ha maʻuʻanga tokoni ki he tohi ʻa 3 Nīfaí ʻa ia ne hiki ʻi he vahaʻa ʻo e 1 K.M. mo e T.S. 35 nai. Ne fakanounouʻi e ngaahi lekooti ko ʻení ʻi he vahaʻa ʻo e A.D. 345 mo e A.D. 385 nai. Ne ʻikai lekooti ʻe Molomona ʻa e feituʻu ne ʻi aí ʻi heʻene fakatahaʻi ʻa e tohí ni.

Ko e hā ha ngaahi fakaʻilonga ʻoku hā mahino mai ʻi he tohí ni?

Ne hiki ʻi he 3 Nīfaí ʻa hono fakahoko ʻo e ngaahi kikite kau ki he ʻaloʻi, pekia mo e Toetuʻu ʻa Sīsū Kalaisí (vakai, 3 Nīfai 1; 8; 11). ʻOku fakahaaʻi ʻe heʻene lekooti ʻo e hā ʻa e Fakamoʻuí ki he kau Nīfaí ʻa e meʻa ʻoku ui ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani “ko e tefitoʻi taumuʻa mo e taimi lelei taha ʻi he hisitōlia kotoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná” (Christ and the New Covenant: The Messianic Message of the Book of Mormon [1997], 250). Ko e uofulu ʻi he tolungofulu ʻo e ngaahi vahe ʻa e 3 Nīfaí ʻoku ʻi ai e ngaahi akonaki ne fai fakahangatonu ʻe he Fakamoʻuí ki he kakaí (vakai, 3 Nīfai 9–28).

Fokotuʻutuʻú

3 Nīfai 1–5 Ko e maʻu ʻe Nīfai ʻa e ngaahi lekōtí mei heʻene tamaí. ʻOku ʻomai ʻa e ngaahi fakaʻilonga ʻo hono ʻaloʻi ʻo Kalaisí, ʻoku ʻikai lava e palani ki hono fakaʻauha ʻo e kakai tuí pea ului ha kakai tokolahi. Ko e fakataha ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná ke tauʻi ʻa e kau kaihaʻa ʻa Katianetoní. Ne nau fakatomala mei heʻenau ngaahi angahalá pea aʻu pē ʻo ulungia ʻa e kautaha fufū ʻa ia ne taki ai ʻa Leikoneose mo Kitikitonai. Ne fakamatala ʻa Molomona ki hono fatongia ko ha ākonga ʻa Kalaisi mo ha tokotaha tauhi lekōtí.

3 Nīfai 6–7 Ne iku e tuʻumālie ʻa e kau Nīfaí ki he loto hikisiá, faiangahalá mo e ngaahi kautaha fufuú. ʻOku liua ʻa e puleʻangá pea mavahevahe ʻa e kakaí ki ha ngaahi haʻa. ʻOku malanga ʻa Nīfai ʻaki e mālohi lahi.

3 Nīfai 8–10 ʻOku hoko ʻa e ngaahi afaá, fakaʻauhá mo e fakapoʻulí ko ha fakaʻilonga ʻo hono kalusefai mo e pekia ʻa e Fakamoʻuí. ʻOku mamahi ʻa e kakaí ko e mate ʻa kinautolu ne tamateʻi ʻi he fakaʻauhá. Naʻe fakaafeʻi ʻe he leʻo ʻo Sīsū Kalaisí ʻa kinautolu ne kei moʻuí ke nau fakatomala pea haʻu kiate Ia.

3 Nīfai 11–18 Ne hā ʻa Sīsū Kalaisi ki ha falukunga kakai ʻi he temipalé pea fakaafeʻi takitaha ke nau ala ki he fakaʻilonga ʻo e mata e faʻó ʻi hono toʻukupú mo e toʻukupu kelekelé. Naʻá ne fili ha kau ākonga ʻe toko hongofulu mā ua pea ʻoange kiate kinautolu ʻa e mafai ki hono fai ʻo e ngaahi ouaú mo puleʻi ʻo e Siasí. ʻOku akoʻi ʻe he Fakamoʻuí ʻEne tokāteliné, fokotuʻu ʻa e ngaahi fono ʻo e māʻoniʻoní pea fakamatalaʻi kuó Ne fakakakato e fono ʻa Mōsesé. Naʻá Ne fakanonga e ngaahi faingataʻaʻia ʻa e kakaí, lotua kinautolu mo tāpuekina ʻenau fānaú. Hili ʻEne fakahoko e sākalamēnití pea toe fai mo ha ako, naʻá Ne mavahe leva.

3 Nīfai 19–26 Ne malanga ʻa e kau ākonga ʻe toko hongofulu mā uá ki he kakaí, peá ne nofoʻia kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní. Ne toe hā mai ʻa Sīsū Kalaisi ko hono tuʻo ua pea lotu maʻanautolu ʻe tui kiate Iá. Naʻá Ne tāpuakiʻi e sākalamēnití pea akoʻi e founga ʻe fakahoko ai ʻe he Tamaí ʻEne fuakava mo ʻIsilelí. Ne fekau ʻe he Fakamoʻuí ki he kakaí ke nau fekumi ʻi he ngaahi lea ʻa ʻIsaiá mo e kotoa ʻo e kau palōfitá, peá Ne fakahinohinoʻi ʻa Nīfai ke lekooti ʻa hono fakahoko ʻo e ngaahi kikite ʻa ia ne fai ʻe Samuela ko e Tangata Leimaná. Naʻá Ne fakahoko e folofola ʻa e Tamaí kia Malakaí pea fakamatalaʻi “ʻa e meʻa kotoa pē … mei he kamataʻangá ʻo aʻu ki he taimi te ne hāʻele mai ʻi hono nāunaú” (3 Nīfai 26:3). Naʻá Ne mavahe leva.

3 Nīfai 27–28 Ne hā mai pea fakahinohinoʻi ʻe Sīsū Kalaisi e kau ākonga ʻe toko hongofulu mā uá ke ui e Siasí ʻi Hono hingoá. Naʻá Ne ʻomai ʻEne ongoongoleleí pea fakahinohinoʻi ʻEne kau ākongá ke hangē pē ko Iá. Ne foaki ʻe Sīsū Kalaisi ki he kau ākonga ʻe toko hongofulu mā uá ʻo fakatatau ki heʻenau fie maʻú.

3 Nīfai 29–30 Ne fakamatalaʻi ʻe Molomona ko ha fakaʻilonga ʻa hono ʻomai ʻo e Tohi ʻa Molomoná ko hono kamata ke tānaki fakataha ʻe he ʻOtuá ʻa ʻIsilelí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. Ne fakatokanga e ʻEikí ki he kau Senitailé ke nau fakatomala mo hoko ko ha konga ʻo ʻEne kakai ʻo e fuakavá.

Paaki