Laipelí
Lēsoni 112: Hilamani 11–12


Lēsoni 112

Hilamani 11–12

2Talateú

ʻOku kātoi ʻi he vahe 11 mo e 12 ʻo e tohi ʻa Hilamaní ha taʻu ʻe 14 ʻo e hisitōlia ʻo e kau Nīfaí ʻa ia naʻe foua ʻe he kakaí ha fefokifokiʻaki ʻi he māʻoniʻoní mo e faiangahalá. ʻOku fakahaʻi ʻe he hisitōliá ni ʻa e vave ʻa e kakaí ke fakangaloki ʻa e ʻEikí mo e anga ʻo ʻEne tauteaʻi kinautolu ke tokoni ke nau fakatomala mo foki ange kiate Iá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

Hilamani 11

ʻOku foua ʻe he kau Nīfaí ha fefokifokiʻaki ʻi he māʻoniʻoní mo e faiangahalá

Hikitatau e fakatātā ko ʻení he palakipoé. Fakamatalaʻi ange ʻoku fakafofongaʻi ʻe he fakatātā ko ʻení ʻa e meʻa ʻoku faʻa ui ko e siakale ʻo e hīkisiá.

ʻĪmisi
Righteous Cycle

Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ke nau hiki ko e ʻelemēniti hono fā ʻo e siakalé. Tuku e kau akó ke nau aleaʻi e ngaahi tali ʻe ala faí. Ka hili ha fealēleaʻaki, hikiʻi ʻa e Loto Fakatōkilaló mo e Fakatomalá he tafaʻaki ʻo e mataʻi fika 4 ʻi he fakatātaá. Fakamatalaʻi ange ʻe fakahaaʻi ʻe he ʻekitivitī ko ʻení ʻa e anga ʻo e foua ʻe he kakai ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻa e siakale ko ʻení. Fakamahino ange ʻoku faʻa ʻiloa ʻa e siakale ko ʻení ʻi ha ngaahi sosaieti lalahi, ka ʻe toe lava ke fakafōtunga ʻa e ngaahi sīpinga ʻi he moʻui ʻa e ngaahi fāmilí mo e fakafoʻituituí.

Fakamanatu ki he kau akó naʻe aʻu pē ki he ʻosi hono fakahā ʻe Nīfai ki he kakaí kau ki he pekia honau tuʻi fakamāú, “naʻa nau fakafefeka pē honau lotó ʻo ʻikai te nau tokanga ki he ngaahi folofola ʻa e ʻEikí” (Hilamani 10:13). ʻI he ngataʻanga ʻo e taʻu 71 ʻo e pule ʻa e kau fakamāú, naʻe “ʻi ai ha māvahevahe [ʻi he kakaí] ʻo kamata ke nau fetāmateʻaki ʻaki ʻa e heletaá” (Hilamani 10:18).

  • ʻOku mou pehē naʻe ʻi fē ʻa e kau Nīfaí ʻi he siakale ʻo e hīkisiá he taimi ko ʻení?

Hiki ʻa e saati ko ʻení ʻi he palakipoé ʻi he teʻeki kamata e kalasí. ʻOua naʻa fakakau e ngaahi tali ʻoku hiki fakamataʻi tohi hihifi ʻi he kōlomu hono tolú mo e faá. Kapau ʻe lava, ʻai ha tatau ʻo e sātí ko ha laʻipepa tufa ke taki taha e kau akó. Kapau ʻoku ʻikai lava ʻeni, kole ange ke nau hiki ha tatau ʻo e sātí ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá.

Fakatātaaʻi e founga ke fakakakato ai ʻa e sātí ʻaki haʻamou ngāue fakakalasi ʻi he laine ʻuluakí. Fakaafeʻi ha taha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 11:1–2. Kole ki he kalasí ke nau fai ha fakamatala nounou ki he tuʻunga ʻo e kakaí ʻo hangē ko hono fakamatalaʻi he ongo veesi ko ʻení. Hiki ʻenau talí ʻi he sātí. Hili ia pea kole ki he kau akó ke nau talaatu ʻa e tuʻunga pe ngaahi tuʻunga ʻo e siakalé ʻoku ʻi ai ʻa e kakaí. Hiki ʻenau talí ʻi he sātí.

Ko e taimi ʻe mahino ai ki he kau akó e founga hono fakafonu ʻo e sātí, tuku ange ha taimi ke nau fakahoko ai ia. Te ke lava ʻo kole ange ke nau ngāue fakafoʻituitui, tauhoa pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki, pe fakataha ko ha kalasi.

Ngaahi taʻu ʻo e pule ʻa e kau fakamāú

Ngaahi veesi ʻi he Hilamani 11

Fakamatala ʻo e tuʻunga ʻo e kakaí

(Ngaahi) tuʻunga ʻi he siakalé

72–73

1–2

ʻOku fakalalahi ʻa e fekeʻikeʻí mo e ngaahi taú, pea ʻoku hoko atu ʻa e kau kaihaʻa ʻo e kautaha fufuú ʻa e ngāue ʻo e fakaʻauhá.

2, 3

73–75

3–6

Koeʻuhí ko e kole ʻa Nīfai ki he ʻEikí, ʻoku fetongi ʻe he hongé ʻa e taú, pea kamata ke ʻauha ha lauiafe ʻi he fiekaiá.

2, 3

75

7–11

ʻOku kamata ke manatuʻi ʻe he kakaí ʻa e ʻEikí mo fakavaivaiʻi ʻa kinautolu, pea tekeʻi atu ʻa e kautaha ʻa Katianetoní meiate kinautolu.

3, 4

76

17–20

ʻOku fiefia ʻa e kakaí mo fakalāngilangiʻi ʻa e ʻOtuá. ʻOku nau māʻoniʻoni, pea nau kamata ke toe tuʻumālie.

4, 1

77–79

21–23

ʻOku toe fakafoki mai ʻa e tuʻumālié mo e melinó. Siʻisiʻi ʻa e fekeʻikeʻí, pea ʻoku nau loto ʻaki e ngaahi fakahaá mo e akonaki ʻo e ongoongoleleí.

1

80

24–26

ʻOku fakaʻau ʻo hīkisia ʻa e kakaí, ʻita, mo toe faiangahala. ʻOku toe tupu ha kautaha ʻo ha kau kaihaʻa kovi ʻi he lotolotonga ʻo e kakaí, mo ʻenau ngaahi fakapoó mo e ngaahi palani fufuú.

2, 3

80–81

27–35

Naʻe fakatupu ʻe he kau kaihaʻá ʻa e moveuveú mo e ʻauhá, pea ʻoku ʻikai lava ʻe he ngaahi kautau ʻa e kau Nīfaí mo e kau Leimaná ʻo fakaʻauha ʻa e kautaha koví ni. ʻOku fakapoongi ʻe he kau kaihaʻá ha tokolahi mo ʻave pōpula ha kakai ʻe niʻihi, kau ai ha kakai fefine mo e fānau, ki he maʻomaʻonganoá. Naʻe taki ʻe he ngaahi faingataʻá ʻa e kakaí ke nau manatuʻi ʻa e ʻEikí.

3, 4

Ka hili hano maʻu ʻe he kau akó ha taimi ke fakakakato ai ʻa e sātí, kole ange ke nau lipooti mai e meʻa ne nau ako ʻi he ʻekitivitií. Hili ia pea fai ange ongo fehuʻi ko ʻení:

  • Fakatatau mo e Hilamani 11:4, ko e hā ne lotua ai ʻe Nīfai ke ʻi ai e honge? (Naʻe ʻamanaki ʻe hanga ʻe he hongé ʻo taki ʻa e kakaí ke nau manatuʻi ʻa e ʻEikí mo fakatomala.)

  • Ko e hā naʻe mei lava ke fai ʻe he kakaí ke taʻofi ʻa e “faingataʻaʻiá mo e ʻauhá” ʻi he tuʻunga ko ʻeni ʻo e siakalé?

ʻE lava ke fai ʻe he kau akó ha ngaahi tali lelei kehekehe ki he fehuʻi ko ʻení. Fakapapauʻi ʻoku nau ʻilo ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení: Te tau lava ʻi he loto fakatōkilaló mo e fakatomalá ke taʻofi ʻa e hīkisiá mo e fakaʻauhá. Fakamahino ange naʻe mei lava ʻe he kau Nīfaí ʻo hiki fakalaka ʻi he tuʻunga hono ua mo e tolu ʻo e siakalé. Naʻa nau mei lava ʻo moʻui māʻoniʻoni mo loto fakatōkilalo maʻu pē, fakatomala ʻo ʻikai toe toloi ʻi he taimi kotoa pē ne nau faiangahala ai. Kapau ne nau moʻui ʻi he founga ko ʻení, ne nau mei aʻusia pē ha ngaahi faingataʻa ʻe niʻihi, ka naʻe ʻikai fie maʻu ke nau toe kātekina ʻa e faingataʻa mo e fakaʻauha fakalilifu naʻe hoko, tupu mei heʻenau faiangahalá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 11:36–37. Kole ki he kalasí ke nau muimui, ʻo fakafanongo ki he liliu naʻe hoko ʻi ha kiʻi vahaʻa taimi nounoú.

  • Ko e hā hono fuoloa ʻi he hili ʻenau manatuʻi ʻa e ʻEikí pea “toe fakaʻau ai ʻo taau [ʻa e kau Nīfaí] mo e fakaʻauhá”? (Taʻu ʻe fā.)

  • Ko e hā ʻa e tuʻunga ʻi he siakale ʻo e hīkisiá ʻoku fakamatalaʻi ʻi he ngataʻanga ʻo e Hilamani 11?

Kole ki he kau akó ke nau kumi mo fakakaukau ki ha ngaahi taimi pau ne nau mamata ai ki he siakale ko ʻení ʻi heʻenau moʻuí pe ʻi he moʻui ʻa ha kakai ʻoku nau ʻilo. Fakaafeʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki he meʻa te nau lava ʻo fai ke taʻofi ai ʻa e tuʻunga ua mo e tolu ʻo e siakalé. Poupouʻi kinautolu ke nau hiki ha ngaahi fakakaukau pau ʻoku nau maʻu ʻi heʻenau fakalaulaulotó.

Hilamani 12

ʻOku fakamatalaʻi ʻe Molomona e ʻuhinga ʻoku tauteaʻi ai ʻe he ʻEikí e kakaí.

Hiki e meʻa ko ʻení ʻi he palakipoé: “Pea ko ia ʻoku tau lava ʻo vakai …” Fakamatalaʻi ange naʻe fakaʻaongaʻi ʻe Molomona ʻa e kupuʻi lea ko ʻení ke fakamahino ʻa e lēsoni ke ako mei he fakamatala naʻá ne lekōtí.

  • Fakatatau mo e Hilamani 11, te ke fakakakato fēfē ʻa e sētesi ko ʻení?

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 12:1, pea kole ki he kalasí ke nau kumi ʻa e founga naʻe fakakakato ai ʻe Molomona e sētesí.

  • Ko e hā ʻene ʻuhinga kiate koe ʻa e kupuʻi lea “taʻe-angatonu ʻa e loto ʻo e fānau ʻa e tangatá”?

  • Ko e hā ha meʻa ʻokú ne tokoniʻi ho lotó ke tuʻumaʻu ʻi he līʻoa ki he ʻEikí?

Kole ki he kau akó ke nau ako fakalongolongo ʻa e Hilamani 12:2–3, ʻo kumi ha ngaahi lēsoni kehe naʻe fie maʻu ʻe Molomona ke tau ako mei he hisitōlia ko ʻeni ʻo e kau Nīfaí. Fakamanatu ki he kau akó naʻe faʻa fakaʻaongaʻi ʻe Molomona ha ngaahi kupuʻi lea hangē ko e “ʻoku tau lava ʻo ʻilo” (veesi 2) mo e “ko ia ʻoku tau ʻiloʻi” (veesi 3) ʻi he taimi naʻá ne vahevahe ai e ngaahi moʻoni te tau lava ʻo ako mei he ngaahi fakamatala ʻi he folofolá.

  • ʻI hoʻo lea pē ʻaʻaú, ko e hā ha ngaahi lēsoni naʻe fie maʻu ʻe Molomona ke tau akó? (ʻE lava ke fai ʻe he kau akó ha ngaahi tali hangē ko ʻení: Kapau he ʻikai ke tau tokanga, ʻe taki kitautolu heʻetau tuʻumālié ke tau fakangaloki ʻa e ʻEikí; ʻoku tauteaʻi ʻe he ʻEikí Hono kakaí ke ueʻi hake kinautolu ke nau manatuʻi Ia.)

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku faʻa ngalo ai he taimi ʻe niʻihi ʻi he kakai tuʻumālié ʻa e ʻEikí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fie maʻu ai he taimi ʻe niʻihi ʻa e kakaí ke tauteaʻi ki muʻa pea nau toki manatuʻi ʻa e ʻEikí? (Mahalo naʻa fie maʻu ke ke fakamatalaʻi ange ʻoku ʻuhinga ʻa e foʻi lea tauteaʻí ke fakatonutonu ha taha ʻaki ha tautea pe faʻahinga faingataʻaʻia.)

Kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻe ala tauteaʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí he ʻahó ni?

Koeʻuhí ke tokoniʻi ʻa e kau akó ke nau tali ʻa e fehuʻi ko ʻení, lau ʻa e fakamatala ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

“ʻOku tolu ʻa e taumuʻa ʻo e fakatonutonu fakalangí: (1) ke fakalotoʻi kitautolu ke fakatomala, (2) ke fakaleleiʻi mo fakamāʻoniʻoniʻi kitautolu, pea (3) toe fakatonutonu hotau hala ʻi he moʻuí ke fenāpasi mo e meʻa ʻoku ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ko ha hala ʻoku lelei ange” (“Ko Kimoutolu ʻOku ou ʻOfa Aí, ʻOku ou Valokiʻi mo Tauteaʻi,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 98).

  • ʻOku hoko fēfē tautea ʻa e ʻEikí ko ha fakamoʻoni ʻo ʻEne ʻofá?

Fakaafeʻi ha taha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 12:4–6. Kole ki he kalasí ke nau muimui, ʻo kumi e ngaahi tōʻonga fakakaukau ʻokú ne ʻai ke faingataʻa hono manatuʻi ʻe he kakaí ʻa e ʻOtuá. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau lipooti e meʻa ne nau maʻú.

Fakamatala ange naʻe fakamatalaʻi ʻe Molomona ʻa e kakai ʻoku nau fakafisi ke hoko ʻa e ʻEikí ko honau fai-fakahinohinó “ ʻoku nau “siʻi hifo … he efu ʻo e kelekelé” (Hilamani 12:7). Kole ki ha toko taha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e Hilamani 12:7–8.

  • Ko e hā ʻe lava ke lau ai ʻa e kakai peheé ʻoku nau “siʻi hifo ʻi he efu ʻo e kelekelé”? (Tokoni ke mahino ki he kau akó naʻe ʻikai ko ha akoʻi ʻe Molomona ʻoku siʻi ange mahuʻinga ʻo e kakaí ki he Tamai Hēvaní ʻi he efu ʻo e kelekelé. Ka, ko ʻEne tohoakiʻi e tokangá ki he foʻi moʻoni ʻoku talangofua maʻu pē ʻa e efú ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku ʻikai faʻa pehē ʻa e kakaí.)

Fakamatalaʻi nounou ʻa e Hilamani 12:9–22 ʻaki hano talaange ʻoku fakamanatu mai ʻe Molomona ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻa e mālohi maʻongoʻonga ʻo e ʻEikí—ʻe lava ke fekau ʻe he ʻEikí ʻa e ngaahi ʻelemēnití ke ʻunu pe liliu pea te Ne lava ʻo ʻai ha tangata fonu angahala ke tuʻusi mei Hono ʻaó. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau fakatotolo ʻi he Hilamani 12:23–26, ʻo kumi ha fakamoʻoni ʻokú ne fakahā ʻoku tau mahuʻinga lahi ange ʻi he efu ʻo e kelekelé. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ʻoku mahuʻinga kiate kinautolú.

  • Ko e hā ha meʻafoaki te tau ala maʻu ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala ai mo fakafanongo ki he leʻo ʻo e ʻEikí?

  • ʻOku hoko fēfē ʻeni ko ha fakamoʻoni hotau mahuʻinga ki he ʻOtuá?

Hiki ʻa e ongo konga sētesi ko ʻení ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi ʻa e kau akó ke nau hiki ha fakaʻosinga ki he lēsoni ʻo e ʻaho ní ʻaki haʻanau fakaʻosi ʻa e ongo sētesi ko ʻení ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá.

Pea ko ia ʻoku ou vakai ʻi he Hilamani 11–12 ʻoku …

Pea ko ia teu …

Fakamoʻoni ange ko e taimi te tau manatuʻi ai ʻa e ʻEikí, fakafanongo ki Hono leʻó, mo fakatomalá, ʻoku fakahaaʻi ai ʻetau loto fakatōkilalo mo tui kiate Iá. Pea ʻokú Ne tauhi ʻEne talaʻofa ke tāpuakiʻi mo fakatuʻumālieʻi kitautolu, pea aʻu ʻo Ne foaki mai ʻa e moʻui taʻengatá.

Paaki