Laipelí
Lēsoni 135: 3 Nīfai 29–30


Lēsoni 135

3 Nīfai 29–30

Talateú

ʻI hono fakaʻosi ʻe Molomona ʻa ʻene fakamatala ʻo e ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí ki he kau Nīfaí, naʻá ne fakamatala ʻe hoko ʻa hono ʻomi ʻo e Tohi ʻa Molomoná ko ha fakaʻilonga kuo fakahoko ʻa ʻEne fuakava mo e fale ʻo ʻIsilelí. Naʻá ne fakatokanga foki ʻe moʻulaloa ʻa kinautolu ʻoku fakafisingaʻi e ngāue ʻa e ʻOtuá ki he fakamaau ʻa e ʻOtuá. Fakaʻosí, naʻá ne lekooti ʻa e fakaafe ʻa e Fakamoʻuí ki he kakai kotoa pē ke nau fakatomala pea kau ki he fale ʻo ʻIsilelí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

3 Nīfai 29

ʻOku fakamoʻoni ʻa Molomona ʻe fakahoko ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne fuakava mo e fale ʻo ʻIsilelí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí

Hiki ʻa e saati ko ʻení ʻi he palakipoé kimuʻa pea kamata e kalasí (pe teuteuʻi ia ko ha laʻipepa tufa maʻá e tokotaha ako kotoa pē):

  1. Kau Senitailé

  1. ʻUhinga ʻe ua: (1) ko e hako ʻo e palōfita ko Sēkope (ʻIsileli) ʻo e Fuakava Motuʻá, ʻa ia ne fuakava mo e ʻEikí pea (2) mo e niʻihi ne tui moʻoni kia Kalaisi ne nau fai ha ngaahi fuakava mo e ʻOtuá

  1. Fale ʻo ʻIsilelí

  1. Ko ha talaʻofa ki he kau faivelengá ʻa ia ne kau ai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí, mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, fāmili taʻengatá, mo e fonua ʻo honau tofiʻá

  1. Manukiʻi

  1. ʻUhinga ʻe uá: (1) kakai ne ʻikai ʻo e hako ʻIsilelí pe ʻikai ʻo e kakai Siú mo e (2) kakai ʻoku ʻikai ke nau maʻu e ongoongoleleí

  1. Ko e fuakava ʻa e ʻEikí mo ʻIsilelí

  1. Mamahi moʻoni mo e fakaʻiseʻisa

  1. Malaʻia

  1. Ke taʻe tokangaʻi pe fakafisingaʻi ʻi he taaufehiʻa pe fakaanga

Kamata ʻa e kalasí ʻaki hono fakaafeʻi e kau akó ke nau fakatauhoa ʻa e ngaahi lea ʻi he ʻotu ʻuluaki ʻo e sātí mo honau ʻuhinga totonu ʻi he ʻotu uá (talí: 1-f, 2-a, 3-i, 4-e, 5-h). ʻI hono lipooti ʻe he kau akó ʻenau talí, fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu ʻa e fakaʻuhinga takitaha. Mahalo te ke fai ʻeni ʻaki hono fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakaʻuhingá ʻi he lea pē ʻa kinautolú pe fakaʻaongaʻi ʻa e foʻi lea pe kupuʻi lea takitaha ʻi ha sētesi. Talaange ki he kau akó ʻe tokoni e ngaahi fakaʻuhinga ko ʻení ke mahino lelei ange ʻa e 3 Nīfai 29–30.

Fakamatalaʻi ange ne hili e tohi ʻa Molomona ʻo kau ki he ʻaʻahi ʻa e Fakamoʻuí ki he kau Nīfaí, naʻá ne kikite ki hono fakahoko e talaʻofa ʻa e ʻEikí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻEke ange ki he kau akó pe kuo nau aʻusia ʻa hono fakahoko ʻo ha talaʻofa fakalangi, ʻo tatau ai pē pe ʻoku ʻomi ʻi he folofolá, palōfita, ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní, pe ʻi he tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau fakamatala ki he meʻa kuo nau aʻusiá, kae fakapapauʻi ke fakamanatu kiate kinautolu ʻoku ʻikai totonu ke nau vahevahe ʻa e ngaahi aʻusia ʻoku fuʻu fakatāutaha pe fakafoʻituituí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻe fakaveiveiua ai ha kakai ʻe niʻihi ʻe tauhi ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngaahi talaʻofá?

  • ʻOkú ke ʻilo fēfē ʻoku tauhi ʻe he ʻOtuá ʻa ʻEne ngaahi talaʻofá?

Tohi ʻa e ngaahi lea ʻO ka mo e Pea ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 3 Nīfai 29:1–3 , ʻo kumi ʻa e ngaahi foʻi leá ʻi he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ʻe tokoni ʻa e ngaahi leá ni ke nau ʻilo ha meʻa ne hoko ʻa ia te ne fakahaaʻi ʻoku fakahoko ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne ngaahi talaʻofa ki he fale ʻo ʻISilelí ʻi he kuonga fakaʻosí. (Mahalo naʻa tokoni ke fakamatalaʻi ʻoku ʻuhinga ʻa e kupuʻi lea “ngaahi folofolá ni” ʻi he 3 Nīfai 29:1 ki he ngaahi meʻa ʻoku tohi ʻi he Tohi ʻa Molomoná.)

  • Te ke fakamatala fakanounouʻi fēfē ʻa e kikite ʻoku hiki ʻi he ngaahi veesi ko ʻení? (ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehekehe, ka ʻoku totonu ke nau ʻilo ʻa e moʻoni ko ʻení: Ko hono ʻomi ko ia ʻo e Tohi ʻa Molomoná ko ha fakaʻilonga ʻoku fakahoko ʻe he ʻEikí ʻa ʻEne fuakava ke tānaki ʻa ʻIsileli ʻi he kuonga fakaʻosí. Mahalo te ke fie poupouʻi e kau akó ke nau fakaʻilongaʻi e moʻoni ko ʻení ʻi he fakamatala fakanounou ʻo e vahe 3 Nīfai 29.)

Fakaafeʻi e kau akó ke puke hake ʻenau tatau ʻo e Tohi ʻa Molomoná. Fakamatalaʻi ange ʻoku nau puke ʻi honau nimá ʻa hono fakahoko e kikite ko ia ʻa Molomoná pea ke nau fiemālie ʻoku teuteu ʻe he ʻEikí ʻa Hono kakaí ki Heʻene hāʻele maí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻo lahi e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Lāsolo M. Nalesoni

“Ko e Tohi ʻa Molomoná ko ha fakaʻilonga mahino ia kuo kamata ke tānaki ʻe he ʻEikí ʻEne fānau fuakava ʻo ʻIsilelí. …

“Ko hono moʻoní, kuo ʻikai pē ke ngalo ia he ʻEikí! Kuó Ne tāpuekina kitautolu mo e niʻihi kehe he māmaní ʻaki ʻa e Tohi ʻa Molomoná. … ʻOku tokoniʻi ai kitautolu ʻi heʻetau ngaahi fuakava mo e ʻOtuá. ʻOku fakaafeʻi ai kitautolu ke manatuʻi Ia pea ʻilo ki Hono ʻAlo ʻOfaʻangá. Ko ha fakamoʻoni ia ʻe taha ʻo Sīsū Kalaisi” (“Ngaahi Fuakavá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2011, 88).

  • ʻOku hoko fēfē ʻa e foʻi moʻoni ko ia ʻoku tau maʻu e Tohi ʻa Molomoná ko ha fakamoʻoni ʻe tauhi ʻe he ʻOtuá ʻEne ngaahi talaʻofá?

Hiki ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé: Ko e hā ʻoku tokanga ai ʻa e Kāingalotú ki he fuakava ʻa e ʻEikí mo e fale ʻo ʻIsilelí? Kole ange ki he kau akó ke nau fakafanongo ki ha tali ki he fehuʻí ni ʻi hoʻo lau ko ia ʻa e lea ko ʻeni ʻa ʻEletā LāsoloM. Nalesoni, ʻa ia ʻokú ne lisi e ngaahi talaʻofa ko e konga ʻo e fuakava ʻa e ʻEikí mo Hono kakaí. (Mahalo naʻa fie maʻu ke ke ʻoange ki he tokotaha ako kotoa ha tatau ʻo e lea ko ʻení.)

“Ko e fuakva naʻe fai ʻe he ʻOtuá mo ʻĒpalahame pea toe fakahoko kimui ange mo ʻAisake mo Sēkopé … ʻoku kau ai e gnaahi talaʻofa lahi, [kau ai ʻa e]:

  • ʻE ʻaloʻi ʻa Sīsū Kalaisi ʻi he hako ʻo ʻĒpalahamé.

  • ʻE tokolahi e hako ʻo ʻĒpalahamé, pea te nau maʻu ʻa e totonu ke nau tupu tokolahi he taʻengatá pea maʻu mo e lakanga fakataulaʻeikí.

  • ʻE hoko ʻa ʻĒpalahame ko ha tamai ki he ngaahi puleʻanga lahi.

  • ʻE maʻu ʻe hono hakó ha ngaahi fonua pau.

  • ʻE tāpuekina ʻe hono hakó e puleʻanga kotoa pē ʻo e māmaní.

  • Pea ʻe taʻengata e fuakava ko iá—ʻo aʻu ‘ki he toʻu tangata ʻe lauiafe.’

“Kuo ʻosi fakahoko ha niʻihi ʻo e ngaahi talaʻofá; pea ʻi ai ha niʻihi ʻoku teʻeki fakahoko. …

“ʻOku ʻi ai hatau niʻihi ko ha hako totonu pē ʻo ʻĒpalahame; pea ko e toki ohi atu ha niʻihi kehe ki hono fāmilí. ʻOku ʻikai filifilimānako ʻa e ʻEikí. Te tau maʻu kotoa ʻa e ngaahi tāpuaki ne talaʻofa mai ko ʻení—kapau te tau fekumi ki he ʻEikí pea talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú. …

“… Naʻe pehē ʻe Pilikihami ʻIongi: ‘ʻOku fai ʻe he kakai Siasi kotoa pē ha fuakava foʻou mo taʻe ngata ʻi he taimi ʻoku nau kau mai ai ki he Siasí’” (“Ngaahi Fuakavá,” 87–88; toʻo mei he Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Pilikihami ʻIongi [1997], 76).

  • ʻI hoʻo fakaʻaongaʻi e meʻa kuó ke ako mei he lea ʻa ʻEletā Nalesoní, te ke tali fēfē ʻa e fehuʻi ko ia ʻi he palakipoé? (ʻE lava ke kehekehe e tali ʻa e kau akó, ka ke fakapapauʻi ʻoku nau ʻilo e moʻoni ko ʻení: Ko e Kāngalotu ʻo e Siasí ko e konga ʻo e kakai fuakava ʻa e ʻEikí, pea ʻoku tau maʻu e fatongia ke faitāpuekina ʻa e puleʻanga kotoa.)

  • Ko e hā e founga ʻoku fekumi ai e Kāingalotú ke faitāpuekina e ngaahi puleʻanga ʻo e māmaní?

  • Ko e hā ʻa e fatongia ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻi he ngaahi ngāue ko ʻení?

Sio ki e ngaahi foʻi lea manukiʻi mo e malaʻia mei he ʻekitivitī fakatauhoá. Fakamatalaʻi ange ne ʻiloʻi ʻe Molomona ʻe ʻi ai e niʻihi ʻi he kuonga fakaʻosí te nau manukiʻi ʻa e Tohi ʻa Molomoná pea mo e gnaahi fakamoʻoni kehe ʻo hono fakahoko e fuakava ʻa e ʻEikí mo Hono kakaí. Kole ange ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e 3 Nīfai 29:4–9, ʻo kumi ʻa e meʻa ʻe hoko kiate kinautolu ʻoku manukiʻi ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ngāué. Hili hono fakamatalaʻi ʻe he kau akó ʻa e meʻa kuo nau ʻiló, mahalo naʻa fie maʻu ke ke fokotuʻu ange ke nau tohi ʻa e foʻi moʻoni ko ʻení ʻi heʻenau folofolá: ʻE mamahi ʻa kinautolu ʻoku fakaʻikaiʻi ʻa Sīsū Kalaisi mo ʻEne ngāué.

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e mamahí ko e nunuʻa fakanatula ʻo hono manukiʻi ʻa e Fakamoʻuí mo ʻEne ngāué?

  • Te ke tali fēfē ki ha taha ʻokú ne pehē ʻoku ʻikai ke folofola mai ʻa e ʻEikí ki he tangatá pe fakahoko ha ngaahi mana?

  • Ko e hā ha founga te tau toe ʻilo lelei ange ai pea fakahoungaʻi e ʻEikí mo ʻEne ngāué ʻi heʻetau moʻuí?

3 Nīfai 30

ʻOku naʻinaʻi ʻa e ʻEikí ki he kau Senitailé ke fakatomala pea haʻu kiate Iá

Vakai ki he foʻi lea Kau Senitailé mei he ʻekitivitī fakatauhoá. Talaange ki he kau akó ʻoku fakahoko ʻe Molomona ʻi he 3 Nīfai 30, ha fekau mei he ʻEikí ke lekooti ha fakaafe pau meia Sīsū Kalaisi ki he kau Senitailé, pe kakai ʻoku ʻikai ke nau maʻu e ongoongoleleí. Fakaafeʻi e kau akó ke lau fakalongolongo ʻa e 3 Nīfai 30:1–2, ʻo kumi ki he lahi tahá ʻa e ngaahi fakaafe ne fai ki he kau Senitailé. Hili ʻenau lipooti e ngaahi meʻa ʻoku nau maʻú, ʻeke ange:

  • Ko e fē he ngaahi fakaafé ni ʻokú ke pehē ʻe lava ke hoko ko e fakamatala fakanounou ʻo e ngaahi fakaafe kehé? (ʻOku kau ʻi he fakaafe ke haʻu kia Kalaisí ʻa e fakatomalá, papitaisó, maʻu ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, pea lau ko e taha ʻo e kakai ʻa e ʻEikí.)

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki ʻoku talaʻofa mai ʻe Sīsū Kalaisi ki he kau Senitailé kapau te nau haʻu kiate Ia? (Fakamolemoleʻi ʻo e angahalá, fakafonu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní, pea lau ko e taha ʻo Hono kakaí.)

  • Ko e hā ʻoku hoko ai ko ha tāpuaki ʻa hono lau ko e taha ʻo e kakai ʻa e ʻEikí?

Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení he palakipoé: Kapau te tau haʻu kia Kalaisi, ʻe lau kitautolu ko e taha ʻo Hono kakaí. Fakamatalaʻi ange neongo ʻoku fakamatala ʻa e 3 Nīfai 30:2 kiate kinautolu ʻoku ʻikai kau ki he Siasí, te tau lava ʻo fakaʻaongaʻi e fakaafe ʻa Sīsū Kalaisí ke fuatautau ʻaki ʻetau feinga ke tauhi e ngaahi fuakava kuo tau fai mo e ʻOtuá. Fakamoʻoni ki he ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu ʻi hono tauhi e ngaahi fuakava pea mo e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí.

Fakamanatu ʻo e 3 Nīfaí

Tuku ha taimi ke tokoni ki he kau akó ke fakamanatu ʻa e tohi 3 Nīfaí. Kole ange ke nau fakakaukau ki he meʻa kuo nau ako mei he tohi ko ʻení, ʻi he seminelí mo e ako folofola fakatāutahá fakatouʻosi. Kapau ʻe fie maʻu, fakaafeʻi kinautolu ke fakamanatu nounou ha niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala nounou ki he ngaahi vahe ʻi he 3 Nīfaí ke tokoni ke nau manatuʻi. Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha niʻihi ʻo e kau akó ke nau vahevahe ha meʻa mei he 3 Nīfaí naʻá ne ueʻi fakalaumālie kinautolu pe tokoniʻi kinautolu ke nau tui lahi ange kia Sīsū Kalaisi.

Toe Fakamanatu e Fakataukei Folofolá

ʻOange ki he kau akó kotoa ha laʻipepa teʻeki tohi ai ha meʻa. Fakaafeʻi kinautolu ke fai ha tohi ki ha taha (ha taha pē pe ko ha taha ʻoku nau ʻiloʻi) ʻoku ʻikai kau ki he Siasí. Fokotuʻu ange ke nau kumi ʻi he ngaahi veesi fakataukei folofolá ki he ngaahi moʻoni ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi ke fakaafeʻi ʻa e tokotaha te ne maʻu e tohí ke haʻu kia Kalaisi pea lau ko e taha ʻo Hono kakaí. Kole ange ki ha niʻihi ʻo kau akó ke vahevahe e meʻa ne nau tohí.

Fakatokangaʻi ange: ʻE lava ke ʻi ai ha taimi ke fakahoko ai e ʻekitivitī ko ʻení koeʻuhí ko e lōloa ʻo e lēsoní. Vakai ki he fakamatala fakalahí ʻi he ngataʻanga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení, ki ha ngaahi ʻekitivitī fakamanatu e fakataukei folofolá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

3 Nīfai 12:1–2 Ko e Tānaki ʻo ʻIsilelí

Ko Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo

“ʻOku kau ʻi hono tānaki ʻo ʻIsilelí ʻa e kau ki he siasi moʻoní mo ʻenau maʻu ha ʻilo ki he ʻOtua moʻoní. … Ko ia ai kuo fakahoko ʻe ha taha kuó ne tali ʻa e ongoongolelei kuo toe fakafoki maí, pea feinga ke hū ki he ʻEikí ʻi heʻene lea fakafonuá fakataha mo e Kāingalotu ʻi he fonua ʻoku nofo aí, ʻa e ngaahi fono ʻo hono tānaki ʻo ʻIsilelí pea kuo hoko ko e ʻea ki he ngaahi tāpuaki kotoa kuo talaofa ki he Kāingalotu ʻo e kuonga fakaʻosi ko ʻení” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 439).

Paaki