Laipelí
Lēsoni 71: ʻAlamā 5:1–36


Lēsoni 71

ʻAlamā 5:1–36

Talateú

ʻI he taimi ne tuʻu fakatuʻutāmaki ai e Siasí ʻi he fakakikihí mo e faiangahala ʻi he lotoʻi Siasí (vakai, ʻAlamā 4:9–11), naʻe tukuange ʻe ʻAlamā ʻa e nofoʻanga fakamāú koeʻuhí kae tukutaha ʻene ngāué ki hono fakamālohia ʻo e Siasí. Naʻá ne kamata leva ha misiona ke toe fakafoki mai ʻa e kakaí ʻaki hono “fakafepakiʻi ʻa kinautolu ʻaki ʻa e fakamoʻoni ʻoku haohaoá” (ʻAlamā 4:19). Naʻe kamata ʻa e misiona ʻa ʻAlamaá ʻaki hono fakamanatu ki he kakai ʻo Seilahemalá kuo fakahaofi ʻe he ʻEikí ʻenau ngaahi kuí mei he nofo pōpula fakatuʻasino mo fakalaumālié. Naʻá ne poupouʻi kinautolu ke nau teuteu ki ha ʻaho fakaʻosi ʻo e fakamāú ʻaki ʻenau tui ki he folofola ʻa e ʻOtuá mo hono fakafuofuaʻi e tuʻunga fakalaumālie ʻo honau lotó.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 5:1–14

ʻOku fakamatalaʻi ʻe ʻAlamā ʻa e ului ʻa ʻene tamaí mo kinautolu naʻe muimui ʻiate iá

Tohiʻi e foʻi lea ko e liliu he palakipoé. Kole ange ki he kau akó ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo e ngaahi founga ʻoku liliu ai ʻe he kakaí honau fōtungá pe ko honau ʻulungaangá. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakamatalaʻi ʻa e meʻa ʻe iku ki ai pe te ne ʻomi ʻa e ngaahi liliu ko ʻení ki he kakaí.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe hohaʻa ʻa ʻAlamā ki he faiangahala ko ia kuo kamata ke tupulaki ʻi he kau Nīfaí. Naʻá ne lava ʻo ʻilo kapau naʻe ʻikai ke nau liliu, ʻe mole ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ngaahi fuakava kuo nau fai kuo talaʻofa maí. Naʻá ne tukuange ʻa e nofoʻanga ʻo e fakamāú ka ne līʻoa ia ki hono tokangaʻi ʻo e kakaí mo ui kinautolu ke fakatomala. Naʻá ne kamata ʻaki hono akoʻi e kakai ʻo Seilahemalá.

Fakaafeʻi ha kau ako tokolahi ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 5:3–6. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi hono laú, ʻo kumi ha ngaahi meʻa ne fakamamafaʻi ʻe ʻAlamā ʻi heʻene kamata ke akoʻi e kakaí.

  • Naʻe tokoniʻi fēfē nai e kakai ʻo ʻAlamaá ʻi heʻenau fanongo ki he fakamatala ʻo e nofo pōpulá, fakahaofí, mo e ului ʻa e tamai ʻa ʻAlamaá mo kinautolu ne nau muimui ʻiate iá?

  • Sio ki he ʻAlamā 5:7. Fakatatau ki he veesi ko ʻení, ko e fē faʻahinga liliu kuo hoko ʻi he moʻui ʻa e tamai ʻa ʻAlamaá mo hono kakaí?

Tānaki atu ki he palakipoé ʻa e ngaahi foʻi lea ko e ʻo e lotó ʻi mui he liliú, ke peheni hono laú liliu ʻo e lotó.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā hono ʻuhinga ʻo e aʻusia ha “liliu ʻo e lotó”? (Ke tokoniʻi e kau akó ke tali e fehuʻi ko ʻení, te ke lava ʻo fakamatala naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Sēlati N. Lani ʻo e Kau Fitungofulú ko e foʻi lea ko e loto ʻi he folofolá ʻoku faʻa ʻuhinga ia ki he “tokotaha moʻoni, [fakaelotó”] [“Understanding Scriptural Symbols,” Ensign, Oct. 1986, 25].)

  • Ko e hā e faikehekehe ʻo e liliu ʻo e lotó mo e faʻahinga liliu ne tau aleaʻi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoní?

Fakamatalaʻi ange ʻi he ʻAlamā 5:7–9, 14, naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻAlamā ha ngaahi kupuʻi lea kehekehe ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e anga ʻo e liliu ʻo e lotó. Tānaki atu ki he kupuʻi lea he palakipoé ke lau ʻo hangē ko ʻení, ʻOku hangē ʻa e liliu ʻo e lotó …

Kole ange ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 5:7–9, 14, ʻo kumi e ngaahi fakamatala ʻa ʻAlamā ki he anga ʻo e liliu ʻo e lotó. Fakaafeʻi kinautolu ke nau lipooti ʻa e meʻa kuo nau ʻiló. ʻI hono lipooti ʻe he kau akó, tānaki atu ha ngaahi kupuʻi lea ki he palakipoé. (Mahalo e anga peheni hoʻo lisí: ʻOku hangē ʻa e liliu ʻo e lotó … ko ha fafangu mei he mohe maʻú; fakafonu ʻaki ha maama; veteange mei he ngaahi seiní; tupulaki ho laumālié; hiva ʻaki ʻa e ʻaloʻofa huhuʻí; fanauʻi ʻi he ʻOtuá; mo hono maʻu e tatau ʻo e ʻOtuá ʻi homou fofongá.)

  • ʻOku tatau fēfē ha liliu ʻo e lotó mo e ngaahi fakamatala ʻoku lisi atu he palakipoé?

  • ʻE ʻiloʻi fēfē ha liliu ʻo e lotó ʻi ha ngaahi tōʻonga ʻa ha taha? ʻOku fakatokangaʻi fēfē he taimi ʻe niʻihi ha liliu ʻo e lotó ʻi ha fofonga ʻo ha taha? (Mahalo te ke fie kole ki he kau akó ke nau fakamatalaʻi ʻa e fōtunga pe ʻulungaanga ʻo ha taha ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku nau ongoʻi kuó ne “maʻu ʻa e tatau [ʻo e ʻEikí] ʻi [hono] fofongá.”)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 5:10, pea kole ki he kalasí ke nau feinga ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi fehuʻi ʻe tolu naʻe fai ʻe ʻAlamā ki he kakaí. (Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻí ni.) ʻE tokoniʻi e kau akó ʻe hono lau ʻo e ngaahi fehuʻí ni ke nau ʻilo ʻi he ngaahi veesi ka hoko maí ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa naʻá ne tataki ʻa ʻAlamā mo hono kakaí ke nau aʻusia ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 5:11–13, pea kole ki he kalasí ke nau feinga ke ʻiloʻi ʻa e meʻa naʻá ne ʻomi ʻa e fuʻu liliu lahi ʻo e lotó ʻi he tamai ʻa ʻAlamaá mo hono kau muimuí. (Ko ʻenau tui ki he folofola ʻa e ʻOtuá pea ʻaki, hono fakatupulaki, ʻenau tuí mo e falala ki he ʻOtuá. Mahalo te ke fie maʻu ke fakamahinoʻi ange ʻa e ivi tākiekina ʻo e folofola ʻa e ʻOtuá ʻoku hā ʻi he ʻAlamā 5:5, 7.)

  • Ko e hā ha fehokotaki ʻokú ke ʻilo ʻi he vahaʻa ʻo e tui ki he folofola ʻa e ʻOtuá mo hono aʻusia ha liliu ʻo e lotó? (Tokoniʻi e kau akó ke nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: ʻI he taimi ʻoku tau tui ai ki he folofola ʻa e ʻOtuá mo ngāueʻi e tui kia Sīsū Kalaisí, ʻoku tau lava ʻo aʻusia ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó. Fakamamafaʻi ange naʻe tokanga taha ʻa e folofola ʻa e ʻOtuá ʻa ia naʻe malanga ʻaki ʻe ʻApinetai mo ʻAlamaá ʻi he huhuʻí ʻa ia ne fakafou mai ʻia Sīsū Kalaisí [vakai, Mōsaia 16:4–9; 18:1–2].)

Fakamatalaʻi ange ko e founga ʻe taha ke fakahaaʻi ʻaki kuo maʻu ʻe ha taha ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó ko e lea ʻo pehē kuo nau fanauʻi foʻou. Tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻoku ʻuhinga ʻa e “fanauʻi ʻi he ʻOtuá” pe “fanauʻi foʻoú” ki he liliu ʻoku aʻusia ʻe ha taha he taimi ʻoku nau tali ai ʻa Sīsū Kalaisí mo kamata ha moʻui foʻou ko ʻEne ākonga. Ke tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ko hono aʻusia ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó, pe fanauʻi foʻoú, ʻoku faʻa hoko ia ko ha founga ʻoku māmālie, lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“Mahalo te ke fehuʻi, Ko e hā ʻoku ʻikai hoko vave ange ai kiate au ʻa e fuʻu liliu lahi ko ʻeni ʻo e lotó? … Ko e tokolahi ʻo kitautolu, ʻoku hoko fakakongokonga mai ʻa e liliú ia pea ʻi ha taimi lōloa. Ko e fanauʻi foʻoú … ko ha founga pē ia ka ʻoku ʻikai ko ha ngāue. Pea ko ʻetau fakahoko leva e founga ko iá, ko e tefitoʻi taumuʻa ia ʻo ʻetau ʻi he moʻui fakamatelié” (“Fanauʻi Foʻou,” Ensign pe Liahona, Mē 2008, 78).

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongoʻi ai ha liliu ʻi ho lotó ʻi hoʻo fāifeinga ke moʻui ʻo fakatatau ki he folofola ʻa e ʻOtuá?

  • Te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e ngaahi ongo mo e ngaahi tōʻonga ʻoku ō fakataha mo ha liliu ʻo e lotó?

  • Kuo liliu fēfē ho lotó ʻi hoʻo ako ʻa e Tohi ʻa Molomoná ʻi he seminelí he taʻu ní?

Tukuange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau akó ke nau tohi ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá ha meʻa ʻe taha pe ua te nau fai ke nau moʻui fakamātoato ange ai ʻo fakatatau mo e folofola ʻa e ʻOtuá.

ʻAlamā 5:15–36

ʻOku akoʻi ʻe ʻAlamā ʻoku fie maʻu ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó ke hū ki he puleʻanga ʻo hēvaní

ʻOange ki he tokotaha ako takitaha ha pepa tufa ʻoku ʻi ai ʻa e saati ko ʻení, pe fakaʻaliʻali e sātí he palakipoé ke hiki ʻe he kau akó.

ʻĪmisi
Cardiogram

Fakamatalaʻi ange ko e kaatiōkalamí ko ha saati ʻoku ngāue ʻaki he taimi ʻe niʻihi ʻe he kau toketaá ke fakafuofuaʻi pe vakaiʻi ʻaki ʻa e ngāue hotau mafu fakatuʻasinó. ʻOku tokoni ia kiate kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e palopalemá pe ngaahi tuʻunga ʻoku fie maʻu ke faitoʻó.

Talaange ki he kau akó ne hili hono akoʻi ʻe ʻAlamā naʻe takiakiʻi ʻe he folofola ʻa e ʻOtuá ʻa ʻene tamaí mo e niʻihi kehé ke nau aʻusia ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó, naʻá ne fai ha ngaahi fehuʻi ki he kakaí ke tokoniʻi kinautolu ke nau fakafuofuaʻi ʻa e tuʻunga honau lotó. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 5:14, ʻo kumi e ngaahi fehuʻi ʻe tolu naʻe fai ʻe ʻAlamā ki he kakaí. (Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení.)

Fakamatalaʻi ange naʻe fai ʻe ʻAlamā e ngaahi fehuʻi lahi ange ke tokoniʻi hono kakaí ke nau fakakaukau ki he tuʻunga ʻo honau lotó. Fakaafeʻi e kau akó pea tuku ha ngaahi miniti siʻi ke nau ako mo fakalaulauloto ki he ngaahi potufolofola ʻoku lisi mai ʻi ʻolunga he kaatiōkalami fakalaumālié. Poupouʻi kinautolu ke nau fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi puha ʻi he sātí ʻoku nau fakamatalaʻi lelei taha ʻa e anga ʻo ʻenau ngaahi ongó ki he tuʻunga ʻoku nau ʻi aí fekauʻaki mo e ngaahi fehuʻi ʻi he potufolofola takitaha. (Fakatokangaʻi ange ʻoku ʻi ai e ngaahi veesi ia ʻoku lahi ange he tahá ʻa e ngaahi fehuʻí.) ʻOku ʻikai totonu ke kole ki he kau akó ke nau vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e kalasí koeʻuhí ko e natula fakatāutaha ʻo e ʻekitivitī ko ʻení.

ʻI he fakakakato ʻe he kau akó ʻenau kaatiōkalamí, fakaafeʻi kinautolu ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 5:29–31, ʻo kumi ha toe ngaahi fehuʻi naʻe fai ʻe ʻAlamā ke tokoni ki hono kakaí ke nau fakafuofuaʻi honau lotó. (Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke toe fakalea ʻe he kau akó ʻa e ngaahi fehuʻí ke fekauʻaki mo kinautolu: “ʻOku ou tauʻataina nai mei he meheká?” “ʻOku ou manukiʻi nai e niʻihi kehé?” “ʻOku ou fakatangaʻi nai e niʻihi kehé?”)

Fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke nau taufetongi hono lau leʻolahi ʻa e Alamā 5:17–18, 20–25. Kole ange ki he kalasí ke nau kumi e ngaahi ʻuhinga kuo pau ke liliu ai hotau lotó ko e teuteu ki he ʻaho ʻo e fakamāú. Fai ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke tokoni ki he kau akó ke mahino kiate kinautolu ko e aʻusia ko ia ha liliu ʻo e lotó, ʻoku tau teuteuʻi ai kitautolu ke maʻu ha nofoʻanga ʻi he puleʻanga ʻo e langí:

  • Ko e hā e ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea naʻe fakaʻaongaʻi ʻe ʻAlamā ke fakamatalaʻi ʻaki ʻa e tuʻunga te ke fie maʻu ke ke ʻi ai he taimi te ke tuʻu ai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá ke fakamāuʻí? (ʻI hono tali ʻe he kau akó ʻa e fehuʻi ko ʻení, mahalo te ke fie taki ʻenau tokangá ki he ʻAlamā 5:16, 19.)

  • ʻE anga fēfē hono tokoniʻi koe he taimí ni ʻe haʻo aʻusia ha liliu ʻo e lotó ke teuteuʻi koe ke maʻu haʻo nofoʻanga ʻi he puleʻanga ʻo e langí?

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení he palakipoé: (Mahalo te ke fie maʻu ke hiki ia ʻi he palakipoé kimuʻa he fai e kalasí.)

Ko e hā ʻoku fakaafeʻi mai kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau faí?

Ko e hā e ngaahi nunuʻa ʻo hono tali pe taʻe tali e fakaafe ko ʻení?

Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení kau ki he Fakamoʻuí?

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 5:33–36 lolotonga ia ʻoku kumi ʻe he toenga ʻo e kalasí ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi he palakipoé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe ʻa e ngaahi tali kuo nau maʻú.

Fakaʻosi ʻaki hono ʻoange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau akó ke nau tohi ai. Kole ange ke nau fili ha veesi pe kupuʻi lea mei he ʻAlamā 5:1–36. Fakaafeʻi kinautolu ke nau tohi ʻa e meʻa ʻoku mahino kiate kinautolu fekauʻaki mo e vēsí pe kupuʻi leá mo e founga te nau lava ai ʻo fai ʻa e meʻa ʻoku fokotuʻu maí ʻi heʻenau fekumi ke liliu honau lotó ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Fakamoʻoni kiate kinautolu kapau ʻe hokohoko atu ʻetau aʻusia ha liliu ʻo e lotó pea ʻomi ʻa e ngaahi ngāue ʻo e māʻoniʻoní, te tau mateuteu ai ke hū ki he puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

‘Alamā 5:14, 26. “Kuo mou ongoʻi koā ʻa e fuʻu liliu lahí ni ʻi homou lotó?”

Naʻe fakamatalaʻi ʻe Palesiteni ʻEselā Tafu Penisoni ko e aʻusia “ha fuʻu liliu lahi ʻo e lotó” ʻoku faʻa hoko ia ko ha founga fakatupulaki:

“Ke hoko ʻo anga faka-Kalaisi, ko ha ngāue ia ʻi he moʻuí kotoa pea ʻoku faʻa kau ai e tupulakí mo e liliu ʻoku māmālié, ʻo ʻikai fakatokangaʻi. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he folofolá ha ngaahi talanoa fakaofo ʻo ha kau tangata ne liliu fakaʻaufuli ʻenau moʻuí, ʻi ha lau momeniti pē, ʻo hangē ko: ʻAlamā ko e Siʻí, Paula he hala ki Tāmasikusí, ʻĪnosi naʻe lotu fuoloa ʻo aʻu ki he poʻulí, Tuʻi ko Lamōnaí. Mei he ngaahi sīpinga fakaofo ko ia ʻo e mālohi ke fai ha liliú ʻo aʻu ai pē kiate kinautolu ne fuʻu tōtuʻa e angahalá, ʻokú ne ʻomi ai e falala ki he malava ke aʻu atu e Fakaleleí kiate kinautolu ʻoku taulōfuʻu ai e mamahí.

“Ka kuo pau ke tau mātuʻaki tokanga ʻi hono aleaʻi e ngaahi sīpinga fakaofó ni. Neongo ʻenau hoko moʻoni mo fuʻu mālohí, ka ko ha ngaahi meʻa ia ʻoku makehe ʻo laka ange ia he laó. Ki he Paula kotoa pē, kau ʻĪnosi kotoa pē, pea mo e Tuʻi Lamōnai kotoa pē, ʻoku ʻi ai ha kakai ʻe laungeau mo lauafe ʻoku nau ʻiloʻi ʻoku kiʻi faingataʻa ange e hala ki he fakatomalá, pea ʻikai faʻa fakatokangaʻi. ʻI he ʻaho kotoa pē ʻoku nau ʻunu ke ofi ange ki he ʻEikí, pea ʻikai faʻa fakatokangaʻi ʻoku nau langa hake ha moʻui faka-ʻOtua. ʻOku nau moʻui fiemālie pē mo angalelei, ngāue tokoni, mo moʻui tukupā. ʻOku nau tatau mo e kau Leimaná, ʻa ia ne pehē ʻe he ʻEikí ‘naʻe papitaiso ʻaki ʻa e afi mo e Laumālie Māʻoniʻoni, ka naʻe ʻikai te nau ʻiloʻi ia.’] (3 Nīfai 9:20; ko e toki tānaki atu hono fakamamafaʻí)” (“A Mighty Change of Heart,” Ensign, Oct. 1989, 5).

ʻAlamā 5:21–24:27. “ʻOku ʻikai lava ʻo fakamoʻui ha tangata ʻe toko taha, tuku kehe kapau kuo fō hono ngaahi kofú ke hinehina”

Naʻe fakahā ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻa e founga naʻe lava ai ke mahino kiate ia ʻa e mahuʻinga ʻo e maʻa fakalaumālié:

“ʻI he lolotonga ʻo e Tau Lahi ʻa Māmani hono Uá, ʻi he taʻu e 50 tupu kuo hilí, ne hoko ai ha meʻa kiate au. Ne akoʻi ʻemau kau pailate laku pomú ʻi Lenisilī ʻi Vesīnia, ki hono ngāue ʻaki ʻo e ʻilo fakamuimuitaha ʻo e—leitā (radar). Naʻe vahe kimautolu ki he matāfanga Fakahihifo ʻo ʻAmeliká pea hoko atu ai ki he Pasifikí.

“Naʻa mau fononga lēlue ʻi ha ngaahi taulani ne fakanāunauʻaki ha ngaahi mohenga sipilingi naʻe toki leʻei hifo pē mei he holisí he poʻulí. Naʻe ʻikai ha taulani faiʻanga kai ia ai. Ka ko e peito fakataimí naʻe ʻi ha taulani naʻe ʻuli hono falikí.

“Naʻa mau teunga māfana lanu maama pē. Pea hē ʻa e taulani ia ne ʻi ai ʻemau ʻū meʻá, ʻo ʻikai toe ʻi ai hamau vala ʻi he ʻaho ʻe ono ʻemau fonongá. Naʻe vela ʻaupito ʻemau kolosi atu ʻi Tekisisi mo ʻAlesoná. Pea fakatupu taʻe fakafiemālie ʻa e kohu mo e ʻuli mei he mīsiní. Hala ha meʻa ke toe fai ai ha kaukau pe fō homau teungá. Naʻa mau tau atu ki Losi ʻEniselisi ʻi ha pongipongi ʻe taha—vala manusinusi—pea tala mai ke mau foki mai ki he lēlué he efiafí.

“Ko e ʻuluaki meʻa naʻa mau fakakaukau ki aí ko e kaí. Naʻe fakatahaʻi leva ʻa e paʻanga ʻamautolu toko hongofulu naʻe ʻi he kulupú pea mau tūʻulu atu ki he falekai lelei taha ne mau lava ʻo maʻú.

“Naʻe tokolahi pea mau tuʻu laine ai ʻo tali ki hamau tangutuʻanga. Naʻá ku tuʻu muʻomuʻa, ʻi ha tuʻa ʻo ha kau fafine teunga lelei. Neongo naʻe ʻikai tafoki mai, ne vave hono fakatokangaʻi ʻe he fefine fakaʻeiʻeiki ʻi muʻa ʻiate aú ʻa ʻemau ʻi aí.

“Naʻá ne tafoki leva ʻo sio mai kiate kimautolu. Peá ne mafuli ʻo siofi au mei ʻolunga ki lalo. Ne u tuʻu pē ai ʻi hoku teunga puhengia, ʻuli, efua, mo manusinusí. Naʻá ne pehē mai leva ʻi ha leʻo fakaliliʻa, “Mani, he toki kau tangata ʻuli moʻoni!’ Naʻe tafoki e mata kotoa ʻo sio mai kiate kimautolu.

“Naʻe mahino naʻe fakaʻamu ia ke ʻoua te mau ʻi ai; peá u fakaʻamu pehē foki mo au. Naʻá ku ongoʻi taʻe fiemālie mo mā ʻi heʻeku ʻulí.

“ʻI heʻeku kamata ke ako fakamātoato ʻa e folofolá kimui angé, naʻá ku fakatokangaʻi ai ha ngaahi lea fekauʻaki mo e maʻa fakalaumālié. ʻOku pehē ʻe ha veesi ʻe taha, ‘Te mou mamahi lahi ange ke nofo fakataha mo ha ʻOtua māʻoniʻoni mo faitotonu, lolotonga hoʻomou ʻiloʻi hoʻomou ʻulí ʻi hono ʻaó, ʻi haʻamou nofo fakataha mo e ngaahi laumālie malaʻia ʻi helí.’ [Molomona 9:4.]

“ʻE mahino pē ia kiate au. ʻOku ou manatuʻi ʻeku ongoʻi ʻi he ʻaho ko iá ʻi Losi ʻEniselisí. ʻOku ou fakaʻuhingaʻi ai ʻo pehē, ko ʻete ʻuli fakalaumālié te ne ʻomi ha ongoʻi mā mo ha fakamā taʻe fakatataua ʻo laka hake ʻi he ongo naʻá ku maʻú. Naʻá ku maʻu ha ngaahi fakamoʻoni—ʻa ia ʻoku valu nai—ʻoku pehē he ʻikai ha meʻa taʻe maʻa ʻe lava ke hū ki he ʻafioʻanga ʻo e ʻOtuá [vakai, 1 Nīfai 10:21; 15:34; {1905}ʻAlamā 7:21 ; 11:37; 40:26; 3 Nīfai 27:19 T&F 94:9; Mōsese 6:57]. Neongo ʻoku mahino kiate au ʻoku ʻikai ha kākunga ʻa e ngaahi fakamoʻoni ko ʻení ki he vala ʻulí mo e nima kelekeleá, naʻá ku fakapapauʻi pē ke u moʻui maʻa fakalaumālie.” (“Washed Clean,” Ensign, May 1997, 9).

Paaki